Katalog Programa 2011

Crna Gora ZAVOD ZA KOLSTVO
KATALOG PROGRAMA STRUNOG USAVRAVANJA NASTAVNIKA za kolsku 2011/2012. godinu
Podgorica 2011.
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika
KATALOG PROGRAMA STRUNOG USAVRAVANJA NASTAVNIKA Izdava: Zavod za kolstvo Urednik: Pavle Goranovi Redakcija: Pavle Goranovi, dr Duanka Popovi, Radovan Popovi, mr Zoran Lalovi, Nevena abrilo, mr Ljiljana Suboti, eljko Kora Lektorka: Nada Dragii, prof. Tehnika priprema: Nevena abrilo tampa: Pobjeda, Podgorica Tira: 800 Podgorica, 2011.
CIP - , ISBN 978-9940-24-029-5 COBISS.CG-ID 18770960
Zavod za kolstvo Crna Gora
Potovani nastavnici/nastavnice! U Katalogu programa strunog usavravanja nastavnika (u daljem tekstu: Katalog) objedinjeni su svi odobreni programi strunog usavravanja koji su vama namijenjeni. Programi su odabrani prema proceduri predvienoj Pravilnikom o programu i organizaciji oblika strunog usavravanja nastavnika (Slubeni list RCG, 20/04), to znai da je Komisija za akreditaciju programa strunog usavravanja nastavnika Zavoda za kolstvo, nakon javnog konkursa, procijenila i prihvatila prijavljene programe na osnovu utvrenih standarda. Ponueni programi se nalaze u prvom dijelu Kataloga, dok su u drugom dijelu predstavljeni narueni programi koje Zavod za kolstvo realizuje u okviru redovne obuke nastavnika 1. Ponueni programi navedeni su po oblastima, a narueni programi prema nivoima obrazovanja za koje su namijenjeni. Zato je potrebna akreditacija? Jedan od oblika profesionalnog usavravanja zaposlenih u obrazovanju jeste pohaanje programa obuke koje je akreditovala Komisija Zavoda za kolstvo. Akreditacija programa strunog usavravanja vaan je dio sistema profesionalnog razvoja nastavnika a pohaanje akreditovanih programa jedan je od kriterijuma za profesionalno napredovanje (Pravilnik o vrstama zvanja, uslovima, nainu i postupku predlaganja i dodjeljivanja zvanja nastavnicima, Slubeni list CG, 43/09). Procedura za akreditovanje programa utvrena je Pravilnikom o programu i organizaciji oblika strunog usavravanja nastavnika i treba da omogui nastavnicima lake informisanje o programima koji ih zanimaju i koji odgovaraju njihovim potrebama vezanim za profesionalni razvoj. Istovremeno, to je nain da se povea broj nastavnika koji pohaaju te programe ali i da se obezbijede kvalitetni programi. Zato je potreban Katalog? Akreditacijom programa i katalokom ponudom obezbijeeno je sljedee: 1. jasna procedura dobijanja saglasnosti za realizaciju programa (svi programi u Katalogu su odobreni); 2. javnost kriterijuma za odobravanje programa strunog usavravanja; 3. sistematizovana ponuda raznovrsnih programa s relevantnim informacijama (koji programi strunog usavravanja postoje, ciljevi, osnovne teme koje se obrauju, trajanje, ko ih realizuje, kontakt-telefon itd.); 4. pravovremena i objektivna informisanost realizatora i korisnika programa; 5. vei stepen ukljuivanja nastavnika u profesionalni razvoj (izbor programa, evaluiranje programa, iskazivanje sopstvenih potreba za strunim usavravanjem); 6. ponuda kvalitetnih programa koji se odnose na relevantne i aktuelne teme; 7. vee uee razliitih korisnikih grupa; 8. ispitivanje trita radi zadovoljavanja potreba nastavnika; 9. formiranje baze podataka o uesnicima seminara (uvjerenja su sastavni dio profesionalnog portfolija i jedan od uslova za napredovanje u profesiji). Kako se Katalog koristi? Ponueni programi, s obzirom na sadrinu i teme na koje se odnose, rasporeeni su prema oblastima: jezik i knjievnost, prirodne nauke, drutvene nauke, fizika kultura i
1
Pod nazivom nastavnik podrazumijevamo nastavnike u predkolskom, osnovnom i srednjem obrazovanju, direktore, pomonike direktora i strune saradnike u koli.
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika umjetnost, inkluzivno obrazovanje, obrazovanje za demokratsko graanstvo, metodika, programi podrke uenicima i unapreenje kole. Meutim, ta podjela je uslovna jer su mnogi programi interdisciplinarni, te mogu da se odnose na vie oblasti. Za ponuene programe navedeni su sljedei podaci: naziv programa, autori programa, organizacija/institucija koja podrava program, koordinator programa, ciljevi programa, profesionalne vjetine koje se unapreuju, teme, ciljna grupa, vrijeme trajanja obuke/programa, cijena po uesniku za jedan dan obuke i ta ona ukljuuje (za veinu programa), jedan termin za realizaciju programa obuke (za veinu programa). Zbog specifinosti realizacije pojedinih programa, cijena je data za itav program obuke. Za sve ostale informacije nastavnici treba da se obrate koordinatoru programa obuke za koji su zainteresovani. Naime, kada pojedinac ili kola pronau u Katalogu odgovarajui program, treba da kontaktiraju koordinatora programa, koji prikuplja informacije o potencijalnim uesnicima i daje obavjetenja o nainu uea u obuci (mjesto i vrijeme odravanja seminara, nain finansiranja itd.). Autor programa duan je da svakom uesniku izda potvrdu o pohaanju programa i da Zavodu za kolstvo (Odsjek za kontinuirani profesionalni razvoj) poalje spiskove uesnika koji su dobili potvrde. Osim toga, autori programa imaju obavezu da Zavodu/Odsjeku poalju obavjetenje o mjestu i vremenu odravanja seminara i izvjetaj o realizaciji seminara sa evaluacijom (Pravilnik o programu i organizaciji oblika strunog usavravanja nastavnika, Slubeni list RCG, 20/04). Svi potrebni formulari nalaze se na sajtu Zavoda za kolstvo, u okviru cjeline Programi obuke (www.zzs.gov.me). U skladu sa sugestijama koje ste uputili nacionalnom koordinatorima za profesionalni razvoj tokom savjetnovanja realizovanim u kolama i u okviru PRN sistema, u ovom Katalogu osim uobiajenih podataka o pogramu, predstavili smo i cijenu programa po uesniku (dnevno), kao i jedan termin realizacije seminara. Za programe obuke ija organizacija je specifina data je cijena za kompletnu obuku po uesniku. U petom katalogu ponuda programa strunog usavravanja nastavnika obogaena je novim temama iz razliitih oblasti. Akreditovano je 46 novih programa. Veina autora programa iz prethodnog kataloga obnovila je svoju ponudu, a posebno je znaajno ukljuivanje u izradu i ponudu programa strunog usavravanja nastavnika profesora sa Filozofskog fakulteta i nastavnika iz prakse. Oekujemo da za svaki naredni katalog ta ponuda bude jo vea i raznovrsnija. Takoe, oekujemo da profesori sa fakulteta, osim metodikih, ponude strune programe obuke. Budui da su oni na izvoru informacija o najnovijim deavanjima u oblasti nauke kojom se bave, smatramo da te informacije treba da ponude nastavnicima i tako obezbijede osavremenjavanje struke. S potovanjem, dr Duanka Popovi, rukovodilac Odsjeka za kontinuirani profesionalni razvoj
SADRAJ
PONUENI PROGRAMI STRUNOG USAVRAVANJA NASTAVNIKA ................... 11 I JEZIK I KNJIEVNOST................................................................................... 13 1. Nastava maternjeg jezika i knjievnosti u prvom ciklusu osnovne kole ................. 13 2. Nastava maternjeg jezika i knjievnosti u drugom i treem ciklusu osnovne kole ... 14 3. Razvoj vjetina itanja i pisanja ....................................................................... 15 4. Program obuke za nastavnike ruskog jezika u optoj gimnaziji i srednjim strunim kolama .......................................................................................... 17 5. kolovanja na daljinu: Kreiranje nastavne jedinice (Dispositif a distance PRO FLE module Construire une unit didactique)........................................................... 18 6. Primjena teorije viestruke inteligencije u nastavi jezika uz kombinovanje sa stilovima uenja ............................................................................................ 20 II PRIRODNE NAUKE ....................................................................................... 21 7. Nastava biologije u treem ciklusu devetogodinje osnovne kole i mjesto udbenikog seta u nastavi ............................................................................. 21 8. Moderni koncept programa Molekularna biologija i genetika i upotreba novih metoda i sredstava u nastavi biologije .............................................................. 22 9. Savremeni koncept programa Biologija ekologija i upotreba novih metoda i sredstava u nastavi biologije ........................................................................... 23 10. Multidisciplinarni pristup edukaciji iz ekologije nastavnika osnovnih kola.............. 24 11. Obuka nastavnika za implementaciju Zelenog paketa ......................................... 25 12. Hemija savremeni pristup nastavi, korelaciji i planiranju obaveznih izbornih sadraja....................................................................................................... 26 III DRUTVENE NAUKE.................................................................................... 27 13. Promovisanje novog koncepta sociologije za etvorogodinje srednje strune kole i obuka nastavnika za implementaciju metoda u nastavi sociologije i graanskog obrazovanja ................................................................................ 27 14. Obuka nastavnika za izvoenje nastave iz predmeta Evropska unija..................... 28 15. Obuka nastavnika za predmet evropske integracije............................................ 29 16. Medijska pismenost obuka nastavnika za izborni predmet ................................ 30 17. Debatni program 1 (osnovni formati debate) .................................................... 31 18. Izborna nastava aha od VII do IX razreda razvoj kreativnosti, darovitosti i apstraktnog miljenja na principima aha ......................................................... 32 IV FIZIKA KULTURA I UMJETNOST................................................................. 34 19. Organizovanje predkolskog fizikog vaspitanja u uslovima radne sobe i dvorita vrtia........................................................................................................... 34 20. Sportiko zmaj............................................................................................... 35 21. Ocjenjivanje u nastavi fizikog vaspitanja......................................................... 36 22. Ples savremeni, klasini i folklor ................................................................... 37 23. Dramska i scenska pedagogija ........................................................................ 38 24. Keramika tradicija, umjetnost, radost (osnovni program) ................................. 40 25. Dekupa radost stvaranja............................................................................ 42 26. Rastimo uz ples ............................................................................................ 44 27. Od prie do scene ......................................................................................... 45
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika V INKLUZIVNO OBRAZOVANJE ........................................................................ 47 28. Inkluzivno obrazovanje.................................................................................. 47 29. Integracija romske djece u osnovne kole podrka inkluziji .............................. 49 30. Vrti kao porodini centar za romsku djecu podrka inkluziji ............................. 51 31. Specifinosti vaspitno-obrazovnog rada sa posebnim kategorijama djece .............. 53 32. Ka punoj inkluziji .......................................................................................... 54 33. Ka inkluziji u srednjem obrazovanju ................................................................ 56 34. Prilagoavanje matematikih sadraja djeci sa posebnim potrebama .................... 57 35. Indeks za inkluziju ........................................................................................ 59 36. Rad sa nadarenom djecom ............................................................................. 60 37. Uloga pedagoga u sprovoenju inkluzivnog programa i u utvrivanju kvaliteta rada vaspitno-obrazovnih ustanova ......................................................................... 61 38. Inkluzivno obrazovanje praktina primjena defektoloke teorije i prakse ............ 63 39. Portid metod rane stimulacije........................................................................ 64 40. Inkluzivno obrazovanje: vrti po mjeri djeteta .................................................. 65 41. Individualni razvojni i obrazovni plan korak ka inkluzivnom obrazovanju ............ 66 42. Inkluzivno obrazovanje praktina primjena defektoloke teorije i prakse u implementaciji inkluzivnog obrazovanja ............................................................ 67 43. Intenzivna interakcija u grupama djece sa tekim kombinovanim smetnjama ........ 69 44. Ka inkluziji................................................................................................... 71 45. NTC sistem uenja - razvoj kreativnog i funkcionalnog razmiljanja i efikasnog uenja ........................................................................................... 72 46. Prosec nastajanja smetnje i tekoe u razvoju (DCP model) ................................ 74 47. Rad sa djecom sa tekoama iz spektra autizma i tekoama u komunikaciji i uenju ..................................................................................... 75 48. Razvoj socijalne kompetencije kod djece: Kutija puna osjeaja............................ 76 49. Inkluzivno obrazovanje u srednjoj koli............................................................ 77 VI OBRAZOVANJE ZA DEMOKRATSKO GRAANSTVO ........................................ 78 50. Obrazovanje za drutvenu pravdu: nain izgradnje otvorenog drutva protiv predrasuda i stereotipa (program za djecu)....................................................... 78 51. Obrazovanje za drutvenu pravdu: nain izgradnje otvorenog drutva protiv predrasuda i stereotipa (program za odrasle) .................................................... 79 52. Mi, narod... Ja, graanin ............................................................................... 81 53. Kako izgraditi odnose povjerenja..................................................................... 82 54. Demokratija i obrazovanje ............................................................................. 83 55. Obrazovanjem protiv predrasuda .................................................................... 84 56. Omladinski parlament.................................................................................... 86 57. Podrka procesu reforme obrazovanja u Crnoj Gori Nansen kola dijaloga i kolska medijacija ......................................................................................... 87 58. Kultura ljudskih prava ................................................................................... 89 59. Ljudska i djeja prava ................................................................................... 90 60. Integrisanje principa rodne ravnopravnosti u obrazovnim institucijama u Crnoj Gori ................................................................................................. 91 61. Integrisanje principa prevencije u borbi protiv trgovine ljudima u obrazovni sistem Crne Gore .................................................................................................... 92 62. Metodologija u slubi promjene neprihvatljivog ponaanja kod uenika i uenica .... 93 63. Prava djeteta ivotne potrebe djeteta............................................................ 94 64. kola urbane ekologije .................................................................................. 95 65. Uee roditelja u ivotu kole ........................................................................ 96 VII METODIKA................................................................................................. 97 66. Interaktivna nastava ..................................................................................... 97 67. Kooperativno uenje ..................................................................................... 99 68. Program Korak po korak kreiranje vaspitno-obrazovnog procesa u kojem dijete ima centralnu ulogu (jasleni, vrtiki i predkolski uzrast) .......................... 100
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 69. Program Korak po korak kreiranje vaspitno-obrazovnog procesa u kojem dijete ima centralnu ulogu (od I do IV razreda devetogodinje osnovne kole) ..... 70. Razvoj kritikog miljenja RWCT (Reading and Writing for Critical Thinking) ..... 71. Problemsko uenje...................................................................................... 72. Uenje usmjereno na uenika ....................................................................... 73. Izmijenjena uloga nastavnika i stilovi uenja .................................................. 74. Aktivno uenje/nastava ............................................................................... 75. Razumijevanje adolescenata u uionici uloga nastavnika................................ 76. Korienje Putokaza (test-instrumentarij za prepoznavanje tekoa u procesu ovladavanja vjetinama itanja i pisanja)........................................................ 77. Podizanje svijesti o vrijednosti prostora i njegovoj odrivosti ............................. 78. Efektivna komunikacija u uionici .................................................................. 79. Primjena raunara u nastavi ......................................................................... 80. Primjena projekt-metode u nastavi................................................................ 81. Projekt-metoda u nastavi u osnovnim i srednjim kolama ................................. 82. Smisleno uenje ......................................................................................... 83. Mjesto udbenikih kompleta u prvom ciklusu devetogodinje osnovne kole....... 84. Obuka za izradu test-zadataka za devetogodinju osnovnu i reformisanu srednju kolu.............................................................................................. 85. kola u prirodi............................................................................................ 86. Program obrazovanja za osposobljavanje nastavnika za realizaciju sadraja iz bezbjednosne kulture................................................................................... 87. Program obrazovanja za osposobljavanje nastavnika za realizaciju volonterskih sadraja..................................................................................................... 88. Preduzetniko uenje u nastavi osnovnih i srednjih kola .................................. 89. Ocjenjivanje i procjenjivanje putem uenikih portfolija.................................... 90. Komunikativna metoda u nastavi engleskog jezika........................................... 91. Upoznavanje sa Kembrid ESOL ispitom obuka za nastavnike engleskog jezika (TKT)................................................................................................ 92. Kooperativno uenje u nastavi ...................................................................... 93. Razvoj kritikog miljenja RWCT (Reading and Writing for Critical Thinking) za predkolski uzrast ....................................................................................... 94. Edukacija o ranom razvoju djece jaslenog uzrasta ........................................... 95. Planiranje vaspitno-obrazovnog rada u predkolskim ustanovama u skladu sa vaeim programom .................................................................................... 96. Kljuna kompetencija: uiti kako se ui .......................................................... 97. Upotreba pitanja u nastavi/uenju................................................................. 98. Planiranje njege i VOR-a u jaslicama.............................................................. 99. Uloge nastavnika u kreiranju pedagoke klime ................................................ 100. Komunikacijske vjetine u nastavi ............................................................... VIII PROGRAMI PODRKE UENICIMA .......................................................... 101. Prevencija narkomanije u osnovnim kolama ................................................ 102. kola bez nasilja: ka sigurnom i podsticajnom kolskom okruenju .................. 103. Kreativno rjeavanje konflikata u uionici ..................................................... 104. Osmiljavanje prelaska mladih u svijet rada na Zapadnom Balkanu profesionalna orijentacija ........................................................................... 105. Rjeavanjem konflikata do meusobnog razumijevanja .................................. IX UNAPREENJE RADA KOLE...................................................................... 106. Unapreenje kola podrka razvoju kola................................................... 107. Mentorstvo............................................................................................... 108. Trening za trenere..................................................................................... 109. Osnovi rada na raunaru ............................................................................ 110. Menadment i liderske vjetine u obrazovanju ............................................... 111. Timski rad vana komponenta angaovanja ljudskih resursa.........................
102 104 105 107 108 109 111 112 113 115 116 117 118 120 122 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 141 143 144 145 146 147 147 149 150 151 152 153
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika NARUENI PROGRAMI STRUNOG USAVRAVANJA NASTAVNIKA.................. 155 I PREDKOLSKO VASPITANJE........................................................................ 112. Vaspita u osnovnoj koli ........................................................................... 113. Muzike aktivnosti u predkolskim ustanovama ............................................. 114. Nadarena djeca pedagoki izazov.............................................................. 115. Realizacija programskih sadraja fizikih i zdravstvenih aktivnosti u predkolskim ustanovama .......................................................................... 116. Posmatranje u cilju praenja djejeg razvoja................................................. 117. Vrti bez konflikata.................................................................................... 118. Ekoloke aktivnosti u predkolskim ustanovama ............................................ 119. Planiranje i programiranje fizikih i zdravstvenih aktivnosti za djecu predkolskog uzrasta................................................................................. 120. Realizacija programskih sadraja za podruja aktivnosti u predkolskom vaspitanju i obrazovanju sa osvrtom na socio-emocionalni aspekt razvoja......... II OSNOVNA KOLA....................................................................................... 121. Obrazovni programi za devetogodinju osnovnu kolu razredna i predmetna nastava (svi predmeti) .............................................................................. 122. Neumjetniki tekst u nastavi jezika.............................................................. 123. Ocjenjivanje u prvom ciklusu devetogodinje osnovne kole............................ 124. Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi pojedinih predmeta .............................. 125. Rad sa djecom uzrasta od est do devet godina engleski jezik....................... 126. Inkluzivno obrazovanje u osnovnoj i srednjoj koli ......................................... 127. Neki aspekti savremene nastave (vaspitno-obrazovni proces usmjeren na uenika) ................................................................................ 128. Obrazovni programi za devetogodinju osnovnu kolu (struni saradnici) .......... 129. Obuka nastavnika za izvoenje nastave iz graanskog vaspitanja u VI i VII razredu osnovne kole .................................................................... 130. Interkulturalno obrazovanje u osnovnoj koli i gimnaziji ................................. 131. Obuka nastavnika za izvoenje nastave istorije religije u osnovnoj koli i gimnaziji................................................................................................ 132. Istraivanje humanitarnog prava ................................................................. 133. Obuka nastavnika za izvoenje nastave iz informatikih predmeta ................... 134. Interaktivne metode u nastavi .................................................................... 135. Rad sa djecom sa intelektualnim potekoama .............................................. 136. Unapreivanje kompetencija vaspitaa za vaspitni rad u domovima uenika ...... 137. Nastava muzike kulture u prvom ciklusu devetogodinje osnovne kole ........... 138. Savremeni pristup nastavi u prvom ciklusu devetogodinje osnovne kole ......... 139. Identifikacija i rad sa darovitim uenicima .................................................... 140. Program obuke za strune saradnike u osnovnim kolama .............................. 141. Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi (osnovna kola)................................... 142. Zdravi stilovi ivota ................................................................................... 143. Obuka za primjenu evropskog jezikog portfolija ........................................... 144. kola strateki inilac u obrazovanju za ivotnu sredinu i odrivi razvoj.......... 145. Planiranje i realizacija otvorenog dijela programa u nastavi geografije .............. III GIMNAZIJA .............................................................................................. 146. Promjene u gimnaziji i novi obrazovni programi............................................. 147. Metode rada u nastavi ............................................................................... 148. Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi.......................................................... 149. Savremena nastava engleskog jezika u srednjoj koli ..................................... 150. Obuka nastavnika za izvoenje nastave graanskog obrazovanja u I, II, III i IV razredu gimnazije ..................................................................................... 151. Kompetencije nastavnika u reformisanoj gimnaziji ......................................... 152. Implementacija reforme u optoj gimnaziji dosadanja iskustva .................... 157 157 158 159 160 161 162 163 164 165 157 166 167 168 169 170 171 173 174 175 176 177 178 179 180 181 183 184 185 186 187 188 189 190 191 193 194 194 195 196 197 198 199 200
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 153. Planiranje i programiranje nastave fizikog vaspitanja u trogodinjim srednjim strunim kolama ..................................................................................... 201 154. Obuka za nastavnike opteobrazovnih predmeta u srednjim strunim kolama ........................................................................ 202 IV DIREKTORI VASPITNO-OBRAZOVNIH INSTITUCIJA .................................. 203 155. Program obuke za direktore vaspitno-obrazovnih institucija............................. 203 156. Program razvoja ustanove koji izrauje kandidat za direktora.......................... 204 V UNAPREENJE RADA KOLE ....................................................................... 157. Samoevaluacija kole: kakva je naa kola?.................................................. 158. Program obuke za nastavnike nosioce viih zvanja......................................... 159. Profesionalni razvoj na nivou kole (PRN) ................................................... 160. Interaktivna obuka program za trenere ..................................................... 161. Pedagoka upotreba ICT-a ......................................................................... 162. Saradnja direktora i strunih saradnika (pedagozi i psiholozi) .......................... 163. Mentorstvo nastavniku pripravniku .............................................................. 205 205 206 207 208 210 211 212
10
PONUENI PROGRAMI STRUNOG USAVRAVANJA NASTAVNIKA
11
12
I JEZIK I KNJIEVNOST
1. Nastava maternjeg jezika i knjievnosti u prvom ciklusu osnovne kole
Autorke: Dijana Lakovi i dr Duanka Popovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Dijana Kuzmanovi Adresa: O Radojica Perovi, Podgorica E-mail: dijana72@t-com.me Broj telefona: 067-507-057 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: da nastavnici razumiju razloge za izmjene u nastavnim programima, teorijska polazita u nastavi iz jezika i knjievnosti u osnovnoj koli, koncept i znaaj trogodinjeg opismenjavanja i znaaj razvoja dvije strategije itanja (umjetnikog i neumjetnikog teksta), kao i da razumiju i praktikuju nain rada na te dvije vrste tekstova. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: pripremanje i realizacija nastave jezika i knjievnosti u skladu sa novim pristupom; komunikacijski pristup u nastavi jezika i knjievnosti; polazak od teorije recepcije u nastavi knjievnosti; razvoj vjetine itanja neumjetnikog teksta i uvoenje uenika u proces uenja putem itanja. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama i nastavnici razredne nastave. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Nastava jezika u I ciklusu osnovne kole 2. Metodski pristup itanju i tumaenju neumjetnikog teksta 3. Nastava knjievnosti u I ciklusu osnovne kole 4. Metodski pristup itanju i tumaenju knjievnoumjetnikog teksta Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 19. novembar 2011; rok za prijavu uesnika je 5. novembar 2011, a mjesto izvoenja seminara Podgorica.
13
2. Nastava maternjeg jezika i knjievnosti u drugom i treem ciklusu osnovne kole

Autorke: Naa Durkovi i dr Duanka Popovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Naa Durkovi Adresa: Ul. Novaka Miloeva 36, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Podgorica E-mail: nadjad@zuns.me Broj telefona: 020-230-079; 067-588-919 Broj faksa: 020-230-413 Ciljevi programa: da nastavnici razumiju razloge za izmjene u nastavnim programima, teorijska polazita u nastavi jezika i knjievnosti u devetogodinjoj osnovnoj koli i znaaj razvoja dvije strategije itanja za dvije vrste tekstova (umjetniki i neumjetniki); da razumiju i praktikuju odgovarajui nain rada na obje vrste tekstova; da znaju da primijene savremene metode tumaenja knjievnog teksta; da znaju da primijene znanja o pozitivnoj atmosferi na asu knjievnosti; da se osposobe za funkcionalnu korelaciju sa ostalim umjetnostima (likovna i muzika), predmetima graansko vaspitanje, istorija... i izbornim predmetom raunarska obrada i dizajn teksta, i da znaju da na funkcionalan nain koriste udbenike i prirunike za nastavu iz maternjeg jezika i knjievnosti. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: pripremanje i realizacija nastave iz jezika i knjievnosti u skladu s novim pristupom u toj nastavi; komunikativni pristup u nastavi knjievnosti i osvjeivanje svih operacija koje se podrazumijevaju u pravom itanju knjievnih djela; uvoenje uenika u proces uenja putem itanja i povezivanje s nastavom iz drugih premeta. Ciljna grupa: nastavnici maternjeg jezika i knjievnosti. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Nastava jezika u osnovnoj koli 2. Metodski pristup itanju i tumaenju neumjetnikog teksta 3. Nastava knjievnosti u devetogodinjoj osnovnoj koli 4. Metodski pristup itanju i tumaenju knjievnoumjetnikog teksta Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 20. januar 2012; rok prijave uesnika je 31. decembar 2011, a mjesto izvoenja seminara Podgorica.
14
3. Razvoj vjetina itanja i pisanja

Autori: doc. dr Dijana Vukovi, doc. dr Nada akoti i doc. dr Veselin Mianovi Institucija/organizacija koja podrava program: Filozofski fakultet, Niki Odgovorna osoba (koordinatorka): dr Dijana Vukovi Adresa: Ul. Danila Bojovi b.b., Niki E-mail: dijanav@ac.me Broj telefona: 069-540-409 Broj faksa: 040-247-109 Ciljevi programa: informisanje o savremenim istraivanjima iz oblasti metodike poetnog opismenjavanja; ukazivanje na znaaj procesa koji prethode opismenjavanju (auditivna i vizuelna percepcija, analitiko-sintetike sposobnosti, glasovna osjetljivost, glasovna osvijeenost...); osposobljavanje za primjenu interaktivnih i problemskih metodskih postupaka kojima se pomae djeci da shvate odnose govorenje (usmeni govor)pisanje i pisanjeitanje; ukazivanje na znaaj auditivnih, vizuelnih i motorikih potekoa koje se javljaju prilikom poetnog opismenjavanja; usvajanje znanja o razvojnoj disleksiji i disgrafiji i razvijanje vjetina neophodnih za adekvatan metodiki pristup uoenim tekoama; osposobljavanje za uoavanje i otklanjanje potekoa koje se javljaju kod uenika u primjeni razliitih oblika usmenog i pisanog izraavanja; osposobljavanje za procjenu sloenosti problema u vezi s razumijevanjem i pamenjem verbalnog sadraja (linearan slijed pojmova u govornom nizu); ovladavanje tehnikom nelinearnog prezentovanja gradiva i razmjena iskustva sa ostalim uesnicima; ukazivanje na potekoe na primjerima iz prakse i, pomou interaktivnog pristupa, na mogunost rjeavanja problema; informisanje o emocionalnim i socijalnim problemima disleksine i disgrafine djece; informisanje o disleksinoj, motornoj, specijalnoj, auditivnoj, vizuelnoj i jezikoj disgrafiji i nainima za njihovo otklanjanje u nastavi, i osposobljavanje za odgovarajue metodike postupke ublaavanja i prevazilaenja disortografije. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: upoznavanje teorijskih osnova metodike nastave itanja i pisanja (psiholoke, lingvistike, fizioloke osnove savremena istraivanja razvojne pismenosti, kognitivistika itd.); usvajanje znanja i razvoj kompetencija prepoznavanja potekoa koje se javljaju kod uenika u ovladavanju vjetinama itanja i pisanja; ovladavanje tehnikama nelinearnog predstavljanja gradiva i razvijanje vjetina adekvatnog metodikog pristupa u nastavi itanja i pisanja zadovoljenje odgovarajuih principa i izbor metoda, metodskih postupaka i oblika rada. Ciljna grupa: nastavnici razredne nastave. Metode i tehnike rada: obuka je interaktivnog tipa (radionice) i pod njom se podrazumijevaju razmjena (iskustava, znanja, uvjerenja i potreba izmeu voditelja i uesnika i meu uesnicima) i predstavljanje osnovnih teorijskih znanja; povezivanje s vlastitim iskustvom i praksom (polaenje od iskustva, analiza iskustva i prakse, primjena i promjena prakse), i saradnja i partnerstvo (kooperativno uenje i odnos zasnovan na ravnopravnosti, komplementarnosti, kompetentnosti, potovanju i demokratskoj proceduri). Teme: 1. Savremeno shvatanje procesa itanja i pisanja 2. Razliite vrste itanja 3. Razliite vrste pisanja 4. Nedostatak auditivne percepcije i diferencijacije fonema
15
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 5. Nesposobnost analize i sinteze rijei na slogove i foneme 6. Potekoe prilikom itanja i razumijevanja teksta 7. Predstavljanje verbalnog sadraja na razliite naine (sheme, grafikoni, mape uma...) 8. Tekoe pri prepisivanju i diktatu 9. Potekoe u izradi samostalnih pisanih sastava 10. Nedostatak verbalnog pamenja 11. Nedostatak fonolokog kodiranja i razumijevanja jezika 12. Nedostatak vizuelnih procesa u sluaju disleksije 13. Emocionalni i socijalni problemi disleksine djece 14. Elementi disgrafije 15. Razvojna disgrafija 16. Disleksina disgrafija, motorna disgrafija, specijalna disgrafija 17. Vizuelne disgrafije 18. Auditivna disgrafija 19. Jezike disgrafije 20. Disgrafian rukopis 21. Disortografija 22. Neekonomisanje vazdunom strujom prilikom itanja duih tekstova Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): est dana (48 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 18. do 23. oktobra 2011. godine.
16
4. Program obuke za nastavnike ruskog jezika u optoj gimnaziji i srednjim strunim kolama
Autori: Jadranka Jestrovi, Branka Golubovi i Miroljub Ralevi Institucija/organizacija koja podrava program: Gimnazija Tanasije Pejatovi, Pljevlja Odgovorna osoba (koordinatorka): Branka Golubovi Adresa: Plana b.b., Kolain E-mail: gobra@t-com.me Broj telefona: 069-351-229 Broj faksa: 020-865-126 Ciljevi programa: unapreenje sposobnosti nastavnika ruskog jezika za primjenu aktivnih metoda nastave u razvijanju jezikih vjetina uenika u reformisanoj gimnaziji i reformisanim odjeljenjima strunih kola; razvijanje sposobnosti za ciljno planiranje nastave, tj. odreivanje ciljeva asa, i razvijanje sposobnosti evaluacije asa sa aspekta ostvarenja ciljeva asa radi unapreivanja rada nastavnika. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: analitiki pristup izboru metoda nastave radi ostvarivanja planiranih ciljeva; kreativan pristup u korienju udbenika i izboru i pripremi dodatnih tekstova i materijala u nastavi, ali i kritiki odnos prema njihovim izvorima; efikasnost u planiranju asa, odreivanju ciljeva asa i ocjenjivanju uspjenosti asa u odnosu na planirani cilj; vjetine korienja ICT tehnologija radi unapreenja nastavnog procesa; motivacija uenika i podsticanje radne atmosfere u uionici; razmjena materijala i ideja, i svijest o potrebi kontinuiranog profesionalnog razvoja. Ciljne grupe: nastavnici ruskog jezika u gimnazijama i srednjim strunim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Planiranje nastave (godinje, mjeseno, dnevno) 2. Nastava govora, sluanja, itanja i pisanja 3. Anglicizmi u savremenom ruskom jeziku 4. Upotreba udbenika u nastavi 5. Dodatni tekstovi i materijali (razmjena, izbori) 6. ICT u funkciji nastave ruskog jezika 7. Profesionalni razvoj nastavnika Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 16 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 25, 26. i 27. januar 2012. godine.
17
5. kolovanja na daljinu: Kreiranje nastavne jedinice (Dispositif a distance PRO FLE module Construire une unit didactique)
Autori: CIEP (francuski internacionalni centar za pedagoko kolovanje)/CNED (francuski nacionalni centar za kolovanje na daljinu) Institucije/organizacije koje podravaju program: MAEE (Ministarstvo inostranih poslova Francuske), Ambasada Francuske u Crnoj Gori i Francuski kulturni centar u Podgorici Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Ivona Jovanovi Adresa: Dubovica lux C-11, Budva; Fakultet za turizam i hotelijerstvo, Stari grad 320, Kotor E-mail: ivonaj@t-com.me Broj telefona: 069-616-160; 033-403-460 Broj faksa: 032-325-049 Ciljevi programa: osavremenjivanje (aktuelizacija) znanja i vjetina profesora francuskog jezika steenih na osnovnim i specijalistikim studijama; poboljanje kvaliteta nastave i uenja francuskog kao stranog jezika; primjena preporuka za realizaciju nastave stranih jezika sadranih u kljunoj publikaciji Savjeta Evrope: Zajedniki evropski okvir za ive jezike: uenje, nastava, ocjenjivanje, i podsticanje motivacije nastavnika i uenika francuskog jezika. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: kompetencije kroz razliite aktivnosti na daljinu (individualno i uz pomo mentora) i vjetine i znanja u vezi s razliitim strategijama uenja, prije svega sa autokorekcijom i autoevaluacijom. Ciljne grupe: diplomirani profesori francuskog jezika nakon inicijalnog obrazovanja steenog na osnovnim i specijalistikim studijama. Metode i tehnike rada: tehnika rada na daljinu, preko Interneta (e-mail, forum, virtuelna uionica, kalendar, poruke), i eventualni individualni i grupni susreti i telefonski razgovori. Teme: 1. i 2. sedmica Autonomno uenje na daljinu: obrada tematske jedinice Definisati potrebe uenika uz konsultacije preko e-maila (ili eventualno preko telefona) 3. i 4. sedmica Autonomno uenje na daljinu: obrada tematske jedinice Strukturisati nastavnu jedinicu. Nakon etvrte sedmice (u toku vikenda) mentor postavlja pedagoku aktivnost na sajt. 5. i 6. sedmica Autonomno uenje na daljinu: obrada tematske jedinice Uvoenje novih sadraja 7. i 8. sedmica Autonomno uenje na daljinu: obrada tematske jedinice Usvajanje nastavnog sadraja
18
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 9. i 10. sedmica Autonomno uenje na daljinu: obrada tematske jedinice Sistematizacija steenih znanja i postavljanje na sajt pedagoke aktivnosti (na kraju desete sedmice) kao vid pripreme za izradu zavrnog dosijea (ispit) 11. i 12. sedmica Autonomno uenje kandidata na daljinu: obrada nastavne jedinice Produkcija izrada odreenog zadatka i postavljanje pedagoke aktivnosti na sajt (krajem 12. sedmice) kao vid pripreme za izradu zavrnog dosijea (ispit) 13. i 14. sedmica Krajnji rok za predaju zavrnog dosijea (ispit) 15. i 16. sedmica Mentor pregleda predate radove kandidata; saoptavanje rezultata Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): 40 sati obuke (30 sati samostalnog rada i 10 sati rada sa mentorom). Planom je predvieno da program traje etiri mjeseca. Broj uesnika u grupi: od jednog do 10 uesnika. Cijena po uesniku: 350 (200 za 10 sati rada s mentorom, 100 za procjenu i evaluaciju personalnog dosijea i 50 za trokove Francuskog kulturnog centra trokovi koji se odnose na struno usavravanje mentora i korespondenciju sa CIEP-om i CNEDom).
19
6. Primjena teorije viestruke inteligencije u nastavi jezika uz kombinovanje sa stilovima uenja

