3-03 Zavarivac

OBRAZOVNI PROGRAM
ZAVARIVA
SADRAJ OPTI DIO .................................................................................................. 3 1. NAZIV PROGRAMA: ZAVARIVA/ZAVARIVAICA ................................................. 3 2. NASTAVNI PLAN ....................................................................................... 3 POSEBNI DIO ............................................................................................... 5 1. PREDMETNI PROGRAMI ............................................................................... 5 1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI: .................................................................... 5 1.2. STRUNO TEORIJSKI PREDMETI .................................................................. 6 1.2.1. OPTE MAINSTVO ............................................................................... 6 1.2.2. TEHNOLOGIJA .................................................................................. 16 1.2.3. UREAJI ZA ZAVARIVANJE ................................................................... 29 1.2.4. PREDUZETNITVO .............................................................................. 41 1.3. PRAKTINA NASTAVA ............................................................................ 46 2. ISPITNI KATALOG .................................................................................... 79 3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA .................................................. 89 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA..................... 90 5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ......................... 90 6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH .......................... 90 7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA .......................... 90 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA .............................. 90 8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE .................... 91 9. SLOBODNE AKTIVNOSTI ............................................................................ 91 10. PROFESIONALNA PRAKSA ........................................................................ 92
OPTI DIO 1. Naziv programa: ZAVARIVA/ZAVARIVAICA 2. Nastavni plan

