Aktivni mulj Procesi preiavanja vode sa aktivnim muljem Uklanjanje organskog zagaenja iz otpadne vode pomou aerobnih mikroorganizama.

Mikroorganizmi, uglavnom bakterije, protozoe i metozoe nalaze se na elatinoznim pahuljicama mulja u bazenu za aeraciju, gdje se uz pomo oksigena u procesu metabolizma mikroorganizama obezbjeuje razgradnja supstrata (organskog zagaenja). Izdvojeni mulj u taloniku vraa se u recirkulaciju.

Kontaktna stabilizacija Bioloki ureaj sa aktivnim muljem pogodan za preiavanje manjih koliina otpadne vode 200 2000 m3/dan. Sastoji se od dva koncentrino postavljena rezervoara dubine oko 4 m i prenikom unutarnjeg rezervoara 4 9 m i vanjskog 10-20 m. Vanjski rezervoar ima ulogu aeracionog bazena. Prostor izmeu zidova u ovom rezervoaru je podijeljen na tri komore : za aeraciju, reaeraciju i aerobnu stabilizaciju mulja. Centralni dio ili unutarnji bazen ima ulogu talonika.

Tehnologija preiavanja otpadne vode se sastoji od tri osnovne operacije : aeracije-taloenja-reaeracije mulja kako slijedi: aeracija ulazne otpadne vode sa povratnim aktivnim muljem, zadravanje do dobivanja preiene vode taloenje i odvajanje faza preiene vode i mulja. Preiena voda se isputa. reaeracija mulja iz talonika sa isputanjem vika mulja u aerobni stabilizator. Period aeracije : 2 3 sata Period reaeracije mulja : 4 6 sati Bioloka filtracija Kod bioloke filtracije organsko zagaenje iz otpadne vode se razgrauje pri aerobnim

uslovima putem mikroorganizama koji se nalaze vezani na filterskom mediju u obliku fine prevlake ili filma. Debljina filma raste usljed rasta mikroorganizama sve dok vanjski sloj ne apsorbuje svu organsku materiju i uzrokuje da unutarnji sloj koji je uz medij, pree u endogenu fazu i pone gubiti sposobnost prijanjanja uz filterski medij. Bioloki filteri ( percolating filters) su okrugli betonski bazeni prenika 6 50 m u kojima se nalazi ispuna od prirodnog ili vjetakog materijala na ijoj se povrini formira film od mikroorganizama koji vre razgradnju organskog zagaenja iz otpadne vode koja rosi filter.

Organsko optereenje biofiltera se izraava kao:kgBPK5 / m3 ispune. Hidrauliko optereenje biofiltera je vrlo vaan tehnoloki parametar i izraava se kao: m3 otpadne vode / m2 poprene povrine ili po m3 ispune. Primjenom plastine ispune za biofiltere mogue je graditi biofiltere i do visine od 12 m. Zahvaljujui velikoj visini i duem vremenu prolaza vode kroz ispunu biofiltera, mogue je obraivati: visokooptereene tokove prehrambene industrije kao to su: pivare, mljekare, pogoni za preradu voa i povra,

 klaonice i industrije mesa, vinarije, tekstilni kombinati i sl. Rotirajui biodiskovi Proces preiavanja vode sa rotirajuim biodiskovima je proces sa vezanom kulturom mikroorganizama gdje medij rotira na vrstom nosau u bazenu sa otpadnom vodom. Mikroorganizmi se nalaze vezani na velikim diskovima od sintetike koji rotiraju na jednoj osovini sa elektromotorom, uronjeni oko 40 % u bazenu sa vodom. Obino su diskovi 3-3,5 m u preniku i rotiraju sa perifernom brzinom od 0,3 m/s.