Autorka: Marina Simovi Institucija/organizacija koja podrava program: Gimnazija Miloje Dobrainovi, Bijelo Polje Odgovorna osoba (koordinatorka): Marina Simovi Adresa: Ul. omladinska b.b., Bijelo Polje E-mail: simovic.marina@yahoo.com Broj telefona: 069-081-363 Ciljevi programa: primjena u nastavi raznovrsnih tehnika kojima e se nastavnik usmjeriti da omogui razvoj linosti uenika tako to e uvaavati njegove osobine i specifinosti i na taj nain mu omoguiti razvoj znanja i vjetina. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: interesovanje nastavnika za sposobnosti uenika i njihovo unapreenje radi sticanja znanja. Ciljna grupa: nastavnici engleskog jezika. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Teorija viestruke inteligencije kao osnova za odreivanje uenikovih jakih strana i sposobnosti 2. Stvaranje mosta izmeu uenikovih jakih strana i odgovarajuih strategija za usvajanje znanja 3. Naini na koje se pomou teorije viestruke inteligencije uvodi i istrauje tema a uenici pokazuju znanje 4. Integracija viestruke inteligencije sa stilovima uenja 5. Priprema projekata na osnovu okvira koje nudi teorija viestruke inteligencije Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 12 do 24 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 5. novembar 2011. godine.
20
II PRIRODNE NAUKE
7. Nastava biologije u treem ciklusu devetogodinje osnovne kole i mjesto udbenikog seta u nastavi
Autorke: mr Danka Petrovi, Desanka Malidan i Sneana Martinovi Institucija/organizacija koja podrava program: Prirodno-matematiki fakultet, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): mr Danka Petrovi Adresa: Cetinjski put b.b., Podgorica E-mail: dankapetrovic@t-com.me; desamalidzan@yahoo.com; snezanam@zuns.me Broj telefona: 067-512-121; 020-640-809; 067-579-100; 067-605-600 Broj faksa: 020-243-816 Ciljevi programa: objanjenje uesnicima strategije nastave/uenja koja se promovie u novim nastavnim programima; unapreenje i usvajanje novih metodikih i strunih znanja potrebnih za realizaciju nastavnih planova i programa iz biologije u III ciklusu; praktikovanje nastave u kojoj se favorizuju prirodnjaki postupci (posmatranje, eksperimentisanje, provjera, predvianje, izvjetavanje) koja je podrana udbenikim setovima (udbenici, pratee radne sveske i prirunici); informisanje o razliitim nainima dizajniranja nastavnih situacija koje su ponuene u prirunicima iz udbenikog seta i osposobljenost za funkcionalnu korelaciju sa ostalim prirodnjakim predmetima, graanskim vaspitanjem i drugim predmetima. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: priprema i realizacija nastave u skladu s novim pristupom u nastavi; izvoenje tipinih prirodnjakih postupaka i korienje udbenika koji omoguavaju unapreenje odnosa natavnikuenik i prirunika za nastavnike koji sadre rjeenja za uspjenu realizaciju nastavnih planova i programa i dostizanje predvienih ciljeva i standarda. Ciljna grupa: nastavnici biologije. Metode i tehnike rada: prezentacija, interaktivne radionice i diskusija. Teme: 1. Nastava biologije u devetogodinjoj osnovnoj koli: znaaj iskustvenog uenja 2. Funkcionalno korienje svih elemenata udbenika strukturna i organizaciona komponenta udbenika i njihove didaktike karakteristike 3. Znaaj primjene razliitih tipova aktivnosti, oblika i metoda rada ponuenih u Priruniku: kreiranje nastavnih situacija za postizanje ciljeva i standarda sadranih u nastavnom programu Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (est sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 10. decembar 2011. godine.
21
8. Moderni koncept programa Molekularna biologija i genetika i upotreba novih metoda i sredstava u nastavi biologije
Autorka: dr Svetlana Perovi Institucija/organizacija Virpazar, Bar koja podrava program: Ekoloko-edukativni centar
Odgovorna osoba (koordinator): dr Andrej Perovi Adresa: Boljevii, Virpazar E-mail: aperov@t-com.me Broj telefona: 030-711-050; 069-072-082 Broj faksa: 030-711-051 Ciljevi programa: razrada novog programa obuke nastavnika za implementaciju programa Molekularna biologija i genetika putem teorijskog i praktinog rada u laboratorijama; informisanje o novim metodama i nastavnim sredstvima i njihova primjena u nastavi radi postizanja visokih dostignua u edukaciji uenika; sticanje dodatnih znanja i informisanje o novim dostignuima u molekularnoj biologiji i genetici. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: korienje novih metoda i tehnika u izvoenju nastave u laboratoriji i edukativnih ogleda i posmatranja u uslovima kolskih laboratorija ili uionica; tehnika priprema i izrada istraivakih rekvizita i preparata, i samostalni i timski rad u pripremi i obradi nastavnih sadraja. Ciljna grupa: nastavnici biologije u srednjim kolama. Metode i tehnike rada: samostalni rad i rad u grupi uz asistenciju trenera; predavanja i prezentacija; laboratorijske radionice i interaktivno uenje. Teme: 1. Savremeni didaktiki pristupi u realizaciji novog programa Molekularna biologija i genetika, inovativne metode i nastavna sredstva i njihova primjena u nastavi (priprema i razrada nastavne jedinice sa praktinim radom i primjerima) 2. Edukacija u laboratoriji (korienje novih metoda u izvoenju nastave preko edukativnih ogleda i posmatranja u uslovima kolskih laboratorija ili uionica, izrada preparata i postavljanje jednostavnih ogleda za dokazivanje osnovnih biolokih zakona i procesa) 3. Obuka za korienje savremene opreme kompjutera, multimedijskog projektora i fotografskog aparata (kreiranje materijala za prezentaciju, izrada prezentacija Power Point, posteri, videomaterijal, izloba, i drugo) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (32 sata). Broj uesnika u grupi: od osam do petnaest uesnika.
22
9. Savremeni koncept programa Biologija ekologija i upotreba novih metoda i sredstava u nastavi biologije
Autorke: dr Svetlana Perovi i dr Slaana Krivokapi Institucija/organizacija Virpazar, Bar koja podrava program: Ekoloko-edukativni centar
Odgovorna osoba (koordinator): dr Andrej Perovi Adresa: Boljevii, Virpazar E-mail: aperov@t-com.me Broj telefona: 030-711-050; 069-072-082 Broj faksa: 030-711-051 Ciljevi programa: razrada novog programa obuke nastavnika za implementaciju programa Biologija ekologija putem teorijskog i praktinog rada u laboratorijama i na terenu; informisanje o novim metodama i nastavnim sredstvima i njihova primjena u nastavi radi postizanja visokih dostignua u edukaciji uenika; sticanje dodatnih znanja i informisanje o novim dostignuima u biologiji i ekologiji, ali i u vezi s principima zatite biljnih i ivotinjskih zajednica; jaanje profesionalnih veza izmeu nastavnikog kadra iz osnovnih kola i kadra iz istraivakih i visokoobrazovnih institucija; razrada principa edukacije preko saradnje s lokalnim institucijama koje primjenjuju znanja i tehnike biolokih ispitivanja i metode u zatiti ivotne sredine. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: korienje novih metoda i tehnika u izvoenju nastave na terenu i edukativnih ogleda i posmatranja u uslovima kolskih laboratorija ili uionica; tehnika priprema i izrada istraivakih rekvizita i preparata, i samostalni i timski rad u pripremi i obradi nastavnih sadraja. Ciljne grupe: nastavnici biologije u osnovnim kolama. Metode i tehnike rada: samostalni rad i rad u grupi uz asistenciju trenera, predavanja i prezentacije; tehnike sakupljanja i konzerviranja biljnog i ivotinjskog materijala, determinacija sakupljenog materijala i izrada terenske dokumentacije; laboratorijske radionice i interaktivno uenje. Teme: 1. Savremeni didaktiki pristupi u realizaciji novog programa Biologija ekologija, nove metode i nastavna sredstva i njihova primjena u nastavi (priprema i razrada nastavne jedinice sa praktinim radom i primjerima) 2. Edukacija u laboratoriji (korienje novih metoda u izvoenju nastave preko edukativnih ogleda i posmatranja u uslovima kolskih laboratorija ili uionica; vjeba izrade nastavnih preparata mikroorganizama i drugih organizama i postavljanje jednostavnih ogleda za dokazivanje osnovnih biolokih zakona i procesa) 3. Edukacija na terenu (korienje novih metoda u izvoenju nastave na terenu, sakupljanje i konzerviranje biljnog i ivotinjskog materija, determinacija sakupljenog materijala, izrada terenske dokumentacije, prepariranje insekata i izrada herbarskih zbirki) 4. Obuka za korienje savremene opreme kompjutera, multimedijskog projektora i fotografskog aparata (kreiranje materijala za prezentaciju, izrada prezentacija Power Point, posteri, videomaterijal, izloba, i drugo) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana, tj. 32 sata (program se moe sprovesti u dvije smjene). Broj uesnika u grupi: od osam do petnaest uesnika.
23
10. Multidisciplinarni pristup edukaciji iz ekologije nastavnika osnovnih kola

Autori: prof. dr Slobodan Radonji i prof. dr Vladimir Pei Institucija/organizacija koja podrava program: Prirodno-matematiki fakultet, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Vladimir Pei Adresa: PMF Studijski program Biologija, Ul. Dorda Vaingtona b.b., Podgorica E-mail: pesicv@t-com.me Broj telefona: 067-236-351 Broj faksa: 020-243-816 Ciljevi programa: edukacija iz ekologije nastavnika osnovnih kola koji tokom kolovanja nijesu imali predmete ekologija, zatita ivotne sredine i odrivi razvoj. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: znanja, vjetine, navike i pravilno ponaanje iz oblasti ekologije i zatite ivotne sredine, ali i u vezi s principima odrivog razvoja. Ciljna grupa: svi nastavnici koji tokom kolovanja nijesu stekli znanja iz oblasti ekologije, zatite ivotne sredine i odrivog razvoja, oni koji ele da dopune svoja znanja iz tih oblasti i nastavnici biologije koji tokom svog obrazovanja nijesu imali taj predmet. Metode i tehnike rada: monoloka i dijaloka demonstrativna metoda. Teme: oblast ekologije, zatite ivotne sredine i odrivog razvoja Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (za svaku grupu uesnika pojedinano), odnosno tri sata dnevno. Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
24
11. Obuka nastavnika za implementaciju Zelenog paketa

Autori: prof. dr Kliment Minov, Mira Vasiljevi i Nevena abrilo Institucije/organizacije koje podravaju program: Zavod za kolstvo, Ispitni centar Crne Gore, Ministarstvo za zatitu ivotne sredine i ureenje prostora i Ministarstvo prosvjete i nauke Odgovorna osoba (koordinatorka): Mira Vasiljevi Adresa: Bulevar Ivana Crnojevica 16/2, Podgorica E-mail: mvasiljevic@recmontenegro.org Broj telefona: 20-210 226; 20-210-236 Ciljevi programa: promovisanje obrazovanja za odrivi razvoj; izgradnja kapaciteta za produbljivanje znanja o odrivom razvoju; predlaganje metodologija uenja koje nastavnici mogu da implementiraju saglasno razliitim nivoima kolovanja i razliitim obrazovnim programima; razumijevanje procesa koji su se odvijali u prirodnoj sredini tokom vremena; razvijanje kritikog miljenja; prikupljanje, analiziranje i prezentovanje podataka; formulisanje pitanja, voenje debate i timski rad. Ciljna grupa: nastavnici koji predaju grupu prirodnih predmeta u osnovnim kolama. Teme: 1. Komponente ivotne sredine (vazduh, voda, zemljite, biodiverzitet) 2. Prijetnje i izazovi (urbanizacija, buka, otpad, hemikalije) 3. Ljudske aktivnosti (energija, transport, industrija, poljoprivreda, umarstvo, turizam) 4. Globalni izazovi (klimatske promjene, unitavanje ozonskog omotaa, zakiseljavanje, mora i okeani) 5. Vrijednosti (potroako drutvo, ivotna sredina i zdravlje, ljudska prava, naa planeta, Zemlja u budunosti) Trajanje programa (broja dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 5. novembar 2011. godine.
25
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 12. Hemija savremeni pristup nastavi, korelaciji i planiranju obaveznih izbornih sadraja Autori: Milojka Stijepovi i Dragan Planini Organizacije/institucije koje podravaju program: JU SM 17. septembar i Centar za obuku u JU SM 17. septembar, abljak Odgovorna osoba (koordinatorka): Milojka Stijepovi Adresa: Boidara ugia b.b., abljak E-mail: 17.septembar@t-com.me Broj telefona: 052-361-336; 069-609-739 Broj faksa: 052-360-091 Ciljevi programa: unapreenje i usvajanje novih metodikih i strunih znanja; sticanje potrebnih znanja za poveanje kvaliteta nastave; bolja korelacija u nastavi; poveanje znanja i motivacije uenika; bolja komunikacija sa uenicima i kvalitetnije planiranje. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: timski rad, saradnja, proirivanje znanja radi bolje realizacije nastave i kreativnost u planiranju. Ciljna grupa: nastavnici hemije, fizike i biologije. Metode i tehnike rada: interaktivna obuka. Teme: 1. Savremene metode u nastavi 2. Korelacija sa drugim prirodnim naukama usklaivanje naina prezentovanja zajednikih tema u razliitim prirodnim naukama 3. Planiranje obaveznih izbornih sadraja (pozitivna iskustva) 4. Korelacija u planiranju obaveznih izbornih sadraja Trajanje programa (broja dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati) Broj uesnika u grupi: od 15 do 20 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 30 (uraunati su honorar za trenere i trokovi osvjeenja za uesnike). Termin realizacije jednog seminara: 9. i 10. mart 2012. godine.
26
III DRUTVENE NAUKE

13. Promovisanje novog koncepta sociologije za etvorogodinje srednje strune kole i obuka nastavnika za implementaciju metoda u nastavi sociologije i graanskog obrazovanja
Autori: Momir Dragievi i Zorica Kotri Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Momir Dragievi Adresa: Ul. Branka opia 4, Herceg Novi E-mail: dmomirhn@gmail.com Broj telefona: 031-344-005 Broj faksa: 031-344-005 Ciljevi programa: promovisanje novog koncepta sociologije za etvorogodinje srednje strune kole i obuka nastavnika za implementaciju novih programa; informisanje o tradicionalnim i aktivnim metodama u nastavi sociologije i njihova komparacija; praktina primjena znanja i simuliranje vjetina koje se odnose na obraene metode. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikacija; rad u timu; prepoznavanje kljunih momenata u procesu reforme obrazovanja; prepoznavanje prepreka prilikom realizacije programa i njihovo prevazilaenje; razumijevanje taksonomskih nivoa; kreiranje scenarija asa; praktikovanje novih metoda i razmjena iskustava. Ciljne grupe: profesori sociologije u srednjim strunim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Promovisanje novog koncepta sociologije za etvorogodinje srednje strune kole i obuka nastavnika za implementaciju novih programa 2. Metode u nastavi sociologije 3. Implementacija i evaluacija metoda Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): 24 sata. Broj uesnika u grupi: 24 uesnika.
27
14. Obuka nastavnika za izvoenje nastave iz predmeta Evropska unija

Autori: prof. dr Gordana urovi i mr azim Fetahovi Institucije/organizacije koje podravaju integracije i Zavod za kolstvo, Podgorica program: Ministarstvo za evropske
Odgovorna osoba (koordinator): mr azim Fetahovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: cazim.fetahovic@mps.gov.me Broj telefona: 020-410-149 Broj faksa: 020-410-154 Ciljevi programa: obuavanje nastavnika za izvoenje programa za predmet Evropska unija; objanjenje ideje za nastanak EU, istorijata i nadlenosti institucija EU; objanjenje potrebe za irenjem EU na zemlje zapadnog Balkana; informisanje o kriterijumima za ulazak u EU, osnovnim podacima o EU i njenim lanicama i osnivakim ugovorima EU, i razvijanje kod nastavnika i uenika pozitivnog odnosa prema vrijednostima Evropske unije. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: usvajanje strunih i metodikih znanja potrebnih za izvoenje nastave iz izbornog predmeta Evropska unija i razvijanje pozitivnog odnosa prema ideji o evropskom ujedinjenju. Ciljne grupe: nastavnici osnovne kole koji su predmetnim programom predvieni da predaju izborni predmet Evropska unija. Metode i tehnike rada: predavanja, radionice, grupni rad i interaktivne metode. Teme: 1. Upoznavanje sa sadrajem i ciljevima novog obrazovnog predmeta i simbolima Evropske unije 2. Ideja i istorijat nastanka EU i osnivaki ugovori Evropske unije 3. Osnovni podaci o EU i njenim lanicama Evropska unija na svjetskoj sceni 4. Institucija EU i njihove nadlenosti 5. Kriterijumi za pristupanje Evropskoj uniji 6. Koristi za zemlju od ulaska u Evropsku uniju 7. Evropa graana, kvalitet ivljenja graana, zatita okoline u EU i programi Zajednice 8. Ljudska prava sa akcentom na djeja prava, rodnu ravnopravnost i zatitnika ljudskih prava i sloboda 9. Evropa unija drutvo utemeljeno za znanju 10. Crna Gora i Evropska unija 11. Budunost Evropske unije Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva trodnevna seminara. Broj uesnika u grupi: od 10 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala).
28
15. Obuka nastavnika za predmet evropske integracije

Autori: prof. dr Gordana urovi i mr azim Fetahovi Institucije/organizacije koje podravaju program: Ministarstvo integracije, Zavod za kolstvo i Ekonomski fakultet Univerziteta Crne Gore Odgovorna osoba (koordinator): mr azim Fetahovi E-mail: cazim.fetahovic@mps.gov.me Broj telefona: 020-410-154 Ciljevi programa: objanjenje ideje o nastanku EU, istorijata i nadlenosti institucija EU; shvatanje potrebe za irenjem EU na zemlje zapadnog Balkana; informisanje o osnovnim podacima o EU i njenim lanicama i osnivakim ugovorima EU; objanjenje kriterijuma za ulazak u EU i znaaja pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji; objanjenje uslova i faza u pristupanju zemlje EU, i razvijanje kod nastavnika i uenika pozitivnog odnosa prema vrijednostima Evropske unije. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: usvajanje strunih i metodikih znanja za izvoenje nastave iz izbornog predmeta evropske integracije i razvijanje pozitivnog odnosa prema ideji o evropskom ujedinjenju kod nastavnika. Ciljne grupe: nastavnici srednje kole koji su predmetnim programom predvieni da predaju izborni predmet evropske integracije. Metoda i tehnike rada: predavanja, radionice, grupni rad i interaktivne metode. Teme: 1. Upoznavanje sa sadrajem i ciljevima novog obrazovnog predmeta i simbolima Evropske unije 2. Ideja i istorijat nastanka EU i osnivaki ugovori Evropske unije 3. Osnovni podaci o EU i njenim lanicama, EU na svjetskoj sceni i jedinstveno trite Evropske unije 4. Institucije EU i njihove nadlenosti 5. Kriterijumi za pristupanje EU i koristi za zemlju od ulaska u Evropsku uniju 6. Evropa graana, kvalitet ivljenja graana i zatita okoline u Evropskoj uniji 7. Jedinstveno trite EU, mobilnost graana EU i programi mobilnosti 8. Ljudska prava kao izvor prava EU Evropska konvencija o ljudskim pravima i osnovnim slobodama 9. Evropska unija kao drutvo utemeljeno na znanju i obrazovanje u Evropskoj uniji 10. Crna Gora i Evropska unija i prigovori u vezi s pristupanjem Uniji 11. Budunost Evropske unije Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva trodnevna seminara. Broj uesnika u grupi: od 10 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). za evropske
29
16. Medijska pismenost obuka nastavnika za izborni predmet

Autori: mr Boena Jelui i Tomislav Rekovac; program su dopunili: mr Janko Ljumovi, Dragoljub Duko Vukovi,doc. dr Biljana Maslovari i dr Duanka Popovi Institucije/organizacije koje podravaju program: FOSI ROM i Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Biljana Maslovari Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: biljanam@pccg.co.me Broj telefona: 20-248-668 Broj faksa: 20-248-667 Ciljevi programa: osvjeivanje linog odnosa prema medijima i medijskim tekstovima; razvoj sposobnosti kritike recepcije medijskih tekstova; razvoj sposobnosti produkcije medijskih tekstova s obzirom na njihov estetski, tehnoloki i organizaciono-produkcioni aspekat, i podsticanje i smisleno i produktivno ukljuivanje elemenata medijske pismenosti u ostale predmete, posebno u nastavu jezika i knjievnosti, sociologije, psihologije, filozofije i istorije. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: primjena metoda i tehnika koje praktiari kombinuju, odnosno prilagoavaju specifinostima programa; unapreivanje naina i oblika razmjene izmeu vaspitaa i djece i izmeu djece; razvijanje preditakih vjetina itanja i pisanja kod djece, i primjena tehnika grupnog i individualnog rada. Ciljna grupa: nastavnici dutvenih nauka. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: definicija i funkcija medija; manipulacija u medijima, medijska pismenost; predstavljanje predmetnog programa i svake od sedam predmetnih cjelina; predstavljanje nastavnih materijala; iskustva u implementaciji; rodni stereotipi; jezik medija; medijska poruka kao konstrukt; recepcija; uvod u obrazovanje za drutvenu pravdu, dubinske odlike kulture i forme represije. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (32 sata). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 24, 25, 26. i 27. januar 2012. godine.
30
17. Debatni program 1 (osnovni formati debate)

Autor: Krsto Vukovi Institucija/organizacija koja podrava program: Centar za kreativnu komunikaciju Logos Odgovorna osoba (koordinator): Krsto Vukovi Adresa: Jadranski put b.b., Budva E-mail: krstovukovic@gmail.com Broj telefona: 067-91-30-169 Ciljevi programa: usvajanje osnovnih znanja o standardizovanim formatima debate Karl Popper i World Schools; usvajanje metodologije za primjenu osnovnih debatnih formata i ukljuivanje nastavnika/polaznika u Debatni program Crne Gore. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: osposobljavanje za realizaciju sasvim novih programskih sadraja (uz neophodni materijal, polaznici e dobiti sertifikat kojim se garantuje prvi stepen strune zastupljenosti nastave). Ciljna grupa: nastavnici koji se do sada nijesu edukovali u Debatnom programu Crne Gore a zainteresovani su za realizaciju nastave izbornog predmeta debata u II razredu gimnazije, ili za formiranje debatnog kluba u koli (prednost: profesori sociologije, filozofije, knjievnosti i psihologije). Metode i tehnike rada: radioniarski rad, video prezentacija i diskusija. Teme: 1. 2. 3. 4. Pojam, elementi i tehnika debate Osnovni formati debate KP (Karl Poper) Osnovni formati debate KPP (KP sa planom) Osnovni formati debate WS (Svjetski format)
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od est do 21 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 100 (uraunati su trokovi za puni pansion, osvjeenje, fasciklu, tampani materijal, prirunik za nastavu, DVD snimak KP i WS debate autorizovan, i sertifikat).
31
18. Izborna nastava aha od VII do IX razreda razvoj kreativnosti, darovitosti i apstraktnog miljenja na principima aha
Autor: Maksim Lutovac Institucije/organizacije koje podravaju program: ahovski savez Crne Gore i ahovski klub Osnovne i srednje kole, Pljevlja Odgovorna osoba (koordinator): Boro Miljani Adresa: Ul. Mila Kilibarde 7, Niki E-mail: miljanboro@t-com.me Broj telefona: 069-541-137 Broj faksa: 040-200-355 Ciljevi programa: opti ciljevi poveanje efikasnosti uenja i razvoja funkcionalnog miljenja svih uenika i adekvatan rad s darovitom djecom u redovnim kolama; specifini ciljevi osposobljavanje nastavnika za rad sa djecom, naroito darovitom, kroz sticanje funkcionalnih znanja za podsticaj darovitosti u svakodnevnom vaspitnoobrazovnom radu; pedagoko osmiljavanje koncepta primjene u vaspitno-obrazovnom procesu; stimulacija i rana identifikacija darovite djece, i osposobljavanje nastavnika za individualizaciju nastavnih sadraja koja moe da se primijeni na svako dijete. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: sticanje znanja i vjetina za njegovanje i stimulaciju intelektualnih sposobnosti, mate, originalnosti, opaanja i pamenja; sticanje funkcionalnih znanja; razvoj samopuzdanja, radoznalosti, motivacije i kooperacije kod djece; sticanje znanja i vjetina rjeavanjem tipinih pozicija i problema kojima se izuzetno stimuliu mata, stvaralatvo, kreativno rjeavanje problema i divergentno miljenje; sticanje znanja i vjetina za lake prepoznavanje darovite djece i za stimulaciju njihovog daljeg razvoja; ukazivanje na paradoksalnu prirodu aha zasniva se na logici, a pokree ga mata. Ciljne grupe: nastavnici razredne i predmetne nastave i struni saradnici u osnovnim kolama. Metoda i tehnike rada: teorijski uvod u temu primjena verbalno-tekstualnih metoda (objanjavanje,dijalog,diskusija) i ilustrativno-demonstrativne metode; interaktivni i kooperativni oblici rada (radioniarski rad) i timski rad. Teme: 1. dan 1. 2. 3. 4. 2. dan 1. 2. 3. 4. Planetarna ekspanzija aha mladi njena matica Iskustva iz nastave aha u Crnoj Gori Struktura i integrativnost aha Primjeri i vjebe: elementi i faze ahovske partije Tehnike uenja Tehnike uenja Vjebe koncentracije i rjeavanje problema i pozicija Tehnike uenja, analiza radova, konsultacije (radionice)
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (18 sati 14 sati praktinog rada u toku dva dana seminara i etiri sata za primjenu nauenih metoda u praksi kroz konsultacije sa voditeljima). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
32
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Cijena po uesniku (dnevno): 50 , bez PDV-a (uraunati su honorar za voditelje seminara, cijena materijala za uesnike i prirunika za nastavnike i noenje (ili pansion). (najmanje 25 uesnika). Termin realizacije jednog seminara: 26. i 27. januar 2012. godine.
33
IV FIZIKA KULTURA I UMJETNOST

19. Organizovanje predkolskog fizikog vaspitanja u uslovima radne sobe i dvorita vrtia
Autor: Zlatko Gaji, struni saradnik za predkolsko fiziko vaspitanje Institucija/organizacija koja podrava program: Udruenje vaspitaa Crne Gore Odgovorna osoba (koordinatorka): Gordana Mijovi Adresa: uanj 19a, Bar E-mail: jpivim@t-com.me Broj telefona: 069-66-44 Broj faksa: 030-02-01 Cilj programa: unapreenje znanja i vjetine za izvoenje fizikih aktivnosti sa djecom u radnoj sobi i dvoritu vrtia. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: planiranje sadraja i izrada rekvizita i opreme za rad sa djecom u prostoru radne sobe i dvorita vrtia; organizovanje djece za rad u centrima za fizike aktivnosti u radnoj sobi i dvoritu vrtia; organizovanje praenja napretka djece u uenju motorike i razvoju fizikih sposobnosti; organizovanje roditelja za uestvovanje u fizikim aktivnostima djece u radnoj sobi i dvoritu vrtia, i organizovanje roditelja za rad u timovima djece i roditelja (tridovi). Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama. Metode i tehnike rada: radionice: igre uloga, simulacije aktivnosti, diskusije, prikazi i prezentacije i dr. Teme: 1. Rad sa djecom u centrima za fiziko vaspitanje u radnoj sobi i dvoritu vrtia (planiranje, opremanje, izrada rekvizita, auriranje centra) 2. Rad sa listama za praenje napretka u uenju i obrazovanju motorike i u razvoju i vjebanju fizikih sposobnosti (planiranje zadataka za praenje, evidentiranje, dokumentovanje, analizu, vrednovanje i izvjetavanje o djejem napredovanju) 3. Rad sa timovima djece i roditelja (tridovi) kao dijelom predkolskog porodinog fizikog vaspitanja u vrtiu (planiranje sadraja rada, izrada materijala, edukacija roditelja, domai zadaci, trid-takmienja)
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 16 do 48 uesnika. Cijena po uesniku: 35 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 28. i 29. januar 2012. godine.
34
20. Sportiko zmaj

Autor: mr Andrija Peterac Institucije/organizacije koje podravaju program: JPU Ljubica Popovi, Podgorica, Udruenje vaspitaa Crne Gore i JPU Vukosava Ivanovi-Maanovi, Bar Odgovorna osoba (koordinatorka): Sonja Radovi Adresa: Ul. Milana Popovia 1, Podgorica E-mail: vrticljp@t-com.me Broj telefona: 020-202-360 Broj faksa: 020-202-360 Ciljevi programa: opti cilj je pokretanje procesa, kroz neposrednu aktivnost sa djecom (uzrasta od etiri do 11 godina), koji vode ka optimizaciji razvoja na osnovu primjene postupaka i aktivnosti sadranih u programu, a specifini ciljevi su podizanje strune kompetencije polaznika i ponuda ireg izbora igara i aktivnosti pomou kojih se mogu rjeavati razliiti zadaci fizikog vaspitanja u nastojanju da se postigne opti cilj. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama i nastavnici razredne nastave i fizikog vaspitanja. Teme: 1. Kooperativna aktivnost 2. Preventivno vjebanje 3. Doziranje i variranje aktivnosti 4. Bitni elementi metodike rada s loptom 5. elienje djejeg organizma 6. Orijentaciono kretanje 7. Aktivnosti kvalitativne motorike 8. Znaaj i uloga kompleksnijih i ciljanih aktivnosti 9. Poligon, staza sa preprekama, stanini metod i aktivnosti vezane za procjene i zapaanja (nivoa, stanja, statusa) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana po est sati (ukupno 18 sati). Broj uesnika u grupi: od 25 do 40 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od novembra do decembra 2012; rok prijave uesnika je 5. novembar 2011, a mjesto izvoenja seminara Podgorica.
35
21. Ocjenjivanje u nastavi fizikog vaspitanja

Autori: Nermin Hajdarpai i dr Drago Miloevi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): dr Drago Miloevi Adresa: Ul. Pluinska 41, Podgorica E-mail: nermin.hajdarpasic@zzs.gov.me Broj telefona: 069-093-039 Ciljevi programa: informisanje o osnovnom konceptu ocjenjivanja kroz nastavno-ciljni kurikulum i mehanizmima za procjenjivanje postignua; ukazivanje na specifinosti procjenjivanja u nastavi fizikog vaspitanja; identifikovanje kljunih komponenata koje se procjenjuju u nastavi fizikog vaspitanja i utvrivanje naina praenja postignua i naina definisanja oekivanih postignua. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje sutine kriterijuma ocjenjivanja u nastavi fizikog vaspitanja; formiranje i voenje evidencije o praenju, vrednovanju i ocjenjivanju, i primjena novog naina ocjenjivanja u nastavnoj praksi. Ciljna grupa: nastavnici predmetne i razredne nastave, pedagozi i psiholozi, pomonici direktora i direktori. Metode i tehnike rada: obuka je interaktivnog tipa (radionice). Teme: 1. Praenje u nastavi fizikog vaspitanja 2. Praenje motorikih sposobnosti 3. Praenje motorikog znanja 4. Praenje odnosa prema nastavi fizikog vaspitanja 5. Vrednovanje 6. Ocjenjivanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 14. april 2012. godine.
36
22. Ples savremeni, klasini i folklor

Autori: Momir Mijovi i Nermin Hajdarpai Institucija/organizacija koja podrava program: O Ivan Vuovi, Niki Odgovorna osoba (koordinator): Momir Mijovi Adresa: Vidrovan b.b., Niki E-mail: siki14@t-com.me Broj telefona: 069-463-462; 067-243-033 Broj faksa: 040-259-599 Ciljevi programa: struno osposobljavanje programa iz izbornih predmeta. nastavnika za realizaciju obrazovnih
Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razvijanje sklonosti i sposobnosti za plesne i folklorne tradicije svoga i drugih naroda; informisanje o dostignuima u savremenom plesu i njihovo savladavanje; jaanje povjerenja u sebe, i razumijevanje i potovanje razliitosti i tradicije i umjetnikih sadraja i navika koje treba ugraditi u svakodnevni ivot. Ciljne grupe: nastavnici fizike kulture i ostali nastavnici koji su zainteresovani za unapreenje sopstvene prakse. Metode i tehnike rada: aktivne i interaktivne metode s razliitim tehnikama (prezentacije, diskusije, demonstracije i praktino vjebanje). Teme: 1. Izborni predmeti u devetogodinjoj osnovnoj koli i u gimnaziji (kako planirati) 2. Klasini ples 3. Savremeni ples 4. Foklor Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 5. novembar 2011. godine.
37
23. Dramska i scenska pedagogija
Autor: doc. dr Petar Pejakovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zahumlje, Niki Odgovorna osoba (koordinator): doc. Petar Pejakovi Adresa: Ul. V proleterske 17, Niki E-mail: zahumlje@gmail.com Broj telefona: 078-103-225, 067-418-348 Broj faksa: 078-103-226 Ciljevi programa: sticanje novih znanja o dramskoj i scenskoj pedagogiji; unapreenje razumijevanja scenskih umjetnosti kao medija, odnosno njihovih strukturnih i tehnikih elemenata; sticanje novih znanja o osnovnim istorijskim i savremenim izvedbenim tendencijama i teorijskim pravcima; informisanje i ovladavanje osnovnim elementima, tehnikama i sistemima scenskog izraavanja (igra, komunikacija, scenski pokret i govor, autentinost, radnja drama); sticanje novih znanja i informisanje kroz praksu o osnovnim postupcima u stvaranju scenskih i dramskih formi; razvijanje kreativnosti i matovitosti za usklaivanje razliitih vjetina, anrova i stilova unutar scenskog izraavanja; razvijanje sposobnosti za voenje autorskog tima u smjeru stvaranja multimedijalnih scenskih formi; informisanje o potencijalima dramskih i scenskih tehnika kao metoda u optem pedagokom pristupu i njihovo savladavanje kroz praksu; informisanje o najsavremenijim i sistematizovanim metodama u multimedijalnim, scenskim i dramskim radionicama kao sredstvima za razvijanje kreativnosti i matovitosti kod djece i ovladavanje njima, i razvijanje kompetencije u korienju sredstava scenskog izraavanja kao sredstava u pedagokim procesima koji podstiu oslobaanje emocija, osamostaljivanje, socijalizaciju, toleranciju i kulturu komunikacije i govora, razvijaju optu kulturu i otvaraju za rad sa drugima. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: znanja iz oblasti scenskog i dramskog obrazovanja; prepoznavanje mogunosti primjene scenskih i dramskih tehnika kao metoda opteg obrazovanja i specifinih pedagokih pristupa, i proirivanje teorijskog i, posebno, praktinog znanja o cjelokupnom radu (rediteljskom) na razliitim oblicima scenskih formi (predstave, igrokazi, recitali, priredbe, video, lukarstvo...). Ciljna grupa: nastavnici predmetne i razredne nastave. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Igra 2. Komunikacija 3. Imaginacija 4. Percepcija 5. Upoznavanje (samoupoznavanje) 6. Rad na sebi 7. Improvizacija 8. Radnja 9. Sukob 10. Govorne, fizike i psihofizike radnje 11. Govor i glas 12. Tijelo 13. Lik 14. Jezik, anr i stil 15. Dramski tekst, odnos teksta i scene 38
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 16. Funkcije scenskih umjetnosti (umjetnika, drutvena, tehnoloka, pedagoka, dramaturka, psiholoka, organizacijska, produkcijska) 17. Istorija i poetika scenskih umjetnosti 18. Antropologija scenskih umjetnosti 19. Etika, kritika, menadment, evaluacija 20. Model scenskog artefakta Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 15 do 20 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 18, 19. i 20. januar 2012. godine.
39
24. Keramika tradicija, umjetnost, radost (osnovni program)
Autorke: Maja Stefanovi i Vesna ivanovi Institucija/organizacija koja podrava program: Udruenje vaspitaa Crne Gore Odgovorna osoba (koordinatorka): Gordana Mijovi Adresa: uanj 19a, Bar E-mail: dekupaz.atelje@gmail.com Broj telefona: 069-066-744 Broj faksa: 030-302-101 Ciljevi programa: opti cilj profesionalno usavravanje na polju likovnih aktivnosti, buenje i razvoj stvaralakih sposobnosti kod djece i podsticanje da bolje upoznaju svijet koji ih okruuje i da ga stvaralaki izraze; specifini ciljevi informisanje o dekupa tehnici i sticanje znanja i vjetina vezanih za tu tehniku; razvijanje svijesti kod djece o reciklai raznih neupotrebljivih predmeta u njihovoj okolini i podizanje nivoa znanja o ouvanju sredine u kojoj ive; sposobnost izraavanja line kreativnosti kroz primjenu dekupa tehnike; razvijanje osjeaja za vrednovanje sopstvenog rada i jaanje preduzetnikog duha kod djece; pospjeivanje timskog rada i osposobljavanje do nivoa mogunosti prenoenja vjetina (edukatori). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: jaanje profesionalnih kapaciteta i kompetencije zaposlenih, naroito u oblasti inovativnih metoda nastave i upravljanja odjeljenjem. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama i nastavnici razredne nastave. Metode i tehnike rada: radionice teorijskog i praktinog rada. Teme (programom su predviene etiri faze rada): 1. Informisanje o materijalu i istorijatu obrade gline od praistorije do danas kao najstarije i najsavremenije grane industrije 2. Rad iz ruke, lini doivljaj gline, osnovne karakteristike gline, keramiki materijali (spoj sa prirodom) 3. Rad sa glisticama (graenje forme od glistica, glistice kao dekoracija) 4. Rad sa ploama (pravljenje ploa, isijecanje, rad oko i unutar modela) 5. Suenje proces, mogue greke pri suenju 6. Biskvitiranje proces, tok, fizike i hemijske promjene u materijalu 7. Nanoenje glazure: polivanje, umakanje, nanoenje etkom 8. Termiki tretman glazure: temperaturni raspon 9. Rad na toku (informisanje o principima rada, razvoj oblika na skici i kolu, funkcija i oblik, ideja i oblik) 10. Suenje proces, mogue greke pri suenju (nanoenje engobe dekoracija, termiki tretman, podjela keramikih proizvoda, pojam sinterovanja, skupljanje i problemi do kojih dovodi) 11. Biskvitiranje proces, tok, fizike i hemijske promjene u materijalu 12. Nanoenje glazure: polivanje, umakanje, nanoenje etkom 13. Termiki tretman glazure: temperaturni raspon 14. Upoznavanje s materijalom 15. Izrada kalupa za osnovni oblik inije, skidanje kalupa sa modela (teorijski dio) 16. Mogunosti: skica, ideja, razrada
40
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 17. Buenje proces, mogue greke pri suenju (nanoenje engobe dekoracija, termiki tretman, podjela keramikih proizvoda, pojam sinterovanja, skupljanje i problemi do kojih dovodi) 18. Biskvitiranje proces, tok, fizike i hemijske promjene u materijalu 19. Nanoenje glazure: polivanje, umakanje, nanoenje etkom 20. Termiki tretman glazure: temperaturni raspon Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 15 do 30 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 15 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 23, 24. i 25. mart 2012. godine.
41
25. Dekupa radost stvaranja