Redni broj A 1. 2. 3. 4. 5. 1. 2. 3. 1. 2. 3. Nastavni predmeti - grupe predmeta Opteobrazovni predmeti Maternji jezik i knjievnost Matematika Strani jezik Informatika Fiziko vaspitanje Drutvena grupa predmeta Istorija Geografija Sociologija Prirodna grupa predmeta Fizika Biologija Hemija 16 3 2 576 108 72 1 1 36 36 2 12 3 2 2 5 10 1 32 36 180 360 36 1152 7 12 1 32 36 72 432 108 72 72 252 432 36 1152 2 1 3 20 1 32 33 66 33 99 660 33 1056 8 264 36 36 72 1272 216 144 138 33 531 1452 105 25 dana 3360 105 1 1 36 36 2 72 36 36 72 3 3 2 2 2 108 108 72 72 72 2 72 2 66 2 2 2 72 72 72 2 2 2 66 66 66 246 246 210 72 210 I sed. god. sed. II god. sed. III god. Ukupno
UKUPNO A B Struno-teorijski predmeti 1. 2. 3. 4. Opte mainstvo Tehnologija Ureaji za zavarivanje Preduzetnitvo
UKUPNO B Praktina nastava sa C tehnologijom zanimanja D Slobodne aktivnosti E F Profesionalna praksa Broj asova
10 dana
15 dana
G Broj radnih sedmica Ukupno (A+B+C+D) = 3.360
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - omoguiti svestran razvoj pojedinca i njegovu socijalnu integraciju; - osposobiti uenike za planiranje, pripremu, izvoenje, kontrolu i vrednovanje rada u zanimanju; - osposobiti uenika za itanje tehnike dokumentacije; - produbiti i proiriti opte obrazovanje u funkciji struke i obezbijediti - struno-teorijska i praktina znanja, za kvalitetan rad u zanimanju; - osposobiti uenika za rezanje i obradu djelova elektrinim lukom i gasnim postupkom; - osposobiti uenika za zavarivanje i navarivanje djelova runim i elektrolunim postupkom; - osposobiti uenika za zavarivanje elektrinim lukom u zatiti inertnih gasova i mjeavini gasova; - osposobiti uenika za spajanje djelova elektrootpornim zavarivanjem;
3
- osposobiti uenika za zavarivanje, navarivanje i sijeenje djelova gasnim postupkom; - osposobiti uenika za spajanje djelova postupkom mekog i tvrdog lemljenja; - rukovanje alatima, priborima i ureajima za zavarivanje; - stei znanja za ispunjavanje potrebne radne dokumentacije i dokumenata o evidenciji stanja, ureaja i pribora; - stei osnovna znanja o preduzetnitvu; - brinuti o vlastitim aspektima zdravlja i zdravlja svojih kolega; - uvjeriti se da je primijenjena zatita od opasnosti, mjere zatite, mjere bezbjednosti i spreavanja nesrea; - razvijati sposobnost socijalne komunikacije i spremnost za razvijanje meuljudskih odnosa; - razvijati ekoloku svijest i odgovornost u potovanju mjera zatite na radu i zatiti okoline. 4. Uslovi za upis, odnosno ukljuivanje u program za obrazovanje odraslih - U kolu za sticanje srednjeg strunog obrazovanja u trogodinjem trajanju obrazovni program Zavariva/Zavarivaica, mogu se upisati lica koja su zavrila osnovnu kolu ili zavrila dvogodinju strunu kolu i nijesu starija od 17 godina. Izuzetno, u kolu se mogu upisati lica do 18 godine uz odobrenje Nastavnikog vijea kole. Lica koja su napunila 18 godina ukljuuju se u program za obrazovanje odraslih. - Za upis u dualni oblik obrazovanja potrebno je da uenik ima sklopljen ugovor sa poslodavcem, u sladu sa Zakonom o strunom obrazovanju. - Ako se za upis prijavio vei broj kandidata od broja raspisanih mjesta Ministarstvo prosvjete i nauke donosi odluku o dopunskim kriterijumima za upis. 5. Trajanje obrazovanja - Obrazovanje traje tri godine. 6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju uenici prelaze u vii razred ako su iz svih predmeta tekue godine postigli prelaznu ocjenu, realizovali slobodne aktivnosti i obavili profesionalnu praksu. - Lica koja su zavrila dvogodinju strunu kolu mogu se ukljuuti u drugi ili trei razred srodnog zanimanja uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita. - Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvoenje obrazovnog programa za odrasle, koji donosi kola. 7. Obrazovanje koje se stie - Zavretkom obrazovnog programa uenik stie srednje struno trogodinjem trajanju ZAVARIVA. obrazovanje u
POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI: 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. INFORMATIKA 1.1.5. FIZIKO VASPITANJE 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. BIOLOGIJA SA EKOLOGIJOM 1.1.10. HEMIJA 1.1.11. FIZIKA
1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. OPTE MAINSTVO 1. Naziv predmeta: OPTE MAINSTVO 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Razred I II III Ukupno Teorija 72 72 144 Vjebe 36 36 72 Praktina nastava Ukupno 108 108 216
T - teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe V - vjebe, odjeljenje se ne dijeli na grupe 3. Opti ciljevi nastave U okviru predmeta uenik e biti u mogunosti da: - ita i razumije tehnike crtee, uputstva i propise, tabele, dijagrame, eme i tehniku dokumentaciju; - Stekne nephodna znanja o strukturi materijala i uticaju strukture na promjenu svojstva materijala; - Zna pravilan i racionalan izbor materijala; - Upozna nain oznaavanja po standardu mainskih materijala; - Konstruie jednostavnije mainske proizvode; - Izrauje tehniko-tehnoloku dokumentaciju; - Naui da koristi prirunike, standarde, tabele i druge vrste strunih tekstova; - Crta jednostavne tehnike radionike i sklopne crtee mainskih elemenata i manjih sklopova, u skladu sa standardima; - Potuje ekoloke zahtjeve i razvija osjeaj za ekonominu upotrebu materijala; - Razvija osjeaj odgovornosti i preciznosti u radu; - Ovlada strunom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Osnovi tehnikog crtanja - Razvija tehniku - Izvlai osnovne i - Upoznaje se sa: kulturu, osjeaj za kotne linije, priborom za red i urednost rafira, ispisuje tehniko crtanje, zaglavlje i standardima, pozicione oznake vrstama tehnikih elemenata crtea, - Ovladava tehnikom razmjerama, pravilnog kotiranja zaglavljima, i rafiranja sastavnicama, vjebanjem na tolerancijama i primjerima njihovom - Ispisuje tehniko primjenom u pismo mainstvu - Prostorno prikazuje - Upoznaje se sa skicom jednostavne tehnikom izrade elemente jednostavnijih crtea Geometrijske konstrukcije - Razvija osjeaj za - Crta paralelne i - Navodi i nabraja preciznost I normalne prave osnovne urednost - Crta simetrale dui geometrijske i uglova konstrukcije - Dijeli du na njednakih djelova - Spaja prave linije lukom datog poluprenika - Konstruie pravilan trougao, kvadrat, petougao, estougao, elipsu Osnovi nacrtne geometrije i tehnikog crtanja - Razlikuje centralno - Razvija tehniku - Upoznaje pojam i kulturu i paralelno osnovne elemente projiciranje projektovanja - Razlikuje koso i ortogonalno - Upoznaje pojam projiciranje kvadranata, - Crta projekcije oktanata take na jednu, aksonometrije dvije i tri ravni - Crta projekcije dui u optem i specijalnom poloaju - Crta projekcije osnovnih geometrijskih
7
Preporuke za izvoenje nastave
Vjebe: - Upotreba linija - Crtanje geometrijskih konstrukcija - Crtanje kontura mainskih djelova - Rad u olovci
Vjebe: - Projekcije tijela crtanje tijela u izometriji na osnovu projekcija - Crtanje projekcija na osnovu izometrijskog izgleda - Dopunjavanje pogleda, crtanje mainskih elementa uz upotrebu pravila posebnih pogleda, presjeka i
Informativni ciljevi i sadraji uenik
Formativni ciljevi uenik likova u optem i specijalnom poloaju (kvadrat, pravougaonik, trougao) Crta projekcije geometrijskih tijela u optem i specijalnom poloaju Crta u izometriji jednostavne elemente na osnovu ortogonalnih projekcija Crta jednostavne elemente u ortogonalnoj projekciji i aksonometriji Razlikuje prednosti i nedostatke pojedinih naina prikazivanja tijela
Socijalizacijski ciljevi uenik
Preporuke za izvoenje nastave pojednostavljenog crtanja - Izrada prvog grafikog rada
Kotiranje - Upoznaje osnovna naela kotiranja i elemente kotiranja - Upoznaje se sa pojmom presjeka - Upoznaje se sa pravilima prikazivanja djelova i njihovih detalja, kao i pojednostavljenjim a pri crtanju
- Kotira i oznaava vrijednosti kota na crteu - Kotira uproeno i tabelarno - Ispisuje tolerancije duina, oblika i poloaja i kvalitet obrade povrina - Crta i oznaava presjeke - Crta prodore tijela - Crta razvijene povrine tijela - Crta presjeke uskih elemenata, presjeke i skraenja, posebne i djelimine izglede Prikazivanje mainskih elemenata Navodi razdvojive i - Crta vijak i navrtku nerazdvojive veze - Kotira i oznaava metriki i cijevni navoj
8
- Razvija osjeaj preciznosti - Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada
Vjebe: - Kotiranje crtea
Vjebe: - Prikazivanje mainskih elemenata, rad u
Formativni ciljevi uenik - Crta spojeve klinovima - Crta opruge - Crta zupanike i lananike - Uproeno crta zavarene sastave
Preporuke za izvoenje nastave olovci
- Stie osjeaj - Sa sklopnog crtea preciznosti u radu odreuje tolerancije/nalijeg - Stie pozitivnu anja orjentaciju - Iz tabela ita Prema vrijednosti zanimanju odstupanja za zadate tolerancije i izraunava veliinu tolerancijskog polja - Analizira veliinu tolerancija i postupke kojima se one mogu dostii - Iz tabela odreuje dozvoljena odstupanja kod izradaka kod kojih na crteu tolerancije nijesu propisane Osnovni pojmovi i aksiomi statike / Sistem sueonih sila u ravni - Navodi i objanjava - Razlae silu na komponente pojam sile i grafikom podjelu sila metodom - Navodi i objanjava - Postavlja analitike pojam veze i uslove ravnotee reakcije veze sistema sueonih - Navodi i objanjava sila aksiome statike - Navodi i objanjava - Odreuje moment sile za taku grafike i analitike uslove ravnotee sistema sueljnih sila - Navodi i objanjava moment sile za taku - Navodi i objanjava Varinjonovu teoremu
Tehniki crtei - Upoznaje, razumije i objanjava pojam tolerancije, poloaj i veliinu toleranciskog polja, kotiranje tolerisanih duina - Upoznaje radioniki crte i sklopni crte - Razumije pojam kvaliteta povrine i zna naine oznaavanja stanja povrina - Definie pojam tolerancija oblika i poloaja - Zna pojedine vrste nalijeganja
Vjebe: - Oznaavanje stanja povrina - Odreivanje tolerancija iz tabela - Odreivanje nalijeganja - Kotiranje tolerisanih dimenzija - Izrada radionikih crtea datog sklopa - Izrada drugog grafikog rada
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Sistem proizvoljnih sila u ravni - Slae paralelne - Navodi, definie i sile, razlae sile na objanjava spreg komponente sila i moment - Postavlja uslove sprega ravnotee spregova - Na primjerima odreuju uticaj sila na posmatrani mainski dio i sistem Ravanski nosai - Navodi vrste ravanskih nosaa i vrste optereenja kod njih - Navodi, definie i objanjava statiki odreene ravanske pune nosae
Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie osjeaj preciznosti u radu - Stie sigurnost u radu
Preporuke za izvoenje nastave Vjebe: - Pretvaranje mjernih jedinica - Grafiko i analitiko odreivanje sila i ravnotee - Grafiko rastavljanje dvije sile - Odreivanje momenta sile Vjebe: Grafiki rad: - Na primjerima proste grede, grede sa prepustima i konzole odrediti reakcije oslonaca i konstruisati statike dijagrame
- Odreuje reakcije veza grafiki i analitiki punih ravanskih nosaa, optereenih kombinacijom razliitih optereenja - Konstruie statike dijagrame grafikom i analitikom metodom - Odreuje teite homogenog tijela, figure, linije (luk, du, paralelogram, trougao, isjeak)
- Stie osjeaj preciznosti u radu
Sredite masa - Navodi, definie i objanjava osnovne statike veliine u poprenom presjeku ravanskih punih nosaa - Navodi, definie i objanjava pojam teita tijela Trenje - Navodi, definie i objanjava pojam trenja i navodi vrste trenja - Navodi, definie i objanjava trenje klizanja i trenje kotrljanja Brzina i ubrzanje - Definie i
- Razlikuje trenje klizanja i trenje kotrljanja - Odreuje smjer sila trenja - Iz tabela bira koeficijent trenja - Razlikuje materijale u zavisnosti od trenja - Izraunava osnovne
10
Informativni ciljevi i sadraji uenik objanjava pojam kretanja, puta, brzine, ubrzanja, ugaone brzine, krunog kretanja Rad, snaga - Definie i objanjava pojmove rad, energija, snaga, stepen iskorienja
Formativni ciljevi uenik veliine koje opisuju kretanje na osnovu zadatih podataka - Na osnovu zadatih podataka odreuje snagu - Pretvara jedinice mjere - Uoava vanost poveanja stepena iskorienja
- Razvija pozitivan odnos prema struci
Vjebe: - Izraunavanje stepena iskorienja i Snage
Naponi i deformacije - Pronalazi primjere - Navodi, definie i mainskih djelova, objanjava pojam koji su pod optereenja, naponom naprezanja, - Za zadate uslove napona i odreuje napon i deformacije deformacije - Navodi, definie i objanjava Hukov zakon - Navodi , definie i objanjava pojam dozvoljenog napona i stepena sigurnosti
Vjebe: - Odreivanje napona i deformacija, Primjena Hukovog zakona
11
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Podjela mainskih elemenata Razdvojivi spojevi - Pojanjava vezu - Navodi vrste, izmeu materijala svojstva i primjenu za vijke i navrtke i razdvojivih spojeva njihove namjene (navojni spojevi, - Iz tabela bira vijke spojevi pomou u zavisnosti od klinova, ivija i zadatih uslova ljebni spojevi) primjene - Navodi materijale - Odreuje nain za vijke i navrtke osiguranja navojnih spojeva od odvrtanja Nerazdvojivi spojevi - Bira odgovarajuu - Navodi podjelu i vrstu nerazdvojive vrste nerazdvojivih veze u zavisnosti spojeva i njihovu od zadatih uslova primjenu - Upoznaje zakovane - Definie nain pripreme pozicija spojeve za primjenu - Objanjava odgovarajue veze postupak pripreme limova za zakivanje - Uproeno crta razne vrste spojeva i nain zakivanja - Zna materijale za zakivke i kriterijum izbora zakivaka - Upoznaje osnovne pojmove o zavarenim spojevima - Navodi vrste zavarenih spojeva i simbole - Navodi svojstva lemljenih spojeva - Objanjava svojstva i nosivost lijepljenih spojeva Elastine veze - Upoznaje se sa vrstama i namjenom opruga i njihovim karakteristikama - Navodi materijal za opruge - Detaljno objanjava optereenje i deformacije kod pojedinih vrsta opruga
Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie osjeaj preciznosti u radu - Stie sigurnost u radu
Vjebe: - Crtanje navojnih spojeva
- Stie osjeaj preciznosti u radu - Stie sigurnost u radu
Vjebe: - Skiciranje opruga, rad u olovci
12
Informativni ciljevi i sadraji uenik Osovine i vratila - Upoznaje se sa konstruktivnim oblicima: - Osovinica, osovina i vratila, njihovom primjenom i karakteristikama Leajevi i leita - Navodi vrste i karakteristike leajeva, njihovo oznaavanje i prikazivanje na crteu - Upoznaje se sa podjelom i svojstvima lezista
Formativni ciljevi uenik - Crta osovinice, osovine i vratila - Bira postupak odreivanja prenika osovine ili vratila u zavisnosti od optereenja i bira material - Bira materijal za leine aure i posteljice - Analizira naine podmazivanja leita i razlikuje naprave za dovod i podmazivanje leita - Detaljno obrazlae postupak demontae leaja, nain ugradnje i odravanja leaja - Odreuje kriterijum izbora i primjene pojedinih vrsta spojnica
Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie osjeaj Sigurnosti i samopouzdanja
Preporuke za izvoenje nastave Vjebe: - Skiciranje osovina i vratila, rad u olovci
- Stie pozitivnu Orjentaciju Prema zanimanju
Vjebe: - Izbor leaja iz kataloga
Spojnice - Razumije ulogu spojnica i svojstva pojedinih vrsta spojnica - Detaljno objanjava nain ugradnje i putanje u pogon spojnice
- Stie pozitivnu orjentaciju Prema zanimanju
Elementi za prenos snage - Rauna prenosni - Upoznaje se sa odnos podjelom, vrstama - Crta standardni i primjenom profil zupca elemenata za - Crta cilindrini prenos snage zupanik - Razumije osnovne - Analizira elemente pojmove kod koji utiu na cilindrinih nosivost zupastih zupastih parova, parova konusnih zupastih - Bira odgovarajuu parova i punih vrstu prenosa u parova zavisnosti od - Navodi materijale zadatih uslova za izradu zupanika - Uoava mogue - Razumije osnovne greke pojmove kod
13
- Stie osjeaj sigurnosti i samopouzdanja u radu
Vjebe: - Cilindrini zupasti par, proraun, konstrukcija, crte -proraun, konstrukcija i crte lananog, kainog ili remenog prenosnika - Izrada grafikog rada
Informativni ciljevi i sadraji uenik lananih parova - Navodi nain oznaavanja lanaca - Razumije nain prenosa snage, svojstva i podjelu kainih i remenih parova Primijena raunara u - Razumije mogunosti upotrebe raunara u mainstvu - Upoznaje se sa operativnim sistemom WINDOWS - Upoznaje se sa osnovnim raunarskim programima za crtanje (Auto Cad ili drugi) - Upoznaje se sa mogunostima EXCELA
Formativni ciljevi uenik - Iz kataloga naruuje djelove - Crta lananike - Crta kainik i remenicu
mainstvu - Izvodi osnovne manipulacije sa datotekama i prilagoava ih sopstvenim potrebama - Oblikuje dopis i druge dokumente i tampa ih - Izrauje jednostavne crtee mainskih elemenata: crta, kotira, oznaava stanje povrina - tampa uraeni crte - Oblikuje jednostavan tabelarni prikaz koristei matematike operacije, sortira ispis po abecedi, grafiki predstavlja rezultate
- Stie osjeaj sigurnosti u radu - Stie pozitivnu orijentaciju Prema zanimanju
Vjebe: - Rad sa softerskim paketima za obradu teksta i tabela za crtanje
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Drapi, S. i drugi: Tehniko crtanje sa mainskim elementima, Zavod za udbenike, Beograd, 2004. - Drapi, S.: Mainski elementi I, za sve profile, Zavod za udbenike, Beograd, 2004. - Ristivojevi D.: Mainski elementi I I, za sve profile, Zavod za udbenike, Beograd, 2004. - Drapi, S.: Zbirka rijeenih zadataka iz mainskih elemenata I, Zavod za udbenike, Beograd,1986. - orevi, D., Papi, Z.:Tehniko crtanje sa nacrtnom geometrijom, za sve profile, Zavod za udbenike, Beograd, 2006. - Plavi, M. i drugi: Mehanika I statika i otpornost materijala sa zbirkom zadataka, Zavod za udbenike, Beograd, 2005. - Todi, S. i drugi: Grafiki zadaci iz mehanike, Zavod za udbenike, Beograd, 2005. - Knez, A. i drugi : Mehanika, udbenik za 1. letnik strojnih ola, Zavod RS za kolstvo, 2003.
14
- Knez, A. i drugi : Mehanika, delovni zvezek za 1. letnik strojnih ola, Zavod RS za olstvo, 2003. - piranoc, V.: Tehnika mehanika, kolska knjiga, Zagreb, 2002. - Koludrovi, ., Koludrovi-Harbi,I., Koludrovi, R.:Tehniko crtanje u slici s kompjuterskim aplikacijama, prirunik za tehniko crtanje, kolska knjiga, Zagreb, 2002. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava se realizuje u uionici koja je opremljena: stolovima sa odgovarajuim priborom za crtanje, A/V sredstvima, grafoskopom, dijaprojektorom sa odgovarajuim slajdovima, raunarom sa odgovarajuim softverom za crtanje, uzorcima alata, modelima i emama sklopova i podsklopova maina, mjernim instrumentima i drugim. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - U toku klasifikacionog perioda provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi uenika (grafiki radovi-etiri, kontrolne vjebe, testovi) - najmanje po jedan u klasifikacionom periodu i usmeni odgovori uenika. Uenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene provjere znanja. Zakljuna ocjena izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Visoka struna sprema iz podruja mainstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehniki crtei - Naponi i deformacije - Nerazdvojivi spojevi Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Praktina nastava - Radioniki i sklopni crtei - Dozvoljeni naponi, deformacije - Stepen sigurnosti - Zavarivanje i lemljenje
15
1.2.2. TEHNOLOGIJA 1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Razred I II III Ukupno Teorija 56 56 112 Vjebe 16 16 32 Praktina nastava Ukupno 72 72 144
Teorija - teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe Vjebe - odjeljenje se ne dijeli na grupe 3. Opti ciljevi nastave U okviru predmeta uenici e: - Stei znanja o vrstama i karakteristikama materijala; - Upoznati svojstva tehnikih materijala, karakteristike i njihovu primjenu u mainstvu; - Stei neophodna znanja o strukturi materijala i uticaju strukture na promjenu svojstava materijala; - Osposobiti se za pravilan i racionalan izbor materijala; - Osposobiti se da koristi metode ispitivanja materijala ; - Upoznati vrste, svojstva i primjenu plastinih, gumenih i kompozitnih materijala; - Upoznati svojstva, vrste i primjenu goriva i maziva; - Upoznati vrste i karakteristike tehnikih gasova; - Stei znanja za spajanje mainskih djelova zakivanjem; - Stei znanja za spajanje mainskih djelova zavarivanjem; - Stei znanja za spajanje mainskih djelova lemljenjem; - Stei znanja za obradu materijala sjeenjem i rezanjem; - Stei znanja za termiku i termohemijsku obradu elemenata; - Potovati ekoloke zahtjeve i razvijati osjeaj za ekonominu upotrebu materijala; - Razviti osjeaj i brigu za ouvanje ivotne sredine; - Razviti osjeaj odgovornosti i preciznosti u radu; - Ovladati strunom terminologijom, neophodnom za komunikaciju u struci.
16
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Svojstva materijala - Razlikuje svojstva - Razvija pravilan - Definie, opisuje materijala kao odnos prema svojstva materijala funkciju vrste prirodnim - Navodi elektrina, atoma i hemijske naukama toplotna i magnetna veze - Razumije odnos svojstva materijala - Analizira tehnike i prirode - Pozanaje mehanika elektrina, - Navikava se na svojstva materijala magnetna i tanost - Objanjava i ilustruje toplotna svojstva - Razvija osjeaj ispitivanje materijala - Analizira odgovornosti statikim dejstvom mehanika sile (ispitivanje svojstva materijala zatezne vrstoe - Razlikuje - Navodi i objanjava ispitivanje metode ispitivanja materijala tvrdoe materijala statikim dejstvom statikim dejstvom sile prema sile zateznoj vrstoi - Navodi i objanjava - Analizira dijagram dinamike metode zatezanja dobijen ispitivanja tvrdoe ispitivanjem - Objanjava i ilustruje epruvete statikim ispitivanje materijala dejstvom sile dinamikim dejstvom - Odreuje tvrdou sile materijala - Opisuje i nabraja statikim dejstvom tehnoloka svojstva sile materijala - Odreuje tvrdou - Opisuje ispitivanje materijala bez materijala razaranja i navodi dinamikim metode dejstvom sile - Razlikuje i analizira ispitivanje materijala dinamikim dejstvom sile kroz ispitivanje dinamike vrstoe i ispitivanje ilavosti - Odreuje tehnoloka svojstva materijala - Analizira i razlikuje ispitivanje materijala bez
- CD sa odgovarajuim materijalima - Prezentacija sa diskusijom Vjebe: - Ispitivanje zatezne vrstoe - Mjerenje tvdoe po Brinelu, Rokvelu i Vikersu
17
Informativni ciljevi i sadraji uenik Struktura metala i legura - Opisuje i objanjava materijale - Objanjava proces kristalizacije - Opisuje i ilustruje dijagrame stanja legura (dvokomponentnih, eutektikih itd.) - Opisuje svojstva legura u zavisnosti od sastava rasporeda i oblika faza Tehniko gvoe - Opisuje tehniko gvoe - Definie hemijski isto gvoe - Poznaje dijagram stanja legure - Fe-C - Objanjava i navodi legure u odnosu na procenat ugljenika (linije) - Nabraja vrste tehnikog gvoa - Objanjava i navodi vrste livenog gvoa: - sivi liv, - modifikovani liv, - nodularni liv, - legirani liv, - temperovani, - liv(bijeli i crni) - Definie elik - Objanjava proizvodnju elika - Navodi podjelu elika - Objanjava oznaavanje elika - Klasifikuje elike prema upotrebi: - Konstruktivni elici, - Alatni elici - Navodi i objanjava brodograevinski elik i elini liv