Biodiskovi na otvorenom

Pokriveni biodiskovi Lagune Lagune su plitki, prostrani, zemljani bazeni u

kojima se uglavnom prirodnim putam razgrauje organsko zagaenje iz otpadne vode. Koriste se uglavnom tamo gdje postoji raspoloivo zemljite i pogodni klimatski uslovi. ienje u lagunama je vrlo blisko postupku samopreiavanja vode u prirodnim vodnim sistemima. Uz bioloke procese u lagunama se istovremeno odvija i taloenje i isplivavanje u vodi prisutnih materija. U zavisnosti od organskog optereenja, dubini vode u laguni i klimatskim uslovima, razgradnja organske materije se odvija putem aerobnih ili anaerobnih procesa uz fotosintezu algi. Lagune mogu biti: aerobne (prirodna aeracija), fakultativne (aerobno-anaerobne) i aerirane. Takoe, lagune mogu biti sa : kontinuiranim ispustom, kontroliranim ispustom ili sa zadravanjem (bez isputanja u povrinske vode). Tretman i odlaganje mulja Procesi tretmana efluenata generiraju nastajanje vrstih materija. Pri procesima tretmana otpadnih voda nastaju razliite vrste otpadnih muljeva koje je potrebno odgovarajue tretirati i bezbjedno odloiti. U prosijeku oko 70-80% organskog karbona se kod biolokog preiavanja pretvara u suhe vrste materije. Talozi i muljevi su visoko toksini polutanti koji zagauju okolinu i izazivaju neugodne mirise. Oni mogu biti opasni jer adsorbuju i akumuliraju patogene organizme i toksine. Spaljivanje se smatra kao ekoloki najbolja solucija za rjeavanje taloga i muljeva iz procesa obrade otpadnih voda.

 Uguivanje taloga i muljeva moe znatno smanjiti koliinu otpada za odlaganje. Najee se koristi stabilizacija mulja putem anaerobne digestije pri emu se dobije koristan biogas i stabilizirani muljni ostatak koji se moe odlagati na deponije ili koristiti u poljoprivredi i proizvodnji komposta. Najpodesnije vrste otpada za daljnje kondicioniranje su one koji sadre visoku koncentraciju vlaknastih materija, kao to su otpadi iz prerade povra i iz industrije papira, koji sadre ove materije i do 5%.

Odlaganje mulja Spaljivanje nije najprihvatljiviji metod odlaganja taloga u Evropi uslijed visokih trokova i u poreenju sa drugim metodama. Spaljivanje u fluidiziranom sloju je efikasnije uslijed boljeg mjeanja. Jedan od najveih problema sa spaljivanjem je nastajanje dioksina, furana i drugih ostataka iz reakcija na niim temperaturama. Polja za prirodno suenje mulja Koritenje mulja u poljoprivredne svrhe Najpopularniji nain odlaganja mulja. Preraeni otpadni mulj predstavlja izvor hranljivih materija za biljke i slui za kondicioniranja tla. Mulj je dobar izvor inertnih organskih materija. Veina nitrogena koji potie iz digestiranog mulja je u obliku amonijaka, koji je dobro rastvorljiv. Dimenzioniranje i parametri procesa sa aktivnim muljem

Ovaj postupak se bazira na bioloskom kondicioniranju otpadnih voda u uredjajima sa aktivnim muljem. Aktivni mulj uglavnom se sastoji od bakterija, koje u otpadnoj vodi stvaraju lebdece pahuljice. Bakterije razgradjuju organsku materiju koja se nalazi u otpadnim vodama. Dio organske materije bakterije utrose na izgradnju novih bakterijskih stanica, a ostatci oksidiraju, pri cemu dobivenu energiju koriste za izmjenu materija. Kod navedenih procesa mikroorganizmi trose kisik kojeg se mora vjestacki dovoditi. U sekundarnim odnosno naknadnim ili zavrsnim taloznicima izdvajaju se zive pahuljice mulja koje se kao povratni mulj vracaju u uredjaj za bioaeraciju. Dimenzioniranje bazena za bioaeraciju Za odredjivanje volumena bazena za bioaeraciju vazni su sljedeci odnosi: Vrijeme aeriranja (d) Opterecenje zapremine bazena-hidraulicko (1/d) BPK5 Opterecenje zapremine Bazena biolosko odnosno organsko (kg BPK5/m3*d) Opterecenje mulja (kg BPK5/kg SM*d) Ucinak razgradnje mulja (kg BPK5/kg SM*d) tBA= V/Q