Autor: Gordana Mijovi Institucija/organizacija koja podrava program: Udruenje vaspitaa Crne Gore Odgovorna osoba (koordinatorka): Gordana Mijovi Adresa: uanj 19a, Bar E-mail: dekupaz.atelje@gmail.com Broj telefona: 069-066-744 Broj faksa: 030-302-101 Ciljevi programa: opti cilj profesionalno usavravanje na polju likovnih aktivnosti, buenje i razvoj stvaralakih sposobnosti kod djece i podsticanje da bolje upoznaju svijet koji ih okruuje i da ga stvaralaki izraze; specifini ciljevi informisanje o dekupa tehnici i sticanje znanja i vjetina vezanih za tu tehniku; razvijanje svijesti kod djece o reciklai raznih neupotrebljivih predmeta u njihovoj okolini i podizanje nivoa znanja o ouvanju sredine u kojoj ive; sposobnost izraavanja line kreativnosti kroz primjenu dekupa tehnike; razvijanje osjeaja za vrednovanje sopstvenog rada i jaanje preduzetnikog duha kod djece; pospjeivanje timskog rada i osposobljavanje do nivoa mogunosti prenoenja vjetina (edukatori). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: jaanje profesionalnih kapaciteta i kompetencija, naroito u sferi inovativnog rada sa djecom i voenja grupe i odjeljenja. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama i nastavnici razredne nastave. Metode i tehnike rada: radionice teorijskog i praktinog rada, individualni i frontalni pristup. Teme: I faza 1. Istorijat dekupaa (vrsta primijenjene umjetnosti), materijali koji se koriste i gdje se mogu pronai, reciklaa starih, neupotrebljivih stvari, atoksinost premaza koji se koriste jer su svi na vodenoj bazi II faza 2. Odabir predmeta za rad, pravljenje skice 3. Odabir boja, pravljenje kompozicije 4. Osnovna tehnika dekupaa, rad na kartonskim podlogama,postupnost tehnike u procesu nanoenja boje, tj. medijuma, postupnost suenja, mogui problemi 5. Shaby shic tehnika, nain rada, nanoenje medijuma, odabir motiva, mogui problemi u radu 6. Rad na drvenim podlogama, efekat ispucalosti, sklapanje kompozicije motiva, mogui problemi u radu 7. Rad na platnu, sklapanje kompozicije boje i motiva, fiksiranje 8. Rad na staklenim povrinama, obrnuti efekat, fiksiranje motiva 9. Rad na gipsanim odlivcima, efekat kore drveta, kompozicija boje i motiva 10. Pravljenje i upotreba ablona u dekupa tehnici 11. Rad sa struktur-pastom 12. Retrospektiva uraenog, postavljanje mini izlobe Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 30 uesnika.
42
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Cijena po uesniku (dnevno): 30 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 5. i 6. novembar 2011. godine.
43
26. Rastimo uz ples

Autor: Radomir Krsmanovi Institucija/organizacija koja podrava program: Udruenje vaspitaa Crne Gore Odgovorna osoba (koordinatorka): Gordana Mijovi Adresa: uanj 19a, Bar E-mail: dekupaz.atelje@gmail.com Broj telefona: 069-066-744 Broj faksa: 030-302-101 Ciljevi programa: opti ciljevi unapreenje vjetina u ovladavanju kognitivnim i razvojnim elementima plesa u predkolskim ustanovama radi doprinosa razvoju plesne kulture kod djece u uzrastu od tri do sedam godina i poveanje kompetencija vaspitaa u predkolskim ustanovama u domenima razumijevanja i podsticanja motorikog razvoja djece u tom uzrastu; specifini ciljevi osposobljavanje za zapaanje ritma i ritmike interpretacije i oblika kretanja zavisno od muzike, kao i za izvoenje elemenata plesne slike (stav, osmjeh, dranje tijela) i plesnu koreografiju. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: usavravanje u oblasti plesa kao timskog rada s djecom radi razumijevanja sopstvene uloge i odgovornosti u procesu uenja djece plesu i jaanja linih umijea, inspiracije, motivacije i kreacije u profesionalnom radu. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama. Metode i tehnike rada: verbalna metoda; demonstrativna metoda (prikazivanje filmova, projekcije realizovanih plesnih projekata, igrovne aktivnosti u tjelesnokinetikom, vizuelno-prostornom, muzikom i emocionalno-socijalnom domenu) uz pomo audio i audio-vezuelnih sredstava; radionice implementacija plesa kod djece na osnovu heuristikog pristupa vaspitaa (podstie se stvaralaka aktivnost) i ovladavanje tehnikama za njegovanje individualne inicijative i samostalnog izraavanja. Teme: 1. Upoznavanje vaspitaa sa vrstama plesa 2. Upoznavanje vaspitaa sa varijantama plesa koje omoguavaju precizno i dosledno uvaavanje naela uzrasne i individualne primjerenosti 3. Izbor plesa u skladu sa iskustvom djece i stepenom razvoja, i prema uzrastu i individualnim mogunostima 4. Ples u sistemu aktivnosti i reimu dana 5. Priprema za ples, motivacija djece, o sadraju igre, doziranje fizikog napora i tempo igre 6. Zapaanje ritma, oblici kretanja, plesni korak, formiranje plesne koreografije 7. Mogunost plesa kao drutvene aktivnosti koja utie na socijalno-emotivni razvoj djeteta Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 25 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 40 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena pisanog i audio materijala). Termin realizacije jednog seminara: 21, 22. i 23. april 2012. godine.
44
27. Od prie do scene

Autorka: Radmila Kneevi Insitucije/organizacije koje podravaju program: NVO Djeiji dramski studio Budva i NVO Znakovi, Budva Odgovorna osoba (koordinatorka): Radmila Kneevi Adresa: Ul. Prva proleterska 27/10, Budva E-mail: dramastudiobd@yahoo.com, radmila.s.knezevic@gmail.com Broj telefona: 068-460-221, 069-560-221, 033-454-348 Ciljevi programa: osposobljavanje za primjenu razliitih dramskih tehnika u aktivnom uenju; edukacija za implementiranje razliitih dramskih strategija i tehnika u prie za djecu i, na taj nain, uveanje stepena komunikacijskog procesa dijete pria nastavnik; jaanje profesionalne kompetencije na osnovu novih saznanja o znaaju emocionalne inteligencije i njene povezanosti sa dramskom igrom u djetinstvu; osposobljavanje za ovladavanje tehnikama pripovijedanja i elementima koji ine pripovijedaki proces interaktivnom formom i kreativnim procesom; podsticaj darovitosti i kreativnosti; obuavanje nainima i tehnikama koji doprinose aktivnom ukljuivanju djece sa smetnjama u razvoju u proces interaktivnog pripovijedanja i glume; osposobljavanje za dramsku metodu i scenski prikaz kao naine podsticanja verbalne komunikacije, koncentracije i samostalnosti u radu; ukazivanje na znaaj dramskog rada kao naina da se funkcionie kao dio tima i da se prihvate i toleriu razliitosti; ukazivanje na priu i njenu dramsku primjenu kao na sredstvo organskog razvoja tijela, uma, emocija i duha, i umjetnika edukacija. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: naracija ili pripovijedanje; umjetnika interpretacija testa; dramatizacija teksta; prepoznavanje dramskog momenta kao bitnog elementa u rjeavanju konflikta (sukobi) i prevladavanju nesporazuma; pretvaranje pria u malu pozorinu predstavu u kojoj su glumci djeca; rad na sceni; rediteljska znanja i njihova praktina primjena; sposobnost planiranja, organizacije i realizacije; kreativnost i darovitost; umjetniko vrednovanje; sticanje veeg povjerenja i kvalitetniji odnos izmeu uenika i nastavnika. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama i razredne nastave, nastavnici u koli za obrazovanje uenika sa smetnjama u razvoju, medicinske sestre i struni saradnici. Metode i tehnike rada: panel-diskusije, predavanje, demostracije, interaktivna obuka, igra uloga, analiza tekstualnog materijala (prie), tekstualni materijal kao scenski prikaz (predstave), implementacija pojedinih dramskih metoda u odabranim priama za konkretne ciljne grupe, multimedijalna prezentacija, od pojedinanog ka optem, sumiranje, uporeivanje, analiza, osvjeivanje, rad na sebi, pojedinano, u paru i u malim i velikim grupama. Teme: 1. Drama i pozorite u vaspitanju i obrazovanju istraivanja i preporuke 2. Kakve rezultate moemo oekivati u primjeni dramske igre 3. Emocionalna inteligencija i dramska igra 4. Prikaz dramske tehnike i njihove funkcije 5. Dramski prikaz prie kao nain da se razvije govor kod djece, naroito kod djece sa smetnjama u govoru 6. Dramska i scenska interpretacija prie kao bitnog elementa za emocionalni, socijalni, saznajni i vaspitni razvoj djeteta
45
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 7. Obrada odabranih tekstova (pripovjedako-scenska) radi podstizanja to vee doivljajno-saznajne motivacije, naroito kod djece sa posebnim potrebama u razvoju 8. Predstavljanje dramskih tehnika korak po korak i usmjeravanje uesnika da se isporbaju na konkretnim sadrajima i u konkretnom stvaranju male predstave Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati) Broj uesnika u grupi: od 12 do 20 uesnika. Cijena po uesniku: 45 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog i edukativnog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 16. i 17. decembar 2011. godine.
46
V INKLUZIVNO OBRAZOVANJE
28. Inkluzivno obrazovanje
Autorke: Ellen Daniels i Key Staford Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Saa Mili Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: sasam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: ostvarivanje prava djece s posebnim potrebama na obrazovanje i ukljuivanje u redovne kole; edukacija nastavnika, strunih saradnika i roditelja djece s posebnim potrebama; formiranje modela kola za dalje irenje projekta u osnovnim kolama u Crnoj Gori; adaptacija sistema vaspitanja i obrazovanja u Crnoj Gori potovanje principa jednakih mogunosti za sve; analiza postojeeg stanja u osnovnim kolama u Crnoj Gori utvrivanje motivacije uitelja i broja djece s posebnim potrebama u niim razredima (formiranje baze podataka); edukacija uitelja i strunih saradnika za trenere; edukacija i priprema nastavnog kadra u reformskim kolama; zastupanje jednakih prava djece putem medijske prezentacije i povezivanje sektora obrazovanja sa sektorima zdravstva i socijalnog staranja radi sveobuhvatnijeg sagledavanja potreba djece s posebnim potrebama. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: informisanje nastavnog kadra o osnovnim teorijskim postavkama inkluzivnog obrazovanja i prednostima u odnosu na medicinski ili socijalni model zbrinjavanja djece s posebnim potrebama; postavkama i vienjima pedagoko-psiholokih teoretiara koristi od inkluzivnog obrazovanja za djecu s posebnim potrebama, za ostalu djecu, za roditelje djece s posebnim potrebama, te za vaspitae i uitelje koji rade u inkluzivnim vaspitnim grupama/odjeljenjima; aktuelnim pedagoko-psiholokim teorijama vezanim za socioemocionalni i afektivni, fiziki i intelektualni razvoj djece s posebnim potrebama; osnovnim elementima efikasne i kvalitetne implementacije inkluzivnog obrazovanja kroz adaptaciju fizikog ambijenta u uionici, izradu individualnih edukacionih planova i razvoj interpersonalne komunikacije djece s posebnim potrebama i ostale djece u odjeljenju; tehnikama i strategijama kontinuiranog praenja i evaluacije akademskih i razvojnih postignua djece s posebnim potrebama u vaspitno-obrazovnom procesu i konkretnim primjerima i mogunostima za uspostavljanje saradnje i partnerskog odnosa sa roditeljima djece s posebnim potrebama, strategijama podrke tim porodicama i osnovama timskog rada vaspitaa, roditelja i strunih saradnika iz kole i drugih relevantnih institucija (pedagozi, psiholozi, defektolozi, ljekari, fizioterapeuti itd.), i prezentovanje konkretnih primjera i mogunosti dizajniranja, razvoja i strukturiranja nastavnog asa baziranog na individualnim edukacionim planovima i naina usklaivanja individualnog i kolektivnog nastavnog rada. Ciljne grupe: nastavnici predkolskog vaspitanja, razredne i predmetne nastave (osnovne i srednje kole), pedagozi, psiholozi, defektolozi i visokokolski nastavnici. Metode i tehnike rada: radionice, debate, prezentacije, mini-lekcije, igre uloga itd.
47
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Teme: 1. Temelji integralne vaspitno-obrazovne prakse 2. Uspostavljanje partnerskog odnosa sa porodicama 3. Posmatranje i procjenjivanje 4. Izrada individualnih vaspitno-obrazovnih planova 5. Prilagoavanje kole djeci s posebnim potrebama 6. Tematsko organizovanje vaspitno-obrazovnog rada 7. Podsticanje socijalnog i emocionalnog razvoja 8. Podsticanje razvoja govora 9. Podsticanje intelektualnog razvoja 10. Podsticanje razvoja fizikih vjetina 11. Pronalaenje potrebne podrke Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): 15 radnih dana trening (90 sati). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 25 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog i materijala).
48
29. Integracija romske djece u osnovne kole podrka inkluziji

Autori: autori originalnih modula obuke strunjaci su OSI (Open Society Institute) i CRI (Childrens Resources International, SAD) Kirsten A. Hansen, Roxane K. Kaufmann i Kate Burke Walsh Pedagoki centar Crne Gore dobio je licencu od autora programa i ISSA za primjenu programa obuke u naoj zemlji. Za potrebe u obrazovanju nastavnika i romskih asistenata program su prilagodili prof. dr Saa Mili, dr Milja Vujai i dr Duanka Popovi. Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Saa Mili Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: sasam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: pruanje podrke romskim zajednicama i romskoj djeci u integraciji u drutvo i obrazovni sistem; obuka odraslih profesionalaca i odraslih Roma, u ulozi asistenata, za primjenu metodologije Korak po korak u vaspitnom i obrazovnom radu sa romskom djecom; razvijanje profesinalne osjetljivosti za organizovanje vaspitnoobrazovnog rada na demokratskim principima u nacionalno mjeovitoj djejoj zajednici; sticanje znanja potrebnih za primjenu instrumenata za sistematsko posmatranje i praenje individualnog napredovanja uenika u razvoju i uenju; razvijanje strategija za prevazilaenje problema vezanih za ukljuivanje romske djece u obrazovne institucije; usvajanje znanja i vjetina potrebnih za rad sa romskom zajednicom na unapreivanju vaspitnih i obrazovnih modela i procesa u porodici i lokalnoj zajednici; ovladavanje bazinim znanjima i vjetinama potrebnim za sveobuhvatno pripremanje romske djece za kolovanje na nematernjem jeziku; unapreenje profesionalnih vjetina i sposobnosti na koje se odnosi ovaj program; razvijanje profesionalne osjetljivosti za prepoznavanje i uvaavanje specifinosti romske zajednice i kulture, kao i za potrebe te zajednice u vezi sa vaspitanjem i obrazovanjem uenika; sticanje vjetine potrebne za kreiranje sredine koja je podsticajna za uenje i pogodna za rad; korienje interaktivnih metoda vaspitnoobrazovnog rada pomou kojih se uenici dovode u poziciju aktivnih uesnika; ovladavanje vjetinom komunikacije potrebne za kreiranje u vaspitnim procesima atmosfere jednakosti i ravnopravnosti meu uenicima, bez obzira na razliito porijeklo, socijalnu sredinu iz koje dolaze i sposobnosti; sticanje vjetine tematskog planiranja vaspitno-obrazovnih aktivnosti; ovladavanje vjetinom primjenjivanja individualnog plana napredovanja uenika prema njihovim individualnim, kulturnim i drugim razlikama; ovladavanje vjetinom rada u timu i upravljanja timom nastavnika, romskih asistenata i drugih odraslih osoba koje uestvuju u realizaciji programa; sticanje vjetina potrebnih za saradnju sa romskom porodicom i njeno ukljuivanje u vaspitno-obrazovni proces, i osposobljavanje za saradnju sa lokalnom zajednicom i njeno ukljuivanje u procese vaspitanja i obrazovanja uenika. Ciljne grupe: nastavnici, romski asistenti (roditelji i lanovi lokalne zajednice) i struni saradnici (pedagozi i psiholozi). Metode i tehnike rada: interaktivni seminari intenzivnog tipa.
49
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Teme: Prva godina tri modula I modul: filozofija programa, specifinosti razvoja djece u depriviranim uslovima, specifinosti vaspitno-obrazovnog rada sa romskom djecom, podsticajna sredina za razvoj, tematsko planiranje, uenje kroz igru, rad u timu, individualizacija, njegovanje romskog jezika i kulture, i specifinosti saradnje sa romskom porodicom i zajednicom. II modul: stvaranje zajednice, principi i stilovi uenja, tehnike za posmatranje djece u vaspitno-obrazovnom radu, uticaj konteksta na posmatranje djece, analiza i interpretacija prikupljenih podataka, instrumenti za praenje napredovanja djece u razvoju i uenju, i uloga nastavnika i romskog asistenta u vaspitno-obrazovnom procesu. III modul: djeji portfolio, vrste djejeg portfolija, grafiko praenje i predstavljanje procesa, porodica kao partner u vaspitno-obrazovnom radu, roditelj kao saradnik u planiranju i realizaciji vaspitno-obarzovnog rada, aktiviranje lokalne zajednice i planiranje. Druga godina dva modula I modul: razvoj govora, itanje i pisanje/bilingvalna sredina, socijalno-emocionalni razvoj djece, vjetine partnerske komunikacije, kooperativne aktivnosti, uenje kroz projektno planiranje, razvoj matematikih pojmova, ueniko stvaralatvo i razvoj samopotovanja kod uenika. II modul: nastavnik kao refleksivni praktiar, romski asistent spona izmeu kole i romske zajednice, evaluacija programa rada sa uenicima, portfolio uenika, nastavniki profesionalni portfolio i samoevaluacija nastavnika. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): kompletna obuka za program traje dvije godine, a sastoji se od pet trodnevnih seminara/modula (po 18 sati). U prvoj godini su tri seminara, a u drugoj godini dva seminara (ukupno 90 sati) i instruktivno-pedagoki rad na terenu najmanje dva dana godinje za jednu kolu (ukupno 24 sata). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 30 do 35 uesnika.
50
30. Vrti kao porodini centar za romsku djecu podrka inkluziji

Autori: autori originalnih modula obuke su strunjaci OSI i CRI Kirsten A. Hansen, Roxane K. Kaufmann i Kate Burke Walsh Pedagoki centar Crne Gore dobio je licencu od autora programa i ISSA (International Step by Step Association, Netherland) za primjenu programa obuke u naoj zemlji. Program su prilagodili potrebama u obrazovanju vaspitaa i romskih asistenata u vaspitnim grupama sa romskom djecom prof. dr Saa Mili, dr Milja Vujai i dr Katarina Todorovi. Institucije/organizacije koje podravaju program: ISSA, Georgetown University Child Developement Center USA, i NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Biljana Maslovari Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: katarinat@t-com.me; biljanam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: podrka integraciji romske zajednice i romske djece u drutvo i obrazovni sistem; obuka odraslih profesionalaca (nastavnici predkolskog vaspitanja, struni saradnici) i odraslih Roma u ulozi asistenata za primjenu metodologije Korak po korak u vaspitnom i obrazovnom radu sa romskom djecom; uspostavljanje saradnikih odnosa izmeu vaspitaa i romskih asistenata u primjeni Programa Korak po korak u radu sa djecom i njihovim porodicama; razvijanje profesionalne osjetljivosti za organizovanje vaspitnog rada na demokratskim principima u nacionalno mjeovitoj djejoj zajednici; usvajanje znanja i vjetina potrebnih za formiranje i njegovanje zajednice koja ui na principima uzajamnog potovanja djece i odraslih; sticanje znanja potrebnih za primjenu instrumenata za sistematsko posmatranje i praenje djejeg individualnog napredovanja u razvoju i uenju; razvijanje strategija za prevazilaenje problema vezanih za ukljuivanje romske djece u obrazovne institucije; usvajanje znanja i vjetina potrebnih za rad sa romskom zajednicom na unapreivanju vaspitnih i obrazovnih modela i procesa u porodici i lokalnoj zajednici, i ovladavanje bazinim znanjima i vjetinama potrebnim za sveobuhvatno pripremanje romske djece za kolovanje na nematernjem jeziku. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: osjetljivost za prepoznavanje i uvaavanje specifinosti romske zajednice i kulture i njenih potreba vezanih za vaspitanje i obrazovanje djece predkolskog uzrasta; vjetine potrebne za kreiranje podsticajne sredine za uenje pogodne za rad sa djecom u manjim grupama; korienje interaktivnih metoda vaspitno-obrazovnog rada (kooperativne igre i aktivnosti, razne tehnike grupnog i individualnog rada...) pomou kojih se djeca dovode u poziciju aktivnih uesnika; vjetine komunikacije pomou kojih se u vaspitnim procesima kreira atmosfera jednakosti i ravnopravnosti meu djecom, bez obzira na razliito porijeklo, socijalnu sredinu iz koje dolaze i sposobnosti; vjetine tematskog planiranja vaspitnoobrazovnih aktivnosti; vjetina primjenjivanja individualnog plana napredovanja djece u razvoju i uenju prema njihovim individualnim, kulturnim i drugim razlikama; vjetine refleksivnog praktiara koji svoje vaspitne postupke usklauje s nivoom djetetovog uea; vjetine rada u timu i upravljanja timom nastavnika, romskih asistenata i drugih odraslih osoba koje uestvuju u realizaciji programa; vjetine potrebne za saradnju sa romskom porodicom i njeno ukljuivanje u vaspitno-obrazovni proces u vaspitnoj grupi, i vjetine potrebne za saradnju s lokalnom zajednicom i njeno aktiviranje u procesima vaspitanja i obrazovanja romske djece.
51
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Ciljne grupe: nastavnici, romski asistenti (roditelji i lanovi lokalne zajednice), pedagozi i psiholozi. Metode i tehnike rada: interaktivni seminari intenzivnog tipa. Teme: Prva godina tri modula I modul: filozofija programa, specifinosti razvoja djece u socijalno depriviranom okruenju, specifinosti vaspitno-obrazovnog rada sa romskom djecom, podsticajna sredina za razvoj, organizacija rada u sredini strukturiranoj po centrima interesovanja, uenje kroz igru, rad u timu, individualizacija, njegovanje romskog jezika i kulture i specifinosti saradnje sa romskom porodicom i zajednicom. II modul: stvaranje zajednice u odjeljenjima, principi i stilovi uenja, tehnike za posmatranje djece u vaspitno-obrazovnom radu, uticaj postojeih uslova na posmatranje djece, analiza i interpretacija prikupljenih podataka, instrumenti za praenje napredovanja djece u razvoju i uenju i uloga romskog asistenata u vaspitnom procesu. III modul: evidentiranje vaspitnog rada, objanjenje sutine djejeg portfolija, vrste djejeg portfolija, grafiko praenje i predstavljanje procesa u vaspitnoj grupi, porodica kao partner u vaspitno-obrazovnom radu, roditelj kao saradnik u planiranju i realizaciji vaspitnog rada, aktiviranje lokalne zajednice i akciono planiranje. Druga godina dva modula I modul: razvoj govora, itanje i pisanje/bilingvalna sredina, socijalno-emocionalni razvoj djece, vjetine partnerske komunikacije, kooperativne igre i aktivnosti, uenje kroz otkrivanje, razvoj poetnih matematikih pojmova, djeje stvaralatvo, nain djejeg samostalnog planiranja i praenja sopstvenog napretka, i razvoj samopotovanja kod djece. II modul: vaspita kao refleksivni praktiar, romski asistent kao spona izmeu predkolske ustanove i romske zajednice, evaluacija programa rada sa djecom, vaspitaki portfolio za vaspitnu grupu, vaspitaki profesionalni portfolio i samoevaluacija vaspitaa praktiara. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): kompletna obuka za program traje dvije godine (pet trodnevnih seminara). U prvoj godini su tri seminara, u drugoj godini dva seminara (ukupno 90 sati) i instruktivno-pedagoki rad na terenu najmanje dva dana godinje za jedan vrti (ukupno 24 sata). Svi seminari su trodnevni (est sati dnevno 18 sati po seminaru). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarsko-modularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 30 do 35 uesnika.
52
31. Specifinosti vaspitno-obrazovnog rada sa posebnim kategorijama djece

Autori: prof. dr Saa Mili i dr Milja Vujai Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Saa Mili Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: sasam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: opti cilj jeste kreiranje individualizovanog pristupa u nastavi, tj. edukacionog pristupa sa uzimanjem u obzir svega to dijete unosi u taj proces; posebni cilj je informisanje nastavnog kadra o specifinostima vaspitno-obrazovnog rada sa hiperaktivnom, hipoaktivnom, agresivnom i nadarenom/talentovanom djecom. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: saznanja o osnovnim teorijskim postavkama individualizovanog nastavnog pristupa, razvojnim specifinostima, simptomatologiji hiperaktivne i hipoaktivne djece i raznim pedagoko-psiholokodidaktikim strategijama i postupcima u vaspitno-obrazovnom radu sa tom kategorijom djece; razvojnim specifinostima, simptomatologiji agresivne djece i raznim pedagokopsiholoko-didaktikim strategijama i postupcima u vaspitno-obrazovnom radu sa tom kategorijom djece; razvojnim specifinostima, simptomatologiji nadarene/talentovane djece i raznim pedagoko-psiholoko-didaktikim strategijama i postupcima u vaspitnoobrazovnom radu sa tom kategorijom djece; razliitim praktinim postupcima i tehnikama za nesmetano ukljuivanje posebnih kategorija djece u redovne vaspitne grupe i odjeljenja, i o uspostavljanju njihove normalne komunikacije i interakcije sa ostalom djecom. Ciljna grupa: nastavnici razredne i predmetne nastave (osnovne i srednje kole), nastavnici predkolskog vaspitanja, pedagozi, psiholozi, defektolozi i visokokolski nastavnici. Metode i tehnike rada: radionice, debate, prezentacije, mini-lekcije, igre uloga itd. Teme: 1. Teorijske osnove individualizovane nastave 2. Hiperaktivnost kod djece 3. Hipoaktivnost kod djece 4. Agresivnost kod djece 5. Nadarenost kod djece Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 25 do 50 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog i materijala). Termin realizacije jednog seminara: 3. i 4. decembar 2011. godine.
53
32. Ka punoj inkluziji

Autorke: Jadranka Radulovi, Suzana Koleti, Mirjana Vuini, Dragana Mijatovi, Ljiljana Krsmanovi, Nataa Kneevi, Milodarka Vukaevi i Senka ivkovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Jadranka Radulovi E-mail: vlapet@t-com.me Broj telefona: 068-355-274 Ciljevi programa: pomo nastavnom kadru u redovnom sistemu da kvalitetno i ciljano radi s djecom sa specifinim smetnjama u razvoju, prije svega za predmete matematika i maternji jezik. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razvijanje specifinosti metodologija i tehnika u radu s djecom sa specifinim smetnjama u razvoju koja su ukljuena u redovan vaspitno-obrazovni sistem, prvenstveno u predmetima matematika i maternji jezik. Ciljne grupe: nastavnici razredne i predmetne nastave. Metode i tehnike rada: iskustveno-edukativne radionice i praktian rad. Teme: 1. Djeca sa intelektualnim smetnjama (pojam, definicije i stepen intelektualne ometenosti sa karakteristikama), karakteristike djece sa intelektualnim smetnjama (panja, pamenje, percepcija), karakteristike i osobenosti (Dawnsyndrom, autizam i hiperkinetiki sindrom), i posebnosti u radu s djecom sa intelektualnim smetnjama (individualni pristup, osnovni principi rada, i slino), maternji jezik (1) metodiko/didaktika uputstva i (2) svakodnevno iskustvo u radu s djecom sa intelektualnim smetnjama u redovnom sistemu, matematika (1) metodiko-didaktika uputstva i (2) svakodnevno iskustvo u radu s djecom sa intelektualnim smetnjama u redovnom sistemu 2. Djeca s vizuelnim smetnjama (pojam, definicija oteenja vida, klasifikacija oteenja i uestalost, upis u kolu slabovide i slijepe djece, slijepo dijete kao svako drugo dijete, kako pomoi slabovidom djetetu: uputstvo za rad nastavnicima, granica korienja Brajevog pisma i crnog tiska I i II razred, III i IV razred, stariji razredi) 3. Djeca sa slunim i govorno-jezikim smetnjama i specifinim problemima uenja disleksija, disgrafija, diskalkulija (vrste govorno-jezikih smetnji, upis djece sa smetnjama u razvoju u redovan sistem obrazovanja, dijete s govorno-jezikim smetnjama kao svako drugo dijete, posebnosti u radu s djecom koja imaju smetnje u govoru i jeziku, specifinosti u nainu rada u nastavi iz maternjeg jezika s djecom koja imaju smetnje u govoru i jeziku, specifinosti u radu sa sluno oteenom djecom koja za posljedicu imaju smetnje u govoru i jeziku, specifinosti u radu s djecom koja imaju u okviru psihomotornih smetnji i smetnje sa govorom i jezikom) 4. Djeca s tjelesnim smetnjama (pojam i vrste tjelesne smetnje, klasifikacija tjelesnih smetnji, motorika kao preduslov za razvitak psihomotornih sposobnosti, djeca sa smetnjama lokomotornog aparata, CNS-a, PNS-a i hronine smetnje, posebnosti u radu s uenicima i principi rada, indvidualizacija, redukacija i kompenzacija, prilagoavanje u nastavi uenicima s motorikim smetnjama,
54
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika izrada IOP-a, ciljevi za matematiku i maternji jezik, uputstva nastavnicima iz redovnog sistema) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): osam radionica po oblasti, tj. pet dvodnevnih seminara. Broj uesnika u grupi: od 15 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog i materijala).
55
33. Ka inkluziji u srednjem obrazovanju

Autori: Goran Macanovi i Milan aranovi Institucija/organizacija koja podrava program: Udruenje mladih sa hendikepom Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Milan aranovi Adresa: Ul. Gojka Radonjia 85, Podgorica E-mail: milansh@umhcg.org Broj telefona: 020-623-734, 067-402-714 Broj faksa: 020-623-734 Ciljevi programa: da se podri razvoj inkluzivnog srednjeg obrazovanja kroz edukaciju nastavnog i nenastavnog kadra o pitanjima kao to su jezik i terminologija, socijalni model pristupa hendikepu, izjednaavanje mogunosti, inkluzivno obrazovanje... Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: senzibilitet nastavnog kadra u vezi s pitanjima koja se tiu ivota i rada djece s hendikepom, naini pristupa djeci s hendikepom... Ciljne grupe: nastavni i nenastavni kadar u srednjim kolama. Metode i tehnike rada: interaktivne radionice (diskusije, rad u malim grupama, prezentacije, simulacije itd.). Teme: 1. Ljudska prava 2. Jezik i modeli pristupa hendikepu 3. Izjednaavanje mogunosti 4. Inkluzivno obrazovanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 18 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog i edukativnog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 17. decembar 2011. godine.
56
34. Prilagoavanje matematikih sadraja djeci sa posebnim potrebama

Autori: doc. dr Veselin Mianovi, doc. dr Dijana Vukovi i doc. dr Nada akoti Institucija/organizacija koja podrava program: Filozofski fakultet, Niki Odgovorna osoba (koordinator): doc. dr Veselin Mianovi Adresa: Ul. Danila Bojovia b.b., Niki E-mail: vele-nk@t-com.me Broj telefona: 069-453-936 Ciljevi programa: informisanje uesnika o psihologiji razvoja miljenja kod djece s posebnim potrebama osnovnokolskog uzrasta; razmatranje i analiziranje osobenosti matematikog pojma; razmatranje praktinih modela oblikovanja matematikog pojma; sticanje novih znanja o vrstama i nainima pripremanja nastavnika za diferenciranu realizaciju matematikiih sadraja u inkluzivnoj nastavi i obuavanje za izradu individualnih obrazovnih planova iz matematike; razmatranje mogunosti prilagoavanja sadraja o skupovima djeci s posebnim potrebama; razmatranje razliitih problema u vezi s raunanjem u radu sa djecom s posebnim potrebama; razmatranje mogunosti prilagoavanja aritmetikih sadraja djeci s posebnim potrebama; razmatranje mogunosti prilagoavanja algebarskih sadraja djeci s posebnim potrebama; razmatranje mogunosti prilagoavanja geometrijskih sadraja djeci s posebnim potrebama; razmatranje mogunosti prilagoavanja sadraja o mjerenju i mjerama djeci s posebnim potrebama; informisanje uesnika o praktinim idejama o diferenciranom matematikom materijalu u inkluzivonoj nastavi matematike; razmatranje mogunosti primjene pomonih nastavnih sredstva u procesu usvajanja matematikih sadraja; informisanje uesnika o razliitim matematikim igrama koje se mogu koristititi u radu sa djecom s posebnim potrebama, i utvrivanje i razmjena primjera dobre prakse. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: praktine sposobnosti za neposrednu realizaciju matematikih sadraja u inkluzivnoj nastavi; poznavanje principa diferencijacije i kvalitetne primjene inkluzivne nastave iz matematike; informisanost o sposobnosti miljenja djece s posebnim potrebama i organizacija, na osnovu toga, odgovarajuih naina rada; primjena razliitih metoda i tehnika rada tokom realizacije inkluzivne nastave iz matematike; vladanje savremenom tehnologijom u inkluzivnoj nastavi iz matematike; prepoznavanje vanosti sopstvene aktivnosti u napredovanju djece s posebnim potrebama; izrada individualnih obrazovnih planova u inkluzivnoj nastavi matematike i evaluiranje sopstvenog rada u inkluzivnoj nastavi iz matematike. Ciljne grupe: nastavnici razredne i predmetne nastave (matematika). Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Razvoj miljenja kod djece s posebnim potrebama 2. Karakteristike matematikog pojma 3. Praktian rad na oblikovanju pojmova 4. Pripremanje nastavnika za diferenciranu realizaciju matematikih sadraja u inkluzivnoj nastavi 5. Izrada individualnih obrazovnih planova iz matematike 6. Rad sa skupovima sa djecom s posebnim potrebama 7. Proces usvajanja pojma broja kod djece s posebnim potrebama 8. Problemi raunanja 9. Aritmetiki sadraji u radu sa djecom s posebnim potrebama 10. Algebarski sadraji u radu sa djecom s posebnim potrebama 11. Geometrijski sadraji u radu sa djecom s posebnim potrebama
57
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 12. Mjerenje i mjere u radu sa djecom s posebnim potrebama 13. Praktina uputstva za izradu diferenciranog matematikog materijala u radu sa djecom s posebnim potrebama 14. Pomona nastavna sredstva u procesu usvajanja matematikih sadraja 15. Matematike igre prilagoene djeci s posebnim potrebama 16. Evaluacija, komentari, sugestije, predlozi Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (32 sata). Program se moe realizovati u dva modula (2+2 dana), zavisno od optereenja nastavnika. Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 15. do 18. decembra 2011; rok prijave uesnika je 5. novembar 2011, a mjesto izvoenja Podgorica.
58
35. Indeks za inkluziju