Formativni ciljevi uenik razaranja Analizira kristalnu grau materijala Razlikuje kristalna zrna po rastu,obliku i veliini Uporeuje fazne dijagrame legura Analizira svojstva legura u zavisnosti od mikrostrukture
- Razvija sposobnost opaanja - Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima - Stie samopouzdanje i sigurnost
- Prezentacija sa diskusijom
Analizira i formira dijagram stanja legure Fe-C Prati liniju ovravanja legure Razlikuje vrste gvoa Uoava uticaj stalnih i legirajuih elemenata na svojstva elika Uoava i razlikuje elike Oznaava elike Razlikuje i uporeuje elike Analizira vrste elika Uoava funkciju i znaaj brodograevinskog elika i elinog liva
- Uvia vanost ouvanja kvaliteta - Razvija mo opaanja - Razvija osjeaj o potrebi zatite na radu - Razumije odnos tehnike i nauke
Vjebe: - izbor elinih materijala iz tablica
18
Informativni ciljevi i sadraji uenik Obojeni metali i legure - Opisuje, navodi i objanjava obojene metale: - bakar, - cink, - olovo, - kalaj, - volfram, - titan, - aluminijum, - magnezijum - Nabraja i objanjava legure obojenih metala - Poznaje i opisuje oznaavanje legura obojenih metala - Objanjava legure - Bakra - Objanjava legure aluminijuma - Objanjava legure magnezijuma - Objanjava legure pogodne za meko i tvrdo lemljenje (kalajni lem, kadmijumski lem, mesingani lem, srebrni lem,...) - Objanjava legure za klizne leaje i tvrde legure Plastine mase i guma - Upoznaje se sa osnovnim pojmovima o nemetalnim materijama i makromolekulima - Nabraja i objanjava vrste makromolekula - Opisuje i objanjava plastine mase - Opisuje i objanjava gume Goriva i maziva - Upoznaje se i opisuje podjelu i sastav goriva
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje uporeuje svojstva i primjenu obojenih metala - Izraava svojstva obojenih metala - Razlikuje legure obojenih metala - Razlikuje legure bakra - Razlikuje legure aluminijuma - Razlikuje legure magnezijuma - Razlikuje legure za lemljenje - Razlikuje legure za klizne leaje i tvrde legure
Socijalizacijski ciljevi uenik - Uvia vanost ouvanja kvaliteta - Razvija sposobnost opaanja - Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima
- Prezentacija sa diskusijom Vjebe: - izbor obojenih metala i legura iz tablica
- Uoava znaaj i potrebu plastinih masa - Uoava znaaj i potrebu guma
- Uoava vanost ouvanja kvaliteta - Uoava vanost nauke u svakodnevnom ivotu - Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima
- Razlikuje sagorive i nesagorive sastojke
- Razvija osjeaj o ouvanju ivotne sredine
19
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Navodi karakteristike goriva - Objanjava vrsta goriva - Objanjava tena goriva - Objanjava gasovita goriva - Upoznaje se i opisuje maziva Kompozitni materijali - Opisuje i objanjava kompozitne materijale (kompozite)
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje vrste goriva - Razlikuje gasovita goriva - Uoava vrste i njihovu upotrebu - Analizira ulogu i zadatak maziva - Uoava svojstva maziva - Razlikuje kompozitne materijale
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija pozitivan stav prema zdravlju - Navikava se na pridravanje propisa
Vjebe: - biranje goriva i maziva iz kataloga - Razvija pozitvan stav prema novim saznanjima - Razvija osjeaj za ouvanje ivotne sredine - Prezentacija sa diskusijom
20
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Spajanje razdvojivim vezama - Pronalazi primjere - Nabraja vrste primjene spojeva i njihovu razdvojivih spojeva primjenu, (navojni u svakodnevnom spojevi, spojevi ivotu i praksi pomou klinova, - Analizira naine spojevi ivijama, osiguranja ljebni spojevi, razdvojivih veza od ozubljeni spojevi, slabljenja pri spojevi pomou upotrebi konusnih povrina i navoja, opruga, spojevi sa opruno zateznim prstenovima i spojevi ostvareni vrstim nalijeganjem) Spajanje lemljenjem - Razlikuje vrste - Navodi primjere i lemljenja primjenu lemljenih - Bira dodatni spojeva materijal, alat i - Poznaje pribor za karakteristike odgovarajui mekolemljenih postupak spojeva - Analizira lemljenje - Poznaje spoja karakteristike - Razlikuje tvrdolemljenih tvrdolemljene spojeva spojeve i zavarene - Objanjava nain spojeve pripreme spojeva za meko lemljenje (mehaniko i hemijsko ienje povrina koje se leme) - Objanjava nain pripreme za tvrdo lemljenje - Objanjava nain kvaenja i difuzije lema u osnovni materijal - Objanjava postupak mekog i tvrdog lemljenja - Navodi lemove za meko lemljenje - Navodi lemove za
21
- Razvija osjeaj Vjebe: odgovornosti prema - itanje tehnike radu dokumentacije - Montaa i demontaa jednostavnih spojeva - Crtanje spojeva
- Stie naviku primjene zatitnih mjera pri radu - Razvija osjeaj sigurnosti i samostalnosti u radu
Vjebe: - itanje tehnike dokumentacije - Upoznavanje propisa i mjera sigurnosti pri rukovanju sa alatima i materijalima
Informativni ciljevi i sadraji uenik tvrdo lemljenje - Navodi topitelje za tvrdo lemljenje - Objanjava nain ienja zalemljenih spojeva - Objanjava ispitivanje zalemljenih spojeva Spajanje zakivanjem - Navodi primjenu zakovanih spojeva - Nabraja vrste i oblike zakivaka - Navodi naine zakivanja - Objanjava nain izvoenja postupka zakivanja Spajanje zavarivanjem - Zna oznake zavarenih avova na tehnikim crteima - Upoznaje osnovna svojstva zavarenih spojeva - Navodi primjere i primjenu zavarenih spojeva - Poznaje postupak, opremu i ureaje REL zavarivanja - Poznaje postupak, opremu i ureaje gasnog zavarivanja - Poznaje postupak, opremu i ureaje MIG zavarivanja - Poznaje postupak, opremu i ureaje MAG zavarivanja - Poznaje postupak, opremu i ureaje TIG zavarivanja - Poznaje EPP postupak - Poznaje postupak elektrootpornog
Formativni ciljevi uenik
Razlikuje vrste zakovanih spojeva Analizira elemenate za zakivanje Analizira zakivanje spoja
- Stie osjeaj sigurnosti i bezbjednosti u radu
Vjebe: - Upoznavanje i itan tehnike dokumentacije - Upoznavanje materijala, alata i pribora za zakivanje Vjebe: - Upoznavanje radnog mjesta - Upoznavanje sa tehnikom i tehnolokom dokumentacijom - Objanjava pripremanje pozicija za zavarivanje i rezanje odgovarajuim postupkom
Analizira i razrauje tehniku dokumentaciju Dimenzionie vrstu ava u zavisnosti od debljine materijala Analizira nain pripreme pozicija za spajanje zavarivanjem i rezanjem Bira ureaje i elektrode za zavarivanje Razlikuje metode za ispitivanje zavarljivosti Razlikuje vrste zavarenih spojeva Priprema materijal za zavarivanje Analizira postupake zavarivanja i rezanja Kontrolie i ispituje zavarene spojeve
- Stie osjeaj sigurnosti i samopouzdanja pri radu - Razvija osjeaj odgovornosti u radu - Razvija ekoloku svijest
22
Informativni ciljevi i sadraji uenik zavarivanja (linijsko, takasto, avno, bradaviasto i varnienjem) - Poznaje specijalne postupke zavarivanja (aluminotermijsko, plazma zavarivanje, zavarivanje laserom, zavarivanje elektronskim snopom, podvodno, kovako zavarivanje, zavarivanje trenjem) - Zna da odredi pojam i definiciju zavarljivosti nekog materijala - Zna ta je hemijski ekvivalent ugljenika, njegov znaaj i primjenu kod odreivanja temperature predgrijavanja - Zna ta su toplotni bilansi pri zavarivanju, prostiranje toplote i temperaturna polja - Nabraja vrste elektroda (obloene, gole i sa jezgrom) - Objanjava oznake elektroda - Objanjava pripremu elemenata za zavarivanje i oblike ljebova - Objanjava postupke zavarivanja - Objanjava
Formativni ciljevi uenik
23
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik formiranje elektrinog luka - Objanjava nain voenja elektrode - Objanjava razliite poloaje zavarenih spojeva (horizontalni, vertikalni, horizontalnovertikalni i nadglavni) - Objanjava pojam navarivanja - Objanjava metode ispitivanja zavarenih spojevavizuelno - Metode bez razaranja (magnetnim fluksom, rengenskim zracima, ultrazvuno i penetrantskim tenostima) - Metode sa razaranjem na epruvetama (ispitivanje zatezne vrstoe, ispitivanje na savijanje, ispitivanje ilavosti, ispitivanje tvrdoe, ispitivanje dinamike vrstoe, ispitivanje mikro i makro strukture - Poznaje naponsko i deformaciono stanje kod zavarenih spojeva Oblikovanje deformisanjem - Razlikuje razliite - Navodi podjelu i vrste obrade objanjava vrste deformisanjem obrade - Odreuje postupke deformisanjem
- Razvija osjeaj sigurnosti i strunost za izvoenje poslova
Vjebe: - Izrada razliitih oblika savijanjem, sabijanjem,
24
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik pripreme - Navodi i objanjava materijala i alata primjere obrade za obradu materijala deformisanjem deformisanjem - Uoava potrebu - Objanjava pravilnog rukovanja pojmove elastine i alatima i plastine materijalima deformacije i promjene strukture - Razlikuje alate i pribore za u materijalu kontrolu, kao i - Upoznaje metode kontrole standarde izraenih djelova materijala i alata za obradu deformisanjem Obrada rezanjem - Analizira tehniko - Poznaje tehniku rezanja materijala tehnoloku - Upoznaje metode i dokumentaciju vrste rezanja - Odreuje metode i - Poznaje vrste i nain pripreme metode materijala i mehanikog ureaja za rezanje rezanja - Analizira postupak - Poznaje postupak stezanja i rezanja gasnog rezanja materijala - Poznaje postupak - Kontrolie rezanja ispravnost maina i elektrodama alata prije poetka - Poznaje postupak obrade rezanjem plazma rezanja - Poznaje pribore, alate, ureaje i maine koje se koriste za rezanje - Objanjava upotrebu i rukovanje sa mainama i ureajima za rezanje - Poznaje pribore i alate za kontrolu Termika i termohemijska obrada - Analizira tehniko- Upoznaje znaaj tehnoloku termike obrade dokuentaciju - Upoznaje primjere - Odreuje metode primjene termike pripreme obrade u praksi materijala i - Poznaje ureaje i ureaja pomone
25
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija osjeaj odgovornosti za zatitu okoline
Preporuke za izvoenje nastave uvijanjem - Kontrola izraenih dijelova
- Razvija preciznost i odgovornost u radu - Razvija pozitivan odnos prema materijalnim sredstvima
Vjebe: - Objanjava pripremu materijala, alata i maina po tehnolokom postupku - Objanjava kontrolu izraenih pozicija
- Podstie primjenu mjera sigurnosti u radu - Razvija osjeaj za ouvanje ivotne sredine
Vjebe: - Objanjava pripremu materijala i ureaja za proces termike i termohemijske
uenik - Razlikuje glavne i pomone komponente i kriterijume primjene u radu - Analizira proces termike i termohemijske obrade - Uoava znaaj primjene zadatih parametara (temperatura, vrijeme i dodatni materijali) - Razlikuje postupke i parametre termike obrade - Razlikuje ureaje, postupke i dodatne materijale za metalizaciju Automatizacija i mehanizacija u zavarivanju - Razlikuje metode i - Poznaje ureaje za automatske linije automatsko za: izvoenje - Elektrootporno postupaka zavarivanje zavarivanja - Zavarivanje i rezanje plazmom - Zavarivanje EPP postupkom - Zavarivanje MAG postupkom - Zavarivanje MIG postupkom - Zavarivanje TIG postupkom Raunari u tehnologiji obrade - Oblikuje dopise i - Poznaje druga dokumenta i - Stie pozitivnu mogunosti tampa ih upotrebe raunara orjentaciju prema - Izrauje u mainstvu zanimanju jednostavne crtee zavarivanju zavarenih spojeva: crta, kotira i oznaava simbole pojedinih avova i postupaka zavarivanja - tampa uraene
26
Informativni ciljevi i sadraji uenik materijale za termiku obradu - Zna tehnoloke postupke izvoenja termike i termohemijske obrade - Zna postupke zatite metalnim prevlakama i plakiranjem
Formativni ciljevi
Preporuke za izvoenje nastave obrade i zatite metalnim prevlakama
- Prezentacija automatskih linija za zavarivanje
Vjebe: - Prikazivanje automatskih linija za zavarivanje, rezanje i ispitivanje spojeva pomou CD-a i projektora (diskusije, komentari i analize)
Formativni ciljevi uenik crtee - Oblikuje jednostavan tabelarni prikaz, sortira ispis po abecedi i grafiki predstavlja rezultate
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Lazar Filkovi,Tehnologija rada reza gasom, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999. - Tehnologija obrade I, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. - Milenko Jovii, Dragomir Nikoli, Vitomir orevi, Miodrag Panti, Stevan Simi - Tehnologija obrade I, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. - Nikola Prgomelja, Neboja Pribievi, Opta mainska praksa za I razred mainske kole, Zavod za kolstvo, Podgorica, 1992. - Spasoje Drapi Mainski elementi I, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1995. - Radoje Mirkovi, Radoje Mirkovi, Mainski materijali za I razred mainske kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa multimedijalnim CD-om, - LCD projektor, - Projektor sa slajdovima, - eme, crtei. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - U toku klasifikacionog perioda provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi uenika (kontrolne vjebe, testovi) - najmanje po jedan u klasifikacionom periodu i usmeni odgovori uenika (najmanje jedna u toku klasifikacionog perioda). Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene provjere znanja. Zakljuna ocjena izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi napredovanja i zavretak predmeta - Prelazna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani mainski inenjer, diplomirani inenjer metalurgije, diplomirani inenjer tehnologije
27
10. Povezanost predmeta Znanja Uvod u zavarivanje Metali i legure Povrinska zatita Ispitivanje materijala Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Praktina nastava - Vrste materijala za zavarivanje i njihova zavarljivost - Povrinska zatita (vrste i materijal) - Pribori za stezanje - Ureaji za zavarivanje - Ureaji za zavarivanje
- Oprema i ureaji za zavarivanje
28
1.2.3. UREAJI ZA ZAVARIVANJE 1. Naziv predmeta: UREAJI ZA ZAVARIVANJE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Razred I II III Ukupno Teorija 56 52 108 Vjebe 16 14 30 Praktina nastava Ukupno 72 66 138
Teorija - teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe Vjebe - odjeljenje se ne dijeli na grupe 3. Opti ciljevi nastave U okviru predmeta uenici e: - Potovati ekoloke zahtjeve i razvijati osjeaj za ekonominu upotrebu materijala; - Razviti osjeaj odgovornosti i preciznosti u radu; - Ovladati strunom terminologijom, neophodnom za komunikaciju u struci; - Usvojiti osnovna znanja o tehnolokim postupcima spajanja materijala i izradi djelova; - Sticati osnovna znanja o uraajima i njihovim karakteristikama; - Ovladati znanjem i vjetinama principa rada ureaja; - Ovladati znanjem i vjetinama izbora metala za spajanje i potrebnog alata; - Ovladati znanjem i vjetinama o izboru komada koji se spajaju, izvoru toplote i poprenom presjeku; - Ovladati tehnolokim postupkom spajanja i rezanja elemenata, podsklopova i sklopova; - Osposobljavati za samostalan rad; - Sticati praktina znanja o pravilonom korienju sredstava zatite na radu i zatite ivotne sredine;
29
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Ureaji za runo elektroluno zavarivanje - Razlikuje - Razvija pravilan - Definie naizmjeninu i odnos prema elektricitet, jednosmjernu zanimanju objanjava struju - Navikava se na atomsku strukturu, samokontrolu princip provoenja - Mjeri elektricitet - Analizira otpor, - Razvija osjeaj za elektriciteta kroz toplotu i snagu, ouvanje ivotne metale, provodnike odreuje veliinu sredine - Pojanjava kabla za napajanje - Razvija pouzdanost proticanje izvora struje u radu elektriciteta, vrste - Prepoznaje sutinu struja, rada naelektrisanje, transformatora i kondezatore, generatora,vrste uzemljenje struje kao i vrste - Objanjava talasa naelektrisane jone, naizmjenine i plazmu, proticanje jednosmjerne jona, kratki spoj, struje mjerenje - Zna rad i principe elektriciteta - Zna Omov zakon, ispravljaa ta je snaga i - Vri poreenje energija, ta je spoljne magnetizam karakteristike - Poznaje procese u razliitih ureaja zavarivakom luku, - Analizira vrste - Objanjava radni zavarivakog luka i ciklus ureaja i stepen korisnog volt-ampersku dejstva postupaka spoljnu zavarivanja karakteristiku - Razlikuje osnovne - Objanjava parametre izvora magnetno polje u napajanja zavarivakom luku i - Vri klasifikaciju njegovo dejstvo izvora napajanja, - Objanjava zna ta je direktni i specifinosti obrnuti polaritet zavarivakog luka, - Prepoznaje sutinu - Zna ta je napon postupka REL praznog hoda, zavarivanja i reimi rada pri granice njegove zavarivanju izvora primjenjivosti za napajanje - Razvija osjeaj o - Poznaje izvore prednostima i naizmjenine i nedostacima REL jednosmjerne zavarivanja struje za napajanje - Razlikuje i uoava - Definie pojam osnovne pojmove u
Preporuke za izvoenje nastave - Zavarivaka radionica - Upotreba projektora za demonstraciju opreme
30
Informativni ciljevi i sadraji uenik runog elektrolunog zavarivanja, njegove prednosti kao i nedostatke - Upoznaje se sa dodatnim materijalom za zavarivanje, odnosno elektrodama za REL zavarivanje - Razlikuje vrste elektroda, njihov sastav, oblogu i upoznaje se sa osnovnim pojmovima proizvodnje elektroda - Poznaje podjelu i oznaavanje REL zavarivanja i elektroda, prema standardima - Navodi osnovne izvore struje za REL zavarivanje, odnosno osnovnu klasifikaciju izvora napajanja - Pojanjava termine: transformator, ispravlja, rotacioni pretvara, agregat i inverter - Navodi mogunosti upotrebe i ogranienja svakog od pojedinanih izvora struje, odnosno zna njihove prednosti i mane - Objanjava rad transformatora, njegove prednosti i mane kao i mogunosti
Formativni ciljevi uenik opremi za zavarivanje Analizira osnovne zahtjeve za izvore napajanja za runo elektroluno zavarivanje Vri poreenje svih izvora struje i uoava oblasti primjene razliitih tipova izvora za napajanje Odreuje prednosti i mane svih ureaja i prema tome planira mogunost njihove primjene u odreenim situacijama Vri korekciju i podeavanje parametara reima zavarivanja, zna uticaj jaine struje odnosno napona na kvalitet zavarivanja Vri poreenje rada naizmjeninom i jednosmjernom strujom, kao i njihovu primjenu u razliite svrhe Razlikuje vrste elektroda u zavisnosti od upotrebe Rukuje i upotrebljava invertere za zavarivanje, mijenja polaritet elektroda Zna da prikljui polikabal za TIG zavarivanje na inverter za REL Analizira mogunosti multifunkcionalnih
31
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik ureaja za primjene, zavarivanje - Obrazlae rad ispravljaa za zavarivanje, - Definie rad pretvaraa i agregata, kao i mogunosti i ogranienja njegove primjene, - Objanjava invertere za zavarivanje (ogranienja i prednosti u upotrebi) - Objanjava upotrebu elektronike kod aparata za zavarivanje - Obrazlae osnovne djelove ureaja i pribora za REL zavarivanje - Upoznaje multifunkcionalne ureaje za zavarivanje Ureaji za elektroluno zavarivanje u zatitnoj atmosferi - Prepoznaje sutinu - Razvija pozitivan - Definie pojam stav prema novim postupka MIG-MAGelektrolunog saznanjima TIG zavarivanja, zavarivanja u kao i njihove bitne - Navikava se da vri zatitnoj samokontrolu u karakteristike atmosferi, kao i toku rada njihovu osnovnu - Uoava prednosti - Jaa samosvjesnost podjelu svakog i samouvjerenost pojedinanog - Poznaje podjelu i primjenjenog oznaavanje kako postupka u postupka zavisnosti od zavarivanja tako i upotrebljavanog dodatnog dodatnog materijala prema materijala kao i standardima zatitnog gasa, - Definie osnovne sastavne elemente - Vri poreenje primjenjenih ureaja za MIGianih elektroda MAG zavarivanje kao i zatitnog gasa - Demonstrira za MIG-MAG vjetinu operativne zavarivanje, zna
32
- Zavarivaka radionica - Upotreba projektora za demonstraciju opreme
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik ta je mjea upotrebe samog gasova i izvora struje za mogunosti MIG-MAG njegove upotrebe zavarivanje - Upotrebljava sve - Nabraja vrste dodatnih mogunosti materijala, zna primjene prednosti i naizmjenine i ogranienja svakog jednosmjerne od njih struje kod TIG - Pravi razliku zavarivanja izmeu - Objanjava naizmjenine i sastavne djelove jednosmjerne aparata za TIG struje kod TIG zavarivanje zavarivanja - Nabraja sastavne - Vri korekciju i djelove i opisuje podeavanje ureaje i pribor za parametara reima zavarivanje zavarivanja - Demonstrira - Shvata sutinsku vjetinu upotrebe razliku navedenih izvora struje za TIG postupaka i zavarivanje primjenjuje i - Definie osnovne opredjeljuje se za vrste prenosa onaj za koji ocijeni dodatnog da e dati najvii materijala pri kvalitet u zavarivanju, zavisnosti od zahtjeva - Nabraja zatitne - Razlikuje sve gasove, zna ureaje za MIGnjihove osobine i MAG-TIG mogunosti zavarivanje, upotrebe, - Analizira - Upoznaje mogunosti multifunkcionalne multifunkcionalnih uredjaje za ureaja za zavarivanje zavarivanje - Objanjava - Planira i mogunosti upotrebljava lina mehanizacije i zatitna sredstva automatizacije zavarivanja Ureaji za elektrootporno zavarivanje - Definie pojam - Uoava sutinu elektrootpornog zavarivanja zavarivanja elektrinim otporom - Nabraja osnovnu - Razlikuje postupke podjelu elektrootpornog elektrootpornog
- Uvia vanost - Zavarivaka povezivanja teorije radionica i prakse - Upotreba - Razvija osjeaj projektora za odgovornosti prema demonstraciju ispunjavanju radnih opreme
33
Informativni ciljevi i sadraji uenik zavarivanja - Navodi izvedbu konstrikcije uredjaja za zavarivanje elektrinim otporom - Poznaje sutinu svakog pojedinanog postupka, zna mogunosti primjene u odreenim oblastima - Definie struju kod ureaja za zavarivanje, zna osnovni parametar elektrinog otpora i njegovog dejstva na metal - Nabraja osnovne djelove klasinog ureaja za zavarivanje elektrinim otporom, odnosno osnovne elemente tih ureaja - Navodi i razumije ta su elektrode za elektrootporno zavarivanje, kao i njihovu razliku u odnosu na druge postupke - Objanjava ta je transformator kod ovih maina kao i njegov znaaj za ovo zavarivanje - Zna da ukljui, iskljui i podesi mainu, zna sve komande i prekidae, sklopove i osigurae
Formativni ciljevi uenik zavarivanja Vri uporeenje svih postupaka zavarivanja sa elektrinim otporom Uoava sutinu spajanja metala elektrinim otporom Analizira uticaj reima zavarivanja na kvalitet dobijenog spoja Razlikuje upotrebu elektroda u zavisnosti od parametara rada Razlikuje ureaje za zavarivanje sa elektrinim otporom uz primjenu svih mjera tehnike zatite Odreuje parametre za takasto, linijsko ili avno zavarivanje
Socijalizacijski ciljevi uenik obaveza - Stie samopouzdanost i sigurnost u radu
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta firmi sa zavarivakom radionicom
34
