RECIKLAA OTPADA PLASTINIH MASA

Plastine mase su sirovine koje su izgraene od jednostavnih organskih prirodnih sirovina (npr. alkoholi, benzo, metan) i to su tzv. sintetike plastine mase, ili od komplesnih osnovnih prirodnih sirovina (npr. kauuk), a to su tzv. prirodne plastine mase. Sintetike plastine mase dobivaju se hemijskom polimerizacijom jednostavnih monomera. Po nainu nastajanja, sintetiki polimerizati se dobivaju postepenom ili lananom polimerizacijom. Postepena polimerizacija moe se izvoditi po postupku polikondenzacije ili poliadicije. Prema tome, glavni postupci za dobivanje polimera su: Polimerizacija organska hemijska reakcija spajanja jednakih ili razliitih nezasidenih spojeva s malim molekulama u makromolekule, bez nastajanja nusprodukata Polikondenzacija hemijska reakcija pri kojoj se osnovne supstance s malim molekulama veu u makromolekule uz izluivanje nusprodukata (najede vode, alkohola, halogenida i sl.) Poliadicija organska hemijska reakcija spajanja razliitih spojeva s malim molekulama u makromolekule, bez izluivanja nusprodukata

Osnovne sirovine za proizvodnjuu sintetikih plastinih masa su nafta, zemni plin, ugalj, voda, pijesak i azot. Osnovne sirovine za proizvodnju prirodnih plastinih masa su prirodne polimerne sirovine. Najvanija nemodificirana prirodna polimerna sirovina je celuloza, a zatim svila, vuna, pamuk, kazein i dr. U modificirane prirodne polimerne sirovine spadaju celulozni i kazeinski derivati, te razne vrste guma na bazi prirodnog kauuka. Plastine mase sastoje se od osnovnih elemenata ugljika i vodika te dodatnih elemenata kao to su kisik, azot, hlor, sumpor i fluor. U odnosu na postupke obrade, odnosno na postupke reciklae, plastine mase se mogu podijeliti u tri osnovne grupe: - Termoplastine - Duroplastine - Elastomerne plastine mase

Problematika reciklae otpada plastinih masa Za efikasnu obradu, odnosno reciklau otpada plastinih masa od posebnog znaaja je organizacija skupljanja svih otpada. Od vrste i obima meusobnog mijeanja pojedinih vrsta otpada plastinih masa sa kudnim i slinim otpadima zavisi i stepen njihovog oneidenja. Stepen oneidenja, odnosno mijeanje drugih vrsta otpada sa odreenom vrstom otpada plastinih masa direktno utie i na efikasnost reciklae ovih otpada. Najvedi uticaj na efikasnost procesa reciklae otpada plastinih masa imaju slijededi faktori: Uticaj oneienja otpada na efikasnost reciklae Prema porijeklu, oneidenje otpada plastinih masa se dijeli u tri grupe:

Oneidenje usljed kontakta sa drugim vrstama otpada Oneidenje koje je nastalo upotrbom samog proizvoda Oneidenje koje je nastalo mijeanjem sa drugim vrstama otpada

Oneidenje koje je nastalo mijeanjem sa dugim vrstama otpada je najvede kod konvencionalnog naina skupljanja. Prema istraivanjim, stepen ovog oneidenja iznosi od 5 do 10%. Razdvojenim sakupljanjem pojedinih komponenti otpada ovaj stepen se moe znatno smanjiti. Oneidenje koje je rezultat upotrebe samog proizvoda od plastinih masa (posude, ae, boce i sl.) nastaje prije svega od naljepnica na tom proizvodu, metalnih epova i ostatka punjenog materijala u samom proizvodu. Sadraj drugih vrsta otpada u otpadu plastinih masa zavisi od pustupka skupljanja. Kod skupljanja otpada plastinih masa potrebno je koristiti poseban kontejner sa velikm otvorom za ubacivanje krupnih komada otpada. Uticaj mijeanja drugih vrsta otpada na efikasnost reciklae Mijeanje razliitih vrsta otpada plastinih masa smanjuje kvalitet reciklae odreene vrste otpada plastinih masa. etiri najede vrste plastinih masa u kudnom otpadu (PE, PP, PS i PVC) nisu podesne za mijeanje i zbog toga se ne koriste u mjeavini za proizvodnju vrijednijih proizvoda. Zbog ovoga se moraju uzeti u obzir osobine svih materijala koji se nalaze u otpadu plastinih masa, npr. indeks topivosti za PE-LD. Uticaj aditiva na mogunost reciklae Kod proizvodnje odreenih proizvoda od plastinih masa koriste se razni aditivi u zavisnosti od oblasti koritenja gotovih proizvoda, odnosno od proizvodnog procesa i funkcije aditiva. Udio aditiva (npr. za omekavanje, punila i ojaanje ovih proizvoda) moe iznositi i do 70 mas.%. aditivi se koriste u samom proizvodnom procesu, tzv. proizvodni aditivi, pri emu se razlikuju: - Aditivi za stabilizaciju - Aditivi za modifikaciju - Aditivi kao pomodna sredstva

Postupci reciklae otpada plastinih masa Recikliranje otpada plastinih masa principijelno se moe vriti mehanikim, hemijskim i termikim postupcima. Mehanikim postupcima dobiva se regranulat ili mijeane komponente, koje se kao sekundarne sirovine koriste za proizvodnju novih proizvoda. Hemijskim i termikim postupcima dobivaju se osnovne komponente plastinih masa koje se koriste za dobivanje energije. Kod bioloke razgradnje otpada plastinih masa sadrana energija u njima se, djelovanjem bakterija, pretvara u ugljendioksid (CO2) i vodu (H2O), pri emu mineralne supstance ostaju kao ostatak. Za razliku od mehanikih, hemijskih i termikih postupaka reciklae otpada

plastinih masa kod kojih se vri materijalno i energetsko iskoritavanje, kod bioloke razgradnje otpada plastinih masa nema iskoritavanja. Bioloka razgradnja ovih otpada vri se radi njihovog konanog zbrinjavanja, naroito posebnih otpada plastinih masa na okolinski prihvatljiv nain. Pri mehanikim, hemijski i termikim postupcima reciklae otpada plastinih masa, posebno pri reciklai mjeavine ovih otpada, dolazi do produkcije odrenih koliina otpada koji se moraju zbrinuti zajedno sa komunalnim otpadom, bilo odlaganjem u ureenje deponije otpada ili u odgovarajudim postrojenjima za sagorijevanje otpada. Iskoritavanje recikliranih plastinih masa na dananjem nivou tehnike i tehnologije vri se sljededim postupcima: - Pirolizom - Topljenjem - Hidrolizom - Sagorijevanjem