Autorke: Olivera Lekovi i Irena Vasiljevi Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Djeca Crne Gore Odgovorna osoba (koordinatorka): Olivera Lekovi Adresa: Ul. Zmaj-Jovina b.b., Podgorica E-mail: low@t-com.me Broj telefona: 067-244-560; 020-651-502 Ciljevi programa: informisanje uesnika o pravima djece i inkluzivnom pokretu u svijetu i kod nas i o metodologiji indeksa za inkluziju, osposobljavanje za odreivanje prioriteta unutar kole i osmiljavanje aktivnosti kojima e se unaprijediti rad u koli. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikacija sa djecom i roditeljima; partnerstvo i timski rad; kreiranje atmosfere prihvatanja u grupi/razredu i samoevaluacija, samokritinost i senzibilitet za potrebe razliitih aktera u ivotu kole. Ciljne grupe: uenici, nastavnici, psiholoko-pedagoka sluba, uprava kole i roditelji. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Pravo na razliitost 2. Inkluzivni pokret 3. Indeks za inkluziju metodologija 4. Pokazatelji (rad u grupama) 5. Iskustvo u sprovoenju Indeksa (O Pavle Rovinski i M. Lajovi-Lalatovi) 6. Dogovor o narednim aktivnostima (formiranje koordinacionih grupa, upitnica) 7. Iskustva koordinacionih grupa u radu na indeksu, prezentacija upitnika prioriteta 8. Prikaz formulara za grant i osmiljavanje projekta Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana. Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 18 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 1. oktobar 2011. godine.
59
36. Rad sa nadarenom djecom

Autorke: doc. dr Nada akoti, mr Jasmina orevi i doc. dr Dijana Vukovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Dijana Vukovi Adresa: Filozofski fakultet, Niki E-mail: dijanav@ac.me Broj telefona: 069-540-409 Broj faksa: 040-247-109 Ciljevi programa: informisanje uesnika o osnovnim teorijama o nadarenosti; razmatranje naina identifikacije sposobnosti kod uenika; informisanje o iskustvima u radu s nadarenom djecom; analiziranje naela i metode Glifordovog modela; analiziranje naela i metode Gardnerovog modela; objanjenje naina primjene Glifordovog i Gardnerovog modela; informisanje o teorijama o mulitploj inteligenciji; razmatranje naina i metoda podsticanja razvoja multiple inteligencije; razmatranje naina i metoda podsticanja kreativnosti kod nadarene djece, i indentifikovanje i razmjena primjera dobre prakse. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje osnovnih teorijskih postavki koncepta nadarenosti; poznavanje osnovnih teorijskih modela rada s nadarenom djecom; poznavanje naina praenja i podsticanja kreativnosti kod nadarene djece i primjena razliitih metoda i tehnika rada u poduavanju nadarene djece. Ciljne grupe: nastavnici predmetne i razredne nastave, pedagozi i psiholozi u osnovnim i srednjim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa (radionice). Teme: 1. Identifikacija sposobnosti kod uenika 2. Multipotencijalnost 3. Nadarenost 4. Gilfordov model 5. Gardnerov model 6. Razvijanje multiple inteligencije 7. Podsticanje kreativnosti 8. Evaluacija Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 1. oktobar 2011. godine.
60
37. Uloga pedagoga u sprovoenju inkluzivnog programa i u utvrivanju kvaliteta rada vaspitno-obrazovnih ustanova
Autori: doc. dr Tatjana Novovi i Radoje Novovi Institucija/organizacija koja podrava program: Forum pedagoga Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Tatjana Novovi Adresa: Ul. Vlada etkovia 11, Podgorica E-mail: tabo@t-com.me Broj telefona: 067-527-085 Broj faksa: 020-264-320 Ciljevi programa: prihvatanje kljunih principa iz oblasti inkluzivnog obrazovanja; sagledavanje mjesta i uloge pedagoga u multiprofesionalnom timu za praenje djece s posebnim potrebama; usvajanje kljunih zahtjeva (odrednica) za funkcionalno oblikovanje IOP-a za djecu s posebnim potrebama; posmatranje, praenje i ocjenjivanje djece s posebnim obrazovnim potrebama; pomo pedagozima u sticanju jasne predstave o tome ta se eli postii unutranjom evaluacijom; sagledavanje mjesta i uloge pedagoga u planiranju i sprovoenju procesa samoevaluacije, i sticanje znanja i kompetencija o pravljenju akcionih planova za prevazilaenje nedostataka u radu i razvojnog plana vaspitno-obrazovnih ustanova. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: osposobljavanje pedagoga za rad u reformisanoj vaspitno-obrazovnoj ustanovi; instruktivne i savjetodavne uloge pedagoga; podrka implementaciji inkluzivnog obrazovanja i utvrivanju kvaliteta rada u vaspitno-obrazovnim ustanovama; znanja pedagoga o radu u reformisanim vaspitno-obrazovnim ustanovama kada je rije o inkluzivnom obrazovanju i utvrivanju kvaliteta rada u vrtiu/koli, i kompetencije pedagoga za implementaciju inkluzivnog obrazovanja (oblikovanje IOP-a) i utvrivanje kvaliteta rada kola (izrada akcionih razvojnih planova). Ciljna grupa: pedagozi. Metode i tehnike rada: interaktivna obuka pod kojom se podrazumijevaju neposredno angaovanje iskustvenih potencijala pedagoga i kanalisanje njihovih iskustava u pravcu prihvaenih reformskih rjeenja. Teme: 1. Osvrt na dosadanja postignua i aktuelnu situaciju na podruju inkluzivnog obrazovanja kod nas (prikaz strategije IOP) 2. Uloga pedagoga u multiprofesionalnim timovima za podrku djece s posebnim potrebama 3. Izrada IOP-a za djecu s posebnim obrazovnim potrebama 4. Praenje, procjenjivanje i ocjenjivanje djece s posebnim potrebama 5. Znaaj, ciljevi i metode utvrivanja kvaliteta rada vrtia/kola 6. Uloga pedagoga u timu za sprovoenje samoevaluacije u vrtiu/koli 7. Analiza i obrada podataka samoevaluacije 8. Izrada akcionog plana za otklanjanje nedostataka u radu i razvojnog plana vrtia/kole Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
61
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 9. i 10. novembar 2011. godine.
62
38. Inkluzivno obrazovanje praktina primjena defektoloke teorije i prakse

Autorke: Svetlana Vukainovic i Bruna Mudri-Petrovi Insitucije/organizacije koje podravaju program: O Ilija Kii, Zelenika i Zavod za gluvu djecu, Kotor Odgovorna osoba (koordinatorka): Svetlana Vukainovi Adresa: Ul. Nikole Ljubibratia 78, Herceg Novi Broj telefona: 031-342-173; 069-766-898; 069-094-364 E-mail: filipvukasinovic@t-com.me Ciljevi programa: ovladavanje nastavnika neophodnim minimumom znanja i vjetinama potrebnim za rad sa djecom s tekoama i smetnjama u razvoju, s naglaskom na primjeni oligofrenopedagogije i oligofrenometodike. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: prepoznavanje najeih vrsta smetnji i teskoa; primarna reakcija; timski rad, komunikacija s roditeljima; osnove oligofrenopedagogije, oligofrenometodike i logopedije sa konkretnom primjenom na konkretnim primjerima; aktivna i usmjerena ciljana opservacija; izrada IROP-a po mjeri djeteta i prepoznavanje ouvanih i vitalnih kapaciteta djeteta i njihovo stimulisanje. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja, nastavnici razredne i predmetne nastave, pedagozi, psiholozi i direktori kola i vrtia. Metode i tehnike rada: interaktivne radionice. Teme: 1. Uvodna radionica oekivanja 2. Iskustva u radu s djecom sa smetnjama ili tekoama u razvoju (razmjena iskustava) 3. Posebni i prilagoeni programi (prilagoavanje programa) 4. Disleksija 5. Disgrafija 6. Dislalija 7. Diskalkulija 8. Oligofrenometodika u nastavi matematike 9. Oligofrenometodika u nastavi maternjeg jezika 10. Izrada IROP-a, utvrivanje TNP-a Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 satii). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: novembar 2011. godine.
63
39. Portid metod rane stimulacije

Autori: Albert Kulik, osniva nacionalnog Portid udruenja Velike Britanije, Jo Birbek, kolski psiholog, trener i supervizor Hampshire Portid udruenja, i Mollie White, trener, socijalni radnik i Portid praktiar iz Velike Britanije. Za potrebe predkolskih ustanova u Crnoj Gori program su prilagodile psiholozi Mirjana urovi i Ranka Boovi. Insitucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Mirjana urovi Adresa: Ul. Svetozara Markovia 32, Podgorica E-mail: mirjanadjurovic57@gmail.com Broj telefona: 069-039-773 Ciljevi programa: osposobljavanje predkolskih nastavnika i strunih saradnika za rad sa djecom sa smetnjama u razvoju; upoznavanje sa Portid servisima i metodologijom; rad sa djecom sa smetnjama u razvoju; osposobljavanje za partnerstvo sa roditeljima i osposobljavanje za izradu IROP-a i plana korekcije problematinog ponaanja djece predkolskog uzrasta. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: prepoznavanje specifinosti djece sa smetnjama u razvoju; uspostavljanje komunikacije sa djecom sa smetnjama u razvoju i njihovim roditeljima i prepoznavanje ouvanih potencijala djece; izrada IROP-a djeteta u saradnji sa roditeljem i stimulisanje kognitivnih, motornih, socijalnih i jezikih vjetina i vjetina samopomoi kod sve djece. Ciljna grupa: nastavnici i struni saradnici predkolskih ustanova i roditelji djece sa smetnjama. Metode i tehnike rada: interaktivne radionice, diskusije, grupni i individualni rad. Teme: 1. dan 1. Upoznavanje i oekivanja uesnika 2. Portid servisi film i tipina kuna posjeta 3. Portid materijali ek-liste po oblastima razvoja 4. Roditelji djece sa tekoama u razvoju 5. Posmatranje i procjenjivanje djejih sposobnosti 2. dan 6. Postavljanje ciljeva uenja (dugoroni i kratkoroni) 7. Analiza zadataka i izrada IOP-a 8. Grafikon aktivnosti 9. Problematino ponaanje 10. Korigovanje problematinog ponaanja Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati) adaptirana i skraena verzija osnovnog Portid treninga. Broj uesnika u grupi: od 15 do20 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za trenere i cijena potronog materijala). Termin realizacije seminara: 3. i 4. decembar 2011. god.
64
40. Inkluzivno obrazovanje: vrti po mjeri djeteta

Autorke: Vesna Dimitrijevi, doc. dr Tatjana Novovi, doc. dr Nada akoti, Mirjana urovi i Ranka Boovi Insitucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vesna Dimitrijevi Adresa: JPU Budva E-mail: nikiva@t-com.me Broj telefona: 069-513-579 Ciljevi programa: informisanje uesnika o sutini inkluzije i inkluzivnog obrazovanja i o osnovnim tipovima smetnji, tj. razvojnih tekoa; formiranje, tokom zajednikog rada, liste osobina prihvatljivog vaspitaa; razumijevanje naina za korienje Skale za procjenu grupe i Biljeaka o razvojnom napretku; informisanje o sutini IROP-a i nainu njegove izrade,i razumijevanje znaaja partnerskog odnosa sa roditeljima. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje i implementacija sutinskih elemenata inkluzivnog obrazovanja; osposobljavanje za primjenu vanih instrumenata koji se koriste u procjeni razvojnih karakteristika djece i osposobljavanje za izradu IROP-a. Ciljna grupa: nastavnici predkolskolskog vaspitanja i obrazovanja. Metode i tehnike rada: edukativne radionice (prezentovanje verbalno i uz pomo audio-vizuelnih sredstava, diskusija, razmjena iskustava i primjena ranijih i novih znanja u rjeavanju konkretnih zadataka). Teme: I modul 1. Inkluzivni pokret 2. Smetnje u razvoju i tekoe u uenju 3. Prihvatanje razliitosti 4. Objektivna procjena djejeg ponaanja II modul 1. Imlementacija na konkretnom primjeru 2. Izrada IROP-a I dio 3. Izrada IROP-a II dio 4. Partnerstvo sa roditeljima Razmak izmeu dva modula najmanje dvije nedjelje. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 24. mart 2011. godine.
65
41. Individualni razvojni i obrazovni plan korak ka inkluzivnom obrazovanju

Autorka: Gojana urakovi Insitucija/organizacija koja podrava program: JPU Ljubica Popovic, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Gojana urakovi Adresa: Ul. arhitekte Milana Popovica 1, Podgorica, Crna Gora E-mail: gojana.djuraskovic.jpuljp@t-com.me Broj telefona: 069-091-666 Broj faksa: 20-202-360 Ciljevi programa: usvajanje osnovnih smjernica za izradu i realizaciju individualnih razvojnih i obrazovnih planova i ovladavanje bazinim znanjima i vjetinama potrebnim za izradu IROP-a. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: osjetljivost na prepoznavanje i uvaavanje specifinosti vaspitnih i obrazovnih mogunosti djece sa teskoama/smetnjama u razvoju; ovladavanje osnovnim elementima i tehnikama za izradu, primjenu, praenje i evaluaciju individualnih razvojnih i obrazovnih planova; ovladavanje tehnikama kontinuiranog praenja razvojnih postignua djece sa teskoama/smetnjama u razvoju i ovladavanje osnovama timskog rada nastavnika, roditelja, strunih saradnika kole i drugih institucija. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim i kolskim ustanovama. Metode i tehnike rada: predavanja, iskustveno-edukativne radionice i individualni i grupni rad sa i bez mentora. Teme: 1. dan 1. Uvodna radionica (informisanje o rasporedu, nainu rada i iskustvima uesnika u radu sa djecom sa tekoama/smetnjama u razvoju i njihovoj upuenosti u izradu IROP-a) 2. ta su individualni razvojni i obrazovni planovi (tim za izradu IROP-a, ta treba da sadri IROP, planiranje)? 3. Posmatranje i procjena prvi korak u izradi IROP-a 2. dan 1. Predavanje Postupci prilagoavanja ili kako emo stii do cilja 2. Radionica Postavljanje razvojnih i obrazovnih ciljeva i zadataka kao okosnica individualnih razvojnih i obrazovnih planova Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (devet sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (pisani materijal sa seminara). Termin realizacije jednog seminara: 4. februar 2012. godine.
66
42. Inkluzivno obrazovanje praktina primjena defektoloke teorije i prakse u implementaciji inkluzivnog obrazovanja
Autorke: Svetlana Vukainovi i Bruna Mudri-Petrovi Insitucija/organizacija koja podrava program: JUO Ilija Kii, Zelenika Odgovorna osoba (koordinatorka): Svetlana Vukainovi Adresa: Ul. Nikole Ljubibratia 78 ; Herceg Novi E-mail: filipvukasinovic@t-com.me; c.v@t-com.me Broj telefona: O31-342-173; 069-094-364; 069-766-898 Ciljevi programa: ovladavanje neophodnim minimumom znanja i vjetina potrebnih nastavnicima za rad sa djecom s tekoama i smetnjama u razvoju, s naglaskom na primjeni oligofrenopedagogije i oligofrenometodike. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: prepoznavanje najeih vrsta smetnji i tekoa; primarna reakcija; timski rad; komunikacija sa roditeljima; osnove oligofrenopedagogije, oligofrenometodike i logopedije s konkretnom primjenom na konkretnim primjerima; aktivna i usmjerena ciljana opservacija; izrada IROP-a p mjeri djeteta i prepoznavanje ouvanih i vitalnih kapaciteta djeteta i njihovo stimulisanje. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja i razredne i predmetne nastave, pedagozi, psiholozi i direktori kola i vrtia. Metode i tehnike rada: interaktivne radionice. Teme: 1. Iskustva u radu s djecom sa smetnjama ili tekoama u razvoju, pravilna i aktivna opservacija, adekvatan trija i procjena preostalih sposobnosti djeteta, pravilan i adekvatan pristup razliitim vrstama mentalnih smetnji (najei tipovi i vrste smetnji i tekoa) 2. Posebni i prilagoeni programi, segregacija, integracija, inkluzija, nain i potreba prilagoavanja programa i stepen prilagoavanja programa u zavisnosti od vrste smetnje ili tekoe 3. Disleksija pojam, prepoznavanje, individualne vjebe na asu, vjebe u grupi, orijentaciona prognoza 4. Disgrafija pojam, prepoznavanje, adekvatne individualne vjebe na asu, aktivnosti u grupi 5. Dislalija pojam, prepoznavanje, individualne vjebe na asu 6. Diskalkulija pojam, prepoznavanje, osnovne smjernice u tretiranju, rad na asu i neophodna pomagala i didaktiki materijal 7. Osnove oligofrenometodikog pristupa u nastavi matematike (poev od neophodnih predvjebi i njihovog trajanja, dinamike i sadraja, preko svih vjebi za formiranje pojma kvalitativnih i kvantitativnih karakteristika broja, do formiranja pojma broja), poetak i metoda uenja sabiranja i oduzimanja uz potovanje oligofrenopedagokih principa, prepoznavanje potencijala djeteta u toj oblasti i potovanje principa po mjeri djeteta 8. Osnove oligofrenometodikog pristupa u nastavi maternjeg jezika (poev od neophodnih predvjebi za usvajanje osnovnih pojmova vezanih za govor, itanje i pisanje do savladavanja nastavnog gradiva pomou oligofrenopedagokih metoda u okviru djejh potencijala po mjeri djeteta) 9. Izrada odgovarajueg individualnog obrazovnog razvojnog plana (IROP) na osnovu trenutnog nivoa postignua (TNP) i preostalih razvojnih potencijala djeteta (vjetine prilagoavanja plana i programa i pronalaenja preostalih kapaciteta djeteta uz potovanje principa po mjeri djeteta)
67
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 15 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 22. i 23. oktobar 2011. godine.
68
43. Intenzivna interakcija u grupama djece sa tekim kombinovanim smetnjama

Autorka: Cath Irvine Isitucija/organizacija koja podrava program: JU Zavod profesionalnu rehabilitaciju invalidne djece i omladine, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Nataa Kneevi Adresa: Ul. princeze Ksenije 6, Podgorica E-mail: intenzivna.interakcija.me@gmail.com Broj telefona: 068-529-234 Broj faksa: 020-640-408 Ciljevi programa: sticanje znanja potrebnih za primjenu instrumenata za sistematsko posmatranje i praenje djejeg individualnog napredovanja u razvoju i uenju; razvijanje profesionalne osjetljivosti za posmatranje razvoja djece i praenje njihovog individualnog napredovanja u razvoju; pomo nastavniku, odnosno osobi koja radi s djetetom sa tekoama, da uspostavi bolju komunikaciju sa djecom koja imaju tee smetnje u razvoju (tee smetnje u intelektualnom razvoju, teki oblici autizma, tei oblici cerebralne paralize i Daunovog sindroma i druga dijagnosticirana ili nespecifina stanja), koja ne komuniciraju sa okruenjem i do sada nijesu napredovala ili reagovala na drugu stimulaciju, i pomo nastavniku da bolje upozna dijete i bolje razumije i odgovori na njegove potrebe i razvijanje partnerskog odnosa sa roditeljima (koji bi takoe trebalo da budu kljueni u obuku). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razvijanje specifinog naina rada i komunikacije sa djecom s teim smetnjama u razvoju; kreiranje podsticajne sredine za uenje pogodne za rad s djecom sa smetnjama u razvoju; usklaivanje rada s nivoom djetetovog uea bez zauzimanja dominantne pozicije; rad u timu; vjetine i znanja koji su potrebni za praenje i evidentiranje napredovanja djece u razvoju i kreiranje i njegovanje partnerskog odnosa sa porodicom i drugim osobama koje rade sa djetetom. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja, personalni asistenti, struni saradnici i medicinsko osoblje (medicinske sestre, fizioterapeuti) u predkolskim ustanovama, dnevnim centrima i udruenjima roditelja djece sa smetnjama u razvoju i roditelji djece s posebnim potrebama. Metode i tehnike rada: iskustveno-edukativne radionice i praktian rad. Teme: 1. Teorijski okvir i prikaz programa (kratak pregled emotivnog i socijalnog razvoja: kako poinje i tee tipian proces razvoja, kako tee razvoj kod djece sa tekoama), kratak pregled toka procesa uenja, Pijaeova teorija ponaanja u ranom djetinjstvu, terapeutski pristupi u radu sa djecom s tekoama (pristup osnovne njege, pristup stimulacije, bihejvioralni pristup i interaktivni pristup), istorijska perspektiva i teorijski kontekst intenzivne interakcije, efekti i ciljevi intenzivne interakcije, kako se odvijaju sesije intenzivne interakcije 2. Efekti primjene intezivne interakcije 3. Sistem voenja biljeaka u okviru intenzivne interakcije (instrukcije popunjavanja i naina voenja evidencije formulari za posmatranje, formulari za posmatranje u okviru intenzivne interakcije, formulari za sesije intenzivne interakcije, formulari za biljeenje novih oblika ponaanja i ostvarenog napretka, videosnimak intenzivne interakcije) za kolovanje i
69
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 4. Praktian rad (sesije intenzivne interakcije, pregledanje i analiza videosnimaka, stila rada uesnika i napretka djece) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): pet jednodnevnih seminara (40 sati). Broj uesnika u grupi: od tri do est uesnika.
70
44. Ka inkluziji
Autori: Jadranka Radulovi, Jelisavka Gavrani, Marina Vuerakovi, Igor Tomi, Budimir Mrdak, Mirjana Vuini i Zoran Bokovi Insitucija/organizacija koja podrava program: JU Zavod profesionalnu rehabilitaciju invalidne djece i omladine, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Jadranka Radulovi Adresa: Ul. princeze Ksenije 6, Podgorica E-mail: intenzivna.interakcija.me@gmail.com Broj telefona: 067-400-169; 069-560-512. Broj faksa: 020-640-408 Ciljevi programa: sticanje osnovnih znanja za kvalitetan rad s djecom sa teim kombinovanim smetnjama radi ouvanja postojeih i podsticanje razvoja novih vjetina u oblasti komunikacije, socijalizacije, samozbrinjavanja, prostorne i vremenske orjentacije i radne okupacije, i pomo u radu s roditeljima djece sa teim kombinovanim smetnjama. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razvijanje specifine metodologije i tehnike u radu s djecom sa teim kombinovanim smetnjama u razvoju koja su ukljuena u program osposobljavanja za samostalan ivot. Ciljne grupa: vaspitai, personalni asistenti, struni saradnici, medicinsko osoblje (medicinske sestre, fizioterapeuti). Metode i tehnike rada: iskustveno-edukativne radionice i praktian rad. Teme: 1. Komunikacija je u uskoj vezi sa socijalnim vjetinama (pozitivan stav prema vlastitoj linosti, jaanje samopuzdanja, sklapanje prijateljstva, iznoenje vlastitog stava, razvijanje osobina samostalnog i grupnog ponaanja vezanih za ivot, verbalna i neverbalna komunikacija) 2. Samozbrinjavanje (njegovanje i razvijanje navika u vezi s higijenom), pravilna i umjerena ishrana (ponaanje za stolom, upotreba pribora za stolom), samostalno oblaenje i obuvanje, faktori ouvanja zdravlja (kretanje, zdrava ishrana), ekonomska korisnost (pripremanje i raspremanje radnog prostora) 3. Radno vaspitanje (skladan razvoj tjelesnih sposobnosti spretnost ruku i prstiju, usmjereno rukovanje sredstvima i priborima za rad, odravanje sredstava i pribora za rad) 4. Rad sa roditeljima (upoznavanje sa smetnjama koje dijete ima, savjetodavne instrukcije u radu sa djetetom lina higijena, sreivanje stola nakon obroka...), rad na svakodnevnoj komunikaciji roditelja i lica koja rade sa djetetom Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 16 do 22 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 23, 24. i 25. januar 2012. godine. za kolovanje i
71
45. NTC sistem uenja - razvoj kreativnog i funkcionalnog razmiljanja i efikasnog uenja
Autori: Ranko Rajovi i Uro Petrovi Insitucija/organizacija koja podrava program: O Blao Jokov Orlandi, Bar Odgovorna osoba (koordinatorka): Tatijana Vujovi Adresa: Ul. Mila Bokovia H/13, Bar E-mail: vujovic.tanja@gmail.com Broj telefona: 068-315-330; 030-302-828 Broj faksa: 030-312-347 Ciljevi programa: opti ciljevi poveanje efikasnosti uenja i razvoja funkcionalnog miljenja svih uenika i adekvatan rad sa darovitom djecom u redovnim kolama; specifini ciljevi osposobljavanje za rad sa darovitom djecom kroz sticanje funkcionalnih znanja za podsticaj darovitosti u svakodnevnom vaspitno-obrazovnom radu sa djecom u kolskim institucijama; stimulacija i rana identifikacija darovite djece, i osposobljavanje uitelja za individualizaciju nastavnih sadraja koja moe biti primjenljiva na svako dijete. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: njegovanje i stimulacija intelektualnih sposobnosti, motorikih sposobnosti i fizike spremnosti, opaanja i pamenja; sticanje funkcionalnih znanja; razvoj samopuzdanja, radoznalosti, motivacije i kooperacije kod djece; sticanje znanja i vjetina za primjenu zagonetnih pria koje izuzetno stimuliu matu, stvaralatvo, kreativno rjeavanje problema i divergentno miljenje, i sticanje znanja i vjetina za laku identifikaciju darovite djece i stimulaciju njihovog daljeg razvoja. Ciljna grupa: nastavnici razredne i predmetne nastave i struni saradnici u osnovnim kolama. Metode i tehnike rada: verbalno-tekstualne i ilustrativno-demonstrativne metode, interaktivni i kooperativni oblici rada (radioniarski rad) i timski rad. Teme: I dan 1. Neurofiziologija uenja 2. Tehnike memorije 3. Funkcionalno razmiljanje 4. Tehnike memorije II II dan 1. Tehnike uenja I 2. Tehnike uenja II 3. Vjebe koordinacije i koncentracije 4. Tehnike uenja, memorije, analiza radova, konsultacije Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (20 sati 16 sati praktinog rada i etiri sata za primjenu u praksi nauenih metoda kroz konsultacije sa voditeljima). Broj uesnika u grupi: od 25 do 30 uesnika.
72
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Cijena po uesniku (dnevno): 30 (uraunati su honorari za autora i voditelja seminara, cijena materijala za uesnike i prirunika za nastavnike, i konsultacije sa autorima tokom est mjeseci od poetka primjene programa u praksi). Termin realizacije jednog seminara: 16. i 17. februar 2012. godine.
73
46. Prosec nastajanja smetnje i tekoe u razvoju (DCP model)

Autorke: Tamara Mili, Aida Hakimi-Osmanbegovi, Sonja Vasi, Jadranka Radulovi, Svetlana Dujovi, Marijana Bulatovi, Svjetlana Kovaevi, Snjeana Dai i Gordana Miunovi Institucija/organizacija koja podrava program: Ministarstvo prosvjete i sporta Odgovorna osoba (koordinatorka): Tamara Mili Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: t.milic@mps.gov.me Broj telefona: 020-410-156 Ciljevi programa: poveanje znanja o sistemskom pristupu invalidnosti kao teorijskoj osnovi za optimalno usmjeravanje djece sa posebnim obrazovnim potrebama u obrazovni sistem. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razvijanje metodologija i tehnika u radu s djecom sa smetnjama i tekoama u razvoju koja su ukljuena u vaspitno-obrazovni sistem prema individualnom planu podrke za svako dijete, koje kreira Komisija za usmjeravanje i izradu IROP-a u skladu sa IPP-om. Ciljna grupa: nastavnici u redovnom obrazovnom sistemu i u posebnim ustanovama. Metode i tehnike rada: iskustveno-edukativne radionice i praktian rad. Teme: 1. Zakon o vaspitanju i obrazovanju djece sa posebnim obrazovnim potrebama i Strategija inkluzivnog obrazovanja 2. Inkluzivni pokret 3. Prihvatanje razliitosti i tipovi smetnji 4. Partnerstvo sa roditeljima 5. Proces nastajanja smetnje i tekoe u razvoju DCP model 6. Instrumenti za procjenu skala sposobnosti, kvaliteta sredine i ivotnih navika 7. Servisi podrke i mape 8. Predrasude 9. Komunikacija s djecom sa smetnjama u razvoju 10. Saradnja institucija iz oblasti obrazovanja, zdravstvene i socijalne zatite, Idividualni plan podrke i Komisije za usmjeravanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 15 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 100 (obuhvata honorare za trenere i potroni materijal) Termin realizacije jednog seminara: 23, 24. i 25. mart 2012. godine.
74
47. Rad sa djecom sa tekoama iz spektra autizma i tekoama u komunikaciji i uenju

Autorka: Nataa Kneevi Insitucija/organizacija koja podrava program: JU Centar za obrazovanje i osposobljavanje 1. jun, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Nataa Kneevi E-mail: natasha-111@t-com.me; naja_kostic@hotmail.com Broj telefona: 068-529-234 Ciljevi programa: informisanje o principima rada s djecom sa tekoama iz spektra autizma i tekoama u uenju i komunikaciji; sticanje znanja i vjetina potrebnih za primjenu sistema razmjene simbola i slika u komunikaciji i uenju; razvijanje profesionalne osjetljivosti za posmatranje razvoja djece i praenje njihovog individualnog napredovanja u razvoju, i razvijanje partnerskog odnosa sa roditeljima. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: usklaivanje rada s djetetom sa djetetovim ueem; kreiranje podsticajne sredine za uenje pogodne za rad sa djecom sa smetnjama u razvoju; korienje razliitih formi komunikacije; primjena razliitih metoda i tehnika rada u poduavanju djece s tekoama iz spektra autizma i tekoama u komunikaciji u uenju. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja i razredne i predmetne nastave, personalni asistenti i struni saradnici (psiholozi, pedagozi, defektolozi) predkolskih ustanova, osnovnih kola, dnevnih centara i udruenja roditelja djece sa smetnjama u razvoju. Metode i tehnike rada: iskustveno-edukativne radionice. Teme: 1. Teorijski okvir i prikaz programa (potekoe koje imaju djeca sa autizmom) 2. Tekoe u komunikaciji kod djece sa autizmom, odnosno kod djece koja imaju umjerene i kombinovane smetnje, tekoe u komunikaciji i uenju, i tehnike koje mogu pomoi da se razviju neke forme komunikacije (gestovi, facijalna ekspresija i govor tijela; konkretni objekti kao znakovi; govor; fotografije; simboli; sistem razmjene simbola i slika; pisane rijei) 3. Upotreba simbola u svakodnevnim aktivnostima kod kue i u koli (rasporedi asova, podjela asa na dionice, grupni rad, rutine..) 4. Optimalni kanali komunikacije (strategije, koraci, aktivnosti, ciljevi) 5. Socijalne prie Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 10 do 20 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 12, 13. i 14. april 2012. godine.
75
48. Razvoj socijalne kompetencije kod djece: Kutija puna osjeaja

Autorke: Maja Stefanovi i Vesna ivanovi Insitucija/organizacija koja podrava program: Udruenje vaspitaa Crne Gore Odgovorna osoba (koordinatorka): Gordana Mijovi Adresa: uanj 19a, Bar E-mail: dekupaz.atelje@gmail.com Broj telefona: 069-066-744 Broj faksa: 030-302-101 Ciljevi programa: opti ciljevi osposobljavanje ciljne grupe za pravovremeno prepoznavanje djece koja se suoavaju sa odreenim problemom u svojoj porodici ili okruenju radi unapreenja i jaanja kvaliteta vaspitno-obrazovnog procesa; specifini ciljevi osposobljavanje vaspitno-obrazovnog kadra i roditelja djece predkolskog uzrasta za pravovremeno prepoznavanje djece sa tekoama u razvoju koja ispoljavaju odreeno ponaanje ili stanje (npr. regresija). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: profesionalni kapaciteti zaposlenih, naroito u oblasti inovativnih metoda nastave i upravljanja grupom; sticanje dodatnih vjetina za rad s djecom sa tekoama u razvoju; sticanje dodatnih vjetina za rad s djecom u krizi i rad sa didaktikim materijalom Kutija puna oseaja. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja, medicinske sestre i struni saradnici. Metode i tehnike rada: radionice teorijskog i praktinog rada, i grupni i individualni pristup. Teme: I faza Dijete i kriza II faza Kutija puna osjeanja Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 20 do 40 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 35 (obuhavta honorare za trenere i potroni materijal). Termin realizacije jednog seminara: 24, 25. i 26. februar 2012. godine.
76
49. Inkluzivno obrazovanje u srednjoj koli

Autorke: Mirjana urovi i Ranka Boovi Insitucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Ranka Boovi Adresa: Ul. Nikole Tesle b.b., Niki E-mail: jack21@t-com.me Broj telefona: 069-211-505 Broj faksa: 040-247-367 Ciljevi programa: unapreenje kompetencije nastavnika za rad s djecom sa smetnjama u razvoju ili tekoama u uenju; informisanje o inkluzivnom pokretu kod nas i u svijetu, i o tipovima smetnji i tekoama u uenju; osposobljavanje za partnerstvo i timski rad; osposobljavanje za izradu IOP-a, primjenu razliitih metoda uenja i ocjenjivanje uenika. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: prepoznavanje uenika koji imaju tekoe u uenju i razvijanje osjetljivosti za njihove posebne obrazovne potrebe; prepoznavanje specifinosti i stilova uenja; prepoznavanje ouvanih potencijala uenika; korigovanje problematinog ponaanja uenika i izrada IOP-a uenika. Ciljna grupa: nastavnici i struni saradnici srednjih skola. Metode i tehnike rada: interaktivne radionice. Teme: I dan 1. Inkluzivni pokret- pravo na razliitost 2. Razvojne smetnje i tekoe 3. Posmatranje u cilju objektivne procjene 4. IROP I dio II dan 1. IROP (izrada) II dio 2. Problematino ponaanje I dio 3. Problematino ponaanje II dio 4. Ocjenjivanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 30 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 16. i 17. mart 2012. godine.
77
VI OBRAZOVANJE ZA DEMOKRATSKO GRAANSTVO