Razred: TREI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Ureaji za gasno zavarivanje - Razlikuje gorive - Definie pojam gasove i shvata gasnog rezanja i njihovu opasnost zavarivanja, zna pri rukovanju, njegove oznake prednosti i - Vri uporeivanje nedostatke, kao i razliitih vrsta mogunosti plamena, rukuje i upotrebe podeava razliite vrste plamena, vri - Navodi gorive korekciju plamena gasove i njihove - Shvata redukcioni osobine, poznaje ventil, kao i znaaj sutinu gorivih njegove upotrebe gasova - Uporeuje - Poznaje naine rukovanje prenoenja gorionikom sa toplote, zna ta je razliitim diznama sagorijevanje, zna u zavisniosti od vrste plamena debljine materijala - Nabraja osnovne - Upoznaje se sa djelove aparature itavim sistemom za gasno rezanje i kao i baterijama za zavarivanje gas - Objanjava - Uoava ogranienje praskanje u gasnog rezanja i gorioniku i povratni zavarivanja kao i udar plamena njegove prednosti - Zna da upotrijebi - Razlikuje redukcioni ventil i redukcione ventile ventil za povratni (manometre), za udar, kao i sutinu razliite gasove, njihovog rada zna njihov znaaj i - Razlikuje boce svrhu kiseonika i - Upotrebljava i acetilena, kao i primjenjuje opasnosti pri redukcioni ventil za njihovom kiseonik rukovanju, zna - Upotrebljava i primjenu boca za primjenjuje gasove kiseonik i redukcioni ventil za acetilen acetilen - Zna primjenu manometra, - Uoava znaaj redukcionog ventila nepovratnog za boce, zna da ventila upotrijebi - Planira i vienamjenski klju upotrebljava lina za otvaranje zatitna sredstva ventila
35
Socijalizacijski ciljevi uenik - Navikava se na pouzdan rad - Samostalno planira i izvodi rad - Usvaja naela zdravog ivota
Preporuke za izvoenje nastave - Zavarivaka radionica - Upotreba projektora za demonstraciju opreme
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - Poznaje znakove upozorenja za rad sa posudama pod pritiskom - Obrazlae upotrebu baterija za gasno rezanje i zavarivanje, kao i velikih rezervoara, zna ta je razvod gorivih plinova - Demonstrira bezbjedno rukovanje i skladitenje boca za gasove pod pritiskom Ureaji za aluminotermijsko zavarivanje - Razlikuje moguu - Definie pojam prednost AT aluminotermijskog zavarivanja u zavarivanja kao i odnosu na druge mogunosti postupke za njegove primjene zavarivanje ina - Nabraja materijal i - Rukuje sa opremu za kompletnim zavarivanje materijalom za - Objanjava zavarivanje, livnim postupak pripreme loncima, zavarivanja AT brenerima, postupkom posudama za ljaku - Demonstrira itd. postupak AT - Analizira zavarivanja kompletnu - Poznaje pripremu za AT karakteristike pri zavarivanje AT zavarivanju - Analizira naknadno razliitih ina obraivanje metala (materijala) vara nakon AT - -Poznaje dodatnu zavarivanja opremu za AT - Uporeuje zavarivanje specifinosti kod sijeenja i predgrijavanja sa acetilenom / kiseonikom ili kiseonik / benzin - Prepoznaje greke kod AT zavarivanja,
36
- Razvija osjeaj za ukljuivanje u timski rad - Povezuje uzroke i posledice
- Posjeta zavarivakoj radionici eljeznice Crne Gore - Upotreba projektora za demonstraciju opreme i praktinog zavarivanja na terenu
uenik uoava njihove uzroke i posljedice Ureaji za hladno zavarivanje - Upoznaje, opisuje i - Interpretira osnovni princip objanjava osnovni zavarivanja na princip zavarivanja hladno na hladno - Odreuje potreban (materijali, alati, pritisak i alat za parametri, spajanje postupak i oprema) - Razlikuje metale - Zna mogunosti kod kojih se njegove primjene primjenjuje a kod - Potreban pritisak i kojeg daje najbolje alat za spajanje rezultate - Potrebnu opremu - Upotrebljava kalupe za hladno zavarivanje - Odreuje i planira nain izvoenja - Odreuje potrebnu opremu Frikciono zavarivanje - Shvata kako se - Zna, objanjava i ostvaruje kontakt definie: djelova - U kom se stanju - Uoava da se obavlja koristi kod krunog - Kako se ostvaruje poprenog presjeka kontakt djelova - Interpretira faze - Na koji nain se procesa obavlja postupak spajanja - Faze procesa zavarivanja Ultrazvuno zavarivanje - Interpretira - Zna, objanjava i osnovni princip definie: ultrazvunog - Osnovni princip zavarivanja - Ureaj i njegove - Analizira sastavne djelove nastajanje toplote - Metode primjene - Rukuje i (takasto i avno) interpretira ureaj - Djelove koje spaja i njegove sastavne (oblik i vrste djelove materijala) - Razlikuje metode - Primjenu primjene - Prepoznaje i odreuje djelove koje spaja i vrste
Formativni ciljevi
- Navikava se na red i urednost - Razvija osjeaj odgovornosti
- CD sa odgovarajuim materijalima - Prezentacija sa diskusijom
- Navikava se na tanost - Razvija osjeaj odgovornosti u ispunjavanju radnih obvaveza
- Razvija pravilan odnos prema zanimanju - Navikava se na pridravanje propisa i normativa
37
Informativni ciljevi i sadraji uenik Zavarivanje livako - Zna, objanjava i definie: - Osnovni princip - Gdje se koristi - Pripremanje ivice u zavisnosti od debljine spoja - Proces spajanja
Formativni ciljevi uenik materijala - Odreuje primjenu
- Interpretira osnovni princip - Odreuje primjenu livakog zavarivanja - Odreuje hemijski sastav osnovnog i rastopljenog metala - Analizira i odreuje debljinu i postavljanje komada koji se spajaju u poetni poloaj - Interpretira proces spajanja Zavarivanjem elektronskim snopom - Analizira i - Zna, objanjava i interpretira definie: osnovni princip - Osnovni princip - Analizira dobijanje - Dobijanje toplote toplote - Gdje se - Odreuje gdje se primjenjuje primjenjuje - Ureaj i njegove - Uoava i razlikuje sastavne djelove ureaj i njegove - Efekat dubokog sastavne djelove zavarivanja i - Interpretira efekat njegove faze dubokog - Prednosti i zavarivanja i nedostaci ovog razlikuje njegove postupka faze - Uporeuje prednosti i nedostatke postupka Zavarivanje laserom i plazmom - Analizira i - Zna, objanjava i interpretira definie: osnovni princip - Osnovni princip zavarivanja zavarivanja laserom laserom - Shvata generisanje - Generisanje toplote toplote - Odreuje gdje se - Gdje se primjenjuje i na primjenjuje i na koje materijale koje materijale
38
- Uvia vanost ouvanja kvaliteta - Razvija osjeaj odgovornosti - Razvija osjeaj za ouvanje ivotne sredine
- Uvia vanost ouvanja kvaliteta - Razvija mo zapaanja - Razvija pozitivan stav prema zdravlju - Razvija osjeaj odgovornosti
- Uoava vanost nauke u svakodnevnom ivotu - Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima - Razvija osjeaj za ouvanje ivotne sredine
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Prednosti i nedostatke postupka - Ureaj i njegove sastavne djelove - osnovni princip zavarivanja plazmom - Gdje se primjenjuje - Prednosti i nedostatke u odnosu na TIG postupak - Oprema za zavarivanje
Formativni ciljevi uenik - Uporeuje prednosti i nedostatke postupka - Uoava i razlikuje ureaj i njegove sastavne djelove - Analizira i interpretira osnovni princip zavarivanja plazmom - Shvata generisanje toplote - Odreuje gdje se primjenjuje - Uporeuje prednosti i nedostatke u odnosu na TIG postupak - Uoava i odreuje opremu za zavarivanje plazmom
Socijalizacijski ciljevi uenik - Navikava se na red i urednost
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Bogoljub Baji, Darko Baji Prirunik: Sutina i tehnika postupaka elektrinog zavarivanja topljenje metala i njihovih legura; Varstroj d.d. Lendava, Montavar metalna nova d.o.o. Maribor, Baji GBB o.d. Podgorica 2005 - Milenko Rakin Zavarivanje i srodni postupci, Novinsko-izdavaka radna organizacija tehnika knjiga, Beograd 1981 , - Milorad Tesli, Dragoljub Zlatanovi, Tehnologija rada elektrozavarivaa za mainske kole,Zavod za udbenike i nastavna sredstva Beograd 1998 - Omer Pai, IP Zavarivanje Svjetlost d.d. , Zavod za udbenike i nastavna sredstva Sarajevo 1998 - Milan M. Vukevi, Miodrag V Bulatovi, Uvod u proizvodne tehnoligije II, CID Podgorica 1996 - E.V.Sokolova, Inenjersko tehniki prirunikZavarivanje1,2,3,4, RAD, Beograd 1979. - Milenko Rakin,Zavarivanje i srodni postupci,NIRO Tehnika knjiga,Beograd, 1981. - A.Majstorovi, M.Jovanovi, Tehnoloko-metalurki osnovi zavarivanja, lemljenja i lijepljenja,Nauna knjiga, Beograd 1985. - D.Smith,Vjetina i tehnologija zavarivanja,V.Karadi,Parain 1995. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava se realizuje u uionici koja je opremljena: grafoskom, uzorcima razliitih materijala, raunarom sa multimedijskim paketom softverom za prikaz metoda zavarivanja
39
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - U toku klasifikacionog perioda provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori uenika. Uenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. Zakljuna ocjena izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Prelazna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani mainski inenjer; - Profesor Mainstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Ureaji za zavarivanje - Ureaji za zavarivanje Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Tehnologija - Oprema i ureaji za zavarivanje - Praktina nastava - Oprema (transformator, ispravlja,rotacioni pretvara,agregat, invertor - Ureaji za MIG_MAG,TIG zavarivanje - Ureaji za elektrootporno zavarivanje - Ureaji i oprema za gasno zavarivanje - Ureaji i oprema za aluminotermijsko zavarivanje
40
1.2.4. PREDUZETNITVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNITVO 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Razred I II III Ukupno Teorija Vjebe Praktina nastava Ukupno
33 33
33 33
3. Opti ciljevi nastave Kroz nastavu predmeta uenik e: - Razviti preduzetnike sposobnosti; - Stei osnovna znanja o razvoju biznis ideje; - Stei osnovna znanja o izradi biznis plana; - Stei osnovna znanja i vjetine za osnivanje i voenje privrednog drutva; - Razvijati sposobnost komunikacije i rad na raunaru; - Osposobiti se za rad u timu.
41
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Biznis ideja i biznis plan - Razvija kreativnost - Suoavajui Biznis ideja argumente kritiki procjenjuje - Upoznaje pojam kvalitet poslovne biznis ideja ideje u skladu sa - Razvija sposobnost - Opisuje nastanak postulatima postizanja biznis ideje trinog poslovanja kompromisa - Nabraja i opredjeljuje se za poslovnu ideju - Nabraja mogue - Razvija analitiko vrste djelatnosti miljenje - Opisuje pojam - Uvia vanost biznis plan izrade biznis plana u kontekstu obezbjeivanja pordke kako - Razvija unutar samog odgovornost u radu privrednog drutva tako i od strane eksternih partnera - Razvija (investitora, komunikativnost, kreditora) efikasnost u radu, - Razlikuje pojmove Elementi biznis marljivost i vizija, misija, plana preciznost strategija - Kroz primjere - Upoznaje pojmove obrazlae ciljeve vizija, misija, privrednog drutva - Uoava vanost strategija, ciljevi ouvanja zdrave - Upoznaje postupak - Kroz primjere ivotne sredine istraivanja trita obrazlae postupak istraivanja trita na novom primjeru - Razvija marljivost i - Izvodi zakljuke o preciznost potencijalnoj konkurenciji - Izvodi zakljuke o potencijalnim kupcima/korisnicim a usluga - Kroz primjere - Opisuje elemente obrazlae elemente finansijskog plana finansijskog plana privrednog drutva privrednog drutva - Objanjava - Izrauje plan neophodnost ouvanja ivotne ouvanja ivotne sredine za sredine konkretno privredno drutvo
42
Preporuke za izvoenje nastave - Poeljno je uenicima ukazati na primjere uspjenih preduzetnika - Organizovati gostovanje predstavnika realnog privrednog drutva - Primjena tehnika za unapreenje razmiljanja, npr. eksperiment est eira - Kao model moe da poslui biznis plan realnog privrednog drutva - Pripremiti integralnu cjelinu od elemenata biznis plana
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Rezimira biznis plan - Prezentuje biznis plan
Formativni ciljevi uenik - Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana - Kritiki procjenjuje slabosti sainjenog biznis plana
Osnivanje preduzea - Opredjeljuje se za Ime privrednog ime privrednog drutva drutva u skladu sa - Nabraja mogua propisima i rjeenja za ime potujui principe privrednog drutva jednostavnosti i jedinstvenosti - Oblikuje vizuelni Vizuelni identitet identitet privrednog drutva privrednog drutva - Upoznaje elemente i znaaj oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog drutva - Popunjava Registracija formulare za privrednog drutva registraciju - Upoznaje postupak privrednog drutva registracije privrednog drutva - Sprovodi aktivnosti na pribavljanju - Opisuje mogue peata i tambilja oblike organizovanja privrednog drutva - Popunjava Otvaranje rauna formulare za kod poslovne banke otvaranje rauna - Opisuje postupak kod poslovne banke otvaranja rauna kod poslovne banke - Obavlja postupak otvaranja rauna kod poslovne banke - Uoava vanost Poslovni kodeks potovanja preduzea poslovnog kodeksa - Upoznaje pojam privrednog drutva poslovni kodeks za njegov uspjean privrednog drutva rad - Nabraja elemente poslovnog kodeksa privrednog drutva
- Razvija logiko miljenje i sposobnost za pravilno rasuivanje i zakljuivanje
- Pribliava se struci kroz praktian rad
- Rad u grupama: uenici predlau mogua rjeenja a nakon toga, - Kroz diskusiju donose odluku - Rad na raunaru: uenici koriste programe za obradu teksta i slika vjebe: - Izrada organograma privrednog drutva
43
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - Pronalazi slinosti i Organizaciona razlike izmeu struktura privrednog razliitih tipova drutva organizacionih - Upoznaje tipove struktura organizacione privrednog drutva strukture privrednog drutva Poslovanje privrednog drutva - Pronalazi slinosti i - Upoznaje razliite razlike u nivoima nivoe upravljanja upravljanja privrednim privrednim drutvom drutvom - Upoznaje postupak - Popunjava prijavu zasnivanja radnog o slobodnom odnosa u radnom mjestu privrednom drutvu - Nabraja i opisuje - Obavlja usmenu i aktivnosti u okviru pisanu slube optih komunikaciju poslova unutar privrednog drutva i sa eksternim partnerima - alje, prima i rasporeuje potu i druge slubene materijale - Izrauje ponudu, - Upoznaje vrste i porudbenicu, elemente predraun, upit, dokumentacije raun i ostala koja prati poslove dokumenta iz nabavke i prodaje oblasti poslova nabavke i prodaje - Kroz primjere - Opisuje postupak obrazlae nain obrauna zarada obrauna zarada, - Opisuje nain poreza i doprinosa obrauna poreza i - Obavlja doprinosa blagajnike poslove - Upoznaje blagajnike poslove - Obavlja poslove plaanja dospjelih - Upoznaje postupak obaveza i naplate plaanja dospjelih dospjelih obaveza i naplate potraivanja dospjelih potraivanja
- Upoznaje zanimanje kroz praktian rad - Stie radne navike - Razvija analitiko miljenje - Podstie razvoj odgovornosti
- Kao model moe da poslui konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj tampi
- Upotrebljava kancelarijsku opremu (telefon, fax, fotokopir aparat, skener, tampa) - Rad na raunaru: uenici koriste programe za obradu teksta, slika, programe za elektronsku komunikaci-ju vjebe: - Izrada reklamnog materijala
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Vukoti V.: Preduzetnitvo i biznis, Ekonomski fakultet u Podgorici, 1996. - Bogdanovi D., Ivanievi G.: Osnovi ekonomije za prvi razred, Zavod za udbenike i nastavna sredstva Beograd, 2004.
44
- Dragii D., Ili B., Medojevi B., Pavlovi M.: Osnovi ekonomije za drugi razred, Zavod za udbenike i nastavna sredstva Beograd, 2004. - Manojlovi J., Ignjatovi S.: Poslovna i slubena korespondencija za prvi razred, Zavod za udbenike i nastavna sredstva Beograd, 2005. - Rajovi R.: Osnovi prava za prvi razred, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - Publikacija Moj biznis Montenegro Biznis Alijansa Podgorica, 2004. - Kako zapoeti sopstveni biznis Hauard Potit CID Podgorica, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Uionica sa najmanje pet raunara snabdjevenih adekvatnom programskom opremom, fax, telefon, skener, tampa i fotokopir aparat. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika Provjeravaju se i ocjenjuju: - usmeni odgovori (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu), - pisani radovi uenika (testovi, eseji, domai zadaci), - rad na vjebama (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). Ocjenjuje se razumijevanje i zainteresovanost uenika za rad, urednost, preciznost, tanost, kreativnost i slino. Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih ocjena u klasifikacionom periodu. Opta ocjena na kraju godine izvodi se iz zakljunih ocjena u pojedinim klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Prelazna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Visoka struna sprema diplomirani ekonomista. 10. Povezanost predmeta Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Informatika Oblikovanje vizuelnog - Informacije u tekstualnom identiteta privrednog drutva vidu - Multimedijalno Usmena i pisana predstavljanje informacija komunikacija - Internet Odravanje internet sajta - Korienje raunarskih Izrada reklamnog materijala programa kao vida komuniciranja Znanja
45
1.3. PRAKTINA NASTAVA 1. Naziv predmeta: PRAKTINA NASTAVA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Razred I II III Ukupno Teorija Vjebe Praktina nastava 360 432 660 1452 Ukupno 360 432 660 1452
Praksa - odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika u I razredu Odjeljenje se dijeli u grupe do 12 uenika u II razredu Odjeljenje se dijeli u grupe do 8 uenika u III razredu 3. Opti ciljevi nastave U okviru predmeta uenici: - Razvijaju smisao za organizovan rad, tanost, sistematinost i urednost; - Usvajaju osnovna znanja o tehnolokim postupcima obrade materijala i izrade djelova; - Usvajaju osnovna znanja o zavarivanju i njihov znaaj za ivot; - Ovladavaju strunom terminologijom, neophodnom za komunikaciju u struci; - Razvijaju odgovornost odnosa prema sredstvima za rad, racionalno korienje sredstava, materijala i energije; - Razvijaju intelektualne sposobnosti za samostalan rad-planiranje , izvoenje i kontrolu rada; - Upoznavaju se sa principom rada ureaja i postrojenja, neophodnog za kvalitetno obavljanje radnih zadataka; - Upoznavaju se sa potrebnim materijalima i njihovim osobinama; - Upoznavaju se sa projektnom dokumentacijom; - Osposobljavaju se za izvoenje osnovnih postupaka rel zavarivanja, mag; mig i tig postupaka zavarivanja, gasnog zavarivanja, rezanja i navarivanja; - Osposobljavaju se za izvoenje lemljenja; - Stiu osnovna znanja iz kontrole zavarenih spojeva i otklanjanja nastalih greaka; - Razvijaju navike koje doprinose unapreenju i zatiti prirode, ivotne i radne sredine;
46
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Stie radne navike - Upoznaje radionicu - Za konkretne zadate situacije i radna mjesta opasnosti na - Upoznaje se sa radnom mjestu - Razvija osjeaj radnom i predlae mjere i odgovornosti, tehnolokom sredstva zatite saradnje, ouvanja disciplinom na zdravlja i okoline, radnom mjestu i urednosti, tanosti, njegovim preciznosti prema odravanjem radnom mjestu i - Navodi osnovne zanimanju uzroke povreda na radu, objanjava pojam zamora i ulogu odmora, vanost osvjetljenje i mikroklime u radnim prostorijama - Nabraja i objanjava: - mjere i sredstva zatite od elektrine struje - mjere i sredstva zatite od elektrinog luka - mjere i sredstva zatite od mehanikih povreda - uzroke i sredstva zatite u razliitim uslovima izvoenja zavarivanja (zatvoren prostor, otvoren prostor, zavarivanje pod vodom, zavarivanja na visini ...) - pruanje prve pomoi Mjerenje i kontrolisanje - Jaa - Mjeri duine - Definie pojam samouvjerenost i radionikim mjerenja pouzdanost u radu lenjirima, metrima - Definie pojam i pantljikom kontrolisanja - Pomou estara - Navodi alate za
47
Preporuke za izvoenje nastave - Uenici se upoznaju sa nainom pisanja dnevnika praktine nastave - Svaki uenik samostalno vodi dnevnik - Dnevnik se ovjerava na kraju kolske godine - Uenik je duan da uva dnevnik praktine nastave iz svih razreda, jer se ovjereni dnevnici prilau uz prijavu na zavrni ispit i predstavljaju uslov za pristupanje ispitu
vjebe: - Mjerenje duina pomou pominog - mjerila sa nonijusom,
uenik razliitih vrsta prenosi mjere sa radnog predmeta na alat i obrnuto - Mjeri duine - univerzalnim mjerilom sa nonijusom - Mjeri mikrometrima za spoljno i unutranje mjerenje i za mjerenje duina - Ispituje pravilnost obrtanja vratila, paralelnost povrina komparatorom - Bira i pravilno kontrolie tolerancijskim mjerilima - Kontrolie uglove kontrolnicima - Kontrolie povrine lenjirima i libelama - isti i odrava radno mjesto alat i pribor Pribor za stezanje i pridravanje - Postavlja radni - Upoznaje se sa predmet u pribor priborom za za stezanje stezanje i - Stee radni pridravanje predmet - Navodi pravila mehanikim stezanja priborom (steznom - Navodi i objanjava glavom, pravila odravanja mengelama, i uvanja pribora apama, za stezanje i ekscentrima, pridravanje oprugama) - Pridrava radne predmete razliitim priborima za pridravanje (glave, vratila, kljuevi) - Rastavlja, isti,
Informativni ciljevi i sadraji uenik mjerenje duina i uglova i objanjava princip rada sa njima
Formativni ciljevi
Preporuke za izvoenje nastave - mikrometrima za spoljno i unutranje mjerenje - Mjerenje i kontrolisanje uglova pomou ugaonika, uglomjera, ablona - Kontrola zazora i zaobljenja Pribor, ureaji, materijal: - cijevi,limovi,profil, mainski elementi, pomino mjerilo, mikrometar, granina mjerila, komparator, ugaonik, uglomjer, libela, abloni, kontrolnici zaobljenja
- Prepoznaje probleme i doprinosi nalaenju rjeenja
vjebe: - Stezanje i pridravanje radnih komada razliitih geometrijskih oblika i dimenzija Alat,pribor, materijal: - Cijevi, limovi, profili, radni komadi razliitih geometrijskih oblika i dimenzija, stezne glave, mengele, stezne ape, stezne aure, ekscentar, opruge
48
uenik podmazuje i sastavlja pribor za stezanje - Pridrava se mjera zatite na radu Ocrtavanje i obiljeavanje limova, profila i drugih materijala - Pospjeuje - Bazira radni - Objanjava pojam saradnju predmet i priprema ocrtavanja i povrine za obiljeavanja na ocrtavanje metalu i njegovu - Koristei razliite primjenu alate crta i - -Navodi alate za obiljeava zadate ocrtavanje i centre rupa, crta obiljeavanje na paralelne linije i metalu i linije paralelne ili objanjava nain upravne sa ili na rada sa njima - Stie osjeaj ose predmeta i preciznosti u radu prenosi mjere na radni predmet, crta krugove i nanosi jednake podjeljke, obiljeava slovima, brojevima, bojom, prenosi elemente sa crtea u datoj razmjeri na pripremak - Odrava alat, pribor za ocrtavanje i obiljeavanje - Pridrava se pravila zatite na radu Turpijanje - Upoznaje se sa - Odreuje pravilnu pravilnim dranjem visinu stege tijela pri obradi - Bira turpiju u - Navodi vrste zavisnosti od turpija, oblik zuba, kvaliteta obrade vrste i finou koji je zadat na nasjeka radionikom crteu - Obrauje povrine - Objanjava nain turpijanjem rada sa turpijama - isti i odrava radno mjesto alat i pribor - Pridrava se mjera zatite na radu Odsijecanje materijala - Nabraja vrste - Bira sjeka - Razvija osjeaj za
Formativni ciljevi