RVQ=Q/V=1/tBA

RVB= Zu/tBA

RSMB=RVB/SMBB= Zu/tBA*SMBB

*RSMB= Zu-Zi / tBA*SMBB

Bioloska razgradnja organskih materija u bioaeracionom bazenima ostvaruje se pomocu enzimatskih procesa. Mnogi strucnjaci danas skloni su pretpostavci, da su ucinak razgradnje mulja i BPK5 efluenta, ukoliko se odnose na prvobitne otopljene organske materije oneciscenja ZiM, povezani medjusobnim naizmjenicnim djelovanjem. Vjeruje se, da medjusobni odnosi prate krivulju, kako su to nasli Michaelis-Menten za enzimatsku kinetiku i Mond za izmjenu mikroorganizama. Nanesemo li na apscisu vrijednost BPK5 provbitnog zagadjenja efluenta ZiM i ordinate ucinak razgradnje mulja, dobicemo krivulju zasicenja. Prema Michaelis-Mentenum, odnosnu Mondu, ovaj tok krivulje moze se obuhvatiti sljedecim izrazom:

Zu-Zim/tBA*SMBB= MAX Zu-ZIM/tBA*SMBB*Zu-ZIM/ks-ziM Iz tog se dobiva maksimalni ucinak razgradnje mulja MAX zu-ziM/tBA*SMBB U prednjem izrazu ks pretstavlja BPK5 efluente, pri kojem se javlja polovina maksimalnog ucinka razgradnje mulja. Za male koncentracije u efluentu cesto se pretpostavlja da je ZiM manji u odnosu na ks te se radi toga u imenitelju vrijednosti mogu zanemariti. Za niske vrijednosti koncentracije u efluentu krivulja se moze zamjeniti pravcem zu-ziM/tBA*SMBB = k*ziM Nagib prvca k u tome slucaju odgovara odnosu MAX (zu-ziM)/tBA*SMBB*ks Ovo je reakcija prvog reda jer ucinak razgradnje mulja jos uvijek ovisi o prisutnom zagadjenju. Faktor k koji oznacava brzinu ovisi o bioloskoj razgradljivosti vode a dobiva se na osnovu ispitivanja. Za dimenzioniranje volumena bioaeracionih bazena mjerodavni su opterecenje mulja i prostorno opterecenje izrazeno kao BPK5. Ovo vrijedi za dimenzioniranje bioaeracionih uredjaja vecine otpadnih voda i domacinstava. Dr. Bischofsberger je postavio 4 kakarteristicne grupe i to: 1. Biolosko kondicioniranje otpadnih voda uz istovremeno stabiliziranje mulja, 2. Biolosko kondicioniranje otpadnih voda sa nitirfikacijom, 3. Biolosko kondicioniranje otpadnih voda BPK5 20mg/l, 4. Biolosko kondicioniranje otpadnih voda do BPK5 30mg/l.

Uredjaj za kondicioniranje otpadnih voda uz istovremenu stabilizaciju mulja Svrha ovog procesa je stabilizacija mulja do kvaliteta kojeg mulj treba da ima da se moze disponirati (lagerovati), tj. Da je bez mirisa. Ovdje se mjerodavno opterecenje mulja i to u granicama od oko 0.05kg BPK5/kg SM.d. Maksimalno prostorno opterecenje je 0.25 kg BPK5/m3.d., a tezina suve supstance mulja

5kg/m3 . Ovi bioaeracioni uredjaji sa stabilizacijom mulja koriste se za manje kolicine otpadnih voda, ispod 10000 stanovnika. Uredjaj za kondicioniranje otpadnih voda nitrifikacijom Uredjaj koji vode do oksidacije nitrogen imaju prednosti kod zastite malih rijeka i jezera. U tim uredjajim obzirom na duze vrijeme zadrzavanje vode izbjegnuti su udari i neravnomjernost u kvalitetu efluenta. Ovaj nacin je preporucljiv za kondicioniranje otpadnih voda industrije. Prostorno opterecenje treba da bude 0.5kg BPK5/m3.d., opterecenje mulja 0.15kg BPK5/kg SM d., a suva spustanca 3.3kg/m3. Vrijeme aeracije treba u susnom period da iznosi 4 sata, a u kisnom period 2 sata.