50. Obrazovanje za drutvenu pravdu: nain izgradnje otvorenog drutva protiv predrasuda i stereotipa (program za djecu)
Autorke: prof. dr Dawn Tankersley, prof. dr Nancy Jean Smith, Alma Flor Ada i F. Isabel Campoy (za potrebe naeg obrazovnog sistema program je prilagodio struni tim Pedagokog centra Crne Gore) Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Biljana Maslovari Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: biljanam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: obuka nastavnog kadra za sprovoenje obrazovnog programa na osnovu kojeg e se unaprijediti odnosi izmeu porodice i kole radi stvaranja u kolama atmosfere u kojoj e svako pojedinano dijete moi da ostvari svoj cjelokupni potencijal. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: po zavrenoj obuci uesnici e razumijeti filozofiju/koncept obrazovanja za drutvenu pravdu i znaaj njene primjene u praktinom radu sa djecom. Ciljna grupa: nastavnici (prevashodno oni koji rade u niim razredima osnove kole). Metode i tehnike rada: radionice su kombinacija prezentacije teorije i aktivnosti uesnika. Ukupno, za teoriju je predvieno oko 35 odsto radionice, a za aktivnosti i obradu oko 65 odsto. Dakle, napravljen je balans imeu kognitivnih i afektivnih aspekata rada. Teme: 1. Teorijski okvir i prikaz programa (uvod u obrazovanje za drutvenu pravdu, multikulturno i transformaciono obrazovanje, osnovni principi i primjena obrazovanja za drutvenu pravdu, transformaciono obrazovanje: iri kontekst, primjena obrazovanja za drutvenu pravdu) 2. Proces transformacionog dijaloga i obrazovanja (nastavne jedinice u kojima se primjenjuje proces transformacionog dijaloga, korienje pria, fotografija, artefakata) 3. Autori iz uionice (osnaivanje nastavnika u linom iskazivanju, knjiice nastale u uionici kao mostovi izmeu kultura, nastavne jedinice: afirmacija sopstvenosti, slavljenje ljudskih kvaliteta; osnaivanje linog identiteta; izgradnja zajednica; integracija obrazovanja za drutvenu pravdu u kurikulum) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): trodnevni seminar (18 sati). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarsko-modularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 25 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 35 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 29, i 30. i 31. januar 2011. godine. 78
51. Obrazovanje za drutvenu pravdu: nain izgradnje otvorenog drutva protiv predrasuda i stereotipa (program za odrasle)
Autorke: prof. dr Suzan Rona, prof. dr Nancy Jean Smith, dr Jelena Vraneevi i Zorica Triki (program je zajedniki projekat Fondacije za otvoreno drutvo iz Budimpete i Centra za interaktivnu pedagogiju iz Beograda) Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Biljana Maslovari Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: biljanam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: da se poveaju znanje, razumijevanje i osjetljiivost uesnika na mehanizme koji ine (i pomou kojih se odravaju) sisteme dominacije; da se razvije posveenost procesu izgradnje kapaciteta za promjenu na linom, profesionalnom i institucionalnom planu i interkulturnu osjetljivost; da uesnici shvate kako nastaju stereotipi i da razviju vjetine za njihovo prepoznavanje i prevazilaenje, kao i oblike u kojima se javlja opresija, i da naue strategije koje e im pomoi da transformiu okolinu (kako linu, tako i institucionalnu). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: iniciranje procesa line i profesionalne transformacije i izgradnja aktivnog/aktivistikog pristupa u borbi protiv predrasuda i stereotipa. Ciljne grupe: nastavnici, ali i svi ostali obrazovni profili (posebno oni koji u svakodnevnom radu utiu na ivot djece). Metode i tehnike rada: radionice su kombinacija prezentacije teorije i aktivnosti uesnika. Aktivnosti ine individualni rad i rad u malim i velikim grupama. Ukupno, za teoriju je predvieno oko 35 odsto radionice, a za aktivnosti i obradu oko 65 odsto. Dakle, zastupljen je balans imeu kognitivnih i afektivnih aspekata rada. Teme: I modul 1. Uvod u obrazovanje za drutvenu pravdu (logistika, ishodi, problematizacija, oekivanja, pria o imenu) 2. Uspostavljanje pravila i ogranienja (smjernice za ivot, vanost konteksta) 3. Identifikacija (tri kulture) 4. Imenovanje ljudska priroda (lini prostor, domeni funkcionisanja, konstruktivistiko sluanje) 5. Konsolidovanje i proirivanje znanja (oglaavanje, etiketiranje) 6. Okrivi okrivljenog (struktura moi) 7. Meta: jesmonijesmo (preko crte, reci javno) 8. Mo i oglaavanje (kultura moi) 9. Ramatranje i razumijevanje tuih realnosti (iskustvo autsajdera, dijalog kao proces) 10. Od oglaavanja do djelanja 11. Vrednovanje razliitosti i stvaranje saveznika II modul 1. Norme i oekivanja 2. U meuvremenu
79
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 3. DEI model (tri fotografije, primjena DEI modela) 4. Forme represije (razumijevanje i manifestacije opresije) 5. Konsolidovanje i proirivanje znanja 6. Inventar potreba (potrebe u vezi s manjinskim grupama) 7. Interkulturna osjetljivost 8. Drutvena klasa 9. Konsolidovanje i proirivanje znanja (krugovi nasilja) 10. O opresiji 11. Jezik pozitivne akcije (plan akcije) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): realizuju se dva modula, koji traju est dana. Na prvom, trodnevnom seminaru (ili I modul Izgradnja kritike svijesti) koristi se dijalog i postavljaju problemi da bi se uesnicima pomoglo da imenuju i da se oglase o temamama koje su povezane s predrasudama i opresijom, dok se na drugom, trodnevnom treningu (ili II modul Od refleksije do akcije sa rijei na djela) naglaavaju startegije i lina posveenost koje su potrebne za preduzimanje individualne i institucionalne akcije. Ukupan efektivni rad traje 36 sati. Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 25 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 35 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 28, i 29. i 30. mart 2012. godine. i 27, 28. i 29 april 2012.
80
52. Mi, narod... Ja, graanin

Autor: Civitas Montenegro Institucije/organizacije koje podravaju program: Civitas Montenegro i Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Marijana Cerovi Adresa: Ul. Danila Bojovia b.b., Niki E-mail: cmarijana_2ooo@yahoo.com Broj telefona: 040-247-109 Broj faksa: 040-247-109 Ciljevi programa: podsticanje razvoja demokratskih i graanskih vrijednosti nastavnika i uenika, razvijanje pozitivnih graanskih stavova i informisanje uenika o politikim procesima, javnoj politici i potrebi uestvovanja u javnom ivotu. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikacija; organizovanje timskog rada; voenje projekta; istraivanje i rjeavanje problema. Ciljne grupe: nastavnici osnovnih kola, gimnazija i srednjih strunih kola, i direktori osnovnih kola i gimnazija. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Pojam javna politika 2. Identifikacija problema u lokalnoj sredini 3. Uoavanje mjera javne politike za rjeavanje problema 4. Saradnja sa lokalnom zajednicom (posjeta institucijama u lokalnoj zajednici) 5. Predlaganje mjera za rjeavanje problema 6. Plan akcije za rjeavanje problema 7. Izrada portfolija Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): seminar za nastavnike etiri dana (po etiri radionice); rad sa uenicima 18 sati; prezentacija portfolija na nivou kole, optine, regije i drave. Ukupno, program traje pet mjeseci. Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 19. novembar 2011. godine.
81
53. Kako izgraditi odnose povjerenja

Autorke: Vesna Baukovi, Radmila erkovi, Azra Jasovi, Lidija Stevovi i Ilhana abovi Institucija/organizacija koja podrava program: MAXIMA HUMANITAS, Podgorica Odgovorne osobe (koordinatorke): Radmila erkovi i Lidija Stevovi Adresa: Ul. Jovana etkovia 14, Podgorica E-mail: ecolink@t-com.me Broj telefona: 069-870-576 Broj faksa: 020-645-781 Cilj programa: doprinos izgradnji humanijih odnosa u koli i porodici. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikacija i mirno rjeavanje konfliktnih situacija, i podrka ukupnim procesima reforme obrazovanja. Ciljne grupe: nastavnici, roditelji, psiholozi, pedagozi i svi koji su zainteresovani za ostvarenje programa. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Znaaj povjerenja meu svim uesnicima u nastavnom procesu (uenici, nastavnici, uprava kole, roditelji...) 2. Znanja i vjetine potrebni za izgradnju povjerenja 3. Odnosi povjerenja u koli, porodici, drutvu... 4. Nain donoenja odluka kako odluujemo? 5. Prava i obaveze uenika u koli 6. Prava i obaveze mladih u porodici 7. Saradnja izmeu kole i porodice 8. Potovanje djejih prava 9. Znaaj komunikacije i afirmacije sopstvene linosti 10. Naini afirmacije sopstvene linosti (pozitivno i negativno ja) 11. Pomo drugome da nae rjeenja i alternativu 12. Izazovi sa kojima se mladi danas susreu 13. Kako moemo pomoi dragim ljudima da budu iskreni prema nama? 14. Kada djeca zlostavljaju djecu (nasilje prepoznavanje i prevencija) 15. Kako emocionalno zlostavljanje moe ozbiljno ugroziti psiholoki i socijalni razvoj? 16. Konflikt ili nenasilna komunikacija? Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): od est do dvanaest mjeseci (dva trodnevna seminara, 24 radionice ukupno 48 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 19. novembar 2011. godine.
82
54. Demokratija i obrazovanje

Autori: Radna grupa Civitas Montenegra i Filozofskog fakulteta u Nikiu Institucije/organizacije koje podravaju program: Civitas Montenegro i Filozofski fakultet, Niki Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Nikola Mijanovi Adresa: Ul. Danila Bojovi b.b., Niki E-mail: liberom@t-com.me Broj telefona: 043-243-921 Broj faksa: 043-247-109 Ciljevi programa: informisanje uesnika o osnovnim pojmovima demokratije i sutini ljudskih prava; objanjenje da uenje o demokratiji i ljudskim pravima ne moe biti odvojeno od uenja o duhu demokratije ljudskih prava; uvianje da se sadraji o demokratiji i ljudskim pravima ne mogu prenositi na akademski nain, ve kooprerativnim uenjem, odnosno neposrednim ukljuivanjem mladih u aktivnosti u kojima se odluuje o pitanjima znaajnim za njihovu egzistenciju; ovladavanje vjetinama za razvoj demokratije i ljudskih prava i shvatanje, odnosno prihvatanje injenice da je uenje o demokratiji i ljudskim pravima nuna potreba, koju treba zadovoljiti na otpimalan nain; informisanje o osnovnim vidovima uenja o demokratiji i ljudskim pravima; informisanje o organizacionim vidovima i rjeenjima koji e omoguiti da se ciljevi uenja o ljudskim pravima ostvaruju na zadovoljavajui nain; informisanje o najfunkcionalnijim organizacionim oblicima rada, primarnim za ostvarenje ciljeva uenja o demokratiji i ljudskim pravima, i razvijanje svijesti o demokratiji u koli, za ta je osnovna pretpostavka neposredna i otvorena meuljudska komunikacija. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: kompetencije nastavnika graanskog vaspitanja i obrazovanja, ali i ostalih, da praktikuju demokratsku komunikaciju sa uenicima, ire njihova znanja iz te oblasti i podiu ukupni nivo kompetenicija za rad u nastavi. Ciljne grupe: nastavnici osnovnih i srednjih kola koji predaju graansko vaspitanje i obrazovanje i ostali nastavnici. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Osnove demokratije (demokratija i graansko drutvo, lokalna i globalna solidarnost i meuzavisnost, nacionalni identitet i globalizacija) 2. Ljudska prava i slobode (prava i vrijednost, stablo ljudskih prava) 3. Demokratizacija kole (izgradnja demokratske atmosfere u uionici, stvaranje i potovanje pravila) 4. Kako demokratizovati kolski sistem? izvori i kritika (mjesto i uloga studentskog parlamenta) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva trodnevna seminara (24 efektivne radionice). Broj uesnika u grupi: od 25 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 25. novembar 2011. godine.
83
55. Obrazovanjem protiv predrasuda

Autorka: Sanja panja Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Djeca Crne Gore Odgovorna osoba (koordinatorka): Sabra Dragovoja Adresa: Ul. Vasa Raikovia 5, Podgorica E-mail: sdragovoja5@yahoo.com Broj telefona: 068-354-629 Ciljevi programa: jaanje temelja uzajamnih odnosa izmeu razliitih drutava i razliitih veinskih ili manjinskih kulturnih skupina; sticanje profesionalnih vjetina i sposobnosti za prevazilaenje i bolje razumijevanje predrasuda i stereotipa; odbrana i razvoj kulturnog pluralizma u drutvu; uvoenje teme o predrasudama i stereotipima u nastavi; pomo djeci da se konstruktivno nose s konfliktima pojanjavanjem razliitih interesa i traganjem za zajednikim ciljevima; osposobljavanje nastavnika da pomognu djeci u prevazilaenju stereotipa i etiketiranja unutar kole i na taj nain smanje nasilje u koli, i osposobljavanje za osmiljavanje aktivnosti kojima e se poboljati kola i uiniti bezbjednijim okruenjem za svu djecu. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikacija sa djecom i kolegama; partnertstvo i timski rad; kreiranje atmosfere prihvatanja u grupi/razredu; sposobnost za prepoznavanje predrasuda i senzibilitet za potrebe razliitih aktera u ivotu kole. Ciljne grupe: nastavnici, psiholoko-pedagoka sluba, uprava kole i roditelji. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: I modul 1. Vrednovanje razliitosti 2. Kultura i iskustva iz kulture 3. Aktivnosti zemlje albatrosa 4. Iskustveno uenje/razgovor o naim predrasudama 5. Etiketiranje kredo podrke 6. Pravo: moja prava tvoja prava 7. Grupe kojim pripadamo 8. Evroeljeznice 9. Komunikacija 10. Uticaj prethodno prihvaenih stavova na donoenje odluka 11. Pruanje podrke vjebanje empatije i ostalih vidova podrke II modul 1. Stvarnost naih drutava razliitost 2. Multikulturna i interkulturna drutva 3. Kultura/subkultura definicija, strategije 4. Identitet definicija, stragetije 5. Etnocentrizam, diskriminacija, ksenofobija (definicija, strategija, aktivnost) 6. Antisemitizam (definicija, strategija, aktivnost) 7. Rasizam (definicija, strategija, aktivnost) 8. Netolerancija (definicija, strategija, aktivnost) 9. Mo (definicija, strategija, aktivnost) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): est dana (3+3 dana, 24 radionice 36 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 20 uesnika.
84
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Cijena po uesniku: 18 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 1. novembar 2011. godine.
85
56. Omladinski parlament

Autori: Momir Dragievi, Zorica Kotri i mr Miomirka Lui Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Momir Dragievi Adresa: Ul. Branka opia 4, Herceg Novi E-mail: dmomirh@gmail.com Broj telefona: 031-344-005 Broj faksa: 031-344-004 Ciljevi programa: osposobljavanje nastavnika za pruanje podrke i pomoi uenicima da osvoje prostor za neposredno djelovanje i ostvarivanje sopstvenih prava. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: podsticanje individualnih sposobnosti; aktivno djelovanje; pozitivan stav prema promjenama i inovacijama; preuzimanje rizika, kada je to opravdano; podsticanje predispozicija za preuzimanje incijative; kooperativan i fleksibilan rad; unapreenje komunikacijskih vjetina; informisanje o pravima i obavezama omladinskog parlamenta i davanje uputstava o preduslovima za formiranje akog parlamenta. Ciljne grupe: nastavnici srednjih kola. Metode i tehnike rada: radionica iz oblasti komunikacije, timskog rada i izrade projekata, i SSMO analiza. Teme: komunikacija, timski rad, izrada projekata i SWOT analize (potrebno je da se urade po dvije radionice iz svih oblasti). Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (po est sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
86
57. Podrka procesu reforme obrazovanja u Crnoj Gori Nansen kola dijaloga i kolska medijacija
Autorke: prof. dr Sonja Tomovi-undi i Ivana Gajovi Institucija/organizacija koja podrava program: Nansen dijalog centar Crna Gora, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Ivana Gajovi Adresa: Ul. Vukice Mitrovi 8, Podgorica E-mail: igajovic@t-com.me Broj telefona: 020-655-299 Broj faksa: 020-655-305 Ciljevi programa: sticanje novih znanja o kulturi dijaloga, toleranciji i mirnom rjeavanju sporova u kolskoj sredini; irenje znanja o novim metodologijama u drutvenim naukama; razmatranje vanosti stvaranja pozitivne sredine za uenje odraslih; uoavanje i analiza vjetine voditelja interaktivne obuke; prepoznavanje znaaja posredovanja medijacije u sporovima koji se deavaju u kolskoj sredini; sticanje znanja i vjetine potrebne da se sukob transformie i time promijeni negativan stav prema konfliktu sagledavanje konflikta kao katalizatora pozitivnih promjena; uoavanje i usvajanje vjetina interaktivne nastave u grupi drutvenih predmeta; razmatranje uloge podrke individualnog i kontinuiranog uenja odraslih; unapreenje znanja i vjetina iz oblasti multikulture i mulitetnikih odnosa u sistemu obrazovanja; identifikovanje potrebe ukljuivanja brojnih aktera koji uestvuju u sistemu obrazovanja (uenici, roditelji, nastavnici, uprava kole, roditelji i ira zajednica); identifikovanje i razmjena primjera dobre prakse; irenje znanja iz grupe drutvenih predmeta i posredovanje u sporovima u kolskoj sredini. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje principa efikasne i kvalitetne primjene interaktivne obuke u nastavnom radu; primjena razliitih metoda i tehnika rada tokom interaktivne obuke; bolje razumijevanje drugog i dugaijeg; uvid u model multikulturnog obrazovanja; poznavanje i osnaivanje primjene savremenih metodologija u grupi drutvenih predmeta; poznavanje i primjena posredovanja u kolskim sporovima kao najboljeg metoda za alternativno rjeavanje sporova; izrada plana primjene i uspostavljanja medijacijskog ugla u koli; primjena razliitih znanja i vjetina radi naprijeenja Whole school approach cjelovitog pristupa koli. Ciljne grupe: nastavnici predmetne i razredne nastave, strune slube, kolska adminsitracija, roditelji, uenici i predstavnici obrazovnih institucija (MPS, Zz, CSO, ICCG). Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Uvodne naznake o dijalogu i komunikaciji 2. Aktivno sluanje i nenasilna komunikacija 3. Etika u dijalogu 4. Demitologizacija istorije 5. Religijski dijalog 6. Predavanje istorije i dijalog u istoriji 7. Vjetine pregovaranja 8. Uloga dijaloga u prevenciji konflikata 9. Dijalog meu rodovima 10. Tolerancija
87
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 11. Socio-lingvistika dimenzija dijaloga 12. Transformacija konflikata 13. Savremene metodologije drutvenih nauka 14. Praksa i vrijednosti Nansen dijaloga 15. Antropoloka dimenzija dijaloga, zavrne naznake o dijalogu Teme 1. 2. 3. za program kolska medijacija: kolska medijacija Strategijska medijacija Napredna obuka za kolsku medijaciju
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): 15 radnih dana, odnosno 45 sati efektivnog rada (tokom etiri mjeseca). Broj uesnika u grupi: od 20 do 28 uesnika.
88
58. Kultura ljudskih prava

Autorka: doc. dr Ivana Jeli Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Ivana Jeli Adresa: Pravni fakultet, Ul. 13. jula 2, Podgorica E-mail: ljelic@yahoo.com Broj telefona: 067-879-498 Broj faksa: 020-408-992 Ciljevi programa: da uesnici shvate graanska, politika, socijalna i ekonomska prava, prava u oblasti kulture, prava djeteta, prava manjina i multikulturu; usvajanje evropskih vrijednosti u obrazovanju o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, i irenje kulture ljudskih prava. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razvijanje svijesti o pripadanju prava ovjeku na osnovu njegovog dostojanstva i samosvojne ljudske prirode; razumijevanje ideje o evropskim vrijednostima u sferama socijalnog ivota i razumijevanje koncepta zabrane diskriminacije i njenih savremenih oblika. Ciljne grupe: nastavnici graanskog vaspitanja i graanskog obrazovanja u osnovnim i srednjim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Koncept savremene zatite ljudskih prava 2. Evropski sistem zatite ljudskih prava 3. Implementacija ljudskih prava 4. Zabrana diskriminacije u meunarodnom pravu i pravu Crne Gore 5. Graanska i politika prava 6. Ekonomska i socijalna prava 7. Kolektivna prava 8. Kulturna prava 9. Prava djeteta 10. Pravo i multikultura 11. Interkulturni dijalog 12. Zatita prava manjina Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri seminara od po 12 radionica (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika (po seminaru). Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 25. novembar 2011. godine.
89
59. Ljudska i djeja prava

Autori: Nadeda Vujakovi, Nikolaj Kneevi, Olivera Pavievi, Momir Dragievi, Leon okaj i Zlata Crnogorevi Institucija/organizacija koja podrava program: Kultur Kontakt Austrija Odgovorna osoba (koordinatorka): Nadeda Vujakovi Adresa: Ul. Bijelog Pavla 16, Danilovgrad Telefon: 069-435-908 Cilj programa: osposobljavanje nastavnika za razumijevanje i primjenu sadraja vezanih za ljudska i djeja prava. Ciljne grupe: nastavnici graanskog vaspitanja i obrazovanja. Teme: 1. Istorija ljudskih prava 2. Dokumenti o ljudskim i djejim pravima 3. Mehanizmi zatite 4. Osnovne vrijednosti ljudskih prava Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva i po dana (15 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 27. januar 2012. godine.
90
60. Integrisanje principa rodne ravnopravnosti u obrazovnim institucijama u Crnoj Gori

Autorka: Nada Drobnjak Institucija/organizacija koja podrava ravnopravnost Vlade Crne Gore, Podgorica program: Kancelarija za rodnu
Odgovorna osoba (koordinatorka): Irena Bokovi Adresa: Ul. Stanka Dragojevia 2, Podgorica E-mail: gender.kancelarija@t-com.me, gendervrcg@ t-com.me Broj telefona: 020-244-145 Broj faksa: 020-244-149 Ciljevi programa: jedan od osnovnih uslova za razvoj demokratskog drutva jeste ostvarenje principa rodne ravnopravnosti. U skladu s tim, cilj ovog programa je unapreivanje znanja i razumijevanja rodne ravnopravnosti, razumijevanje stereotipa i razvijanje vjetina za njihovo prepoznavanje i prevazilaenje. Takoe, cilj programa je formiranje linosti koje e kreirati drutvo u kojem e biti ostvareni principi rodne ravnopravnosti. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: znanje o rodnoj ravnopravnosti (i bolje razumijevanje tog pitanja) da bi ga nastavnici mogli primjenjivati u svakodnevnom radu. Ciljne grupe: nastavnici/e u vrtiima i osnovnim kolama. Metode i tehnike rada: predavanja, radionica, interaktivni rad i alternativno uenje. Teme: 1. Teorija i pojmovi rodne ravnopravnosti 2. Ostvarivanje rodne ravnopravnosti u Crnoj Gori 3. Upotreba rodno-senzitivnog jezika 4. Meunarodni i domai zakonodavni okvir rodne ravnopravnosti i primjena u praksi Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika/ca. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 21. i 22. oktobar 2011. godine.
91
61. Integrisanje principa prevencije u borbi protiv trgovine ljudima u obrazovni sistem Crne Gore
Autorke: mr Marijana Radunovi, Sonja Perii i Tijana ukovi Institucije/organizacije koje podravaju program: Ministarstvo prosvjete i sporta, Ministarstvo kulture i medija, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, MO IOM, MO UNICEF i Save the Children Odgovorna osoba (koordinatorka): Sonja Perii Adresa: Ul. Jovana Tomaevia b.b., Podgorica E-mail: sonja.perisic@gov.me Broj telefon: 067-425-001; 020-241-313 Broj faksa: 020-235-845 Cilj programa: proirivanje znanja o vanosti adekvatnog pristupa problemu trgovine ljudima; sticanje znanja i vjetina neophodnih za prenoenje znanja o fenomenu trgovine ljudima, rizicima i opasnostima vezanim za proces vizne liberalizacije i otvaranja granica; prepoznavanje potrebe ukljuivanja razliitih aktera koji uestvuju u sistemu obrazovanja (uenici, roditelji, nastavnici, uprava kole, ira zajednica itd.); prepoznavanje vanosti pruanja pomoi mladima da donesu to pravilniju odluku u vezi sa izborom zanimanja; jaanje sposobnosti za pravovremeno prepoznavanje pojave i savladavanje vjetina otpora potrebnih u eventualnim situacijama u kojima postoji rizik od trgovinu ljudima, i identifikovanje i razmjena primjera dobre prakse izmeu obrazovnog kadra i Ministarstva prosvjete i nauke radi razrade i ukljuivanja odgovarajuih (realistinih) obrazovnih modula u nastavne programe kola. Ciljne grupe: nastavnici graanskog vaspitanja (treneri). Teme: 1. Trgovina ljudima, osnovni pojmovi 2. Trgovina ljudima meunarodni standardi i domae zakonodavstvo 3. Institucijalni okvir i interagencijska saradnja 4. Posljedice trgovine ljudima, primjeri iz prakse 5. Naini preventivnog djelovanja 6. Primjeri sudske prakse u sluajevima trgovine ljudima 7. Naini ukljuivanja trgovine ljudima u redovne drutvene tokove primjeri reintegracije 8. Najbolje metode prenoenja znanja o trgovini ljudima Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno)e: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 4, 5. i 6. novembar 2011. godine.
92
62. Metodologija u slubi promjene neprihvatljivog ponaanja kod uenika i uenica

Autori: Sava Kovaevi i Aleksandra Radoman Institucija/organizacija obrazovanje, Podgorica koja podrava program: NVO Centar za obuku i
Odgovorna osoba (koordinator): Sava Kovaevi Adresa: Ul. Veljka Vlahovia 5, Podgorica E-mail: coo.montenegro@gmail.com, kovacevic.sava@gmail.com Telefon: 069-433-868 Broj faksa: 020-656-695 Ciljevi programa: informisanje o tehnikama za analizu ponaanja uenika, razumijevanje problematike drutveno neprihvatljivog ponaanja i stvaranje pozitivnog okruenja u kojem uenici mogu razviti i korisno upotrijebiti sve svoje potencijale na kognitivnom, emocionalnom i socijalnom planu, i o razliitim metodologijama koje doprinose promjeni ponaanja uenika i njihovom korienju radi smanjivanja rizika od drutveno neprihvatljivog ponaanja i strukturiranog i sistematskog djelovanja ka promjeni takvog ponaanja kod djece. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje uticaja razliitih teorija na djelovanje nastavnika i uenika u kolskom okruenju; uspjena i efektna komunikacija kroz govor, prilagoavanje komunikacije ciljnoj grupi (uenici) i voenje razgovora uz potovanje principa povjerljivosti; stavovi i vrijednosti: sposobnost da se uenik posmatra kao inidividua koja ima stavove, vrijednosti i uvjerenja, odnosno kao ravnopravan pojedinac, sa potpunim potovanjem; rad na sebi: sposobnost da se razlikuju sopstvene potrebe od potreba uenika i analiza sopstvenih postupaka, stavova i ponaanja; pristup usmjeren ka individui, prepoznavanje znaaja individualnog rada sa uenicima i omoguavanje identifikacije osjeanja, stavova, potreba i vjerovanja. Ciljne grupe: nastavnici razredne i predmetne nastave (prvenstveno nastavnici odjeljenjske starjeine). Metode i tehnike rada: interaktivne radionice, prezentacije, simultana individualna aktivnost, studije sluaja, igre uloga, akvarijum, mini-lekcije, grupne diskusije, pojedinane i grupne prezentacije, rad u parovima, rad u malim grupama, tehnika akvarijuma, kooperativno uenje, timski rad i davanje/primanje povratne informacije. Teme: 1. Drutveno neprihvatljivo ponaanje kod djece i mladih pojam i definicija 2. Uzroci, posljedice i vrste drutveno neprihvatljivog ponaanja 3. Tipovi uenika prema problematici drutveno neprihvatljivog ponaanja 4. Metodologije rada koje doprinose promjeni ponaanja uenika 5. Analiza problema (istraivanje uzroka, prepoznavanje potreba, donoenje zajednikog cilja, plan akcije i praenje promjene ponaanja) 6. Prevencija i promjena drutveno neprihvatljivog ponaanja kod djece i mladih 7. Planiranje akcije za strukturirano i sistematsko djelovanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunat je honorar za voditelje seminara). Termin realizacije jednog seminara: 20. i 21. januar 2012. godine.
93
63. Prava djeteta ivotne potrebe djeteta

Autori: Olivera Lekovi Institucija/organizacija koja podrava program: O Pavle Rovinski, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Tanja Crvenica Adresa: Ul. Miloa Obilia S2b, Podgorica E-mail: sanjaitanja@t-com.me Telefon: 067-320-452 Ciljevi programa: motivacija i podsticaj nastavnika da uenicima kreairaju, samostalno ili u saradnji, pedagoke radionice o djejim pravima i obuka da demokratskim pristupima podstiu uenika i pomau mu u aktivnom procesu uenja (nastava je efikasnija ako slijedi ivotne potrebe djeteta). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: realizacija nastavnih asova o djejim pravima; osposobljavanje za optimalni razvoj djeteta i uenje kako da titi vlastita i tua prava, i razumijevanje praktine primjene djejih prava. Ciljne grupe: nastavnici (nastavnici razredne nastave, razredne starjeine, nastavnici graanskog vaspitanja i obrazovanja), psiholoko-pedagoka sluba i uenici. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Uvod u djeja prava, dokumenta i zakoni o pravima djeteta 2. Konvencija o pravima djeteta pravo djeteta da zna svoje pravo 3. Klima u koli prepoznavanje i uklanjanje nepovoljnih inilaca koji oteavaju njegovanje prava djeteta 4. Prava djece sa smetnjama u razvoju Konvencija UN o pravima osoba sa invaliditetom, socijalni model, nediskriminacija, pristupanost i samostalan ivot, obrazovanje 5. Prava preivljavanja pravo na zdravlje, pravo na zdravu okolinu 6. Razvojna prava pravo na obrazovanje, pravo na jezik i njegovanje vlastite kulture, pravo na igru 7. Zatitna prava pravo na zatitu od zloupotrebe, zatita od droga, alkohola, duvana 8. Prava na uee pravo na slobodu govora i miljenja, pravo na udruivanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 14. april 2012. godine.
94
64. kola urbane ekologije

Autor: Aleksandar Perovi Institucija/organizacija koja podrava program: Ekoloki pokret Ozon Odgovorna osoba (koordinator): Milan Kora Adresa: Ul. beogradska S6-A, Niki E-mail: milan.korac@ozon.org.me Telefon: 068-497-754 Broj faksa: 040-213-586 Cilj programa: unapreenje stunih znanja vezanih za poznavanje nadlenosti i mogunosti uea u donoenju odluka iz oblasti ivotne sredine; uspostvaljanje meusektorske saradnje i promovisanje primjera dobre prakse kroz interaktivne radionice i panel diskusije o aktuelnim temama. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikacijski segment u radu kroz primjenu steenih iskustava. organizacioni i
Ciljne grupe: rukovodioci ekolokih sekcija i nastavnici biologije, geografije i menadmenta. Metode i tehnike rada: panel diskusije, vjebe i radionice. Teme: I modul, 1. dan 1. Vjeba: Ekoloki otisak 2. Panel diskusija: Vanost uea javnosti u donoenju odluka iz oblasti ivotne sredine 3. Prezentacija: Procjena uticaja na ivotnu sredinu i uee javnosti 4. Prezentacija: Arhuska konvencija u Crnoj Gori 2. dan 1. Predavanje: Planiranje odrivih gradova 2. Predavanje: Urbana ekologija menadment ivotne sredine 3. Predavanje: Energetska efikasnost i obnovljivi izvori energije II modul, 1. dan 1. Predavanje: Ouvanje zdravlja i ivotne sredine od uticaja raznih tetnih faktora 2. Predavanje: Reciklaa i separatno razdvajanje otpada 3. Panel diskusija: Posebni tokovi otpada kako dalje? 2. dan 1. Predavanje: Odnosi sa javnou i bioetiko novinarstvo 2. Predavanje: Civilno drutvo i uloga u zatiti ivotne sredina Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 10 do 15 uesnika. Cijena po uesniku: 120 (uraunata je cijena potrebnog materijala, smetaja i hrane, osvjeenja na pauzama i putni trokovi). Termin realizacije jednog seminara: I modul: 3. i 4. mart 2012. godine; II modul: 17. i 18. mart 2012. godine.
95
65. Uee roditelja u ivotu kole

Autori: Sava Kovaevi i Aleksandra Radoman Institucija/organizacija obrazovanje, Podgorica koja podrava program: NVO Centar za obuku i
Odgovorna osoba (koordinator): Sava Kovaevi Adresa: Ul. Veljka Vlahovia br. 5, Podgorica E-mail: coo.montenegro@gmail.com, kovacevic.sava@gmail.com Telefon: 069-433-868 Broj faksa: 020-656-695 Ciljevi programa: osvjeivanje uloge roditelja u kolskoj zajednici u cilju kvalitetnijeg ivota kole ostvarivog kroz holistiki pristup u radu i uenje djece u nastavi i van nje; ostvarivanje udruenog i sinhronizovanog djelovanja za dobrobit djeteta/mlade osobe i usvajanje navedenih znanja i vjetina u radu sa roditeljima na postupan, planiran, sistematski i kvalitetan nain kako bi usvojena znanja i vjetine mogli dugorono primjenjivati, prenositi i dijeliti sa kolegama u kolskoj zajednici i ire. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: analize stanja i mapiranje resursa u zajednici (analiziranje stanja i definisanje uloga roditelja, ukljuivanje roditelja u proces zdravog razvoja kole i rada u koli, i drutvene i graanske kompetencije); komunikacijske vjetine (uspjena i efektna komunikacija kroz govor, izvoenje uoblienih argumenata i njihovo tano i uspjeno prenoenje, voenje razgovora uz potovanje principa demokratinosti i zajednikog djelovanja i odluivanja sa roditeljima); stavovi i vrijednosti (posmatranje uenika kao inidividue sa stavovovima, vrijednostima i uvjerenjima koje treba istraivati i razvijati, korienje resursa u holistikom pristupu u radu sa djecom kroz uee roditelja, sposobnost prepoznavanja resursa koji postoje u lokalnoj zajednici i sposobnost korienja resursa iz lokalne zajednice); organizatorske vjetine u kreiranju i voenju ivota u koli (inicijativa i preduzetnitvo koji ine dio kljunih kompetencija za cjeloivotno uenje) i planiranje (sposobnost analize i planiranja dugoronih aktivnosti sa roditeljima koje utiu na kvalitetniji ivot u koli). Ciljne grupe: nastavnici predmetne i razredne nastave i uprava kole. Metode i tehnike rada: interaktivne radionice, prezentacije, simultana individualna aktivnost, studije sluaja, igre uloga, akvarijum, mini-lekcije, grupne diskusije, pojedinane i grupne prezentacije, rad u parovima, rad u malim grupama, tehnika akvarijuma, kooperativno uenje, timski rad i davanje/primanje povratne informacije. Teme: 1. Resursi u zajednici, definisanje i analiza odnosa zajednica kola 2. Roditelji kao vrijedan resurs u zajednici 3. Metode rada sa roditeljim; 4. Predstavljanje mehanizama kako da se roditelji ukljue u proces vaspitanja i obrazovanja djece/mladih 5. Naini definisanja vrijednosnih kategorija bitnih za zdrav razvoj djeteta; 6. Planiranje akcije za strukturirano i sistematsko djelovanje u cilju ukljuivnja roditelja u ivot kole Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunat je honorar za voditelje seminara). Termin realizacije jednog seminara: 12. maj 2012. godine. 96
VII METODIKA
66. Interaktivna nastava
Autori: autori originalnih modula obuke Korak po korak za osnovne kole su Kate Burke Walsh, CRI, i strunjaci Georgetown University Washington DC, SAD Pedagoki centar Crne Gore dobio je licencu od autora programa i ISSA za primjenu programa obuke u Crnoj Gori. Program su za potrebe implementacije u obrazovnim institucijama nae zemlje adaptirali: prof. dr Saa Mili, mr Milja Vujai, dr Duanka Popovi, Miodrag Vuelji, Sofija Klikovac i dr Biljana Maslovari. Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Saa Mili Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: sasam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: struno osposobljavanje nastavnika i strunih saradnika u kolama za primjenu metodologije rada u programu usmjerenom na dijete; sticanje znanja i neposrednog iskustva za kreiranje sredine koja kod djece podstie aktivan i istraivaki odnos prema procesu uenja i sticanju znanja, organizovanje po centrima aktivnosti i interesovanja; usvajanje znanja i vjetina potrebnih za formiranje i njegovanje zajednice (u uionici, odjeljenju, koli) koja ui na principima uzajamnog potovanja djece i odraslih, kao i na demokratskim principima rada i ivljenja u zajednici; razvijanje profesionalne osjetljivosti za sistematsko posmatranje razvoja i praenje individualnog napredovanja djece u uenju radi autentinog procjenjivanja; usvajanje osnovnih znanja i vjetina potrebnih za konceptualno/tematsko planiranje i evaluaciju nastave, kao i za samoevaluaciju nastavnika; ovladavanje bazinim vjetinama potrebnim za integrisano poduavanje djece na nivou optih znanja i na nivou pojedinih obrazovnih oblasti i predmeta, i podrka reformi obrazovnog sistema primjenom savremenih obrazovnih metodologija zasnovanih na opteprihvaenim pedagokim i psiholokim znanjima o razvoju djece i mladih i o procesu uenja i sticanja znanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju potrebne su za: organizovanje podsticajne i dinamine sredine za uenje u skladu sa djejim interesovanjima i savremenim konceptom naeg obrazovnog sistema; primjenu interaktivnih metoda u nastavi maternjeg jezika i knjievnosti; primjenu interaktivnih metoda u nastavi matematike; primjenu interaktivnih metoda u nastavi prirode i drutva; primjenu interaktivnih metoda u nastavi iz umjetnikih predmeta; integrisano poduavanje i tematsko (konceptualno) planiranje obrazovnih procesa i nastave, i individualizovani pristup u poduavanju. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja i razredne i predmetne nastave (osnovne i srednje kole), pedagozi, psiholozi, defektolozi i visokokolski nastavnici. Metode i tehnike rada: interaktivni seminari intenzivnog tipa (radionice, debate, prezentacije, mini-lekcije, igre uloga, i slino) i supervizijske posjete na terenu (instruktivno-pedagoki rad).
97
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Teme: Modul za nastavnike I razreda 1. Ambijent u uionici i odgovarajua organizacija rada 2. Interaktivna nastava iz maternjeg jezika i knjievnosti 3. Interaktivna nastava iz matematike 4. Interaktivna nastava iz prirode i drutva 5. Kooperativno uenje Modul za nastavnike II razreda 1. Individualizacija vaspitno-obrazovnog procesa 2. Integrisano poduavanje u prvom ciklusu tematsko planiranje 3. Saradnja izmeu kole i porodice 4. Interaktivna nastava iz umjetnosti 5. Savremeni pristup nastavi iz matematike i maternjeg jezika i knjievnosti (za program su obezbijeeni odgovarajui prirunici). Trajanje programa: kompletna obuka traje dvije godine dva seminara/modula od po etiri i po dana (svaki po 36 sati), po jedan svake godine (ukupno 72 sata). Instruktivnopedagoki rad na terenu: u prvoj godini dva dana godinje za jednu kolu; u drugoj godini dva dana (ukupno, najmanje 10 sati). Broj sati efektivnog rada i broj dana: devet radnih dana, tj. 72 sata seminarske obuke, i 10 sati instruktivnog rada na terenu (u nastavi), ukupno 13 radnih dana. Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 25 do 40 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala).
98
67. Kooperativno uenje