vjebe: - Ocrtavanje i obiljeavanje na limovina i na profilima Potreban materijal alat, pribor: - Limovi, cijevi, profili, magnetna prizma, lenjiri, igle za ocrtavanje, estari, obiljeivai, visinomjeri, abloni za crtanje, ugaonici
vjeba: - Turpijanje sa razliitim oblicima i nasjecima turpija Alat, pribor, materijal: - radni predmet prizmatinog oblika, mengele, turpije razliitih vrsta vjebe:
49
Informativni ciljevi i sadraji uenik sjekaa i objanjava pravila rukovanja sjekaem - Navodi vrste makaza, uslove primjene, nain rada i pravila rukovanja - Nabraja vrste testera, nain rada i pravila rukovanja
Formativni ciljevi
Buenje, uputanje i - Nabraja alate i maine za buenje - Objanjava nain rada na builicama sa alatima za buenje, uputanje i razvrtanje - Razumije pojam reima rezanja - Navodi pravila pri buenju
uenik odgovarajue geometrije u zavisnosti od - Navikava se na materijala racionalno i - Uvjebava rad paljivo izvoenje sjekaem u pojedinih radnih poloenom i zadataka strmom poloaju - Sijee limove runim i mainskim makazama - Navikava se na red - Sijee ipkasti i zatitu pri radu na materijal (elini, mainama plastini, bakarni, mesingani, keramiki) - Ree materijal runom i mainskom testerom - Ree tanke predmete testerom - isti i odrava maine, alat i pribor - Pridrava se mjera zatite na radu razvrtanje - Bira alate u zavisnosti od zahtjeva na crteu - Zabuuje, bui, proiruje i razvre - Razvija osjeaj otvore na sigurnosti i limovima, preciznosti pri radu cilindrinim, prizmatinim radnim predmetima - isti i odrava radno mjesto alat i pribor - Pridrava se mjera zatite - Runo urezuje i narezuje navoje - Stie osjeaj o - Urezuje navoje na potrebi builici sistematinosti u - Uoava uticaj radu sredstava za podmazivanje na kvalitet navoja - isti i odrava radno mjesto alat i pribor
Socijalizacijski ciljevi uenik tanost
Preporuke za izvoenje nastave - Sjeenje lima makazama - Odsijecanje profila testerama - Sjeenje sjekaima Alat, pribor, materijal: - Limovi, cijevi, profili, pribor za stezanje, sjekai, rune makaze, mainske makaze, rune testere, mainske testere
vjebe: - Buenje, uputanje i razvrtanje rupa i otvora razliitih dimenzija Alata, pribor, materijal: - Zabuivai, burgije, proirivai, razvrtai, limovi
Rezanje navoja - Nabraja vrste, naine i alate za rezanje navoja
vjebe: - Rezanje navoja runo i na builici - Alat,pribor, materijal: - Ureznici, nareznici, limovi, cijevi, profili, pribor za stezanje
50
Informativni ciljevi i sadraji uenik Struganje - Navodi vrste maina i alate za struganje - Objanjava postupke rada pri rezanju
Formativni ciljevi uenik - Pridrava se mjera zatite na radu - Uoava vrste strugarskih operacija - Izrauje jednostavnije predmete struganjem na univerzalnom strugu (strue cilindre i konuse, ree navoje) - Odrava radno mjesto - Koristi sredstva zatite na radu - Izrauje jednostavnije predmete glodanjem na univerzalnoj glodalici (ravna povrine, izrauje ljebove...) - Odrava radno mjesto - Pridrava se mjera zatite na radu - Obrauje jednostavnije predmete bruenjem (runom i mainskom brusilicom) - Odrava radno mjesto - Pridrava se mjera zatite na radu - Povrinski zatiuje povrine: uljima i mastima, premazima od boja i lakova, prevlakama od plastinih masa, prevlakama od metalnih masa koji ne oksidiraju, hartijom za zatitu
- Stie osjeaj sigurnosti i preciznosti u radu
vjebe: - Struganje jednostavnih oblika na univerzalnom strugu - Alat,pribor, materijal: - Strugarski noevi, metalni pripremci
Glodanje - Nabraja vrste maina i alate za obradu glodanjem, - Objanjava postupke rada pri rezanju
- Razvija osjeaj sigurnosti i preciznosti u radu
vjebe: - Glodanje ravnih povrina, ljebova - Alat,pribor, materijal: - Glodala, metalni pripremci
Bruenje - Nabraja vrste maina i alate za obradu bruenjem - Objanjava postupke rada pri bruenju
vjebe: - Razvija osjeaj - Izvodi osnovne odgovornosti prema operacije bruenja potrebi pridravanja Alat, pribor, standarda u radu materijal: - Brusevi, brusilice rune i mainske, metalni pripremci
Povrinska zatita - Navodi uzroke korozije - Objanjava procese kod korozije - Poznaje procese nanoenja hemijskih prevlaka na eliku i lakim metalima
- Razvija pravilan odnos prema ouvanju materijalnih dobara
vjebe: - Povrinska zatita metalnih povrina premazima Alat, pribor, materijal: - Metalni limovi, cijevi, profili, masti, ulja, boje,
51
Formativni ciljevi uenik od korozije i na druge naine - Uoava karakteristike i ocjenjuje kvalitet metalnih zatitnih prevlaka - Odrava radno mjesto - Pridrava se mjera zatite na radu - Ravna limove - Ravno savija ivice limova - Runo plastino oblikuje limove izvlai ih i razvlai - Ispravlja profile i ice - Savija limove i cijevi u hladnom i toplom stanju - Odrava radno mjesto - Pridrava se mjera zatite na radu - Spaja limove hladnim i toplim postupkom zakivanja - Razdvaja zakovane spojeve - Odrava radno mjesto - Pridrava se mjera zatite na radu
Preporuke za izvoenje nastave lakovi, hartija za zatitu
Obrada limova - Poznaje funkciju i postupke ravnanja, savijanja, porubljivanja, previjanja i plastinog oblikovanja limova
- Navikava se na racionalno i paljivo izvoenje pojedinih zadataka
vjebe: - Ravnanje, savijanje, izvlaenje i razvlaenje limova - Ispravljanje profila i ica Alat, pribor, materijal: - Metalni limovi, cijevi, profili, ekii, prese, maine za savijanje- rune i mainske
Zakivanje - Nabraja vrste zakivanja i zakovica - Objanjava postupak zakivanja
- Razvija samopouzdanje
vjeba: - Spajanje limova hladnim i toplim zakivanjem - Razdvajanje zakovanih spojeva Alat, pribor, materijal: - Metalni limovi, cijevi, profili, zakovice raznih oblika, oblikai, podmetai i sjekai
Uvod u zavarivanje - Navodi standarde tehnikotehnoloke dokumentacije I propise iz oblasti zavarivanja
- Prepoznaje dodatne materijale za zavarivanje: - eline oplotene elektrode za REL zavarivanje - ice za zavarivanje
52
- Razvija logino miljenje i sposobnost za pravilno rasuivanje i zakljuivanje
vjebe: - Priprema materijala za zavarivanje
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Opisuje tehnike zavarivanja metala i postupke zavarivanja - Zna ta je av
Formativni ciljevi uenik pod zatitom praka ice i ipke za zavarivanje aluminijuma i legura aluminijuma Razlikuje zavareni spoj, zavar i navar, oblik zavarenih spojeva, vrste avova i tok zavarivanja Razlikuje vrste avova koji su prikazani na crteu Prepoznaje oznake vara na crteuosnovne i dopunske oznake Uoava razlike u obliku povrine vara (ravna, ispupena i izdubljena)
Preporuke za izvoenje nastave - Alat,pribor, materijal: - Metalni limovi, makaze, turpije, brusevi, elektrode za ljebljenje
- Objanjava obiljeavanje i prikazivanje vara na crteu -
- Stie osjeaj line odgovornosti prema uvanju i odravanju opreme
- Objanjava varilake crtee
- Navodi vrste materijala za zavarivanje - Navodi izvore opasnosti kod zavarivanja i zatitu
- Navodi sredstva zatite na radu
- Analizira tehniku dokumentaciju: - sklopni crte, - radioniki crte, - plan i tok zavarivanja, - tehniki uslovi namjene kontrole proizvoda i detalja - Razlikuje materijale i njihovu zavarljivost - Poznaje izvore opasnosti: - elektrine instalacije; - boce za gasove (opasnost od gasova); - opasnost od poara - zraenje pri zavarivanju - Koristi sredstva line zatite na radu: zatitno odijelo, zatitnu
- Razvija kritiko razumijevanje odnosa tehnike, prirode i drutva - Navikava se na red i zatitu pri radu na mainama
vjebe: - itanje tehnoloke dokumentacije - Alat,pribor, materijal: - Tehnoloka dokumentacija: - instrukcijski list - operacijska lista - radna lista
53
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava pripremu radnog mjesta
Formativni ciljevi uenik kecelju, kapu, potkoljenice, rukavice i nadlaktice, izme ili cipele, maske, naoare sa zatitnim staklom Rukuje izvorom struje zavarivanja sa kablovima, draem elektrode, stezaljkama Koristi radni sto, pomone ureaje (ablone za sastavljanje -po potrebi) Koristi pomoni alat i pribor (eki za skidanje troske, ablone, eline igove,slova i brojeve) Koristi prenosnu suaru Koristi zatitna sredstva okoline (paravane) i sistem za odsisavanje gasova Priprema materijal za zavarivanje i koristi : makaze( rune ili mainske ), turpije, brusilice, builice, elektrode za ljebljenje, aparat za gasno rezanje mjerne i kontrolne alate Raspoznaje aparate i karakteristike aparata za zavarivanje rukuje aparatima za zavarivanje uspostavlja i vodi elektrini luk
- Objanjava pripremu materijala za zavarivanje
Navodi alat i pribor za elektroluno zavarivanje - Objanjava rad aparatima za zavarivanje - Nabraja i objanjava
- Koristi struni jezik
vjebe: - raspoznavanje ureaja za zavarivanje i princip njihovog rada
54
Informativni ciljevi i sadraji uenik tehnoloku dokumentaciju : - WPS(specifikacija tehnologije zavarivanja) - WPAR (uvjerenje o kvalifikaciji tehnologije zavarivanja) - instrukcijski list - operacijska lista - radna lista - Nabraja osnovne postupke zavarivanja: - pritiskom i - topljenjem
Formativni ciljevi uenik - Koristi tehnoloku dokumentaciju - ita instrukcijski list i koristi uputstva data u njemu - ita operacijsku listu i upravlja se prema njoj - ita radnu listu i popunjava je - Prepoznaje : - kovako zavarivanje, - zavarivanje trenjem, - difuziono zavarivanje - Prepoznaje - postupke zavarivanja topljenjem: - Elektroluno zavarivanje, - Zavarivanje livenjem, - Aluminotermijsko zavarivanje, - Zavarivanje pod troskom, - Zavarivanje plazmom, - Zavarivanje elektronskim snopom, - Zavarivanje laserom - Razlikuje postupke elektrolunog zavarivanja : - Otvorenim lukom (ugljenom elektrodom, punjenom icom i obloenom elektrodom), - Zatvorenim lukom (pod prakom i rotirajuim lukom), - Zatiti gasova (u
- Nabraja postupke elektrolunog zavarivanja
55
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Opisuje ureaje za REL zavarivanje - Objanjava princip rada transformatora
Formativni ciljevi
uenik zatiti inertnog gasa- netopljivom ili topljivom elektrodom; - u zatiti aktivnog gasa- u zatiti CO2 gasa ili u zatiti gasnih smea) - Razlikuje djelove - Objanjava princip transformatora, rada ispravljaa rukuje - Objanjava princip transformatorima i rada pretvaraa zna vrijednost (generatora i napona radnog i agregata) praznog hoda - Objanjava princip aparata rada invertera - Razlikuje djelove ispravljaa, rukuje ispravljaem - Razlikuje djelove pretvaraa (pokretne i nepokretne) i rukuje pretvaraem - Razlikuje izvedbe invertera i rukuje njima Uspostavljanje i odravanje zavarivakog luka - Odabira elektrodu i - Objanjava vrste podeava elektroda za parametre (jainu zavarivanje: struje, napon, - nabraja vrste brzinu zavarivanja i elektroda: nagib elektrode) - ugljene (za zavarivanja u sjeenje), metalne zavisnosti od vrste (gole, sa oblogom i osnovnog punjene) materijala i - Navodi oznake njegove debljine i elektrode po poloaja standardu zavarivanja - Nabraja parametre - Uspostavlja i zavarivanja u odrava zavarivaki odnosu na poznati luk sastav osnovnog - Odreuje potrebu materijala za izvoenje - Objanjava : zavarivanja sa - Poetak zavara jedne ili dvije - Voenje elektrode strane (u zavisnosti od - Izvodi zavar sa ili poloaja
Uvia vezu izmeu teorije i prakse
Jaa samouvjerenost i pouzdanost u radu
vjebe : - Uspostavljanje i odravanje elektrinog luka - Alat,pribor,materij al: limovi, dodatni materijal, stege
56
Informativni ciljevi i sadraji uenik zavarivanja) - Izvoenje pravilnog nastavka - Zavretak zavara
Formativni ciljevi uenik bez dodatnog materijala Izvodi rubne, preklopne, sueone, ugaone zavare Izvodi zavarivanja u horizontalnom, vertikalnom, horizontalnovertikalnom i nadglavnom poloaju Odreuje ugao voenja elektrode u zavisnosti od poloaja i tipa spoja i irine ljeba Vri popunu zavrnog kratera Vri pripremu za zavarivanje Odreuje izvoenje korjena vara u zavisnosti od debljine osnovnog materijala Prepoznaje tehniku voenja elektrode Odreuje brzinu zavarivanja, nagib elektrode Vri ienje korjenskog zavara (etkom, ekiem ili brusilicom) Izvodi uvar u zavisnosti od debljine osnovnog materijala, napona i struje zavarivanja Izvodi lice zavara u zavisnosti od potrebe izgleda zavara Koristi sredstva zatite pri radu
Preporuke za izvoenje nastave vjebe : - Poetak zavara, voenje elektrode i zavretak zavara - Alat, pribor, materijal: limovi, dodatni materijal, stege
- Objanjava osnovne elemente zavara: - korjen, - uvar, - lice zavara -
57
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i sadraji uenik - Demonstrira REL zavarivanje sueonih zavara tankih i debelih limova u svim poloajima
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje postupke zavarivanja tankih limova sa jedne ili obje strane - Uoava razlike u zavarivanju i horizontalnoj, vertikalnoj, horizontalnovertikalnoj ravni i u nadglavnom poloaju - Priprema materijale za zavarivanje - Vri izbor elektroda i parametara zavarivanja - Vri pripajanje djelova (pozicija) za zavarivanje - Vri voenje elektrode (za izradu korjena vara i njegovu popunu) - Vri kontrolu zavarenog spoja - Koristi sredstva zatite na radu - Vri pripremu materijala za zavarivanje debelih limova ( izrada "V" "X" i "K" vara) - Vri izbor elektroda i parametara zavarivanja - Vri pripajanje djelova (pozicija) za zavarivanje - Vri voenje elektrode (za izradu korijena vara i njegovu popunu) - Vri kontrolu zavarenog spoja - Koristi sredstva zatite na radu - Vri pripremu
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija samostalnost, odgovornost i preciznost u radu
Preporuke za izvoenje nastave vjeba: - Zavarivanje limova u svim poloajima zavarivanja (horizontalna, vertikalna i horizontalnovertikalna ravan, nadglavni poloaj, lijevom i desnom rukom) - Alat,pribor i materijal: - Ureaj za zavarivanje, limovi, dodatni materijal, pribor za stezanje
- Demonstrira izvoenje provara REL postupkom kod zavarivanja sueonih zavara "V" "X" i "K" u svim poloajima i popunu vara
- Uvia vanost ouvanja kaliteta
vjebe: - Zavarivanje debelih limova u svim poloajima zavarivanja (horizontalna, vertikalna i horizontalnovertikalna ravan, nadglavni poloaj, lijevom i desnom rukom) - Alat,pribor i materijal: - Ureaj za zavarivanje, limovi, dodatni materijal, pribor za stezanje vjebe:
- Demonstrira
- Razvija sposobnost
58
Informativni ciljevi i sadraji uenik ugaono zavarivanje REL postupkom zavarivanja limova u svim poloajima i popunu vara
Formativni ciljevi uenik materijala za zavarivanje tankih i debelih limova Vri izbor elektroda i parametara zavarivanja Vri pripajanje djelova (pozicija) za zavarivanje Vri voenje elektrode (za izradu korjena vara i njegovu popunu) u horizontalnoj, vertikalnoj, horizontalnovertikalnoj ravni , u koritastom i nadglavnom poloaju i vri popunu ava Vri kontrolu zavarenog spoja Koristi sredstva zatite na radu Vri pripremu cijevi tankog i debelog zida Vri izbor elektrode i parametara zavarivanja Pripaja djelove za zavarivanje Vri izradu korijenskog zavara Zavarivanje cijevi u svim poloajima (horizontalna, vertikalna i horizontalnovertikalna ravan i nadglavni i kosi poloaj ose cijevi sa okretanjem cijevi i ako cijev miruje Vri kontrolu zavarenog spoja Koristi sredstva zatite na radu
Socijalizacijski ciljevi uenik samostalnog planiranja i izvoenja rada
Preporuke za izvoenje nastave - Zavarivanje ugaonih spojeva limova u svim poloajima zavarivanja (horizontalna, vertikalna i horizontalnovertikalna ravan, nadglavni poloaj, lijevom i desnom rukom) - Alat pribor i materijal: - Ureaj za zavarivanje, limovi, dodatni materijal, pribor za stezanje
- Demonstrira zavarivanje cijevi u poloajima: - Cijev miruje, pitolj za zavarivanje pokree zavariva (zavarivanje cijevi debljina zida do 6 mm i cijevi vee debljine zida ) - Cijev se okree (rotira) pitolj za zavarivanje miruje u odreenom poloaju
vjebe: - Zavarivanje cijevi u svim poloajima zavarivanja : sluaj da cijev miruje ili da se okree - osa cijevi u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalnovertikalnoj ravni, u kosom i nadglavnom poloaju, lijevom i desnom rukom, uz pomo ogledala - Alat pribor i materijal: - Ureaj za zavarivanje, limovi, cijevi, dodatni materijal, pribor za stezanje
59
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Elktrootporno zavarivanje - Razlikuje postupke - Demonstrira: takastog, linijskog - takasto, i avnog - linijsko, zavarivanja - avno - Razlikuje djelove zavarivanje ureaja za elektrootporno zavarivanje - Priprema materijal i ureaje - Rukuje ureajem za elektrootporno zavarivanje - Prepoznaje tehnoloke postupke elektrootpornog zavarivanja - Primjenjuje mjere zatite pri radu - Koristi sredstva zatite na radu Gasno rezanje i zavarivanje - Razlikuje boce za - Demonstracija gasove: kiseonik, gasnog rezanja acetilen, vodonik, - runo propan-butan gas, - automatsko prirodni gas - Razlikuje crijeva za gasove (po boji), - Razlikuje vrste gorionika (za grijanje i rezanje) - Pali plamen, razlikuje vrste plamena i sluaj povratnog udara plamena - Rukuje gorionikom i pravilno ga vodi - Razlikuje vrste gorionika za automatsko rezanje - Demonstracija gasnog zavarivanja: - Primjenjuje mjere zatite pri radu - sueono - Koristi sredstva zavarivanje zatite na radu - Priprema materijal za zavarivanje
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija samouvjerenost i pouzdanost u radu
Preporuke za izvoenje nastave Vjebe: - Zavarivanje limova elektrootpornim zavarivanjem - Takasto , linijsko i avno zavarivanje - Alat pribor i materijal: - Ureaj za elektrootporno zavarivanje, limovi
- Navikava se na racionalno i paljivo izvoenje zadataka
vjebe: - Runo rezanje limova razliitih debljina i cijevi gasnim postupkom - Alat, pribor i materijal: - Limovi razliitih debljina, boce za kiseonik i acetilen, Mgorionik vjebe: - Automatsko rezanje limova razliitih debljina gasnim postupkom - Alat, pribor i materijal: - Limovi razliitih debljina, boce za gasove, gorionik i automat za njegovo voenje
- Razvija osjeaj sigurnosti i preciznosti u radu
60
Formativni ciljevi uenik - Odreuje dodatni materijal za zavarivanje u zavisnosti od debljine materijala i hemijskog sastava iz tablica - Vri paljenje, podeavanje i gaenje plamena - Razlikuje zone i temperature plamena - Rukuje opremom za gasno zavarivanje - Vri sueono zavarivanje limova u horizontalnom, vertikalnom i horizontalnovertikalnom i nadglavnom poloaju - Kontrolie tanost i kvalitet zavara - Koristi mjere zatite pri zavarivanju - Priprema materijal za zavarivanje - Odreuje dodatni materijal za zavarivanje u zavisnosti od debljine materijala i hemijskog sastava iz tablica - Vri paljenje podeavanje i gaenje plamena - Razlikuje zone i temperature plamena - Rukuje opremom za gasno zavarivanje - Vri sueono zavarivanje limova u horizontalnom, vertikalnom i
Preporuke za izvoenje nastave vjebe: - Sueono zavarivanje limova razliitih debljina gasnim postupkom, lijevom i desnom rukom - Alat, pribor i materijal: - Limovi razliitih debljina, boce za kiseonik i acetilen, gorionik
- Ugaono zavarivanje
vjebe: - Ugaono zavarivanje limova razliitih debljina gasnim postupkom, lijevom i desnom rukom - Alat, pribor i materijal: - Limovi razliitih debljina, boce za kiseonik i acetilen, gorionik
- Demonstrira zavarivanje cijevi gasnim zavarivanjem
61
Formativni ciljevi uenik horizontalnovertikalnom i nadglavnom poloaju Kontrolie tanost i kvalitet zavara Koristi mjere zatite pri zavarivanju Priprema materijal za zavarivanje Odreuje dodatni materijal za zavarivanje u zavisnosti od debljine materijala i hemijskog sastava iz tablica Vri paljenje podeavanje i gaenje plamena Razlikuje zone i temperature plamena Rukuje opremom za gasno zavarivanje Vri zavarivanje cijevi u horizontalnom, vertikalnom i horizontalnovertikalnom kosom i nadglavnom poloaju ose cijevi Kontrolie tanost i kvalitet zavara Koristi mjere zatite pri zavarivanju Razlikuje postupke gasnog zavarivanja i lemljenja Na osnovu poznatog sastava materijala bira dodatni materijal za zavarivanje ili lemljenje Razlikuje boce za gasove (acetilen,
- Stie osjeaj o potrebi sistematinosti u radu
vjebe: - Gasno zavarivanje cijevi u svim poloajima zavarivanja, lijevom i desnom rukom, uz pomo ogledala - Alat, pribor i materijal: - Limovi razliitih debljina, cijevi, dodatni materijal, boce za kiseonik i acetilen, pribor za stezanje
- Demonstrira gasno zavarivanje i lemljenje obojenih metala (aluminijum, bakar, mesing, bronza)
62
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Demonstrira spajanje djelova mekim i tvrdim lemljenjem - Demonstracija mekog lemljenja - Demonstrira: - Tvrdo lemljenje -
Formativni ciljevi uenik propan-butan, kiseonik) Prepoznaje vrste plamena i gorionika Prepoznaje vrste praka za ienje u zavisnosti od vrste materijala, kao i potrebu za predgrijavanjem Vri pripremu materijala za zavarivanje ili lemljenje Vri zavarivanje ili lemljenje Kontrolie tanost i kvalitet zavarenog (zalemljenog ) spoja Koristi sredstva zatite pri zavarivanju Razlikuje postupak mekog i tvrdog lemljenja Vri meko lemljenje Vri izbor i pripremu osnovnog materijala, izbor dodatnog materijala i sredstava za ienje i praka za lemljenje (paste) Pravilno postavlja djelove za lemljenje i izvor zagrijavanja Kontrolie tanost i kvalitet spoja Primjenjuje mjere zatite pri lemljenju Poznaje postupak tvrdog lemljenja Razlikuje dodatne materijale za tvrdo lemljenje, sredstva za
Preporuke za izvoenje nastave vjebe: - Gasno zavarivanje obojenih metala (aluminijuma, bakra, mesinga, bronze) - Alat, pribor i materijal: - osnovni materijalobojeni metali, gasovi, sredstva za ienje, dodatni materijal, gorionici za zavarivanje i ostali pribor, pribor za stezanje vjebe: - Gasno lemljenjenje obojenih metala (aluminijuma, bakra, mesinga, bronze) - Alat, pribor i materijal: - osnovni materijalobojeni metali, gasovi, sredstva za ienje, dodatni materijal, gorionici za lemljenje i ostali pribor, pribor za stezanje vjebe: - Meko lemljenje - Alat, pribor i materijal: - Pribor za lemljenje, materijal, dodatni materijal, praak za lemljenje (pasta), sredstva za ienje, izvor zagrijavanja vjeba:
- Navikava se da samostalno planira i izvodi pojedine zadatke
63
Informativni ciljevi i sadraji uenik -
Formativni ciljevi uenik ienje i prah Rukuje ureajem za topljenje legura i zagrijavanje materijala Pravilno postavlja djelove za lemljenje Vri lemljenje Kontrolie tanost i kvalitet spoja Primjenjuje mjere zatite pri lemljenju
Preporuke za izvoenje nastave - Tvrdo lemljenje - Alat, pribor i materijal: - Pribor za lemljenje, materijal, dodatni materijal, praak za lemljenje, izvor zagrijavanja
64
Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Zavarivanje elektrinim postupkom u zatitnoj atmosferi - Razvija osjeaj - Rukuje ureajem - Objanjava izbor sigurnosti i za MAG postupak dodatnog preciznosti u rad zavarivanja materijala i - Uoava parametre karakteristike zavarivanja zatitnih gasova i - Objanjava djelove nain njihovog ureaja za korienja zavarivanje MAG - Razlikuje postupke postupkom zavarivanja limova - Demonstrira sa jedne ili obje zavarivanje strane sueonih zavara u - Vri pripremu svim poloajima materijala MAG postupkom - Uspostavlja i odrava zavarivaki luk - Pripaja djelove za zavarivanje - Izvodi korijen ( ako je potrebno i vri popunu ava ) - Kontrolie tanost i kvalitet zavara i - Pospjeuje otklanja greke saradnju u grupi - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju - Priprema alat, - Demonstrira pribor i opremu za zavarivanje ugaonih elektroluno zavara u svim zavarivanje MAG poloajima MAG postupkom postupkom iz - Odabira dodatni jednog ili vie materijal prolaza - isti i priprema ivice osnovnog materijala - Uspostavlja i odrava zavarivaki luk - Koristi propisanu tehnologiju zavarivanja za odreene spojeve (napon, jaina struje, brzina ice, ugao nagiba elektrode)
Preporuke za izvoenje nastave vjebe: - Sueono zavarivanje tankih limova u horizontalnoj ravni, vertikalnoj, horizontalnovertikalnoj ravni i nadglavnom poloaju, lijevom i desnom rukom vjebe: - Sueono zavarivanje debelihh limova u horizontalnoj ravni, vertikalnoj, horizontalnovertikalnoj ravni i nadglavnom poloaju ("V", "X", "K" zavar)
- Alat, pribor i materijal: - zatitni gas, limovi razliite debljine, dodatni materijal, pribor za stezanje - Vjeba: - Ugaono zavarivanje limova u horizontalnoj ravni, vertikalno, horizontalnovertikalnoj ravni i nadglavnom i koritastom poloaju - Alat, pribor i materijal:
65
Formativni ciljevi uenik - Pripaja djelove za zavarivanje - Radi korjen (ako je potrebno) - Vri popunu ava - Vri termiku obradu prije ili poslije zavarivanja (ako je potrebna) - Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju - Vri izbor elektrode i parametara zavarivanja - Vri pripremu cijevi tankog i debelog zida - Pripaja djelove za zavarivanje - Uspostavlja i odrava zavarivaki luk - Koristi propisanu tehnologiju zavarivanja za odreene spojeve (napon, jaina struje, brzina ice ugao nagiba elektrode) - Izrauje korijen zavara - Zavaruje cijevi u svim poloajima (horizontalna, vertikalna i horizontalnovertikalna ravan i nadglavni i kosi poloaj ose cijevi) za sluajeve da cijev miruje i sluaj da cijev rotira oko svoje ose - Vri kontrolu zavarenog spoja - Primjenjuje mjere
Preporuke za izvoenje nastave - Aparat za zavarivanje, zatitni gas, limovi razliite debljine, dodatni materijal, pribor za stezanje
- Demonstrira zavarivanje cijevi MAG postupkom u poloajima: - cijev miruje, pitolj za zavarivanje pokree zavariva (zavarivanje cijevi malih debljina do 6 mm) - cijev se okree (rotira) a pitolj za zavarivanje miruje u odreenom poloaju
vjebe: - Zavarivanje cijevi u svim poloajima zavarivanja (horizontalna, vertikalna i horizontalnovertikalna ravan i nadglavni i kosi poloaj ose cijevi, lijevom i desnom rukom, uz pomo ogledala - Alat pribor i materijal: - Ureaj za zavarivanje, limovi, cijevi, dodatni materijal, pribor za stezanje i zatitni gas
vjeba: - Zavarivanje limova u svim poloajima zavarivanja - Alat, pribor i materijal: - Razvija osjeaj o potrebi zatite na radu - Aparat za zavarivanje,(zatit
66
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Demonstrira zavarivanje punjenom icom
Formativni ciljevi uenik zatite pri zavarivanju Rukuje ureajem za postupak zavarivanja punjenom icom Vri pripremu materijala Uspostavlja i odrava zavarivaki luk Pripaja djelove za zavarivanje Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju
Preporuke za izvoenje nastave ni gas), limovi, punjena ica, pribor za stezanje
- Demonstrira elektroluno zavarivanje MIG postupkom: - MIG postupak zavarivanja visokolegiranih elika - MIG postupak zavarivanja visokolegiranih elika ugaonih spojeva -
- Demonstrira MIG postupkom zavarivanja cijevi u poloajima: - cijev miruje, pitolj za zavarivanje pokree zavariva (zavarivanje cijevi debljina zida do 6 mm i cijevi vee debljine zida ) - cijev se okree (rotira) pitolj za zavarivanje miruje u odreenom poloaju
- Rukuje ureajem za MIG postupak zavarivanja - Uoava karakteristike zatitnih gasova i nain njihovog korienja - Razlikuje postupke zavarivanja limova sa jedne ili obje strane - Vri pripremu materijala - Uspostavlja i odrava zavarivaki luk - Pripaja djelove za zavarivanje - Izvodi korijen ( ako je potrebno i vri popunu ava ) - Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju - Priprema alat, pribor i opremu za elektroluno
- Jaa samouvjerenost i samosvjesnost
vjebe: - Sueono zavarivanje visokolegiranih limova razliitih debljina u horizontalnoj, vertikalnoj, horizontalnovertikalnoj ravni i nadglavnom poloaju ("V", "X", "K" zavar) - Alat, pribor i materijal: - visokolegirani elini limovirazliite debljine, ,zatitni gas, dodatni materijal, pribor za stezanje vjeba: - Ugaono zavarivanje limova u u horizontalnoj ravni, vertikalno, horizontalnovertikalnoj ravni i nadglavnom poloaju i koritastom poloaju - Alat, pribor i materijal: - Aparat za zavarivanje, zatitni gas, limovi
67
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Demonstrira MIG postupak zavarivanja obojenih metala - Demonstrira elektroluno zavarivanje TIG WIG postupkom - zavarivanje visokolegiranih elika - obojenih metala - Sueono zavarivanje TIG postupkom - Ugaoni spojevi TIG zavarivanjem
Formativni ciljevi uenik zavarivanje MIG postupkom - Odabira dodatni materijal - Uspostavlja i odrava zavarivaki luk - isti i priprema ivice osnovnog materijala - Koristi propisanu tehnologiju zavarivanja za odreene spojeve (napon, jaina struje , brzina ice i nagib elektrode) -Vri pripremu materijala - Pripaja djelove za zavarivanje - Radi korjen (ako je potrebno) - Vri popunu ava - Vri termiku obradu prije ili poslije zavarivanja ( ako je potrebna) - Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju - Vri Izbor elektrode i parametara zavarivanja - iz tablica - Vri pripremu cijevi tankog i debelog zida - Pripaja djelove za zavarivanje - Koristi propisanu tehnologiju zavarivanja za odreene spojeve (napon, jaina struje, brzina ice, ugao nagiba elektrode)
Preporuke za izvoenje nastave razliite debljine, dodatni materijal, pribor za stezanje
vjebe: - Zavarivanje cijevi u svim poloajima MIG postupkom zavarivanja, lijevom idesnom, uz pomo ogledala - Alat, pribor i materijal: - Aparat za zavarivanje, zatitni gas, limovi,cijevi razliite debljine, dodatni materijal, pribor za stezanje - Projektni rad (tema-sto za zavarivanje,50 asova) - (metod radanastava orjentisana ka aktivnostima) - Cjelokupan postupak se izvodi kroz niz faza: - analiza uslova(namjera, tema, sredstva,
- Demonstrira zavarivanje TIG postupkom zavarivanja cijevi u poloajima: - cijev miruje, pitolj za zavarivanje pokree zavariva (zavarivanje cijevi debljina zida do 6 mm i cijevi vee debljine zida )
- Stie osjeaj o potrebi sistematinosti u radu
68
Informativni ciljevi i sadraji uenik - cijev se okree (rotira) pitolj za zavarivanje miruje u odreenom poloaju
Formativni ciljevi uenik - Uspostavlja i odrava elektrini luk - Izrauje korijen zavara - Zavaruje cijevi u svim poloajima (horizontalna, vertikalna i horizontalnovertikalna ravan i nadglavni i kosi poloaj ose cijevi) za sluajeve da cijev miruje i sluaj da cijev rotira oko svoje ose - Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju i zatitnoj atmosferi - Priprema alat, pribor i opremu za elektroluno zavarivanje MIG postupkom - Odabira dodatni materijal iz tablica na osnovu odreenog sastava osnovnog materijala - isti i priprema ivice osnovnog materijala - Pripaja djelove za zavarivanje - Koristi propisanu tehnologiju zavarivanje za odreene spojeve (napon, jainu struje i brzinu ice) - Uspostavlja i odrava elektrini luk - Kontrolie tanost i kvalitet zavara i
Preporuke za izvoenje nastave metode) - Samo rjeavanje zadatka se izvodi kroz est faza: -informisanje -planiranje -odluivanje -realizacija -kontrolisanje -procjena vjebe: - Zavarivanje obojenih metala MIG postupkom zavarivanja - Alat, pribor i materijal: - Aparat za zavarivanje, zatitni gas, limovi obojenih metala razliite debljine, dodatni materijal, pribor za stezanje
- Demonstrira TIG postupak zavarivanja obojenih metala
- Razvija osjeaj za ouvanje ivotne sredine
Vjebe: - Sueono zavarivanje visokolegiranih elika u horizontalnoj, vertikalnoj, horizontalnovertikalnoj ravni TIG postupkom - Alat, pribor i materijal: - Limovi razliite debljine, zatitni
69
Formativni ciljevi uenik otklanja greke - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju - Rukuje ureajem za TIG postupak zavarivanja sa ili bez dodatnog materijala - Uoava karakteristike zatitnih gasova i nain njihovog korienja, odabira dodatni materijal iz tablica - Razlikuje postupke zavarivanja limova sa jedne ili obje strane - Vri pripremu materijala - Razlikuje volframove elektrode i njihovo otrenje u zavisnosti od osnovnog materijala - Uspostavlja i odrava zavarivaki luk - Pripaja djelove za zavarivanje - Izvodi korijen ( ako je potrebno i vri popunu ava ) - Vri termiku obradu po potrebi prije i poslije zavarivanja - Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju - Priprema alat, pribor i opremu za elektroluno zavarivanje TIG
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija pravilan odnos prema ouvanju materijalnih dobara
Preporuke za izvoenje nastave gas, dodatni materijal, pribor za stezanje vjebe: - Zavarivanje ugaonih spojeva TIG zavarivanjem obojenih metala - Alat, pribor i materijal: - Aparat za zavarivanje, zatitni gas, limovi razliite debljine, dodatni materijal, pribor za stezanje vjebe: - Zavarivanje cijevi u svim poloajima (horizontalnom, vertikalnom, horizontalnovertikalnom, kosom i nadglavnom poloaju ose cijevi, lijevom i desnom rukom) - Alat, pribor i materijal: - Aparat za zavarivanje, zatitni gas, limovi i cijevi razliite debljine, dodatni materijal, pribor za stezanje
- Razvija osjeaj o potrebi zatite na radu
vjeba: - Sueono i ugaono zavarivanje aluminijuma u svim poloajima, lijevom i desnom rukom
70
Informativni ciljevi i sadraji uenik -
Formativni ciljevi uenik postupkom Razlikuje volframove elektrode i njihovo otrenje u zavisnosti od osnovnog materijala isti i priprema ivice osnovnog materijala Odabira dodatni materijal iz tablica na osnovu poznatog sastava osnovnog materijala Uspostavlja i odrava zavarivaki luk i pravilno vodi dodatni materijal Koristi propisanu tehnologiju zavarivanje za odreene spojeve (napon, jaina struje , brzina ice i nagib elektrode) Pripaja djelove za zavarivanje Radi korjen (ako je potrebno) Vri popunu ava Vri termiku obradu prije ili poslije zavarivanja - ako je potrebna Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju Vri izbor elektrode i parametara zavarivanja - iz tablica na osnovu poznatog sastava osnovnog materijala Razlikuje volframove
Preporuke za izvoenje nastave - Alat, pribor i materijal: - Aparat za zavarivanje, zatitni gas, limovi razliite debljine, dodatni materijal, pribor za stezanje
- Stie naviku da vri samokontrolu
- Navikava se na red i urednost
- Pospjeuje saradnju u grupi i kooperativan rad
71
Formativni ciljevi uenik elektrode i njihovo otrenje u zavisnosti od osnovnog materijala Vri pripremu cijevi tankog i debelog zida Pripaja djelove za zavarivanje Uspostavlja i odrava zavarivaki luk Koristi propisanu tehnologiju zavarivanja za odreene spojeve (napon, jaina struje, brzina ice i nagib elektrode) Izrauje korijen zavara Zavaruje cijevi u svim poloajima (horizontalna, vertikalna i horizontalnovertikalna ravan i nadglavni i kosi poloaj ose cijevi) za slujeve da cijev miruje i sluaj da cijev rotira oko svoje ose Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju Priprema alat, pribor i opremu za elektroluno zavarivanje TIG postupkom Odabira dodatni materijal iz tablica na osnovu odreenog sastava osnovnog materijala
72
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje volframove elektrode i njihovo otrenje u zavisnosti od osnovnog materijala - isti i priprema ivice osnovnog materijala - Pripaja djelove za zavarivanje - Koristi propisanu tehnologiju zavarivanja za odreene spojeve (napon, jainu struje, brzina ice i nagib elektrode) - Uspostavlja i odrava elektrini luk - Vri termiku obradu prije i poslije zavarivanja -ako je potrebno - Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju - Na osnovu odreenog sastava elika odreuje dodatni materijal i termiku obradu ( iz tablica) - Vri pripremu materijala za zavarivanje - Vri pripajanje djelova (pozicija za zavarivanje) - Vodi pravilno elektrodu (za izradu korjena vara i njegovu popunu) - Vri kontrolu zavarenog spoja - Primjenjuje mjere
- Demonstrira zavarivanje visokolegiranih elika - REL postupkom zavarivanja
vjeba: - Zavarivanje limova u svim poloajima zavarivanja (horizontalna, vertikalna i horizontalnovertikalna ravan i nadglavni poloaj - Alat pribor i materijal: - Ureaj za zavarivanje, limovi, dodatni materijal, pribor za stezanje,izvor toplote za zagrijavanje i otputanje
73
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Demonstrira zavarivanje sivog liva - REL postupkom zavarivanja
Formativni ciljevi
uenik zatite pri zavarivanju - Na osnovu odreenog sastava sivog liva odreuje dodatni materijal i termiku obradu ( iz tablica), hladno zavarivanje ili toplo zavarivanje - Vri pripremu materijala za zavarivanje - Vodi pravilno elektrodu - Vri kontrolu zavarenog spoja (prije, u toku i poslije zavarivanja)vizuelno penetrantima i kontrolu na nepropustljivost - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju Rad na automatima za zavarivanje sa prahom - Prepoznaje djelove - Navikava se na - Opisuje rad na kooperativan rad aparature za EPP: automatima za (ispravlja, zavarivanje pod komandni ormari, prahom glava, kolica,( ili okretni sto), rezervoar za praak i pe za suenje praha) - Primjenjuje propisanu icu i praak u zavisnosti od hemijskog sastava i debljine osnovnog materijala i vri regeneraciju praha - Priprema i isti povrine za zavarivanje - Privrava lim na podloke ili na pozicioner
Preporuke za izvoenje nastave vjeba: - Zavarivanje sivog liva - Alat, pribor i materijal: - Ureaji za zavarivanje, materijal-sivi liv, dodatni materijali, pribor za stezanje - izvor toplote za zagrijavanje i otputanje, ekii, builice, elektrode za ljebljenje
vjebe: - Navarivanje automatima pod prahom - Alat, pribor i materijal:limovi, automat za zavarivanje, osnovni materijal, dodatni materijal, praak
74
uenik - Zavaruje sueono spojeve "I", "V", "K". sa podmetaima od bakra ili praka - Prepoznaje mogue greke zavarivanja, uzroke i posledice greaka - Demonstrira rad - Primjenjuje mjere punjenom icom zatite pri radu - Razlikuje djelove i zadatak ureaja za zavarivanje - Rukuje ureajem za zavarivanje - Vri pripremu materijala, i odreuje potrebu za zatitnim gasom - Uspostavlja i odrava zavarivaki luk - Pripaja djelove za zavarivanje - Kontrolie tanost i kvalitet zavara i otklanja greke - Primjenjuje mjere zatite pri zavarivanju Zavarivanje ostalim postupcima - Razlikuje - Nabraja ostale postupke: postupke aluminotermijsko zavarivanja zavarivanje, hladno, frikciono, indukciono, ultrazvuno zavarivanje, zavarivanje laserom, elektronskim snopom, plazmom, podvodno zavarivanje, zavarivanje eksplozijom Kontrola zavarenih spojeva - Kontrolie - Opisuje kontrolu pripremljene prije, kontrolu u ljebove za toku zavarivanja i
75
Formativni ciljevi
- Stie naviku da koristi struni jezik
vjebe: - Sueono i ugaono zavarivanje punjenom icom u svim poloajima - Alat, pribor - materijal: - limovi-osnovni materijal, punjena ica
- Stie osjeaj o sistematinosti u radu
vjebe : - Posjeta radnim organizacijama koje se bave ovim postupcima zavarivanja
- Uvia vanost ouvanja kvaliteta
Vjeba: - Kontrola zavara prije, u toku i
Informativni ciljevi i sadraji uenik poslije zavarivanja
Formativni ciljevi
- Opisuje kontrole bez razaranja - Opisuje kontrole razaranjem -
- Otklanjanje greaka u zavarenom spoju -
uenik zavarivanje Kontrolie pripojene djelove i pripremu za zavarivanje Kontrolie parametre zavarivanja (prema uputstvu) Kontrolie upotrebu dodatnog materijala, ice, praha Kontrolie tehniku rada Vizuelno kontrolie oblik i kvalitet zavara i prepoznaje greke Ispituje varove na nepropustljivost i vri ispitivanje - Jaa penetrantima samouvjerenost i Razlikuje samosvjesnost u ispitivanja na: radu kidanje, savijanje, ilavost i tvrdou Prepoznaje vrste i uzroke greaka u zavaru, kao i postupak - Navikava se na spreavanja samokontrolu greaka i nastajanje napona Prepoznaje greke i nain njihovog otklanjanja Brusi, elektroluno ili gasnim postupkom ljebi mjesta greaka u zavaru Otklanja greke odgovarajuim postupkom zavarivanja
Preporuke za izvoenje nastave posle zavarivanja
vjeba: - Vizuelna kontrola zavarenih spojeva - Sredstva: - penetrante - zavareni uzorci
- Posjeta firmi koja se bavi ispitivanjem i kontrolom zavara
76
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Opta mainska praksa za I razred mainske kole: Nikola Prgomelja, Neboja Pribievi- Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1995. god. - Osnovi mainstva za I i II stepen strune spreme mainske struke OOUR "Struna knjiga", Beograd, 1982.god. oji Pavle i Pribievi Nikola - Elektroluno zavarivanje u zatiti inertnog i aktivnog gasa (MIG- MAG), Murska Sobota 1981. god. Bogoljub Baji - Tehnoloke osnove MAG postupka zavarivanja, DUZ Srbije, Beograd, 1987.god. Bogoljub Baji - Prirunik: Sutina i tehnika postupaka elektrinog zavarivanja topljenjem metala i njihovih legura: Bogoljub Baji, Darko Baji, "Varstroj"d.d. Lendava, "Montavar metalna nova" d.o.o. Maribor, "Baji- GBB" o.d. Podgorica, 2005.god. - Tehnologija rada zavariva- reza gasom za I i II raz. dvogodinje mainske kole: Lazar Filkovi , Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999. god. - Zavarivanje volframovom elektrodom -TIG- , DUZ Srbije , Beograd, 1987.god. Boidar Deli - Zavarivanje obloenom elektrodom , DUZ Srbije , Beograd, 1987.god. M. Nikoli - Zavarivanje i srodni postupci , DTZ SRH , Zagreb, 1980.god. ivi Milan 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Radionica sa radnim mjestima za struganje, glodanje, buenje, bruenje; - Radionica sa radnim mjestima za zavarivaa; - Modeli, uzorci alata i pribora, eme, skice. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika U toku klasifikacionog perioda uenik treba da ima najmanje dvije ocjene, od kojih jedna treba da bude sa usmene provjere znanja. Ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz: - usmenih odgovora i aktivnosti uenika na asovima; - provjere praktinih znanja (razumijevanje poslova i zainteresovanost uenika, urednost, preciznost, tanost, odgovoran odnos prema alatu, materijalima, instrumentima, opremi i potovanju propisa zatite); - redovnosti i kvaliteta voenja dnevnika. Zakljuna ocjena izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Prelazna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Via struna sprema iz podruja mainstva i obrade metala, uz prethodno obrazovanje za zavarivaa, VKV, V stepen ili majstorski ispit odgovarajueg smjera.
77
10. Povezanost predmeta Znanja - Radioniki crtei - Dozvoljeni naponi, deformacije i stepen sigurnosti - Zavarivanje i lemljenje - Tehnologija - Vrste materijala za zavrivanje i njihova zavarljivost - Povrinska zatita (vrste i materijali) - Pribor za stezanje - Oprema (tarnsformator, - Ureaji za zavarivanje ispravlja, rotacioni pretvara, agregat, invertor) - Ureaji za MIG,MAG,TIG, elektrootporno, gasno i aluminotermijsko zavarivanje Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Osnove mainstva - Tehniki crtei - Naponi i deformacije - Nerazdvojivi spojevi Uvod u zavarivanje Metali i legure Povrinska zatita Ispitivanje materijala
- Primjena ureaja za zavarivanje
78
2. ISPITNI KATALOG Tip ispita: USMENO Nastavnik/aktiv sastavlja detaljan spisak ispitnih pitanja na osnovu ispitnog kataloga. Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po sloenosti na odgovarajui nain iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih tematskih oblasti. Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 10 minuta. Usmeni ispit traje najvie 20 minuta. Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivaa. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA Ciljevi ispita Na ispitu ocjenjujemo: - sposobnost uenika da povee praktina i odgovarajua teorijska znanja; - znanja o metodama i postupcima rada u zavarivakim poslovima; - znanja o karakteristikama i primjeni alata, pribora i ureaja koji se koriste u zavarivakim poslovima; - znanja o svojstvima materijala koja se koriste u zavarivakim poslovima; - da li uenik zna da ita tehniku dokumentaciju; - upotrebu odgovarajuih mjernih i kontrolnih postupaka; - potovanje propisa iz oblasti zatite na radu i zatite okoline; - racionalno korienje energije, materijala i vremena. Standardi znanja koji se ocjenjuju na zavrnom ispitu Sadraj Znanja i vjetine Svojstva - Razlikuje svojstva materijala kao funkciju vrste atoma i hemijske materijala veze - Analizira dijagram zatezanja dobijen ispitivanjem epruvete statikim dejstvom sile - Analizira mehanika svojstva materijala - Odreuje zateznu vrstou materijala statikim metodama - Odreuje tvrdou materijala statikim i dinamikim dejstvom sile - Odreuje tehnoloko-metalurka svojstva materijala (zavarljivost, lemljenje) Struktura metala - Poznaje osnove kristalografije i proces kristalizacije i legura - Koristi fazne dijagrame - Analizira svojstva legura u zavisnosti od mikrostrukture Tehniko gvoe - Poznaje dijagram stanja legura u sistemu Fe-C - Prati liniju ovravanja legure - Razlikuje vrste gvoa - Uoava uticaj stalnih i legirajuih elemenata na svojstva elika - Poznaje i uporeuje vrste elika Obojeni metali i - Razlikuje i uporeuje svojstva i primjenu obojenih metala legure - Razlikuje legure obojenih metala - Poznaje aluminijum i legure aluminijuma - Razlikuje legure za lemljenje Plastine mase i - Poznaje pojam makromolekula gume - Uoava znaaj i upotrebu plastinih masa - Uoava znaaj i upotrebu guma
79
Sadraj Goriva i maziva Kompozitni materijali Spajanje razdvojivim vezama