Uredjaji za kondicioniranje do BPK5 20mg/l U pravilo treba nastojati da stepen kondicioniranja u biaeracionim uredjajima bude do BPK5 ispod 25mg/l. S tom vrijednoscu moze se racunati na osnovu dosadasnjih ispitivanja, jer u 85% slucajeva postignuta je vrijednost kondicioniranja do BPK5 25mg/l ako je prilikom dimenzioniranja pretpostavljeno da effluent treba da ima BPK5 do 20 mg/l. Ovaj visoki stepen kondicioniranja nije predvidjen samo radi uklanjanja zagadjenja nego i radi ravnomjernog kvaliteta efluenta. Za dimenzioniranje ovih uredjaja predlazu se opterecenja, za mulj 0.3kg BPK5/kg SM.d., a prostorno opterecenje 1 kg BPK5/m3.d. Vrijeme zadrzavanja u susnom period treba da iznosi 2 sata a u kisnom period 1 sat. Uredjaji za kondicioniranje do BPK5 30mg/l Bioaeracioni uredjaji ciji efekt kondicioniranja treba da iznosi BPK5 do 30mg/l ili ekstremno 40mg/l postavljaju se tamo gdje nisu veliki zahtjevi na kvalitet prijemnika. Ovdje se racuna o prostornim opterecenjem do 2 kg BPK5/m3.d. i opterecenjem mulja od 0.6 kg BPK5/kg SM.d. Vrijeme aeracije u susnom period 1 sat a u kisnom period 0.5 sati.

Dimenzioniranje potrebne kolicine povratnog mulja Kolicina povratnog mulja ovisi o kolicini dotoka otpadne vode, zeljenom sadrzaju suve materije u bioaeracionim bazenima i postignutom sadrzaju suve materije u

povratnom mulju. Ako racunamo odnos povratnog mulja prema dotoku otpadne vode koju uzimamo kao 100%, potrebna kolicina suve materije u povratnom mulju treba da bude dvostruko veca nego kolicina suve materije u mulju bioaeracionih bazena. Kod bioaeracionih procesa sa stabilizacijom mulja uzeto je da sadrzaj suve supstance treba da iznosi 5kg/m3. Prema tome sadrzaj suve supstance u povratnom mulju iznosit ce 10kg/m3. Postignuta koncentracija mulja smije se kretati u podrucju indeksa volumena mulja od 100ml/g do 12kg/m3. Prema ovome u tri druge varijante, pri sadrzaju suve supstance 3.3 kg/m3 u bioaeracionim bazenima, sadrzaj suve supstance u povratnom mulju treba da iznosi 6.6kg/m3. Pri indeksu volumena mulja od 150ml/g morala bi se postici koncentracija povratnog mulja od 8kg/m3. U pravilu, uputno je kolicinu povratnog mulja koju smo jedanput odabrali stalno odrzavati. Konstantna kolicina povratnog mulja pojednostavljuju pogon i nema stetnih uticaja na proces kondicioniranja ili proces talozenja u sekundarnom talozniku. Odredjivanje kolicine viska mulja Poznavanje produkcije viska mulja u bioaeracionim uredjajima je vazno radi dimenzioniranja volumena trulista uredjaja za uklanjanje vode iz mulja (susenja mulja). Specificna produkcija mulja lezi kod pojedinih varijanata izmedju 0.8 i 0.9 kg SM/kg BPK5. Ove vrijednosti dobivene su na bazi iskustva a odnose se na otpadne vode domacinstava. Ako je organsko zagadjenje u otpadnoj vodi otopljeno ove vrijednosti se umanjuju, odnosno one se povecavaju ako se u dotoku povecava sadrzaj lebdecih materija. Radi toga potrebno je imati na umu postojanje ovih razlika. Odredjivanje kolicine dovoda kisika Kolicina kisika kojeg trose mikroorganizmi moze se priblizno izracunati iz vrijednosti BPK5 prostornog opterecenja, suve materije aktivnog mulja i sadrzaja nitrogenih spojeva. Prema sadrzaju kisika kojeg zelimo da imamo u bioaeracionim uredjajima, tj. Prema stepenu zasicenja kisikom i potrosnji kisika izracunava se kolicina koju je potrebno dovesti.