Autor: prof. dr Saa Mili Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Saa Mili Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: sasam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: unapreenje komunikacije na relaciji nastavnik uenik kroz primjenu kooperativnog uenja; inoviranje i poveanje kvaliteta rada nastavnika i doprinos aktuelnoj reformi vaspitno-obrazovnog procesa u obrazovnom sistemu. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje teorijskih postavki kooperativnog uenja i njegovih prednosti i eventualnih nedostataka u odnosu na ostale nastavne pristupe ili strategije (individualistiki i takmiarski), kao i pravilno definisanje pojma kooperativno uenje u sistemu pedagoko-psiholokih pojmova; poznavanje pedagoko-psiholokih teorija iz prolosti vezanih za kooperativno uenje i poznavanje praktinih pokuaja implementacije tog nastavnog pristupa u prolosti; poznavanje i razumijevanje aktuelnih pedagoko-psiholokih teorija vezanih za kooperativno uenje i aktuelnih operativnih obrazovnih modela zasnovanih na, izmeu ostalog, uenikoj kooperaciji; poznavanje i primjena kljunih elemenata efikasne i kvalitetne implementacije kooperativnog uenja, i poznavanje konkretnih primjera i sposobnost dizajniranja, razvoja i strukturiranja nastavnog asa baziranog na osnovnim principima kooperativnog uenja kao nastavnog pristupa. Ciljna grupa: nastavnici razredne i predmetne nastave (osnovne i srednje kole), nastavnici predkolskog vaspitanja, pedagozi, psiholozi, defektolozi i visokokolski nastavnici. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Teorijske osnove pojma kooperativno uenje 2. Osnovni elementi kooperativnog uenja kao nastavnog pristupa 3. Kriterijumi za formiranja grupa za kooperativno uenje 4. Uloga i mjesto nastavnika u kooperativnom uenju 5. Uloga i mjesto uenika u kooperativnom uenju 6. Nastava iz maternjeg jezika i kooperativno uenje 7. Nastava iz prirode i drutva i kooperativno uenje 8. Nastava iz umjetnosti i kooperativno uenje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (32 sata). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 25 do 50 uesnika. Cijena po uesniku: 35 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 26, 27, 28. i 29. septembar 2012. godine.
99
68. Program Korak po korak kreiranje vaspitno-obrazovnog procesa u kojem dijete ima centralnu ulogu (jasleni, vrtiki i predkolski uzrast)
Autori: autori originalnih modula obuke Programa Korak po korak za osnovne kole su Kate Burke Walsh, CRI i strunjaci Georgetown University Washington DC, SAD Pedagoki centar Crne Gore dobio je licencu od autora programa i ISSA za primjenu programa obuke u Crnoj Gori. Program su za potrebe implementacije u obrazovnim institucijama Crne Gore adaptirali: prof. dr Saa Mili, mr Milja Vujai, dr Duanka Popovi, Sofija Klikovac i dr Biljana Maslovari. Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Saa Mili Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: sasam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: obuka odraslih profesionalaca (medicinske sestre, vaspitai i struni saradnici) za primjenu metodologije Korak po korak u vaspitno-obrazovnoj praksi; sticanje znanja i neposrednog iskustva za kreiranje sredine (organizovane po centrima interesovanja) koja podstie razvoj djece i njihov aktivan i istraivaki odnos prema okruenju i novim saznanjima; usvajanje znanja i vjetina potrebnih za formiranje i njegovanje zajednice (u vaspitnoj grupi i vrtiu) koja ui na principima uzajamnog potovanja djece i odraslih i na demokratskim principima rada i ivljenja u zajednici; razvijanje profesionalne osjetljivosti za sistematsko posmatranje razvoja djece i praenje njihovog individualnog napredovanja u razvoju; usvajanje osnovnih znanja i vjetina potrebnih za konceptualno (tematsko) planiranje i evaluaciju vaspitno-obrazovnog rada i za samoevaluaciju medicinskih sestara i vaspitaa; ovladavanje bazinim vjetinama potrebnim za integrisano poduavanje djece na nivou optih saznanja i na nivou pojedinih vaspitno-obrazovnih oblasti, i podrka reformi obrazovnog sistema pomou primjene savremenih obrazovnih metodologija zasnovanih na opteprihvaenim pedagokim i psiholokim znanjima o razvoju djece i procesu uenja i sticanja znanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: organizovanje podsticajne sredine za uenje u skladu sa djejim interesovanjima i obrazovnim i drugim potrebama djece i odraslih; korienje interaktivnih metoda u poduavanju i kooperativnih igara, i integrisano poduavanje i tematsko planiranje vaspitno-obrazovnih aktivnosti; vjetine refleksivnog praktiara, koji svoje poduavanje usklauje s nivoom djetetovog uea; rad u timu i upravljanje timom; upravljanje procesima i dinamikom u vaspitnoj grupi kao zajednici; individualizovan pristup u planiranju i organizovanju aktivnosti za djecu; vjetine i znanja potrebna za praenje i evidentiranje napredovanja djece u razvoju; kreiranje i njegovanje partnerskog odnosa sa porodicom i drugim uesnicima u vaspitno-obrazovnom procesu i saradnja s lokalnom zajednicom uopte i u vezi s njenim ukljuivanjem u ivot vaspitne grupe. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja, medicinske sestre zaposlene u vrtiu, direktori i struni saradnici iz predkolske djelatnosti, roditelji, predavai i studenti predkolskog vaspitanja, nadzornici i savjetnici. Metode i tehnike rada: osnovni oblik rada je seminar intenzivnog tipa, a osnovna metoda interaktivna edukativna radionica. Supervizija na terenu (u vrtiu, jaslama) praena je instruktivno-pedagokim radom sa vaspitaima i medicinskim sestrama.
100
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Teme: Prva godina tri modula I modul: motivacija za iskorak, filozofija programa, podsticajna sredina za razvoj, organizacija rada u sredini strukturiranoj po centrima interesovanja, uenje kroz igru, rad u timu, individualizacija i partnerstvo u vaspitanju. II modul: stvaranje zajednice u vaspitnoj grupi, pravila i rutine u funkciji osamostaljivanja djece, principi i stilovi uenja, tehnike za posmatranje djece u vaspitnoobrazovnom radu, uticaj ivotne sredine na posmatranje djece, analiza i interpretacija prikupljenih podataka, instrumenti za praenje napredovanja djece u razvoju i uenju, i uloga vaspitaa u programu usmjerenom na dijete. III modul: evidencija vaspitnog rada, ta je djeji portfolio?, vrste djejeg portfolija, grafiko praenje i predstavljanje procesa u vaspitnoj grupi, porodica kao partner u vaspitno-obrazovnom radu, roditelj kao saradnik u planiranju i realizaciji vaspitnog rada, aktiviranje lokalne zajednice i akciono planiranje. Druga godina dva modula I modul: razvoj govora, radionica za itanje i pisanje, socijalno-emocionalni razvoj i vjetine komunikacije, kooperativne igre i aktivnosti, uenje kroz otkrivanje, stvaralatvo i prljavi materijali, razvoj poetnih matematikih pojmova, kako dijete samostalno planira i prati sopstveni napredak, i razvoj samopotovanja kod djece. II modul: vaspita kao refleksivni praktiar, uenje i poduavanje postavljanjem pitanja, evaluacija programa rada sa djecom, vaspitaki portfolio za vaspitnu grupu, vaspitaki profesionalni portfolio i samoevaluacija vaspitaa praktiara. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): kompletna obuka traje dvije godine pet trodnevnih seminara/modula (svaki po 18 sati), i to: u prvoj godini tri seminara, u drugoj godini dva seminara (ukupno 90 sati) i instruktivno-pedagoki rad na terenu najmanje dva dana godinje za jedan vrti (ukupno, najmanje 24 sata). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 30 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala).
101
69. Program Korak po korak kreiranje vaspitno-obrazovnog procesa u kojem dijete ima centralnu ulogu (od I do IV razreda devetogodinje osnovne kole)
Autori: autori originalnih modula obuke Programa Korak po korak za osnovne kole su Kate Burke Walsh, CRI, i strunjaci Georgetown University Washington DC, SAD. Pedagoki centar Crne Gore dobio je licencu od autora programa i ISSA za primjenu programa obuke u Crnoj Gori. Program su za potrebe implementacije u obrazovnim institucijama nae zemlje adaptirali: prof. dr Saa Mili, dr Milja Vujai, dr Duanka Popovi, Sofija Klikovac i dr Biljana Maslovari. Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Saa Mili Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: sasam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: struno osposobljavanje nastavnika i strunih saradnika u kolama za primjenu metodologije rada u programu usmjerenom na dijete; sticanje znanja i neposrednog iskustva za kreiranje sredine koja kod djece podstie aktivan i istraivaki odnos prema procesu uenja i sticanja znanja organizovane po centrima aktivnosti i interesovanja; usvajanje znanja i vjetina potrebnih za formiranje i njegovanje zajednice (u uionici, odjeljenju, koli) koja ui na principima uzajamnog potovanja djece i odraslih, ali i na demokratskim principima rada i ivota u zajednici; razvijanje profesionalne osjetljivosti za sistematsko posmatranje razvoja i praenje individualnog napredovanja djece u uenju radi autentinog procjenjivanja; usvajanje osnovnih znanja i vjetina potrebnih za konceptualno/tematsko planiranje i evaluaciju nastave i za samoevaluaciju nastavnika; ovladavanje bazinim vjetinama potrebnim za integrisano poduavanje djece na nivou optih znanja i na nivou pojedinih obrazovnih oblasti i predmeta, i podrka reformi obrazovnog sistema pomou primjene savremenih obrazovnih metodologija zasnovanih na opteprihvaenim pedagokim i psiholokim znanjima o razvoju djece i mladih i procesu uenja i sticanja znanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju potrebne su za: organizovanje podsticajne sredine za uenje prema djejim interesovanjima i obrazovnim potrebama; primjenu interaktivnih metoda u poduavanju, kooperativnog uenja i raznih tehnika grupnog i individualnog rada; integrisano poduavanje i tematsko (konceptualno) planiranje obrazovnih procesa i nastave; refleksivno poduavanje (metod kojim se usklauje poduavanje s nivoom uea uenika); rad u timu i upravljanje timom, procesima i dinamikom u odjeljenju; individualizovani pristup u poduavanju; praenje i evidentiranje napredovanja djece i autentino procjenjivanje; kreiranje i njegovanje partnerskog odnosa sa porodicom, i ostvarivanje saradnje sa lokalnom zajednicom i njeno ukljuivanje u kolski ivot. Ciljna grupa: nastavnici razredne i predmetne nastave (osnovne i srednje kole), nastavnici predkolskog vaspitanja, pedagozi, psiholozi, defektolozi i visokokolski nastavnici. Metode i tehnike rada: interaktivni seminari intenzivnog tipa (radionice, debate, prezentacije, mini-lekcije, igre uloga, i slino) i supervizijske posjete na terenu (instruktivno-pedagoki rad).
102
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Teme: Prvi razred tri modula (trodnevna) I modul 1. Filozofija i osnovna polazita za program 2. Organizacija rada u uionici, principi uenja djece i odraslih 3. Rad u timu 4. Saradnja sa porodicom II modul 5. Kreiranje SbS uionice 6. Individualizovani pristup u poduavanju 7. Tematsko planiranje 8. Praenje i posmatranje u funkciji planiranja III modul 9. Polazita i strategije u poetnom itanju i pisanju 10. Voeno itanje 11. Radionica za pisanje 12. Interaktivne metode u nastavi iz matematike 13. Graevinski blokovi kao nastavno sredstvo 14. Svojstva autentinog procjenjivanja Drugi 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Trei 1. 2. 3. 4. 5. razred jedan modul (trodnevni) Izrada oiglednih sredstava u nastavi Kooperativno uenje Uloge uitelja Djeji i nastavniki potfolio Interaktivna nastava iz jezika Interaktivna nastava iz matematike Interaktivna nastava iz prirode i drutva razred jedan modul (trodnevni) Individualizacija djetetov individualni plan napredovanja Centri interesovanja i njihova funkcija u nastavi Evaluacija i samoevaluacija Interaktivna nastava iz umjetnosti Demokratizacija vaspitno-obrazovnog procesa
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): kompletna obuka za program traje tri godine pet trodnevnih seminara/modula (po 18 sati), i to: u prvoj godini tri seminara, u drugoj i treoj godini po jedan seminar (ukupno 90 sati) i instruktivno-pedagoki rad na terenu (u prvoj godini tri dana za jednu kolu, a u drugoj i treoj godini po dva dana ukupno, najmanje 42 sata). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 20 do 50 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala).
103
70. Razvoj kritikog miljenja RWCT (Reading and Writing for Critical Thinking)
Autori: dr Jeannie L. Steele, dr Kurtis S. Meredith, dr Charles Temple i Scott Walter. Program Razvoj kritikog miljenja zajedniki je projekat International Reading Association, Univerziteta Sjeverna Ajova i Fondacije za otvoreno drutvo iz Njujorka. Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Biljana Maslovari Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: biljanam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: ovladavanje nainom poduavanja koji doprinosi razvoju kritikog miljenja; sticanje znanja i vjetina o metodama i tehnikama interaktivne nastave; razvijanje spremnosti za saradnju, razmjenu iskustva i uenja od kolega; promovisanje ideje o refleksivnom praktiaru i razvijanje nastavnika refleksivnog praktiara (koji kontinuirano preispituje, usavrava i prilagoava svoj rad potrebama obrazovne prakse), i jaanje nastavnika kao nosioca reforme obrazovanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: vjetine i sposobnosti potrebne za primjenu nastavnih metoda i tehnika koje praktiari kombinuju, tj. prilagoavaju predmetu koji predaju i specifinostima programa; naini i oblici razmjene izmeu nastavnika i uenika i izmeu uenika; vjetine itanja i pisanja kod djece; primjena tehnika grupnog i individualnog rada, i preispitivanje odnosa nastavnika prema obrazovanju i nastavi. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja i razredne i predmetne nastave u osnovnoj i srednjoj koli, struni saradnici (pedagozi, psiholozi) i visokokolski nastavnici. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Okvirni sistem za razvijanje kritikog miljenja 2. Metode unapreivanja kritikog miljenja 3. itanje, pisanje i diskusija u svim nastavnim predmetima 4. Kooperativno uenje 5. Planiranje nastavne jedinice 6. Ocjenjivanje 7. Pisanje kao sredstvo samoizraavanja 8. Kritiko itanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): osam dana (etiri dvodnevna seminara 48 sati). Praktina primjena metoda u nastavi izmeu seminara traje ukupno 42 sata. Vana napomena: neophodno je da se napravi razmak izmeu seminara u trajanju od jednog do dva mjeseca da bi uesnici imali vremena za praktinu primjenu programa. Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru pomenutog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 30 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala).
104
71. Problemsko uenje

Autori: Mira Soldo, Slavoljub Marseni, Slavko Pekovi, Biljana Terzi, Tanja Jokanovi, Milan Joci, orina Marku, Milica Kosti, Dragan Nikevi, Vesna Pavievi, Branislav Pavievi, Bosiljka Miloevi, Duko Lui, Vesna Damjanovi, Vasilije Kovaevi, Ljeposava Vuksanovi i Senka Petrovi Institucija/organizacija koja podrava program: Centar za struno obrazovanje, Crna Gora Odgovorna osoba (koordinatorka): Mira Soldo E-mail: somic@t-com.me Broj telefona: 067-341-298 Ciljevi programa: uvoenje tehnika i materijala koji se odnose na problemsko uenje (PBL) u strunim predmetima; uvoenje tehnika i materijala koji se odnose na kreativno rjeavanje problema (CPS) u uionicama i radionicama u strunom obrazovanju, i izrada akcionih planova za korienje tih tehnika (uesnici). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: kreativno rjeavanje problema; rjeavanje problema u formi problemskog uenja; razvoj konvergentnog i divergentnog miljenja; kooperativno uenje; razvoj kritikih vjetina; efikasnost u poduavanju uenika; kljune vjetine graanina; razvoj emocionalne inteligencije; primjena znanja iz kognitivne psihologije i neurolokih nauka; samorazumijevanje/razumijevanje; nastavnik kao aktivni, samousmjereni, reflektivni, prilagodljivi i sveivotni uenik, i komunikacija, timski rad i saradnja, tolerancija, kreativnost, voenje i moderacija. Ciljna grupa: nastavnici i zainteresovani pojedinci profesionalci (ili grupe) koji se bave procesom obrazovno-vaspitnog rada, uenja i poduavanja. Metode i tehnike rada: teorijska razmatranja uvodnog karaktera, diskusija, pojedinane i grupne prezentacije, predavanja, rad na konkretnom primjeru, podjela uloga, rad na bazi instrukcija i igranje uloga. Teme: Sesija I Analiza implementirane akcije i uvod u PBL 1. Predstavljanje PBL i uvod 2. Analiza implementacije akcionog plana 3. Uporeivanje SCAL i PBL 4. Vjeba za poboljanje pamenja 5. Razumijevanje PBL ciklusa 6. itanje teksta i diskusija Sesija 2 Uvod u kooperativno uenje (CL) i alate za PBL 1. Obnavljanje metode za formiranje malih timova uenika radi uenja 2. Uvod u kooperativno uenje 3. itanje tiva i diskusija 4. Predstavljanje liste izazova i upitnik za uenike Sesija 3 Uvjebajte i dizajnirajte projekat koristei PBL 1. Rekapitulacija principa i tehnika PBL 2. Vjebanje dizajniranja PBL izazova za projekat iz svog predmeta 3. Razmjenjivanje povratnih informacija o individualnim dizajnima 4. Metakomuniciranje o nainu davanja povratne informacije Sesija 4 Uvod u kreativno rjeavanje problema (CPS) 1. ta je to rjeavanje problema? 2. Uvod u CPS metod ta ini uspjeni rjeavalac problema?
105
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 3. 4. Sesija 1. 2. 3. Elaboracija CPS metoda Uvjebavanje CPS metoda 5 Vjebajte dizajniranje projekata za korienje CPS Rekapitulacija CPS principa i tehnika Vjebanje dizajniranja CPS aktivnosti iz svog predmeta Simulirani CPS as koji izvodi dobrovoljac na osnovu araniranja i planiranja tokom veeri uoi simulacije 4. Ispitivanje uesnika nakon simulacije i konstruktivna povratna informacija Sesija 6 Prezentacija PBL i CPS projekata sa uvjebavanjem i povratnom informacijom 1. Uvod u finalnu pripremu za sesiju 2. Demonstracija odabranih akcionih planova 3. Koje kompetencije treba da ima moderni nastavnik, koji uenika stavlja u centar, i kako da ih razvije? 4. Evaluacija radionice
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan i po dan (12 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 18. i 19. novembar 2011. godine.
106
72. Uenje usmjereno na uenika

Autori: Marry Williams, Janet Swainger i Dragutin eki Naziv institucije/organizacije obrazovanje, Podgorica koja podrava program: Centar za struno
Odgovorna osoba (koordinator): Dragutin eki E-mail: scekic@t-com.me Broj telefona: 032-330-275 Ciljevi programa: jaanje kapaciteta za praktino znanje i vjetine kojima se podrava prelaz sa pristupa umjerenog na nastavnika na pristup usmjeren na uenika (Student Cetred Learning) i individualni pristup s naglaskom na razvoj stavova i kljunih kompetencija koje su neophodne za razvoj konkurentne i strune radne snage i njeno zapoljavanje. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: primjena savremenih metoda poduavanja/uenja; nastavno-ciljni pristup obrazovnom procesu; kreativnost u planiranju nastavnih aktivnosti; facilitiranje, umreavanje i saradnja nastavnika; pruanje konstruktivnih povratnih informacija i kreiranje okruenja koje podrava uenje usmjereno na uenika. Ciljna grupa: predmetni nastavnici (vii razredi osnovne kole i srednja kola). Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Stilovi uenja i motivacija za uenje 2. Od tradicionalne nastave ka uenju usmjerenom na uenika 3. ta je uenje usmjereno na uenika i kako ono utie na razvoj kljunih kompetencija za cjeloivotno uenje? 4. Uenje usmjereno na uenika teorijske osnove 5. Konstruktivna povratna informacija 6. Aktivnosti zasnovane na aktivnom uenju 7. Podrka uenicima u uenju usmjerenom na uenike 8. Uloga nastavnika kao facilitatora u procesu uenja 9. Kako osmisliti i obezbijediti aktivno uenje putem projekta? 10. Stvaranje okruenja za aktivno uenje ili uenje usmjereno na uenika 11. Kontinuirana evaluacija postignua uenika u odnosu na postavljene ciljeve Trajanje programa (broja dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 25, 26. i 27. januar 2012. godine.
107
73. Izmijenjena uloga nastavnika i stilovi uenja

Autori: Mira Soldo, Slavoljub Marseni, Slavko Pekovi, Biljana Terzi, Tanja Jokanovi, Milan Joci, orina Marku, Milica Kosti, Dragan Nikevi, Vesna Pavievi, Branislav Pavievi, Bosiljka Miloevi, Duko Lui, Vesna Damjanovi, Vasilije Kovaevi, Ljeposava Vuksanovi i Senka Petrovi Institucija/organizacija koja podrava program: Centar za struno obrazovanje, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Mira Soldo E-mail: somic@t-com.me Broj telefona: 067-341-298 Ciljevi programa: sticanje znanja o elementima efikasnog uenja; razumijevanje nove, izmijenjene uloge nastavnika; razmjena ideja; sticanje znanja o razliitim stilovima uenja u teoriji i praksi, i informisanje o karakteristikama uenja odraslih. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikacija; rad u timu; saradnja; samorazumijevanje/razumijevanje; tolerancija; kreativnost, voenje i moderacija, i rjeavanje razliitih problemskih situacija. Ciljna grupa: nastavnici i zainteresovani pojedinci profesionalci (ili grupe) koji se bave procesom obrazovno-vaspitnog rada, uenja i poduavanja. Metode i tehnike rada: teorijska razmatranja uvodnog karaktera, diskusija, pojedinane i grupne prezentacije, predavanja, rad na konkretnom primjeru, podjela uloga, rad na bazi instrukcija i igranje uloga. Teme: 1. Uvod, lina iskustva u uenju, elementi efikasnog uenja 2. Shvatanja uloge nastavnika 3. Nastavnik u novoj ulozi u CG 4. Kolbov ciklus uenja, stilovi uenja 5. Stilovi uenja u praksi rad na problemu 6. Korienje poznavanja stilova uenja u koli Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan i po dan (12 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 30. i 31. mart 2012. godine.
108
74. Aktivno uenje/nastava

Autori: prof. dr Ivan Ivi, prof. dr Ana Peikan i Slobodanka Anti Institucije/organizacije koje podravaju program: UNICEF-ova kancelarija u Podgorici i UNICEF-ova kancelarija u Beogradu Odgovorna osoba (koordinatorka): Tatjana Vujovi Adresa: O Blao Jokov Orlandi, Bar E-mail: elementa@t-com.me Broj telefona: 068-315-330 Broj faksa: 030-312-347 Ciljevi programa: unapreenje pedagokih kompetencija i uvoenje aktivnih, participativnih i interaktivnih metoda nastave/uenja u osnovne i srednje kole. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: primjena metoda aktivne/participativne/interaktivne nastave; projektovanje (koncipiranje) asova aktivnog uenja/nastave; analiziranje i samoanaliziranje projektovane i izvedene nastave (scenariji za izvoenje nastave), i sposobnost za sve faze timskog rada projektovanje (koncipiranje), izvoenje i analizu nastave. Ciljna grupa: nastavnici, bez obzira na nivo obrazovanja na kojem rade i tip i vrstu kole u kojoj predaju (osnovna kola, gimnazija, srednja struna kola). Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: Bazini interaktivni seminari aktivnog uenja 1. Obrazovni sistem i njegove komponente 2. Tradicionalna i aktivna koncepcija nastave 3. Poloaj uenika u koli 4. Participacija uenika u procesu nastave 5. Aktivnosti nastavnika 6. Postupci aktiviranja uenika 7. Uloge nastavnika 8. Metode nastave/uenja 9. Edukativna radionica i njena primjena u nastavnom procesu 10. Ciljevi obrazovanja i aktivna kola 11. Priroda kolskih predmeta naspram oblika nastave 12. Aktivna kola i realni uslovi u kolskoj praksi Supervizijski interaktivni seminari aktivnog uenja 1. Saoptavanje i analiza prvih iskustava nastavnika u koncipiranju asova aktivnog uenja/nastave 2. Aktivnosti i uloge djece u aktivnom uenju/nastavi 3. Postupak analize scenarija za as aktivnog uenja 4. Vjeba u analizi scenarija 5. Uvoenje pojma sekvencijalna analiza 6. Demonstracija sekvencijalne analize na primjeru snimljenog (ili uivo izvedenog) asa 7. Timski rad u postupku analize scenarija ili izvedene nastave 8. Planiranje daljeg rada na AU/N Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): bazini seminar traje tri dana (24 sata), a supervizijski seminar dva dana (ukupno 16 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 35 uesnika.
109
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 24, 25. i 26. februar 2012. godine (bazini seminar).
110
75. Razumijevanje adolescenata u uionici uloga nastavnika

Autorke: Aja Hadibegovi i Tamara irgi Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Forum MNE (Forum mladi i neformalna edukacija), Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Tamara irgi Adresa: Ul. bratstva i jedinstva 4, Podgorica E-mail: tamara.krivokapic@forum-mne.com Broj telefona: 020-602-710 Broj faksa: 020-602-710 Cilj programa: uspostavljanje odnosa sa adolescentima u obrazovnom procesu koji e im omoguiti da ostvare svoje potencijale i, u skladu sa njima, postignu najbolje rezultate. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikacija; stavovi i vrijednosti; stavovi i ponaanje, i rad sa uenicima adolescentima. Ciljna grupa: nastavnici u osnovnim i srednjim kolama koji rade sa adolescentima. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Prepoznavanje vanosti i definisanje razliitih uloga (odgovornosti) koje ima nastavnik u odnosu na adolescente u obrazovnom procesu 2. Imajui u vidu sve teorije o adolescenciji (npr. biosocijalna teorija, organizmika teorija, teorije uenja, bihevioristika teorija, teorije socijalnog uenja i socioloke teorije), prepoznati metode koje uenicima mogu pomoi tokom njihovog emocionalnog i intelektualnog razvoja a primjenljive su u uionici 3. Teorije na osnovu kojih se oblikuje, tj. koje karakteriu rad sa adolescentima individualno i u odjeljenju kao iroj sredini 4. Teorije i praktina primjena nenasilnih komunikacijskih metoda i konkretnih razvojno-usmjerenih aktivnosti u kojima uenici imaju centralnu ulogu 5. Sistemi vrijednosti i postojeih uvjerenja, rad na emocijama i stavovima i naini njihovog potencijalnog uticaja na izgradnju odnosa sa adolescentima u obrazovnom procesu Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: maj jun 2012. godine.
111
76. Korienje Putokaza (test-instrumentarij za prepoznavanje tekoa u procesu ovladavanja vjetinama itanja i pisanja)
Autorke: doc. dr Ritva Ketonen i Anita Mari Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Anita Mari E-mail: maricb@t-com.me Broj telefona: 067-831-689 Broj faksa: 020-203-045 Ciljevi programa: unapreenje profesionalnih vjetina i sposobnosti neophodnih za korienje instrumenta i razvijanje profesionalne osjetljivosti za uvianje problema u ovladavanju vjetinama itanja i pisanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: prihvatanje i rad sa djecom koja imaju tekoe sa usvajanjem itanja i pisanja; posmatranje, procjenjivanje i izrada IOP-a djeteta s tekoama u savladavanju itanja i pisanja; kreativnost i inventivnost u radu; sloboda izbora i odgovornost; informisanje nastavnog kadra o bazinim karakteristikama djece sa problemima u itanju i pisanju; primjena instrumenta za prepoznavanje tekoa u savladavanju itanja i pisanja Putokaz, i analiziranje i samoanaliziranje izvedenog testiranja. Ciljna grupa: nastavnici razredne nastave. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Disleksija i disgrafija 2. Poetne tekoe u ovladavanju vjetinama itanja i pisanja 3. Izrada instrumenta 4. Struktura instrumenta 5. Kako koristiti instrument Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 19. novembar 2011. godine.
112
77. Podizanje svijesti o vrijednosti prostora i njegovoj odrivosti

Autori: prof. dr Ilaria Garogolia, Fakultet za arhitekturu i urbani dizajn, Univerzitet u Trstu; mr Stefania Bertolino, Fakultet za urbanizam i grafiki dizajn, Univerzitet u Trstu; mr Polona Demar-Mitrovi, Ministarstvo zatite ivotne sredine i ureenje prostora, Slovenija; prof. dr Tatjana Resnik-Planinc, Fakultet za geografiju, Univerzitet u Ljubljani; dr Mimi Urbanac, Zavod za urbanizam i grafiki dizajn, Ljubljana; dr Maja Simoneti, Fakultet za geografiju, Univerzitet u Ljubljani; Barbara Fabro, CEI Chiara Cecchetto CEI; mr Claudia Ferluga, Fakultet za arhitekturu i urbani dizajn, Univerzitet u Trstu; dr Elena Marchigiani, Fakultet za arhitekturu i urbani dizajn, Univerzitet u Trstu; Vanessa Linardou, mr Maciein Borsa i mr Jerzy Zaborowski, Inovacija fondacija, Univerzitet u Varavi, i Nevena abrilo, Zavod za kolstvo, Podgorica Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): mr Marijana Ojdani Adresa: Osnovna kola Vlado Mili, Podgorica E-mail: margodevet@yahoo.com Broj telefona: 069-236-700 Broj faksa: 020-260-206 Ciljevi programa: struno osposobljavanje nastavnika za realizaciju obrazovnih programa iz izbornih predmeta, vrednovanje prostora i istraivanje prostora; primjena planom i programom predviene metodologije; unapreivanje znanja o prostoru kao resursu, vrednovanju prostora i prostornom planiranju u smislu njegovog odrivog razvoja; simuliranje i testiranje moguih etapa procesa uenja s osvrtom na podizanje svijesti o vrijednosti prostora za ivot; predlaganje metodologija uenja koje nastavnici mogu da implementiraju saglasno razliitim nivoima kolovanja i razliitim obrazovnim programima; razumijevanje procesa koji su se, tokom vremena, odvijali u prirodnoj sredini; razvijanje kritikog miljenja; prikupljanje, analiziranje i prezentovanja podataka; formulisanje pitanja; irenje znanja o vrednovanju prostora, i razumijevanje odnosa izmeu prirodnih, ekonomskih, kulturnih i socijalnih resursa. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: pristup u razvijanju sposobnosti uenika da uestvuju i podravaju nain; kritiko miljenje; interdisciplinarni pristup; multidisciplinarni orijentisano uenje; kako se do sadrinskih znanja dolazi kroz projektna organizacija. Ciljna grupa: nastavnici osnovnih i srednjih kola. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa i istraivanje terena. Teme: 1. Odrivi razvoj i dokumenti kojima se definie 2. Pojam i elementi prostora 3. Istraivanje prostora 4. Uoavanje i vrednovanje elemenata prostora 5. Raznovrsnost upotrebe prostora 6. Upotreba javnog prostora 7. Pejzai 8. Opaanje prostora svim ulima 9. Prostor i biodiverzitet 10. Elementi prostora 11. Planiranje prostora Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 15 do 30 uesnika.
aktivno orijentisan promjene na odriv pristup; problemski procesno uenje i
113
Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 22. oktobra 2011. godine.
114
78. Efektivna komunikacija u uionici

Autori: Marry Wiliams i Dragutin eki Institucija/organizacija koja podrava program: program je razvijen 2008. godine u okviru CARDS-ovog projekta Reforma trita rada i razvoj radne snage Odgovorna osoba (koordinator): Dragutin eki Adresa: Dobrota b.b., Kotor E-mail: scekic@t-com.me Broj telefona: 032-330-275 Broj faksa: 032-330-275 Ciljevi programa: osnaenje nastavnika da nain komunikacije sa uenicima prilagode potrebama obrazovnog sistema koji funkcionie u drutvu znanja; osposobljavanje da na osnovu promjene naina komunikacije motiviu uenike za kritiko razmiljanje i time utiu na razvoj interpersonalnih vjetina, individualne kreativnosti i preduzetnikih vjetina, i osposobljavanje za efektivno pruanje konstruktivnih povratnih informacija o tome kako da poveaju nivo uenja u uionici. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: demokratizacija odnosa u uionici; pruanje konstruktivnih povratnih informacija; efektivna komunikacija u uionici i motivisanje uenika za uenje. Ciljna grupa: predmetni nastavnici (vii razredi osnovne kole i srednja kola). Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Prepreke uenju u uionici Vjetine koje su potrebne na radnom mjestu ta je komunikacija? Vrste komunikacije u uionici Teorija konstruktivne povratne informacije Davanje povratne informacije u uionici Kako pruiti konstruktivnu povratnu informaciju?
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 5. novembar 2011. godine.
115
79. Primjena raunara u nastavi

Autori: doc. dr Veselin Mianovi, doc. dr Dijana Vukovi i doc. dr Nada akoti Institucija/organizacija koja podrava program: Filozofski fakultet, Niki Odgovorna osoba (koordinator): dr Veselin Mianovi Adresa: Ul. Danila Bojovia b.b., Niki E-mail: vele-nk@t-com.me Broj telefona: 069-453-936 Ciljevi programa: osposobljavanje nastavnika za savremeniji model prenoenja znanja u nastavi; informisanje o razliitim modelima primjene raunara u nastavi; informisanje o brojnim praktinim modelima primjene raunara u razliitim vaspitno-obrazovnim podrujima; analiziranje eventualnih problema oko uvoenja raunara u nastavni proces; razmatranje etapa primjene raunara u nastavnom procesu; dovoenje uenika u poziciju aktivnog uesnika u nastavnom procesu i kada nije fiziki prisutan na asu; informisanje o procesu planiranja i realizaciji nastavnih sadraja uz primjenu raunara, i identifikovanje i razmjena primjera iz dobre prakse. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: teorijska i praktina znanja o primjeni raunara u realizaciji planiranih sadraja; primjena raunara u realizaciji nastavnih sadraja u vaspitno-obrazovnom procesu; poznavanje mogunosti kvalitetne primjene raunara u nastavi; primjena razliitih metoda i tehnika rada tokom realizacije nastave uz primjenu raunara; vladanje savremenom tehnologijom u nastavnom procesu; korienje gotovih i izrada novih obrazovnih programa i materijala u nastavi prilagoenih novom modelu uenja uz raunar i evaluiranje sopstvenog rada u novoj poziciji nastavnika. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja (vaspitai), nastavnici razredne i predmetne nastave u osnovnoj koli (prvi, dugi i trei ciklus osnovne kole), nastavnici u srednjoj koli, direktori, pomonici direktora, pedagozi i psiholozi. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Mjesto i uloga raunara u vaspitno-obrazovnom procesu 2. Modeli primjene raunara u vaspitno-obrazovnom procesu 3. Praktini primjeri neposredne realizacije planiranih sadraja uz primjenu raunara 4. Problemi oko uvoenja raunara u nastavni proces 5. Etape primjene raunara u nastavi 6. Uenje na daljini 7. Planiranje toka realizacije nastavnog sadraja uz primjenu raunara 8. Evaluacija, komentari, sugestije i predlozi Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati) moe se realizovati tokom jednog vikenda. Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 28. januara 2012. godine.
116
80. Primjena projekt-metode u nastavi