Znanja i vjetine - Razlikuje gasovita goriva i poznaje njihovu upotrebu - Uoava svojstva i poznaje zadatak maziva - Razlikuje kompozitne materijale Poznaje vrste razdvojivih veza, njihov znaaj i primjenu Zna spajanje vijcima i navrtkama Zna spojeve pomou klinova i ivija Zna spojeve pomou ljebova i ozubljenja Poznaje spojeve pomou konusnih povrina Poznaje spojeve vrstim nalijeganjem Poznaje spojeve opruno zateznim prstenovima Poznaje vrste zakovanih spojeva i nain zakivanja Zna greke pri zakivanju Poznaje vrste zakovica i materijal od koga se izrauju Zna da ita tehniko-tehnoloku i radnu dokumentaciju Poznaje postupak izvoenja zakivanja Poznaje alate, pribore i opremu za zakivanje Poznaje meko lemljenje Priprema lemljene spojeve isti lemljene spojeve (mehaniko i hemijsko) Poznaje vrste lemova i dodatne materijale Zna temperaturu pri mekom lemljenju Poznaje tvrdo lemljenje Zna ureaje za tvrdo lemljenje Zna dodatne materijale za tvrdo lemljenje Razlikuje meko i tvrdo lemljenje Poznaje osnovna svojstva zavarenih spojeva Objanjava formiranje zavarivakog luka Objanjava postupak REL zavarivanja, opremu i ureaje Poznaje i objanjava MIG postupak zavarivanja, opremu i ureaje Objanjava MAG postupak zavarivanja, opremu i ureaje Objanjava TIG postupak zavarivanja, opremu i ureaje Objanjava EPP postupak zavarivanja, opremu i ureaje Objanjava postupak elektrootpornog zavarivanja, opremu i ureaje Objanjava postupak gasnog zavarivanja, opremu i ureaje Objanjava ostale specijalne vrste zavarivanja, opremu i ureaje Objanjava vrste i oznake elektroda Zna oznaavanje zavarenih spojeva Zna dimenzionisanje avova prema debljini materijala Zna pripremu elemenata za zavarivanje i oblike ljebova Objanjava nain voenja elektroda Objanjava razliite poloaje zavarenih spojeva Zna pojam navarivanja Poznaje metode ispitivanja zavarenih spojeva bez razaranja Poznaje metode ispitivanja zavarenih spojeva sa razaranjem Poznaje pojmove elastine i plastine deformacije Poznaje materijale i alate za obradu deformacijom Navodi podjelu i objanjava vrste obrade deformacijom Objanjava pojam mehanikog rezanja, opremu i ureaje Objanjava pojam gasnog rezanja, opremu i ureaje Objanjava postupak rezanja elektrodama, opremu i ureaje Objanjava postupak rezanja plazmom, opremu i ureaje Poznaje znaaj termike obrade
80
Spajanje zakivanjem
Spajanje lemljenjem
Spajanje zavarivanjem
Oblikovanje deformisanjem Obrada rezanjem
Termika i
Sadraj termohemijska obrada
Raunari u tehnologiji za zavarivanje Automatizacija i mehanizacija u zavarivanju
Znanja i vjetine - Zna primjere i primjenu termike obrade u praksi - Zna tehnoloke postupke izvoenja termike i termohemijske obrade - Zna primjenu parametara (temperatura, vrijeme izvoenja, dodatni materijali i oprema) u termikoj obradi - Zna postupke, opremu i ureaje i dodatne materijale za zatitu metalnim prevlakama i plakiranjem - Poznaje mogunosti upotrebe raunara u mainstvu i zavarivanju - Zna i objanjava automatske linije i ureaje za: elektrootporno, EPP, MIG, MAG, TIG i ostale vrste zavarivanja
Dozvoljena pomagala - Tabele, katalozi, eme veza, slike, modeli i crtei elemenata, ureaja i postrojenja. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporuena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika.
81
Naziv predmeta: UREAJI ZA ZAVARIVANJE Ciljevi ispita Na ispitu ocjenjujemo: - sposobnost uenika da povee praktina i odgovarajua teorijska znanja; - znanja o metodama i postupcima rada u zavarivakim poslovima; - znanja o ureajima i njihovim karakteristikama koja se koriste u zavarivakim poslovima; - znanje i objanjenje principa rada ureaja; - znanje i vjetinu izbora metala za spajanje i potrebnog alata; - znanje tehnolokog postupka spajanja i rezanja; - potovanje propisa iz oblasti zatite na radu i zatite okoline; - racionalno korienje energije, materijala i vremena; - da li uenik zna da ita tehniku dokumentaciju; - upotrebu odgovarajuih mjernih i kontrolnih postupaka; - potovanje propisa iz oblasti zatite na radu i zatite okoline; - racionalno korienje energije, materijala i vremena. Standardi znanja koji se ocjenjuju na zavrnom ispitu Sadraji Znanja i vjetine Ureaji za runo elektroluno - Definie ta je elektricitet, objanjava atomsku zavarivanje strukturu, princip provoenja elektriciteta kroz metale, provodnike - Prepoznaje sutinu rada transformatora i generatora, vrste struje kao i vrste talasa naizmjenine i jednosmjerne struje - Vri poreenja spoljne karakteristike razliitih ureaja - Objanjava specifinosti zavarivakog luka - Zna ta je napon praznog hoda, zna ta su reimi rada pri zavarivanju, izvora za napajanje - Vri klasifikaciju izvora napajanja, zna ta je direktni i obrnuti polaritet - Poznaje izvore naizmjenine i jednosmjerne struje za napajanje - Definie pojam runog elektrolunog zavarivanja, njegove prednosti kao i nedostatke - Upoznaje se sa dodatnim materijalom za zavarivanje, odnosno elektrodama za REL zavarivanje - Razlikuje vrste elektroda, njihov sastav i oblogu - Poznaje podjelu i oznaavanje REL zavarivanja i elektroda, prema standardima - Navodi osnovne izvore struje za REL zavarivanje, odnosno osnovnu klasifikaciju izvora napajanja - Prepoznaje ureaje u praksi - Objanjava rad transformatora, njegove prednosti i mane kao i mogunosti primjene - Obrazlae rad ispravljaa za zavarivanje - Definie rad pretvaraa i agregata, kao i mogunosti i ogranienja njegove primjene - Objanjava invertere za zavarivanje, ogranienja i prednosti u upotrebi, upotreba elektronike kod aparata za zavarivanje - Vri poreenje rada naizmjeninom i jednosmjernom
82
Sadraji Ureaji za elktroluno zavarivanje u zatitnoj atmosferi Ureaji za elektrootporno zavarivanje Ureaji za gasno zavarivanje -
Znanja i vjetine strujom, kao i njihova primjena u razliite svrhe, Obrazlae osnovne djelove ureaja i pribora za REL zavarivanje Poznaje mogunosti multifunkcionalnih ureaje za zavarivanje Definie pojam elektrolunog zavarivanja u zatitnoj atmosferi, kao i njihovu osnovnu podjelu Poznaje podjelu i oznaavanje kako postupka zavarivanja tako i dodatnog materijala prema standardima Prepoznaje sutinu postupka MIG-MAG-TIG zavarivanja, kao i njihove bitne karakteristike Definie osnovne sastavne elemente ureaja za MIG-MAG zavarivanje Vri poreenje primjenjenih ianih elektroda kao i zatitnog gasa za MIG-MAG zavarivanje, zna ta je mjea gasova i mogunosti njegove upotrebe Pravi razliku izmeu naizmjenine i jednosmjerne struje kod TIG zavarivanja Objanjava sastavne djelove aparata za TIG zavarivanje Shvata sutinsku razliku navedenih postupaka i opredjeljuje se za onaj za koji ocijeni da e dati najvii kvalitet u zavisnosti od zahtjeva Definie osnovne vrste prenosa dodatnog materijala pri zavarivanju Nabraja zatitne gasove, zna njihove osobine i mogunosti upotrebe Nabraja sastavne djelove i opisuje ureaje i pribor za zavarivanje Objanjava mogunosti mehanizacije i automatizacije zavarivanja Definie pojam elektrootpornog zavarivanja u zatitnoj atmosferi, kao i njihovu osnovnu podjelu Poznaje podjelu i oznaavanje kako postupka zavarivanja tako i dodatnog materijala prema standardima Prepoznaje sutinu postupka elektrootpornog zavarivanja, kao i njihove bitne karakteristike Definie osnovne sastavne elemente ureaja za elektrootporno zavarivanje Navodi elektrode i razlikuje upotrebu u zavisnosti od parametara rada Definie struju kod ureaja za zavarivanje Shvata sutinsku razliku izmeu ureaja za zavarivanje i opredjeljuje se za onaj za koji ocijeni da e dati najvii kvalitet u zavisnosti od zahtjeva Analizira uticaj reima zavarivanja na kvalitet spoja Odreuje parametre za takasto, linijsko ili avno zavarivanje Definie pojam gasnog rezanja i zavarivanja, zna njegove oznake prednosti i nedostatke, kao i mogunosti upotrebe Navodi gorive gasove i njihove osobine, poznaje sutinu gorivih gasova Poznaje naine prenoenja toplote, zna ta je
83
Sadraji Ureaji za hladno zavarivanje -
Ureaji za aluminotermijsko zavarivanje
Frikciono zavarivanje Ultrazvuno zavarivanje
Znanja i vjetine sagorijevanje, zna vrste plamena Upoznaje se sa itavim sistemom kao i baterijama za gas, poznaje gorionik za rezanje Upoznaje da upotrijebi redukcioni ventil i ventil za povratni udar, kao i sutinu njihovog rada Razlikuje boce kiseonika i acetilena, kao i opasnosti pri njihovom rukovanju, zna primjenu boca za gasove kiseonik i actilen Zna primjenu manometra, redukcionog ventila za boce, zna da upotrijebi vienamjenski klju za otvaranje ventila Obrazlae upotrebu baterija za gasno rezanje i zavarivanje, kao i velikih rezervoara, zna ta je razvod gorivih plinova Uoava znaaj nepovratnog ventila Definie pojam aluminotermijskog zavarivanja kao i mogunosti njegove primjene Nabraja materijal za zavarivanje, kao i obrazlae svaku pojedinu stavku Razlikuje moguu prednost AT zavarivanja u odnosu na druge postupke za zavarivanje ina Objanjava postupak pripreme i samog zavarivanja AT postupkom, poznaje osobenosti kod zavarivanja skretnica i raskrsnica (ukrtanja) Poznaje osobitosti pri AT zavarivanju razliitih ina (materijala), kao i zna da upotrijebi sav pripadajui alat i pribor Upoznaje opremu za AT zavarivanje i nabraja i obrazlae svaku pojedinanu stavku Interpretira osnovni princip zavarivanja na hladno Odreuje potreban alat za spajanje Razlikuje metale kod kojih se primjenjuje Zna mogunosti primjene Zna parametre i postupak Shvata kako se ostvaruje kontakt djelova Interpretira faze procesa Interpretira osnovni princip Interpretira ureaj i njegove sastavne djelove Razlikuje metode primjene Interpretira osnovni princip Interpretira proces spajanja Odreuje primjenu Analizira i interpretira osnovni princip Odreuje gdje se primjenjuje Interpretira efekat dubokog zavarivanja Analizira i interpretira osnovni princip zavarivanja laserom Odreuje primjenu, prednosti i nedostatke postupka Analizira i interpretira osnovni princip zavarivanja plazmom Odreuje gdje se primjenjuje Zna sutinu rezanja plazmom Objanjava mogunosti i ogranienja primjene rezanja
Zavarivanje livako Zavarivanje elektronskim snopom Zavarivanje laserom i plazmom
84
Sadraji
Znanja i vjetine plazmom - Zna da odredi parametre (amperaa, protok gasa i plazme, rastojanje dizne od materijala) rezanja plazmom
Dozvoljena pomagala - Tabele, katalozi, eme veza, slike, modeli i crtei elemenata, ureaja i postrojenja. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporuena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika.
85
Ispitni katalog praktinog dijela zavrnog ispita Naziv predmeta: PRAKTINA NASTAVA Ciljevi ispita Na ispitu ocjenjujemo: - sposobnost uenika da povee praktina i odgovarajua teorijska znanja; - znanja o tehnolokim postupcima obrade materijala i izrade djelova; - da li zna planirati i pripremiti postupak rada, da li moe prekontrolisati i ocijeniti kvalitet rada; - da li se uenik osposobio za izvoenje osnovnih postupaka REL zavarivanja, MAG, MIG, i TIG postupaka zavarivanja, gasnog zavarivanja i rezanja i navarivanja; - da li se uenik osposobio za izvoenje lemljenja; - da li je uenik stekao osnovna znanja iz kontrole zavarenih spojeva i otklanjanja nastalih greaka; - da li uenik zna da ita tehniku dokumentaciju; - sposobnost uenika da koristi odgovarajue mjerne i kontrolne postupke; - sposobnost uenika da odabere odgovarajui postupak prilikom obavljanja praktinih zadataka; - potovanje propisa iz oblasti zatite na radu i zatite okoline; - racionalno korienje energije, materijala i vremena. Spisak zadataka za zavrni ispit Zavarivanje elinih limova i cijevi sueono sa izradom korjena i ugaono u razliitim ravnima - REL postupkom zavarivanja - obloenom elektrodom (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna - voenje elektrode u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju - kontrolie zavareni spoj Zavarivanje elinih limova i cijevi sueono sa izradom korjena i ugaono u razliitim ravnima - MAG postupkom zavarivanja (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna - voenje elektrode u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju - kontrolie zavareni spoj Zavarivanje austenitnih elinih limova i cijevi sueono sa izradom korjena i ugaono u razliitim ravnima - MIG postupkom zavarivanja (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna
86
- voenje elektrode u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju - termika obrada (ako je potrebna) - kontrolie zavareni spoj Zavarivanje austenitnih elinih limova i cijevi sueono sa izradom korjena i ugaono u razliitim ravnima - TIG postupkom zavarivanja (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna - voenje elektrode u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju - termika obrada (ako je potrebna) - kontrolie zavareni spoj Zavarivanje obojenih metala sueono i ugaoni spojevi u horizontalnom i vertikalnom poloaju - MIG postupkom zavarivanja (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna - voenje elektrode u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju - termika obrada (ako je potrebna) - kontrolie zavareni spoj Zavarivanje obojenih metala sueono i ugaoni spojevi u horizontalnom i vertikalnom poloaju - TIG postupkom zavarivanja (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna - voenje elektrode u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju - termika obrada (ako je potrebna) - kontrolie zavareni spoj Zavarivanje sivog liva- reparaturno zavarivanje (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna - voenje elektrode u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju - kontrolie zavareni spoj Zavarivanje aluminijuma TIG postupkom zavarivanja (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna - voenje elektrode u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju
87
- termika obrada (ako je potrebna) - kontrolie zavareni spoj Zavarivanje aluminijuma - REL postupkom zavarivanja (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna - voenje elektrode u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju - termika obrada (ako je potrebna) - kontrolie zavareni spoj Gasno rezanje - runim postupkom (na osnovu crtea) - priprema materijala za rezanje - paljenje plamena - rukovanje gorionikom za rezanje - koristi sredstva zatite pri radu Gasno rezanje - automatskim postupkom (na osnovu crtea) - priprema materijala za rezanje - paljenje plamena - rukovanje gorionikom za automatsko rezanje - koristi sredstva zatite pri radu Gasno zavarivanje limova i cijevi (na osnovu crtea) - priprema materijala za zavarivanje - izbor dodatnog materijala i parametara zavarivanja - pripajanje pozicija za zavarivanje - izvoenje korjena vara i njegova popuna - paljenje plamena - rukovanje gorionikom za zavarivanje - voenje dodatnog materijala- u horizontalnoj, vertikalnoj i horizontalno vertikalnoj ravni i koritastom i nadglavnom poloaju - kontrolie zavareni spoj - koristi sredstva zatite pri radu Uputstva za sprovoenje zavrnog ispita Praktini rad na zavrnom ispitu obuhvata samostalan rad na proizvodu ili usluzi sa odbranom, uz odgovarajuu tehniko-tehnoloku dokumentaciju. Konkretan sadraj praktinog zadatka za zavrni rad definie se i odreuje na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu. Ispitni odbor za svaki pojedinani zadatak propisuje uslove rada: da li se kompletan zadatak radi pred komisijom ili je zadatak mogue do odreene faze, uz odgovarajuu tehnikotehnoloku dokumentaciju, uraditi prije ispita a da se finalizacija zadatka uradi na samom ispitu. Ako se dio zadatka radi prije ispita, lan ispitnog odbora treba da ima uvid u tok rada. Tehniko-tehnoloka dokumentacija radi se pod nadzorom mentora, kao i sam zadatak, to mentor garantuje svojim potpisom.
88
Znanja i vjetine koje se provjeravaju i ocjenjuju na ispitima Na ispitima provjeravamo praktina znanja i spretnosti koje su uenici dobili u procesu praktinog obrazovanja: jednim individualnim ispitnim radom na zavrnom ispitu; sa do tri zadatka (rada) na meuispitu, po odluci ispitne komisije; odbranom rada. Kandidat priprema dio rada prije ispita, u zavisnosti od vrste zadatka, po odobrenju ispitne komisije. Na ispitu se radi finalizacija rada. Meuispit traje do est sati i ukljuuje izradu ispitnog rada, tehnike dokumentacije i usmeni odgovor (odbranu). Zavrni ispit traje do etiri sata. Usmeni odgovor (odbrana) traje najvie 20 minuta. Ispitna komisija priprema kriterijume za ocjenjivanje, pri emu za pojedinane zadatke potuje sljedee odnose: Podruje ocjenjivanja Priprema zadatka Strunost i izvoenje (kvalitet) Tehnika dokumentacija Odbrana Ukupno Udio 20-40% 40-60% 0-20% 10-20 100%
Kandidat je ocijenjen ocjenom nedovoljan ako je pri izradi (provoenju) rada nezainteresovan, nesamostalan, treba stalnu pomo nastavnika ili lana komisije, ak i pri rjeavanju jednostavnih problema, ako esto kri propise o zatiti na radu ili radne postupke operacije izvodi nepravilno, odnosno neodgovarajuim redosljedom, kao i kad je upotreba materijala mnogo vea od potrebne, a predvieno vrijeme za rad prekorauje za vie od 20%. Dozvoljena pomagala Na praktinom dijelu zavrnog ispita dozvoljena su sljedea pomagala: - maine, alati, ureaji u skladu sa katalogom znanja; - prirunici, udbenici; - pribor za crtanje, kalkulator. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporuena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika. 3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA Red. br. 1. 2. 3. 4. 5. Naziv predmeta Tehnologija Opte mainstvo Praktina nastava Ureaji za zavarivanje Preduzetnitvo Obavezni naini provjeravanja znanja Usmeno i pismeno (test) Usmeno i pismeno (radovi na vjebama) Ocjena praktinog rada, usmeni odgovori Usmeno Usmeno i pismeno
89
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA U redovnom obrazovanju uenici napreduju u vii razred ako su iz svih predmeta tekue godine postigli prelaznu ocjenu, realizovali slobodne aktivnosti i obavili profesionalnu praksu. Za zavretak srednjeg strunog obrazovanja u trogodinjem trajanju - obrazovni program Zavariva/Zavarivaica potrebno je zavriti zadnju godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih predmeta, odraditi sve slobodne aktivnosti, obaveze iz praktinog obrazovanja u procesu rada i zavrni ispit. Zavrni ispit se sastoji iz: - pismenog ispita iz Maternjeg jezika i knjievnosti, - usmenog ispita iz struno-teorijskog predmeta i - praktinog rada sa odbranom. O tipu ispita iz maternjeg jezika i knjievnosti odluku donosi Zavod za kolstvo, odnosno nadleni Savjet. Kao struno-teorijski predmet uenik polae Tehnologiju ili Ureaje za zavarivanje. Standardi znanja, razvrstani po taksonomskim stepenima i nain provjeravanja dati su u ispitnom katalogu. Uslov za izlazak na ispit je priloen ovjeren dnevnik rada praktine nastave za sve tri godine. 5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama, kola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajui u obzir odluku o usmjerenju. Individualni program omoguava prilagoeno izvoenje kako bi uenici dostigli propisani struni standard u svim predmetima. 6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH Programi iz strunog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagoavanje izvoenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako da: - iz nastavnog plana izostavljaju se predmeti Fiziko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za zavretak obrazovanja. kola je obavezna da odraslima ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu dobrovoljno prikljuiti; - kola izradi prilagoen program praktinog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja uesnik obrazovanja; - za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su odreeni u programima nego uslovi koje utvrdi kola u nacrtu izvoenja obrazovnog programa za odrasle; - provjeravanje znanja izvodi se putem ispita pri, emu se uzimaju u obzir naini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vjebe, praktini rad) odreeni obrazovnim programom; - odrasli ne polau meuispit kod dualnog obrazovanja. 7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA Red. Naziv Profil strune spreme Izvoa nastave Struna sprema br. predmeta podruje rada Mainstvo i obrada 1. Tehnologija Nastavnik Visoka metala Opte Mainstvo i obrada 2. Nastavnik Visoka mainstvo metala
90
Red. br.
Naziv predmeta
Izvoa nastave Nastavnik
Struna sprema Via Srednja
3.
Praktina nastava Instruktor
Srednja
4. 5.
Ureaji za zavarivanje Preduzetnitvo
Nastavnik Nastavnik
Visoka Visoka
Profil strune spreme podruje rada Mainstvo i obrada metala, prethodno obrazovanje za zavarivaa Majstorski ispit za zavarivaa VKV V stepen zavariva Majstorski ispit za zavarivaa VKV V stepen zavariva Mainstvo i obrada metala Ekonomija
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA Obrazovni program moe da se izvodi u kolskom ili dualnom obliku 8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE Broj asova kod kojih se Vrste nastave Red. Ukupno odjeljenje dijeli Naziv predmeta Razred br. asova na grupe T V P T V P I 72 56 16 Tehnologija 1. II 72 56 16 I 108 72 36 2. Opte mainstvo II 108 72 36 3. 4. 5. Ureaji za zavarivanje Preduzetnitvo Praktina nastava II III III I II III 72 66 33 360 432 660 56 52 33 360 432 660 360 432 660 16 14
T- teorijska nastava V- vjebe P- praktina nastava 9. SLOBODNE AKTIVNOSTI Slobodne aktivnosti uenika sastavni su dio nastavnog plana i obrazovnog programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinose kako rekreaciji i optekulturnom uzdizanju uenika, tako i upotpunjavanju strunog znanja. Slobodne aktivnosti sadre obavezne i sadraje po izboru uenika.
91
Program slobodnih aktivnosti priprema kola, polazei od utvrenog broja asova u nastavnom planu (u I i II razredu po 36 asova godinje, a u treem razredu 33 asa godinje). Program slobodnih aktivnosti sastavni je dio godinjeg plana rada kole i to: Obavezni sadraji vezani za opteobrazovno podruje: - dani sporta, - ekoloke aktivnosti, - filmske, pozorine, muzike predstave i likovne izlobe, - posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr. Obavezni sadraji vezani za struno-teorijsko podruje: - posjete institucijama i preduzeima koja su struno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje, - posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, - uee na strunim predavanjima i takmienjima u poznavanju odreenih oblasti. Sadraji po izboru uenika: - uee u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzika, likovna, - informatika, prva pomo, saobraajni propisi, tehniki i internet klub i dr.), - socijalni rad uenika; - organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr. Uspjenost uenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su uenici obavezni da realizuju sadraje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje u vii razred, kao i za zavretak obrazovnog programa. 10. PROFESIONALNA PRAKSA Uenici I i II razreda obavljaju profesionalnu praksu nakon zavretka nastavne godine, u skladu sa nastavnim planom. Profesionalna praksa izvodi se u odgovarajuim preduzeima ili objektima kole. Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zaduena je kola. Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom strunoteorijskih predmeta. O realizaciji programa profesionalne prakse uenik je obavezan da vodi dnevnik profesionalne prakse u koji upisuje sadraje rada po danima, uz priloene skice, eme ili neke druge elemente tehnoloko-tehnike dokumentacije. Dnevnik profesinalne prakse potpisuje lice zadueno za realizaciju programa. Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime uenika, mjesto i vrijeme izvoenja) evidentiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama. Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za zavretak razreda.
92