Autori: prof. dr Nikola Miljanovi, Radovan Damjanovi, doc. dr Dijana Vukovi i mr Mirko ukanovi Institucija/organizacija koja podrava program: Filozofski fakultet, Niki Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Dijana Vukovi Adresa: Ul. Danila Bojovia b.b., Niki E-mail: dijanav@ac.me Broj telefona: 069-540-409 Broj faksa: 040-247-109 Ciljevi programa: informisanje nastavnika o teorijskoj osnovi projekt-metode; shvatanje znaaja, prednosti, nedostataka i mogunosti primjene projekt-metode u procesu nastave; osposobljavanje za primjenu projekt-metode u nastavi; sticanje vjetina potrebnih za izradu modela nastave projekt-metodom i procjena mogunosti primjene projekt-metode u nastavi predmeta koje nastavnici predaju; razmjena iskustva sa ostalim uesnicima; identifikovanje potekoa na primjerima iz prakse i ukazivanje na mogunosti rjeavanja problema interaktivnim pristupom. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: upoznavanje teorijskih osnova projekt-metoda; usvajanje znanja i razvoj kompetencija za primjenu projektmetode u nastavi. Ciljna grupa: nastavnici razredne i predmetne nastave. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Prezentovanje pojma, uloge i znaaja projekt-metode, i prednosti i nedostaci projekt-metode 2. Uenje putem rjeavanja problema 3. Postavljanje pitanja i zadataka problemskog i istraivakog tipa 4. Etape uenja u sluaju primjene projekt-metode 5. Analiza nastavnih programa i izdavanje ciljeva i sadraja pogodnih za primjenu projekt-metode 6. Modelovanje egzemplarnih primjera primjena projekt-metode Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 25 do 35 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 20. i 21. januar 2012. godine.
117
81. Projekt-metoda u nastavi u osnovnim i srednjim kolama

Autorke: Milodarka Popovi i Vesna Radulovi Institucija/organizacija koja podrava program: O Duan Bojovi, upa Nikika Odgovorna osoba (koordinatorka): Vesna Radulovi Adresa: Ul. Ratka Vujovia 27, Niki Broj telefona: 068-593-172 Broj faksa: 040-250-001 Ciljevi programa: podrka nastavniku u izmijenjenoj ulozi kao organizatoru rada i aktivnom sudioniku u procesu uenja. Primjenom projekt-metode ostvaruje se opte i posebne vrijednosti timskog rada. Opte vrijednosti su: pedagoke (viesmjerna komunikacija uenika, pomo u radu, dopunjavanje u radu i znanju, povezivanje teorijskog i praktinog, rjeavanje problema, efikasno savladavanje metoda i tehnika uenja, sticanje radnih navika itd.); psiholoke (naputanje egocetrinog stava uenika, bre prilagoavanje novim situacijama, razvijanje svestrane misaone aktivnosti, produkovanje novih ideja itd.); socijalne (svijest o korisnosti zajednikog rada, bolje upoznavanje vlastitog identiteta, razvijanje ljubavi, brige, panje i drugarstva, formiranje vlastitih stavova, interesa i ubjeenja, i slino) i didaktike (ekonominost u radu, suzbijanje monometodizma, dinaminost rada i pozitivan transfer uenja). Posebne vrijednosti te metode su: uenje istraivakih metoda, tehnika i instrumenata; statistika obrada podataka; prepoznavanje kompleksnosti realnog problema; timski rad na kompleksnom problemu; angaovanje svih uesnika projekta; razvijanje sposobnosti za kritiku vlastitog i tueg rada; korienje razliitih sredstava za rad i pravilno procjenjivanje raspoloivih resursa; integrisanje zajedniki dobijenih informacija i rezultata, i stvaranje proizvoda za vlastito korienje ili za korienje od strane drugih. Vrhunski cilj je metakognitivno znanje uenika.
.
Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: istraivaki duh, tako da nastavnik, zajedno sa uenicima, prolazi kroz faze naunog istraivanja (istorijska, empirijska i racionalna); obnavlja ranije steena znanja i vjetine i prenosi ih na uenike; nalazi se u jedinstvenoj situaciji, u nastavnoj praksi, da bude dio tima, odnosno prvi meu jednakima; razvija empatiju sa uenicima; svakom ueniku prilazi pojedinano i koordinira rad grupa; aktivno uestvuje u rjeavanje tekoa i nesporazuma; gubi autoritarni poloaj i zamjenjuje ga demokratskim; prekida sa loim navikama (monometodizam i slino); uvia i obrazovne i vaspitne vrijednosti timskog rada, i pomae uenicima da steknu funkcionalna znanja. Ciljna grupa: nastavnici prirodne, drutvene i jezike grupe predmeta u osnovnoj i srednjoj koli. Metode i tehnike rada: radionice su kombinacija prezentacije teorije i aktivnosti uesnika (aktivnosti se izvode u manjim grupama). Teme: 1. Definisanje pojmova projekt i projekt-metoda; istorijski pregled razvoja projektmetode; vrste projektne nastave; ciljevi projektne nastave; faze projekta 2. Prezentacija projekta Tradicionalna arhitektura u upi Nikikoj (prezentacija pripremnih faza projekta, prezentacija rada i zavrnih faza, odnosno valorizacije projekta) 3. Izrada dizajna projekta u grupama na osnovu prethodno dogovorene teme. IV radionica: Prezentacija dizajna projekta i valorizacija programa Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
118
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 29. oktobar 2011. godine.
119
82. Smisleno uenje

Autori: doc. dr Dijana Vukovi, doc. dr Nada akoti i doc. dr Veselin Mianovi Institucija/organizacija koja podrava program: Filozofski fakultet, Niki Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Dijana Vukovi Adresa: Ul. Danila Bojovia b.b., Niki E-mail: dijanav@ac.me Broj telefona: 069-540-409 Broj faksa: 040-247-109 Ciljevi programa: sticanje novih saznanja o unapreenju procesa poduavanja; informisanje o razliitim strategijama djelotvornog uenja, osposobljavanje za uvaavanje, podravanje i razvoj stilova uenja; informisanje o vrstama uenja verbalnog gradiva i nivoa znanja; razvijanje kompetencije za kontinuirano praenje, mjerenje i vrednovanje postignua uenika kako u pogledu dostignutog nivoa znanja, tako i u odnosu na razvoj strategija djelotvornog uenja; usvajanje naina na koje se prilikom planiranja polazi od postignua i mogunosti uenika; unapreivanje procesa samostalnog uenja; razvijanje vjetina uenja; informisanje o troslojnom modelu pamenja i uenja; ovladavanje nekim mnemotehnikama; rad na unapreivanju procesa obrade i pamenja podataka; informisanje o strategijama nelinearnog predstavljanja gradiva (kognitivne mape, Venovi i drugi dijagrami, skice...), i razvijanje metakognitivnih vjetina. . Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: proirivanje znanja o tehnikama smislenog verbalnog uenja; informisanje o strategijma nelinearnog prezentovanja gradiva; prepoznavanje mogunosti poboljanja vlastitog uenja i uenja uenika, i uoavanje znaaja i rad na razvoju metakognitivnih sposobnosti. Ciljna grupa: nastavnici predmetne i razredne nastave. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Poduavanje 2. Smisleno uenje verbalnog gradiva teorijska polazita 3. Kompetencije kao ishod uenja i trajnog obrazovanja 4. Uenje uenja 5. Razvijanje strategije djelotvornog uenja 6. Stilovi i vrste uenja 7. Troslojni model pamenja i uenja 8. Nivoi znanja 9. Praenje, mjerenje i vrednovanje znanja 10. Uenika postignua 11. Mnemotehnike 12. Proces zaboravljanja 13. Kodiranje i pohranjivanje podataka 14. Kognitivne mape 15. Dijagrami, skice, grafikoni i drugi naini predstavljanja sadraja 16. Strategije uenja 17. Metakognitivne vjetine 18. Voenja biljeaka na nastavi 19. Predstavljanje gradiva pojedinih predmeta na nelineran nain 20. Izrada modela 21. Samoevaluacija procesa uenja
120
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): est dana (48 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 25. marta 2012. godine.
121
83. Mjesto udbenikih kompleta u prvom ciklusu devetogodinje osnovne kole

Autori: Sneana Martinovi, Naa Durkovi i Lazo Lekovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Sneana Martinovi Adresa: Ul. Novaka Miloeva 36, Podgorica E-mail: snezanam@zuns.me; nadjad@zuns.me; lazol@zuns.me Broj telefona: 020-230-413, 020-210-185, 067-605-600 Broj faksa: 020-230-406 Ciljevi programa: opti cilj su edukacija nastavnika razredne nastave za uspjeno korienje udbenika i prirunika za nastavnike u realizaciji nastavnih planova i programa i razumijevanje strategije uenja koja je promovisana u novim programima prevoenje percepcijskog u pojmovno znanje. Posebni ciljevi su: unapreenje znanja nastavnika o znaaju i vanosti udbenika; informisanje o strukturnoj i organizacionoj komponenti udbenika i njihovom didaktikom potencijalu; usvajanje teorijskih polazita u udbenicima maternjeg jezika i knjievnosti (funkcionalni pristup jeziku i komunikacijski model u nastavi knjievnosti); shvatanje mogunosti da se pomou udbenikih kompleta razvijaju sve etiri jezike vjetine (recepcijske itanje i sluanje, i produkcijske govor i pisanje); shvatanje mogunosti da se pomou udbenika razvijaju dvije strategije itanja za dvije vrste tekstova: umjetnikih i neumjetnikih tekstova; razumjevanje i praktikovanje naina rada na obje vrste teksta; ukazivanje na osnovni sistem matematikih pojmova, tj. na strukturu matematikih oblasti predvienih za odreeni razred; omoguavanje nastavnicima da lake koriste prirunike, odnosno informisanje o razliitim modusima dizajniranja nastavnih situacija i ukazivanje na vezu operativnih ciljeva, metoda rada i sadraja putem kojih e se dostii ciljevi i standardi znanja; razumijevanje i izvoenje nastave u kojoj se favorizuju tipini prirodnjaki postupci: posmatranje, eksperimentisanje, predvianje, provjera predvianja i izvjetavanje; razumijevanje znaaja upoznavanja svijeta kroz praksu i mogunost primjene konstruktivistike strategije koja je ponuena u udbenikim kompletima prirode i drutva, i realizacija funkcionalnih korelacija izmeu razliitih predmeta u skladu sa idejom o holistikom obrazovanju. . Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: korienje udbenika kao osnovnog nastavnog sredstva za organizovanje procesa uenja i unapreivanje pedagoke interakcije nastavnika i uenika i prirunika za nastavnike kao putokaza za uspjenu realizaciju nastavnih planova i programa dostizanje predvienih operativnih ciljeva i standarda. Ciljna grupa: nastavnici razredne nastave. Metoda i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Znaaj i vanosti udbenika i njihove didaktike karakteristike, strukturna i organizaciona komponenta udbenika, znaaj prirunika za nastavnike i njegova adekvatna primjena 2. Funkcionalno korienje tekstova iz udbenika maternjeg jezika i knjievnosti za razvijanje vjetine itanja, koja je osnova uspjenog uenja uopte 3. Osnovni spoznajni postupci u udbeniku prirode i drutva 4. Osnovni matematiki pojmovi (koji su to pojmovi i kako su predstavljeni i udbenikom kompletu po razredima)
122
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 19. novembra 2011. godine.
123
84. Obuka za izradu test-zadataka za devetogodinju osnovnu i reformisanu srednju kolu

Autori: Divna Paljevi-turm, Dragana Nenadovi, Ligj Berisha, Tatjana Vujoevi, Tatijana arapi, Dragoje oki i Verica Ivanovi Institucija/organizacija koja podrava program: Ispitni centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Divna Paljevi-turm Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: divna.paljevi@iccg.co.me Broj telefona: 020-667-823 Broj faksa: 020-665-590 Ciljevi programa: informisanje o metodologiji izrade zadataka kojima se provjeravaju znanja u osnovnoj i srednjoj koli i kvalitativna i kvantitativna analiza zadataka i testova. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: struna i metodika znanja o ocjenjivanju; podsticanje kreativnosti u izradi zadataka i objektivnosti u ocjenjivanju i timski rad. Ciljna grupa: nastavnici naznaenih predmeta u osnovnim i srednjim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Ispitni programi, nivoi i kognitivne sposobnosti 2. Tipovi zadataka, njihove dobre strane i mogui rizici 3. Izrada zadataka otvorenog i zatvorenog tipa (edukativna radionica) 4. Kvalitativna analiza zadataka Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 10 do 20 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 5. novembra 2011. godine.
124
85. kola u prirodi

Autori: prof. dr Slobodan Radonji i prof. dr Vladimir Pei Institucija/organizacija koja podrava program: Prirodno-matematiki fakultet, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Sneana Joi Adresa: Ul. Borisa Kidria 42, Podgorica E-mail: sneana.jocic@yahoo.com Broj telefona: 067-871-386; 067-311-811 Ciljevi programa: osposobljavanje nastavnika koji predaju predmete priroda i drutvo (I ciklus) i priroda i biologija (II ciklusu devetogodinje osnovne kole) za uspjeno organizovanje i voenje kole u prirodi koja ne bi bila ekskurzija ili izlet (kao to je do sada bio sluaj), ve prava nastava u prirodi. . Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: metoda rada u organizaciji kole u prirodi po principu radionice i simulacije asova. Ciljna grupa: nastavnici koji predaju predmete priroda i drutvo (I ciklus) i priroda i biologija (II ciklus devetogodinje osnovne kole). Metode i tehnike rada: monoloka, dijaloka, laboratorijska i demonstrativna metoda. Teme: oblast biologije, ekologije, zatite ivotne sredine i odrivog razvoja. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana za svaku grupu uesnika pojedinano (tri sata dnevno). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
125
86. Program obrazovanja za osposobljavanje nastavnika za realizaciju sadraja iz bezbjednosne kulture

Autori: Slobodan Bokovi, Ljiljana Gari i Gordana Bokovi Institucije/organizacije koje podravaju program: Zavod za kolstvo i Centar za struno obrazovanje, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Gordana Bokovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: cso.jelic@cso.gov.me Broj telefona: 069-371-648 Broj faksa: 020-664-713 Ciljevi programa: osposobljavanje za realizaciju sadraja iz bezbjednosne kulture; osposobljavanje za organizovanje aktivnosti na podizanju svijesti roditelja, drugih nastavnika i graanstva, i unapreenje profesionalne kompetencije za uspjeno prenoenje znanja i vjetina iz oblasti bezbjednosti i jaanje veza i razliitih oblika saradnje sa relevantnim institucijama na planu prevencije i podizanja bezbjednosne kulture. . Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: socijalna kompetencija, inventivnost, altriuzam, primjena steenih znanja i iskustava u praksi, i sposobnost prepoznavanja predispozicija i preduslova za devijantno ponaanje. Ciljna grupa: nastavnici koji relaizuju sadraje iz bezbjednosne kulture u osnovnim kolama, srednjim strunim kolama i gimnazijama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Bezbjednosna kultura i drutvo (pojam, znaaj, oblici i prinicipi) 2. Bezbjednosna kultura kao preventiva asocijalnog ponaanja 3. Unapreenje socijalne kompetencije nastavnika (timski rad, rjeavanje konflikata, interpersonalni odnosi i komunikacijske sposobnosti za ivot u drutvenoj zajednici). Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): pet dana (40 sati). Broj uesnika u grupi: od 14 do 18 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 23. do 27. januara 2012. godine.
126
87. Program obrazovanja za osposobljavanje nastavnika za realizaciju volonterskih sadraja

Autori: Igor Miloevi, Aleksandra Gligorovi, Ljiljana Gari i Gordana Bokovi Institucije/organizacije koje podravaju program: Zavod za kolstvo i Centar za struno obrazovanje, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Ljiljana Gari Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: cso.garic@cso.gov.me Broj telefona: 069-371-647 Broj faksa: 020-664-713 Ciljevi programa: osposobljavanje za realizaciju volonterskih sadraja kroz poveanje nivoa znanja nastavnika o volonterizmu uopte i iskustvima drugih zemalja na polju volonterizma; osposobljavanje za pruanje podrke u radu volonterskih klubova i servisa, i jaanje profesionalnih kompetencija za uspjeno prenoenje vjetina i znanja o volonterizmu. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: socijalna kompetencija, kreativnost, inventivnost, altriuzam i primjena steenih znanja i iskustava u praksi. Ciljna grupa: nastavnici koji realizuju volonterske sadraje u osnovnim kolama, srednjim strunim kolama i gimnazijama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Volonterizam (pojam, znaaj i meunarodna iskustva o volonterizmu) i primjena i koristi od volonterizma u razliitimim sektorima drutvene djelatosti 2. Unapreenje socijalne kompetencije nastavnika (timski rad, rjeavanje konflikata, interpersonalni odnosi i komunikacijske sposobnosti i sposobnosti za ivot u drutvenoj zajednici) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (32 sata). Broj uesnika u grupi: od 14 do 18 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 19. do 22. aprila 2012. godine.
127
88. Preduzetniko uenje u nastavi osnovnih i srednjih kola

Autori: Ljerka Petkovi i Sreten Lutovac Institucija/organizacija koja podrava program: Gimnazija Panto Malii, Berane Odgovorna osoba (koordinator): Sreten Lutovac Adresa: Ul. svetog Save 25, Berane E-mail: gimpm@t-com.me Broj telefona: 051-230-104, 068-844-000 Broj faksa: 051-230-104 Ciljevi programa: izgradnja preduzetnike kompetencije i primjene cjeloivotnog uenja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: primjene preduzetnikog uenja u nastavi i sposobnost primjene uenja usmjerenog na uenika. Ciljne grupe: nastavnici osnovnih i srednjih kola. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Kljune kompetencije u okviru cjeloivotnog uenja 2. Tradicionalne metode u nastavi slabosti 3. Prednosti uenja usmjerenog na uenika 4. Timski rad klju uspjeha 5. Izgradnja preduzetnike kompetencije 6. Preduzetniko uenje kao horizontalni element u nastavi 7. Formiranje reusursnog centra uenja 8. Praktina primjena preduzetnikog uenja primjena preduzetnikih vjetina
modula
fleksibilnih
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana. Broj uesnika u grupi: od 10 do 20 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 24. i 25. februar 2012. godine.
128
89. Ocjenjivanje i procjenjivanje putem uenikih portfolija

Autorka: Biljana Vukmanovi Institucija/organizacija koja podrava program: O Jugoslavija, Bar Odgovorna osoba(koordinatorka): Biljana Vukmanovi Adresa: Polje b.b., Bar E-mail: biljanavukmanovic@gmail.com Broj telefona: 030-341-195; 069-485-098 Ciljevi programa: unapreenje kvaliteta ocjenjivanja kao kompleksnog procesa; stvaranje ambijenta koji tokom savladavanju nastavnih sadraja podsticajno djeluje na uenike; poboljanje interakcijskog odnosa nastavnik uenik; osavremenjivanje metoda procjene postignua uenika i uspostavljanje savremenog vida komunikacije izmeu nastavnika i uenika. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: kontinuirano praenje rada uenika tokom godine; opisno ocjenjivanje uenika i ovladavanje modelima (metodiki, psiholoki, pedagoki) za voenje portfolija; kreativne sposobnosti nastavnika; profesionalna osjetljivost za nove tendencije u procjeni znanja kao vanom segmentu nastavnog procesa i poseban odnos prema specifinosti uenika kao pojedinca. Ciljna grupa: nastavnici maternjeg jezika. Metode i tehnike rada: predavanja teorijskog tipa, individualni rad, grupni rad, prezentacije, diskusije i nacrti. Teme: 1. Problemi ocjenjivanja u postojeoj nastavnoj praksi 2. Faktor ocjenjivanja kao vaan inilac interakcijskog odnosa nastavnik uenik 3. Procjenjivanje i ocjenjivanje znanja kao faktor motivisanosti uenika 4. Usklaenost brojane i opisne ocjene 5. Ueniki portfolio imperativ kvalitetne procjene znanja Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 3. decembra 2011. godine.
129
90. Komunikativna metoda u nastavi engleskog jezika

Autorka: Lea Lonza, kola za strane jezike Wave Institucija/organizacija koja podrava program: British Council Montenegro Odgovorna osoba (koordinatorka): Lea Lonza Adresa: Ul. I proleterske b.b., Budva E-mail: lealonza@t-com.me Broj telefona: 033-451-208; 069-331-994 Cilj programa: obuavanje uesnika za korienje komunikativnih aktivnosti u nastavi engleskog jezika u grupama/odjeljenjima sa razliitim nivoom znanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikativne aktivnosti; grupisanje uenika i organizacija rada u uionici; autonomija uenika i samostalno uenje. Ciljna grupa: nastavnici osnovne kole. Metode i tehnike rada: radionice interaktivnog tipa. Teme: 1. Komunikativne aktivnosti 2. Organizacija rada u uionici 3. Profil i karakteristike uenika 4. Grupisanje i oblici interakcije, autonomija uenika Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: 30 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 26. novembar 2011. godine.
130
91. Upoznavanje sa Kembrid ESOL ispitom obuka za nastavnike engleskog jezika (TKT)
Autori: Lea Lonza i Dragia Vukoti Institucija/organizacija koja podrava program: British Council Montenegro Odgovorna osoba (koordinatorka): Lea Lonza Adresa: kola za strane jezike Waves, Ul. I proleterske b.b., Budva E-mail: lealonza@t-com.me Broj telefona: 033-451-208; 069-331-994 Cilj programa: da se uesnici obavijeste o Kembrid ESOL ispitu Teaching Knowledge Test i osvjee znanja iz metodike nastave engleskog jezika. Profesionalne vjetine i kompentencije koje se unapreuju: komunikativne aktivnosti; grupisanje uenika i organizacija rada u uionici; autonomija uenika i samostalno uenje. Ciljna grupa: nastavnici osnovne kole. Metode i tehnike rada: radionice interaktivnog tipa. Teme koje se obrauju: motivacija, stilovi uenja, nastavna pomagala, nastavni ciljevi, referentni izvori, dopunski materijal, ispravljanje greaka, davanje povratne informacije i evaluacija. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: 30 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 9. i 10. mart 2011. godine.
131
92. Kooperativno uenje u nastavi

Autorka: Mladenka Peri Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba(koordinator): Mladenka Peri Adresa: Bulevar marala Tita b.b., Ulcinj E-mail: majaperic@t-com.me Broj telefona: 067-803-814 Broj faksa: 030-411-587 Ciljevi programa: osavremenjivanje i unapreenje nastavnog procesa, ali i ivota u koli uopte; stvaranje ambijenta u kojem je mogue aktivno, kompleksno i napredno uenje radi poboljanja uspjeha; omoguavanje istovremenog sticanja strunih znanja i socijalnih vjetina, veoma bitnih za razvoj linosti, kao to su samopouzdanje, samovrednovanje, preuzimanje odgovornosti za svoje uenje i za uenje drugih, spremnost za timski rad, razvoj kritikog miljenja, prevazilaenje slabosti i socijalnih razlika itd.; izgradnja pozitivnog odnosa prema samom sebi, vrnjacima, uenju i nastavnicima, i priprema uenika da svaki pojedinano bude graani demokratskog drutva i za trite rada. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje modela kooperativnog uenja i njegove prednosti u odnosu na takmiarskio ili individualistiko uenje; vjetina organizovanja kooperativnog uenja u uionici i ukljuivanje svakog uenika u ativno uenje podjelom uloga/zadataka; uspjeno prevazilaenje eventualnih problema unutar grupe; vjetina korienja razliitih naina za formiranje grupe i poboljanje saradnje i partnerstva meu kolegama. Ciljna grupa: nastavnici predmetne i razredne nastave (osnovne i srednje kole), pedagozi, psiholozi, pomonici direktora kola i direktori kola. Metode i tehnike rada: obuka je interaktivnog tipa po modelu kooperativnog uenja. Teme: 1. Model kooperativnog ili saradnikog uenja (definicija pojma kooperacija) 2. ta je kooperativno uenje i po emu se razlikuje od takmiarskog i individualnog uenja (prednosti ili eventualni nedostaci) 3. Pet osnovnih elemenata kooperativnog uenja 4. Razlika izmeu kooperativno uenje i tradicionalnog grupnog rada 5. Strategije kooperativnog uenja i naini na koje se moe implementirati Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 12. novembra 2011. godine.
132
93. Razvoj kritikog miljenja RWCT (Reading and Writing for Critical Thinking) za predkolski uzrast
Autori: dr Jeannie L. Steele, Dr Kurtis S. Meredith, dr Charles Temple, Scott Walter International Reading Association Program Razvoj kritikog miljenja zajednini je projekat International Reading Associationa i Univerziteta Severna Ajova i Fondacije za otvoreno drutvo iz Njujorka Institucija/organizacija koja podrava program: Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): doc. dr Biljana Maslovari Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica Broj telefona: 020-248-668; 020-248-667 E-mail: biljanam@pccg.co.me Ciljevi programa: ovladavanje pristupom pouavanju koji doprinosi razvoju kritikog miljenja kod djece; sticanje znanja i vjetina o metodama i tehnikama interaktivnog pristupa; razvijanje spremnosti za saradnju, razmjenu iskustva i uenja od kolega; promovisanje ideje o refleksivnom praktiaru i razvijanje vaspitaa refleksivnih praktiara (koji kontinuirano preispituju, usavravaju i prilagoavaju svoj rad potrebama u praksi); jaanje vaspitaa kao nosioca obrazovane reforme; kombinovanje ue shvaenih kognitivnih ciljeva (kritiko miljenje kod djece u uem smislu) sa razvojem vjetina i stavova potrebnih za svakodnevni ivot (izraavanje, sluanje, otkrivanje prethodnih znanja, uvjerenja, doivljaja i iskustava, osposobljavanje za zauzimanje stava, odluivanje, sticanje komunikativnih vjetina, tolerancije...) i doivotno obrazovanje (uenje kako se ui). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: primjena metoda i tehnika koje praktiari kombinuju, odnosno prilagoavaju specifinostima programa; unapreivanje naina i oblika razmjene izmeu vaspitaa i djece i izmeu djece; razvijanje preditakih vjetina itanja i pisanja kod djece i primjena tehnika grupnog i individualnog rada. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama i pedagoko-psiholoka sluba predkolskih ustanova. Metode i tehnike rada: interaktivne metode. Teme: 1. Okvirni sistem za razvijanje kritikog miljenja 2. Metode unapreivanja kritikog miljenja i kooperativno uenje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
133
94. Edukacija o ranom razvoju djece jaslenog uzrasta

Autori: Ljiljana Krkelji i Radoje Novovi Institucija/organizacija koja podrava program: Forum pedagoga Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Ljiljana Krkelji Adresa: Ul. Slobodana kerovia 86, Podgorica Broj telefona: 067-241-567 E-mail: krkeljic@t-com.me Ciljevi programa: podizanje nivoa informisanosti o ranom razvoju djece sa psiholokopedagokog aspekta; razvijanje vjetina u radu sa djecom; poveanje kapaciteta timskog rada (vaspitai i medicinske sestre) u jaslicama i poveanje psiholoko-pedagokih kompetencija na relaciji medicinska sestra roditelj. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: nivo pedagokopsiholokog znanja i vjetina u radu sa djecom jaslenog uzrasta; prepoznavanje socijalno-emocionalnih potreba djece i adekvatnog odgovora na te potrebe; usmjeravanje medicinskih sestara i nastavnika u predkolskim ustanovama na stvaranje uslova za stimulativniji socijalno-emocionalni djeji razvoj i preveniranje burn out sindroma. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama i medicinske sestre zaposlene u jaslicama. Metode i tehnike rada: iskustveno-edukativne grupe i radionice, inetraktivne metode. Teme: I dan 1. Znaaj edukacije o ranom razvoju za medicinske sestre i vaspitaice (iskustvena grupa) 2. Prva godina ivota (emocionalni i intelektualni razvoj djeteta, praktian znaaj tih znanja u svakodnevnom radu) 3. Prva godina ivota (odnos prema djetetu i djetetov odnos prema objektima, praktian znaaj tih znanja u svakodnevnom radu) 4. Druga godina ivota (emocionalni i intelektualni razvoj djeteta, praktian znaaj tih znanja u svakodnevnom radu) II dan 1. Druga godina ivota (odnos prema djetetu i djetetov odnos prema objektima, praktian znaaj tih znanja u svakodnevnom radu) 2. Trea godina ivota (emocionalni i intelektualni razvoj djeteta, praktian znaaj tih znanja u svakodnevnom radu) 3. Trea godina ivota (odnos prema djetetu i djetetov odnos prema objektima, praktian znaaj tih znanja u svakodnevnom radu) 4. Evaluacija i budue aktivnosti Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 24. i 25. novembar 2011. godine.
134
95. Planiranje vaspitno-obrazovnog rada u predkolskim ustanovama u skladu sa vaeim programom

Autorke: Vesna Dimitrijevi i doc. dr Tatjana Novovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vesna Dimitrijevi Adresa: JPU Ljubica V. Jovanovi Mae, Budva E-mail: nikiva@t-com.me Broj telefona: 069-513-579 Ciljevi programa: da uesnici poveaju svoja znanja i shvate vanost praenja pojedinih oblasti razvoja za adekvatno planiranje rada sa djecom; da postanu kompetentniji u izradi plana vaspitno-obrazovnog rada u kojem se uvaavaju razliitosti; da razumiju znaaj tematskog planiranja za dodatno podsticanje djejeg razvoja i da uvide znaaj posmatranja i odgovarajueg biljeenja za dalje planiranje podsticanja djejeg razvoja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: planiranje u funkciji vaspitno-obrazovnog rada; poznavanje i implementacija sutinskih elemenata individualizacije u radu sa djecom predkolskog uzrasta i korienje posmatranja i adekvatnog biljeenja tokom praenja djejeg postignua u odreenom periodu, ali i u procesu izrade plana vaspitno-obrazovnog rada za naredni period. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja. Metode i tehnike rada: edukativne radionice (prezentovanje verbalno i uz pomo audio-vizuelnih sredstava, diskusija, razmjena iskustava i primjena ranijih i novih znanja u rjeavanju konkretnih zadataka). Obuka je interaktivnog tipa. Teme 1. 2. 3. : Domeni djejeg razvoja i podruja aktivnosti Kako planirati uz uvaavanje razliitosti Posmatranje i biljeenje u cilju praenja djejeg razvoja i izrade plana podsticanja za naredni period 4. Tematsko planiranje i izrada konkretnog plana
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 28. januar 2012. godine.
135
96. Kljuna kompetencija: uiti kako se ui

Autori: Hans Jorgen Knusden i Elvira Hadibegovi-Bubanja. Institucije/organizacije koje podravaju program: Forum MNE (Forum mladi i neformalna edukacija) Odgovorna osoba (koordinatorka): Elvira Hadibegovi-Bubanja Adresa: Bratstva jedinstva 4, Podgorica E-mail: elvira.hb@forum-mne.com Broj telefona: 069-364-199 Broj faksa: 020-602-710 Ciljevi programa: informisanje nastavnog kompetencije uiti kako se ui kod uenika. kadra o metodama razvoja kljune
Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: odnos sa uenicima kroz razumijevanje obrazovnih potreba pojedinca; komuniciranje i saradnja (efektivno komuniciranje sa uenicima radi obezbjeivanja pravovremene i relevantne informacije o postignuima i oblastima razvoja koje tek treba da unaprijede, i efektivno komuniciranje sa kolegama i drugim osobljem u koli); lini i profesionalni razvoj nastavnika (rad na evaluiranju sopstvene prakse i na nainima za njeno unapreenje, kreativni, konstruktivni i kritiki odnos prema inovacijama i spremnost za prilagoavanje sopstvene prakse primjerima najbolje prakse); identifikovanje postignua i razliitosti uenika, odnosno stilova uenja svakog uenika, i razvijanje strategija sopstvenog uenja; efektivno planiranje nastave i uenja prema uzrastu i sposobnostima uenika; angaovanje i motivisanje uenika podizanjem nivoa njihovih postignua i razvijanjem samostalnosti u uenju i obrazovanju; organizovanje prostora za uenje prema potrebama uenika, uz stvaranje mogunosti za nesmetanu komunikaciju, i saradnja, timski rad i uenje u kolektivu (predstavljanje i mogunost ukljuivanja u udruenja nastavnika). Ciljna grupa: nastavnici u srednjem strunom obrazovanju. Metode i tehnike rada: radionice, prezentacije, simultana individualna aktivnost, studije sluaja, igre uloga, akvarijum, mini-lekcije, grupne diskusije, pojedinane i grupne prezentacije, rad u parovima, rad u malim grupama i davanje/primanje povratne informacije. Teme 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. : Osam kljunih kompetencija za cjeloivotno uenje Kljuna kompetencija: uiti kako se ui Stilovi uenja i piramida usvajanja znanja Organizacija uenja Nastava koncept Projektni metod kao nain rada Prostor kao sredstvo Akciono uenje Razvoj kompetencija kole
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 25, 26. i 27. januar 2012. godine.
136
97. Upotreba pitanja u nastavi/uenju

Autorke: Radmila Bajkovi i Tatijana Vujovi Institucija/organizacija koja podrava program: JU O Blao Jokov Orlandi, Bar Odgovorna osoba (koordinatorka): Radmila Bajkovi Adresa: Ul. Jovana Tomaevia 16/6, Bar E-mail: r.bajkovic@gmail.com Broj telefona: 067-588-919; 030-313-803 Broj faksa: 030-312-347 Ciljevi programa: unapreivanje pedagoke komunikacije i stvaranje pozitivne atmosfere u uionici koja e omoguiti misaono aktiviranje uenika i uspjeno uenje; sticanje znanja o znaaju i funkciji pitanja, kako nastavnikih tako i uenikih, u procesu uenja/nastave. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: formulisanje pitanja razliitih nivoa teine i ovladavanje metodama i tehnikama obuke uenika za postavljanje pitanja u procesu samostalnog uenja i u procesu uenja tokom nastave, i znanja i vjetine za misono aktiviranje uenika u nastavi i za razvijanje kreativnosti i logikog miljenja. Ciljna grupa: nastavnici razredne i predmetne nastave i struni saradnici u osnovnoj koli. Metode i tehnike rada: obuka je interaktivnog tipa (obuhvata i teorijski uvod u temu i povezivanje sa praktinim iskustvima uesnika). Teme 1. 2. 3. 4. 5. : Da li ste danas postavili dobro pitanje? Kako mjeriti kvalitet pitanja? Zato je vano postavljanje pitanja? Kako nastavnici mogu unaprijediti svoju vjetinu postavljanja pitanja u uionici? Kako nauiti uenike da postavljaju pitanja?
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijenu i potronog materijla). Termin realizacije jednog seminara: 3. i 4. februar 2012. godine.
137
98. Planiranje njege i VOR-a u jaslicama

Autorke: Vesna Dimitrijevi i doc. dr Tatjana Novovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vesna Dimitrijevi Adresa: Slovenska obala 17, Budva E-mail: nikiva@t-com.me Broj telefona: 069-513-579 Broj faksa: 033-451-679 Ciljevi programa: poveanje znanja i shvatanje vanosti praenja pojedinih oblasti razvoja za adekvatno planiranje rada sa djecom; shvatanje znaaja realno planiranih ciljeva podsticanja djejeg razvoja i uenja; sticanje veih kompetencija za izradu plana vaspitno-obrazovnog rada u kojem se uvaavaju razliitosti i uvianje znaaja posmatranja i odgovarajueg biljeenja za dalje planiranje podsticanja djejeg razvoja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: planiranje u funkciji vaspitno-obrazovnog rada, poznavanje i implementacija sutinskih elemenata individualizacije u radu sa djecom uzrasta do tri godine i korienje posmatranja i adekvatnog biljeenja tokom praenja djejeg postignua u jednom periodu, ali i u procesu izrade plana vaspitno-obrazovnog rada za naredni period. Ciljna grupa: nastavnici predkolskolskog vaspitanja i obrazovanja. Metode i tehnike rada: edukativne radionice (prezentovanje verbalno i uz pomo audio-vizuelnih sredstava, diskusija, razmjena iskustava i primjena ranijih i novih znanja u rjeavanju konkretnih zadataka). Teme : 1. 2. 3. 4. Kljune dimenzije planiranja u jaslicama Kako podsticati razvoj djece do tri godine Kako individualizovati planiranje Izrada konkretnog plana
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena za potroni materijal). Termin realizacije jednog seminara: 26. april 2012. godine.
138
99. Uloge nastavnika u kreiranju pedagoke klime