3-03 Zavarivac

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

3-03 Zavarivac

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OBRAZOVNI PROGRAM

OPTI DIO 1. Naziv programa: ZAVARIVA/ZAVARIVAICA 2. Nastavni plan

UKUPNO A B Struno-teorijski predmeti 1. 2. 3. 4. Opte mainstvo Tehnologija Ureaji za zavarivanje Preduzetnitvo

G Broj radnih sedmica Ukupno (A+B+C+D) = 3.360

Preporuke za izvoenje nastave

Informativni ciljevi i sadraji uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave pojednostavljenog crtanja - Izrada prvog grafikog rada

- Razvija osjeaj preciznosti - Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada

Vjebe: - Kotiranje crtea

Vjebe: - Prikazivanje mainskih elemenata, rad u

Informativni ciljevi i sadraji uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave olovci

- Stie osjeaj preciznosti u radu

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija pozitivan odnos prema struci

Vjebe: - Izraunavanje stepena iskorienja i Snage

Vjebe: - Odreivanje napona i deformacija, Primjena Hukovog zakona

Preporuke za izvoenje nastave

Vjebe: - Crtanje navojnih spojeva

- Stie osjeaj preciznosti u radu - Stie sigurnost u radu

Vjebe: - Skiciranje opruga, rad u olovci

Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie osjeaj Sigurnosti i samopouzdanja

Preporuke za izvoenje nastave Vjebe: - Skiciranje osovina i vratila, rad u olovci

- Stie pozitivnu Orjentaciju Prema zanimanju

Vjebe: - Izbor leaja iz kataloga

- Stie pozitivnu orjentaciju Prema zanimanju

- Stie osjeaj sigurnosti i samopouzdanja u radu

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Stie osjeaj sigurnosti u radu - Stie pozitivnu orijentaciju Prema zanimanju

Vjebe: - Rad sa softerskim paketima za obradu teksta i tabela za crtanje

Preporuke za izvoenje nastave

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

Vjebe: - izbor elinih materijala iz tablica

Preporuke za izvoenje nastave

- Prezentacija sa diskusijom Vjebe: - izbor obojenih metala i legura iz tablica

- Uoava znaaj i potrebu plastinih masa - Uoava znaaj i potrebu guma

- Razlikuje sagorive i nesagorive sastojke

- Razvija osjeaj o ouvanju ivotne sredine

Preporuke za izvoenje nastave

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

Formativni ciljevi uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Stie osjeaj sigurnosti i bezbjednosti u radu

Formativni ciljevi uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija osjeaj sigurnosti i strunost za izvoenje poslova

Vjebe: - Izrada razliitih oblika savijanjem, sabijanjem,

Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija osjeaj odgovornosti za zatitu okoline

Preporuke za izvoenje nastave uvijanjem - Kontrola izraenih dijelova

Vjebe: - Objanjava pripremu materijala i ureaja za proces termike i termohemijske

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave obrade i zatite metalnim prevlakama

- Prezentacija automatskih linija za zavarivanje

Informativni ciljevi i sadraji uenik