Autorka: doc.dr Katarina Todorovi Institucija/organizacija koja podrava program: na Filozofskom fakultetu u Nikiu, u okviru studijskog programa Pedagogija i predkolsko vaspitanje, realizuje se nastavni predmet pedagoka komunikologija koji se smatra neophodnom pedagokom disciplinom u procesu formiranja pedagokog kadra. Ovaj program je zasnovan na toj univerzitetskoj disciplini i nastavnici se o njenom znaaju informiu na osnovu sadraja koji je prilagoen za jednodnevni program. Odgovorne osobe (koordinatorke): doc. dr Biljana Maslovari i doc. dr Katarina Todorovi Adresa: Bulevar Svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: katarinat@t-com.me Broj telefona: 069-029-551; Broj faksa: 020-248-668; 020-248-667 Ciljevi programa: informisanje o ulogama nastavnika u kreiranju klime u odjeljenju i njenom znaaju; unapreenje vjetina u procesu kreiranja klime u nastavnom procesu i informisanje o putevima i efektima kreiranja adekvatne klime u odjeljenju. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: izvoenje nastave uz intenzivnije i cjelishodnije voenje rauna o sopstvenim ulogama u formiranju klime u koli i odjeljenju; partnerski rad svih uesnika nastavnog procesa na ostvarivanju vaspitno-obrazovnih ciljeva; kreiranje kvalitetnog asa i adekvatno, individualizovano motivisanje uenika za aktivizaciju u nastavi. Ciljna grupa: nastavnici, struni saradnici i direktori osnovnih i srednjih kola. Metode i tehnike rada: interaktivni i radioniarski rad, sa mini-lekcijama koje prethode svakoj temi i na kraju se koriste za sistematizuju. Teme 1. 2. 3. 4. : Nastavnik Nastavnik Nastavnik Nastavnik planer i realizator kvalitetnog asa vjeti komunikator saradnik svima i u svemu motiv uenicima za uenje
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 40 (uraunati su honorar i putni trokovi za voditelje seminara i trokovi za nabavku i pripremu materijala za radionicu). Termin realizacije jednog seminara: 15. oktobar 2011. godine.
139
100. Komunikacijske vjetine u nastavi

Autorka: doc.dr Katarina Todorovi Institucija/organizacija koja podrava program: na Filozofskom fakultetu u Nikiu, u okviru studijskog programa Pedagogija i predkolsko vaspitanje, realizuje se nastavni predmet pedagoka komunikologija koji se smatra neophodnom pedagokom disciplinom u procesu formiranja pedagokog kadra. Ovaj program je zasnovan na toj univerzitetskoj disciplini i nastavnici se o njenom znaaju informiu na osnovu sadraja prilagoenog za jednodnevni program. Odgovorne osobe (koordinatorke): doc. dr Biljana Maslovari i doc. dr Katarina Todorovi Adresa: Bulevar Svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: katarinat@t-com.me Broj telefona: 069-029-551 Broj faksa: 020-248-668; 020-248-667 Ciljevi programa: unapreenje komunikacije u nastavnom procesu; informisanje nastavnika o znaaju komunikacije za razvoj ovjeka, njegovih vrijednosnih stavova i odnosa s drutvenom sredinom; sticanje znanja i vjetina u vezi s tipovima komunikacije i mogunostima koje prua u procesu ostvarivanja ciljeva u vaspitno-obrazovnom procesu, i osnaivanje nastavnika za adekvatan proces komunikacije, na kojem je baziran kompletan rad u nastavnom procesu. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: realizacija kvalitetne nastave; ostvarivanje vaspitno-obrazovnih ciljeva za koje se pretpostavlja adekvatan odnos pojedinca sa grupom, grupe sa pojedincem i pojedinca sa pojedincem, i namjerna individualizacija nastavnog procesa. Ciljna grupa: nastavnici, struni saradnici i direktori osnovnih i srednjih kola. Metode i tehnike rada: interaktivni i radioniarski rad, sa mini-lekcijama koje prethode svakoj temi i na kraju se koriste za sistematizaciju. Teme 1. 2. 3. 4. 5. : Znaaj komunikacije za efekte nastavnog procesa Priroda i principi adekvatne komunikacije u nastavi Vrste komunikacije u vaspitno-obrazovnom radu Vrste poruka, barijere i njihove posljedice Aktivno sluanje
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jednodnevni seminar (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 40 (uraunati su honorar i putni trokovi za voditelje seminara i trokovi za nabavku i pripremu materijala za radionicu). Termin realizacije jednog seminara: 24. mart 2012. godine.
140
VIII PROGRAMI PODRKE UENICIMA

101. Prevencija narkomanije u osnovnim kolama
Autori: dr sci. Dragan Lauevi, mr sci. Boban Mugoa i Ana Backovi Institucija/organizacija koja podrava program: UNICEF-ova kancelarija u Podgorici podrala je izradu Programa 1999. godine, obuku nastavnika i izradu prirunika za nastavnike Program prevencije narkomanije u osnovnim kolama (2001). Od 2003. godine Program se realizuje kroz Akcioni plan za prevenciju narkomanije kod djece i omladine Vlade Crne Gore. Odgovorna osoba (koordinatorka): Jadranka Gavranovi Adresa: O Savo Pejanovi, Podgorica E-mail: jadraga@gmail.com Broj telefona: 067-383-251 Ciljevi programa: usavravanje nastavnika za rad sa djecom koncipirano na osnovama savremenih preventivnih programa, odnosno prema ciljevima preventivnog obrazovanja. To su: razvojno prilagoeno informisanje djece o vrstama i uticajima droga na zdravlje; razvoj i podsticanje konstruktivnih stavova i odgovornosti i razvoj vjetina (tehnike otpora socijalnim pritiscima, kontrola osjeanja, odluivanje u rizinim situacijama, traenje i pruanje pomoi, inicijativnost itd.). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: ovladavanje metodama (inter)aktivne nastave; razvijanje sopstvene interospektivnosti i introspektivnosti djece; razumijevanje razvojnih karakteristika djece (intelektualne, emocionalne, socijalne); unapreivanje vjetina voenja grupe; savjetovanja roditelja, djece i osoblja kole, i razvijanje inicijativnosti kod djece da preuzmu aktivnu i odgovornu ulogu u prevenciji i praktikovanju zdravih stilova ivota. Ciljne grupe: struni saradnici (pedagozi i psiholozi) i nastavnici. Metode i tehnike rada: radionice (kratki edukativni blokovi radi boljeg informisanja o navedenim temama; pitanja i diskusija uesnika; praktine vjebe istraivanje, simuliranje ivotnih situacija, igranje uloga, uvjebavanje i analiza iskustava i stavova). Uesnici prolaze kroz sve sadraje obuke na nain na koji se oekuje da e u radu sa njima proi djeca. Teme: 1. Moemo se upoznati jo bolje! 2. Zdravlje je... 3. Bolesti zavisnosti i narkomanija 4. Narkomanija rizik od drugih bolesti i poremeaja odnosa sa ljudima 5. Zato se postaje narkoman? 6. Veina mladih ne koristi droge, alkohol, duvan! 7. Kada me nagovaraju ... 8. Kako sve mogu da kaem NE? 9. Da li su reklame istinite? 10. Moje vrijednosti, moji uzori... 11. Mogu (nauiti) mudro da odluujem! Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan i po dan (12 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika.
141
Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 3. decembra 2011. godine.
142
102. kola bez nasilja: ka sigurnom i podsticajnom kolskom okruenju

Autor: Ljiljana Krkelji Institucije/organizacije koje podravaju program: Forum pedagoga Crne Gore i UNICEF Odgovorna osoba (koordinatorka): Ljiljana Krkelji Adresa: Ul. Slobodana kerovia 86, Podgorica E-mail: krkeljic@t-com.me Broj telefona: 067-241-567 Ciljevi programa: podizanje nivoa svjesnosti i znanja o pojavi vrnjakog nasilja u koli; definisanje i funkcionisanje zatitne mree kao odgovora cijele kole na pojavu vrnjakog nasilja i povezivanje kole i lokalne zajednice radi unapreenja i odrivosti aktivnosti u koli. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: podizanje nivoa svjesnosti i znanja o nasilju u koli; uenje novih metoda i vjetina rada (intervencija) u sluajevima pojave nasilja; razvoj kooperativnih odnosa izmeu svih zaposlenih u koli; vjetina rada u grupi i razvijanje kooperativnih odnosa sa roditeljima. Metode i tehnike rada: metode interaktivnog rada. Ciljna grupa: nastavnici i vannastavno osoblje. Teme: 1. Upoznavanje i integracija grupe, znaaj i razlozi za realizovanje projekta 2. Organizacija u koli kao preduslov realizacije projekta 3. Nasilje i vrste nasilja u koli 4. Potrebe: ta nas pokree na odreeno ponaanje? 5. Kako potrebe mogu biti zadovoljene 6. Kako odrasli reaguju na potrebe djece 7. Kako odrasli reaguju na neprimjereno ponaanje djeteta 8. Disciplinovanje 9. Restitucija 10. Primjeri restitucije 11. Posljedice koje smilja dijete 12. Evaluacija i plan buduih aktivnosti. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za trenere i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 8. oktobar 2011. godine.
143
103. Kreativno rjeavanje konflikata u uionici

Autorke: Dijana Uljarevi i Tamara irgi Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Forum MNE (Forum mladi i neformalna edukacija) Odgovorna osoba (koordinatorka): Tamara irgi Adresa: Ul. bratstva i jedinstva 4, Podgorica E-mail: tamara.krivokapic@forum-mne.com Broj telefona: 020-602-710 Ciljevi programa: obuka nastavnog kadra u oblasti transformacije konflikta u uionici, s posebnim akcentom na istraivanju uloge nastavnika, ali i na mehanizmima uspjenog suoavanja sa tim problemom, i usmjeravanje obrazovnog procesa ka grupnom i individualnom pristupu konfliktu (na mikronivou i makronivou), ka razvijanju vjetina i znanja za kreativni rad s obzirom na razliitosti i ka razumijevanju razliitih percepcija i predrasuda. Putem obuke, programom e se podrati struno usavravanje nastavnika u skladu sa prioritetima u reformi naeg obrazovanja, uz uzimanje u obzir aktuelnog konteksta i izazova sa kojima se susreu dananji adolescenti. Takoe, programom bi trebalo da se doprinese osnivanju struktura koje e osigurati kvalitetan rad sa uenicima u najosjetljivijem periodu njihovog razvoja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikativne vjetine u radu sa uenicima u konfliktnim situacijama; rad na konfliktima i prihvatanju razlika, stavovima i vrijednostima, i posveenost kontinuiranom profesionalnom usavravanju i razvoju. Ciljna grupa: nastavnici u osnovnim i srednjim kolama i vaspitai u institucijama koji se bave vaspitanjem i obrazovanjem adolescenata. Metode i tehnike rada: radionice, prezentacije, simultana individualna aktivnost, studije sluaja, igre uloga, akvarijum, mini-lekcije, grupne diskusije, pojedinane i grupne prezentacije, rad u parovima, rad u malim grupama i davanje/primanje povratne informacije. Teme: 1. Razumijevanje i prepoznavanje konflikta 2. Misli, osjeanja i reakcije u konfliktnim situacijama 3. Teorije i praktina primjena nenasilnih komunikativnih metoda i konkretnih razvojno-usmjerenih aktivnosti u kojima uenici/ce imaju centralnu ulogu 4. Funkcionalnost i funkcije konflikta 5. Kreativne metode transformacije konflikta 6. Kako raditi sa tekim temama 7. Kako raditi sa snanim emocijama 8. Uloga percepcije u konfliktu 9. Zatita djece i mladih polise i procedure Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 20 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 12 i 13. maj 2012. godine.
144
104. Osmiljavanje prelaska mladih u svijet rada na Zapadnom Balkanu profesionalna orijentacija
Autori: GTZ (Ervin Kemerer), i treneri: Branka Kankara (Ministarstvo prosvjete i nauke), Jasmina uki (Zavod za zapoljavanje), Jelena Kneevi (Centar za struno obrazovanje), Rada Mujovi (O Sutjeska) i Katarina Vuini (O Mileva LajoviLalatovi) Institucije/organizacije koje podravaju program: Ministarstvo prosvjete i nauke, Centar za struno obrazovanje, Zavod za zapoljavanje (CIPS) Odgovorna osoba (koordinator): Uro Zekovi Adresa: Ul. Bregalnika 7, Podgorica E-mail: uros.zekovic@gtz.de Broj telefona: 020-227-266 Broj faksa: 020-627-226 Ciljevi programa: informisanje nastavnika o znaaju profesionalne orijentacije za mlade; sticanje profesionalnih vjetina neophodnih za pruanje kontinuirane podrke i usmjeravanje mladih u procesu donoenja to pravilnije odluke o izboru kole, odnosno zanimanja; osposobljavanje nastavnika za realizaciju sadraja programa profesionalne orijentacije: samospoznaja (prepoznavanje svojih sposobnosti, interesovanja, vrijednosnih orijentacija), informisanje o postojeim kolama i zanimanjima, realni susreti i odluivanje; unapreenje kompetencija za ukljuivanja razliitih aktera koji uestvuju u sistemu obrazovanja (uenici, roditelji, nastavnici, psiholozi, pedagozi, uprava kole, ira zajednica...); unapreenje sposobnosti za jaanje veza sa relevantnim institucijama znaajnim za proces profesionalne orijentacije; indentifikovanje potrebe za saradnjom svih relevantnih institucija znaajnih u procesu profesionalne orijentacije (obrazovne institucije, Zavod za zapoljavanje, privreda) radi organizovanog prelaska mladih na trite rada. Ciljna grupa: nastavnici predmetne nastave, strune slube, roditelji, uenici i predstavnici Zavoda za zapoljavanje. Teme: 1. 2. 3. 4. Uvod u profesionalnu orijentaciju i samospoznaja Informisanje Realni susreti Odluivanje
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): pet mjeseci (10 radnih dana po osam sati, tj. ukupno 80 sati). Broj uesnika u grupi: od 18 do 20 uesnika. Cijena po uesniku: 70 (uraunati su honorar i putni trokovi za voditelje seminara, trokovi osvjeenja za uesnike i potroni materijal). Termin realizacije jednog seminara: od 22. oktobra 2011. godine.
145
105. Rjeavanjem konflikata do meusobnog razumijevanja

Autorka: Dragana Radoman Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Dragana Radoman Adresa: Stubika 7/2, Niki E-mail: dragana_radoman@yahoo.com Telefon: 068-081-180 Ciljevi programa (osmiljeni na osnovu Pestalozzi programa Kljuna znanja, vjetine i stavovi za sve nastavnike): informisanje o posebnim tehnikama za rjeavanje sukoba, strategijama za rjeavanje problema i tehnikama pozitivne discipline; sticanje novih znanja o fazama kroz koje konflikt prolazi i o modelima ponaanja u konfliktu; stvaranje bezbjednog okruenja za uenje koje doprinosi razvoju samopouzdanja, samopotovanja i samosvjesnosti uesnika; sticanje vjetina za primjenu formalnih i neformalnih metoda rada, i naglaavanje i preispitivanje mogunosti saradnje svih aktera ukljuenih u kolski sistem (ueniki parlament, udruene inicijative sa roditeljima i uenicima, realizacija lokalnih, nacionalnih i meunarodnih projekata). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje faza kroz koje konflikt prolazi i upravljanje konfliktima; davanje i primanje povratne informacije; prepoznavanje stilova reagovanja u konfliktnim situacijama; ostvarivanje uspjene saradnje na lokalnom, nacionalnom i meunarodnom nivou; razmjena informacija i iskustava nastavnika i razvijanje timskog rada i meusobne saradnje; preuzimanje inicijative i posveenost kontinuiranom profesionalnom usavravanju i razvoju. Ciljne grupe: nastavnici predmetne i razredne nastave u osnovnim kolama i pedagoko-psiholoka sluba. Metode i tehnike rada: radionice interaktivnog tipa (individualni rad, radu u paru, grupni rad, davanje i primanje povratne informacije, power point prezentacija, igra uloga, plenum, grupne diskusije, pojedinane i grupne prezentacije, kooperativno uenje, kreativni nain izraavanja, bujica ideja). Teme: 1. Vanost saradnje, timskog rada i zajednikih inicijativa 2. Upoznavanje sa tehnikama za rjeavanje konflikata i fazama kroz koje konflikt prolazi 3. Uloge u konfliktnim situacijama 4. Kreiranje sigurnog okruenja za uenje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 12 (honorar za voditelje seminara). Termin realizacije jednog seminara: 26. novembar 2011. godine.
146
IX UNAPREENJE RADA KOLE

106. Unapreenje kola podrka razvoju kola
Autorke: prof. dr Linda Lee i prof. dr Susan Rona (autorke originalnih modula obuke) Program su adaptirali za potrebe naih obrazovnih institucija prof. dr Saa Mili, mr Milja Vujai i dr Biljana Maslovari. Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): dr Biljana Maslovari Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: biljanam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: podizanje nivoa svijesti uesnika u obrazovanju o potrebi samoorganizovanja (na nivou obrazovne institucije i lokalne zajednice) za iniciranje i pokretanje procesa promjene, reforme i razvoja obrazovne institucije; podizanje na vii nivo motivacije i samopotovanja kod profesionalaca koji se bave obrazovanjem, ali i kod svih ostalih saradnika i obrazovnih institucija, za djelovanje u pravcu reformisanja i uvoenja savremenih obrazovnih tehnologija; integrisanje u ivot obrazovne institucije savremenih znanja i vjetina vezanih za organizovanje, rukovoenje, odluivanje i timski rad u obrazovanju; podizanje nivoa kompetencija uesnika za programiranje i realizaciju razliitih programa i sadraja koji doprinose kvalitetnom i sadrajnom ostvarivanju vaspitne i obrazovne funkcije obrazovne institucije; sticanje potrebnih znanja za razvijanje metoda i strategija neposrednog ukljuivanja djece/mladih, roditelja i predstavnika lokalne zajednice u donoenje odluka i upravljanje svim procesima u instituciji koji imaju kljunu vanost za njenu vaspitnu i obrazovnu funkciju. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: kritiko sagledavanje trenutnog stanja i perspektive razvoja institucije; korienje proaktivnog stava u profesionalnom domenu; kreiranje i upravljanje promjenama u instituciji; partnerska komunikacija; konstruktivno prevazilaenje konfliktnih situacija; formiranje zajednice koja ui na svim nivoima obrazovne institucije; rukovoenje, kooperacija i saradnja u timu i zajednici; strateko i akciono planiranje; implementiranje i upravljanje razliitim programima, i zastupanje, prezentovanje, lobiranje i pregovaranje u procesu realizacije planova i akcija. Ciljne grupe: profesionalci iz predkolskih ustanova i osnovnih i srednjih kola (nastavnici predkolskog vaspitanja, nastavnici razredne i predmetne nastave, pedagozi, psiholozi, direktori), uenici, roditelji, spoljni saradnici, volonteri i predstavnici lokalne zajednice. Metode i tehnike rada: interaktivni seminari intenzivnog tipa. Teme: I modul otvorenost za promjene i upravljanje promjenom; formiranje proaktivnog stava prema razvoju obrazovne institucije; strategije za kreiranje i funkcionisanje obrazovne sredine u funkciji razvoja i uenja; vjetine komunikacije; klima povjerenja i uzajamnog podravanja; konstruktivni pristup problemima i konfliktima, i kooperacija i saradniki odnosi u kolektivu/timu. II modul usmjerenost ka ciljevima u okviru zajednike vizije; organizaciona struktura koja doprinosi razvoju institucije; vjetine upravljanja, rukovoenja i odluivanja u timu; vjetine planiranja; formiranje partnerskih odnosa kao preduslova za
147
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika zajednike akcije, prezentovanje, lobiranja i pregovaranje, i akciono i strateko planiranje. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): obuka se sastoji od dva modula, koji se organizuju u razmaku od est mjeseci kako bi se obezbijedio kontinuitet, ali i vrijeme za implementaciju elemenata obuke. Oba modula traju po tri dana (po 24 sata ukupno, 48 sati). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 30 do 35 uesnika.
148
107. Mentorstvo
Autori: prof. dr Saa Mili i doc. dr Biljana Maslovari Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Saa Mili Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: sasam@pccg.co.me Broj telefona: 020-248-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: obuka za mentorstvo, tj. za kvalitetno praenje i podrku nastavnika poetnika/pripravnika (pomo mladim kolegama u profesionalnom razvoju). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: upuivanje nastavnog kadra (budui mentori) u osnovne teorijske postavke mentorskog rada; informisanje nastavnog kadra (budui mentori) o bazinim karakteristikama efektivnog mentorstva, principima uenja odraslih i stilovima uenja; refleksija mentorovog profesionalnog iskustva na njegov mentorski rad; informisanje nastavnog kadra (budui mentori) o nainima komunikacije na relaciji mentor pripravnik i nainima prevazilaenja eventualnih nesuglasica u toku trajanja pripravnikog staa; predstavljanje nastavnom kadru (budui mentori) naina planiranja i implementacije akcionog plana mentorstva; upuivanje nastavnog kadra (budui mentori) u naine pruanja podrke nastavniku pripravniku pri izboru teme za struni rad i pripremi nastavnih aktivnosti za stuni ispit. Ciljna grupa: nastavnici razredne i predmetne nastave (osnovne i srednje kole), nastavnici predkolskog vaspitanja, pedagozi, psiholozi, defektolozi i visokokolski nastavnici. Metode i tehnike rada: radionice, debate, prezentacije, mini-lekcije, igre uloga itd. Teme: 1. Uvod u mentorstvo 2. Uenje odraslih i mentorstvo 3. Karakteristike efektivnog mentorstva 4. Mentorski proces 5. Mentorske uloge i stilovi 6. Komunikacijske vjetine u mentorstvu Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (32 sata). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 25 do 50 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 25, 26, 27. i 28. okotbar 2012. godine.
149
108. Trening za trenere

Autori: prof. dr Saa Mili i doc. dr Biljana Maslovari Institucija/organizacija koja podrava program: NVO Pedagoki centar Crne Gore, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): prof. dr Saa Mili Adresa: Bulevar svetog Petra Cetinjskog 25/V, Podgorica E-mail: sasam@pccg.co.me Broj telefona: 020-48-668 Broj faksa: 020-248-667 Ciljevi programa: opti cilj je diseminacija znanja i vjetina interaktivne obuke na vei broj potencijalnih trenera/voditelja. Posebni ciljevi su: podizanje nivoa kompetentnosti voditelja seminara; kvalitativno unapreenje cjelokupnog programa strunog usavravanja nastavnog kadra; decentralizacija programa strunog usavravanja nastavnog kadra i aktivnije ukljuivanje visokokolskih institucija, posebno onih koje pripremaju budui nastavni kadar, u procese strunog usavravanja nastavnika. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje osnovnih teorijskih postavki interaktivne obuke, prednosti i eventualnih nedostataka takvog naina rada u odnosu na ostale tradicionalne pristupe (plenumi, kongresi, konferencije itd.); informisanost o postavkama pedagoko-psiholokih teoretiara u prolosti vezanim za interaktivne oblike strunog usavravanja nastavnika; poznavanje osnovnih elemenata efikasne i kvalitetne implementacije interaktivne obuke; poznavanje konkretnih primjera i mogunosti dizajniranja, razvoja i strukturiranja seminarskog dana baziranog na osnovnim principima interaktivne obuke u skladu sa programima, propozicijama i regulativima strunog usavravanja nastavnog kadra Republike Crne Gore; sposobnost za primjenu kooperativnog uenja, razliitih oblika komunikacije, trening-strategija, i slino. Ciljne grupe: nastavnici razredne i predmetne nastave (osnovne i srednje kole), nastavnici predkolskog vaspitanja, pedagozi, psiholozi, defektolozi i visokokolski nastavnici. Metode i tehnike rada: radionice, debate, prezentacije, mini-lekcije, igre uloga itd. Teme: 1. Vjetine, strategije i tehnike interaktivnog treninga 2. Vjetine komunikacije interaktivnog treninga 3. Metode interaktivnog treninga 4. Specifinosti interaktivnog treninga za razliite nastavne sadraje 5. Timski rad trenera 6. Evaluacija treninga Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): osam dana (dva etvorodnevna seminara 64 sata obuke). Zavisno od iskazanih potreba zainteresovanih, mogue je organizovati i seminarskomodularni pristup, pod kojim se podrazumijeva obrada jedne ili vie tema, u okviru navedenog programa, u trajanju od najmanje jednog seminarskog radnog dana. Broj uesnika u grupi: od 25 do 30 uesnika. Cijena po uesniku: 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala).
150
109. Osnovi rada na raunaru

Autori: Stojka Lekovi i ivorad Bojovi Institucije/organizacije koje podravaju program: JU SM 17. septembar i Centar za obuku u JU SM 17. septembar, abljak Odgovorna osoba (koordinator): Milojka Stijepovi Adresa: Ul. Boidara ugia b.b., abljak E-mail: 17.septembar@t-com.me Broj telefona: 052-361-336; 069-609-739 Broj faksa: 052-360-091 Ciljevi programa: podizanje nivoa informatike pismenosti, uvoenje savremenih obrazovnih tehnologija i sticanje znanja potrebnih za poveanje kvaliteta nastave. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: timski rad i saradnja, realizacija nastave i praenje novina u nauci preko Interneta radi unapreenja nastave. Teme koje se obrauju: rad na raunaru (Windows, Word, Power, Point; Excel; Internet; Explorer). Ciljna grupa: nastavnici. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (32 sata). Broj uesnika u grupi: do 25 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: od 16. do 19. januara 2012. godine.
151
110. Menadment i liderske vjetine u obrazovanju

Autor: mr Sran Vukevi Institucija/organizacija koja podrava program: Blue Coach d.o.o. Odgovorna osoba (koordinator): mr Sran Vukevi Adresa: Podgorica, Cetinjski put b.b., Podgorica E-mail: srdjanv@t-com.me Broj telefona: 020-290-208 Broj faksa: 020-290-208 Cilj programa: poboljanje menadmentskih i liderskih vjetina u obrazovanju. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: organizacija, planiranje, donoenje odluka, inovativnost i liderstvo. Ciljna grupa: nastavni kadar, menadment obrazovnih institucija. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Menadment obrazovnih institucija 2. Organizacija i upravljanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 12 do 35 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 11. i 12. novembar 2011. godine.
152
111. Timski rad vana komponenta angaovanja ljudskih resursa

Autori: Ljerka Petkovi i Sreten Lutovac Institucija/organizacija koja podrava program: Gimnazija Panto Malii, Berane Odgovorna osoba (koordinator): Sreten Lutovac Adresa: Gimnazija Panto Malii, Ul. svetog Save 25, Berane E-mail: gimpm@t-com.me Broj telefona: 051-230-104, 068-844-000 Cilj programa: unapreenje kvaliteta rada u koli putem ulaganja u ljudske resurse. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: uspjeno upravljanje ljudskim resursima i sposobnost primjene timskog rada na svim nivoima. Ciljna grupa: nastavnici osnovnih i srednjih kola. Metode i tehnike rada: predavanja, prezentacije i radionice. Teme: 1. Ljudski resursi 2. Motivacija 3. Tim, timski rad 4. Timski rad u uionici Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 10 do 20 uesnika. Cijena po uesniku (dnevno): 25 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala). Termin realizacije jednog seminara: 8. oktobar 2011. godine.
153
154
NARUENI PROGRAMI STRUNOG USAVRAVANJA NASTAVNIKA
155
156
I PREDKOLSKO VASPITANJE
112. Vaspita u osnovnoj koli
Autorke: doc. dr Tatjana Novovi, dr Duanka Popovi i Vesna Dimitrijevi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): eljko Kora Adresa: Obala b.b., Bijelo Polje E-mail: zeljkoko@t-com.me Broj telefona: 050-432-870 Broj faksa: 050-432-870 Ciljevi programa: analiza obrazovnih programa za predkolsko vaspitanje i prvi razred osnovne kole; planiranje u skladu s novim obrazovnim programima; posmatranje, praenje, procjenjivanje i ocjenjivanje djece, i timski rad vaspitaa i uitelja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje i primjena nastavno-ciljnog kurikuluma; podsticanje kreativnosti i inventivnosti; komunikacija i sloboda izbora, i vjetina timskog i partnerskog rada u koli. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Teorijske osnove kurikuluma za predkolsko vaspitanje i obrazovanje i osnovno obrazovanje i vaspitanje 2. Planiranje u osnovnoj koli 3. Svrha i tipovi procjenjivanja i ocjenivanja 4. Timski rad u koli Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
157
113. Muzike aktivnosti u predkolskim ustanovama

Autor: dr Slobodan Jerkov Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): dr Slobodan Jerkov Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: slobodan.jerkov@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-924 Ciljevi programa: objanjenje razloga za izmjene u nastavnim programima; informisanje o teorijskim polazitima osnova tonalnosti djece u Crnoj Gori; sticanje znanja o razvoju muzikalnosti kod djece jaslenog i predkolskog uzrasta; osposobljavanje za primjenu savremenih metoda rada u muzikim aktivnostima u predkolskim ustanovama; osposobljavanje za primjenu funkcionalne korelacije sa ostalim aktivnostima (ivotno-praktine i spontane aktivnosti); obuavanje za rad sa horom i orkestrom predkolskog uzrasta; obuavanje za funkcionalno korienje prirunika i primjenu znanja o pozitivnoj atmosferi tokom muzikih aktivnosti. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: pripremanje i realizacija muzikih aktivnosti u skladu sa novim pristupom u toj oblasti; komunikacijski pristup u muzikim aktivnostima i korienje muzikih instrumenata i audio-vizulenih sredstava. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Tonalne osnove muzikog folklora u Crnoj Gori i rezultati ispitivanja muzikalnosti kod djece 2. Metodski pristup u radu sa djecom na razvijanju muzikalnosti 3. Muzike aktivnosti u jaslenom i predkolskom uzrastu 4. Praktian rad (trener realizuje dvije pokazne muzike aktivnosti) 5. Analiza posmatrane aktivnosti (diskusija, razmjena iskustava, miljenja...) 6. Rad sa Orfovim instrumentarijumom i horskom sekcijom 7. Praktian rad (uesnici seminara realizuju po jednu aktivnost u grupama razliitog uzrasta) 8. Analiza posmatrane aktivnosti (diskusija, razmjena iskustava, miljenja...) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (najmanje po pet sati). Broj uesnika u grupi: od 10 do 30 uesnika.
158
114. Nadarena djeca pedagoki izazov

Autor: Fran Vuljaj Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Fran Vuljaj Adresa: Ul. Vaka urovia bb, Podgorica E-mail: fran.vuljaj @zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-946; 069-439-675 Broj faksa: 020-408-992 Cilj programa: unapreivanje rada sa nadarenom djecom u predkolskim ustanovama. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: praenje, posmatranje, rano uoavanje i prepoznavanje posebnosti, i pravovremeno i pravilno usmjeravanje nadarene djece. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja i obrazovanja. Metode i tehnike rada: interaktivna obuka radioniarskog tipa. Teme: 1. Teoretsko-pojmovni okvir nadarenosti 2. Stanje u sistemu dosadanja iskustva 3. Perspektiva nadarene djece u odnosu na drutvene-razvojne izazove 4. Prepoznavanje i inicijalna identifikacija nadarene djece Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
159
115. Realizacija programskih sadraja fizikih i zdravstvenih aktivnosti u predkolskim ustanovama

Autori: Pero Vuksanovi i mr Miodrag Brajkovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Pero Vuksanovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: pero.vuksanovic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-923; 069-093-013 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: informisanje o nainu realizacije nekih praktino-primjenjivih tema iz podruja fizikih, zdravstvenih i interdisciplinarnih aktivnosti u predkolskim ustanovama (srednja i starija uzrasna grupa djece); poveanje teorijskih i praktinih znanja iz planiranja naina realizacije konkretnih tema iz programskih sadraja; poveanje znanja o potrebi i znaaju tematskog planiranja u radu za podsticanje prirodnih oblika kretanja, fizikog razvoja i razvoja intelektualnih, emotivnih, estetskih i drugih oblika i sposobnosti djece za iskazivanje i dokazivanje, i za socijalizaciju i jaanje zdravlja kroz sticanje higijenskih navika. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: planiranje i realizacija praktino-primjenjivih tema iz podruja interdisciplinarnog pristupa u potenciranju razvoja djece i planiranje razliitih sadraja rada i aktivnosti u realizaciji operativnih zadataka u predkolskim ustanovama. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja i struni saradnici. Metode i tehnike rada: edukativne radionice za svaku ponuenu temu, sa kraim dijalokim blokom u cilju davanja osnovnih napomena, i praktian prikaz mogue realizacije vie ponuenih tema. Teme: 1. Zdrav sam kada sam... 2. Jedan moj dan... 3. Carstvo drugarstvo 4. Fizika aktivnost i boravak u prirodi... 5. Ovo sam ja... 6. Put do pravilne ishrane 7. istoa je pola zdravlja znaaj zdravlja 8. Prevencija povreda bezbjednost 9. To hou, to neu... 10. Korisnotetno, bezbjedno je sreno djetinjstvo 11. Sticanje samopuzdanja 12. Zlostavljanje i zanemarivanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati po etiri sata prije i poslije podne). Broj uesnika u grupi: od 25 do 30 uesnika.
160
116. Posmatranje u cilju praenja djejeg razvoja

Autorke: Vesna Dimitrijevi, Tatjana Novovi i Gordana Kneevi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): eljko Kora Adresa: Obala b.b., Bijelo Polje E-mail: zeljkoko@t-com.me Broj telefona: 050-432-870; 067-607-897 Broj faksa: 050-432-870 Ciljevi programa: uvianje znaaja posmatranja djejeg ponaanja za planiranje i realizovanje VOR-a sa djecom; uoavanje moguih izvora podataka o djeci; razmjenjivanje iskustava o tome kada, gdje, ta i kako posmatramo; shvatanje vanosti objektivnog biljeenja posmatranog ponaanja; razmjenjivanje iskustva u uvanju podataka o djeci (djeji portfolio) i uvianje kako likovni izraz djeteta moe biti indikator djejeg razvoja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: objektivno praenje djejeg razvoja; objektivno biljeenje posmatranog ponaanja; adekvatno podsticanje djejeg razvoja na osnovu prethodnog posmatranja i korienje crtea kao indikatora djejeg razvoja. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja. Metode i tehnike rada: obuka je interaktivnog tipa (radionice). Podrazumijevaju se razmjena iskustava, znanja, uvjerenja i potreba izmeu voditelja seminara i uesnika i izmeu uesnika, i predstavljanje osnovnih teorijskih znanja; povezivanje sa vlastitim iskustvom i praksom (polaenje od iskustva, analiza iskustva i prakse, primjena i promjena prakse) i saradnja i partnerstvo (kooperativno uenje i odnos baziran na ravnopravnosti, komplementarnosti, kompetentnosti, potovanju i demokratskoj proceduri). Teme: 1. Na osnovu ega odreujemo ta emo i kada posmatrati? 2. Izvori podataka o djeci, nain prikupljanja i uvanja 3. ta posmatramo tokom pripreme i realizacije raznih internih manifestacija i javnih nastupa 4. Likovni izraz kao indikator djejeg razvoja Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
161
117. Vrti bez konflikata

Autori: Radoje Novovi i Ljiljana Krkelji Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Radoje Novovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: radoje.novovic@zzs.gov.me Broj telefona: 069-093-073 Broj faksa: 020-408-992 Ciljevi programa: podizanje nivoa svjesnosti i znanja o pojavi vrnjakog nasilja u predkolskoj ustanovi; definisanje mogunosti rada u vrtiu i saradnje i edukacije roditelja kada je u pitanju vrnjako nasilje u vrtiu, i povezivanje vrtia i lokalne zajednice radi unapreenja i odrivosti aktivnosti u vrtiu. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: podizanje nivoa svjesnosti i znanja o nasilju u vrtiu; uenje novih metoda i vjetina rada (intervencija) u sluajevima pojave nasilja; razvoj kooperativnih odnosa izmeu svih zaposlenih u vrtiu; vjetina rada u grupi i razvijanje kooperativnih odnosa sa roditeljima. Ciljna grupa: svi zaposleni u vrtiu. Metode i tehnike rada: metode interaktivnog rada. Teme: 1. Konflikti i vrste konflikata meu djecom u vrtiu 2. Potrebe: ta nas pokree na odreeno ponaanje? 3. Kako potrebe mogu biti zadovoljene 4. Kako odrasli reaguju na potrebe djece 5. Kako odrasli reaguju na neprimjereno ponaanje djeteta 6. Disciplinovanje 7. Restitucija i primjeri restitucije 8. Posljedice koje smilja dijete 9. Ekstremni oblici ispoljavanja bijesa Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika.
162
118. Ekoloke aktivnosti u predkolskim ustanovama

Autori: Danka Novovi, Sanja Laban i eljko Kora Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): eljko Kora Adresa: Ul. Vaka urovia b.b. Podgorica E-mail: zeljkoko@t-com.me Broj telefona: 067-607-897; 050-432-807 Broj faksa: 050-432-870 Ciljevi programa: unapreenje strunih znanja, vjetina i sposobnosti nastavnika u predkolskim ustanovama za to uspjeniju pripremu i realizaciju ekolokih aktivnosti u radu sa djecom uzrasta od tri do est godina. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: teorijska znanja iz oblasti ekologije, zatite ivotne sredine i odrivog razvoja; planiranje vaspitno-obrazaovnog rada iz te oblasti; izrada razliitih sredstava, materijala i opreme za realizaciju ekolokih aktivnosti; ureenje centra za ekoloke aktivnosti; raznovrsne ekoloke aktivnosti u radu sa djecom (eko-prie, eko-pjesme, eko-aktivnosti, eko-zadaci, eko-eksperimenti, ekoradionice, eko-istraivanja, eko-akcije, eko-izleti, eko-filmovi...) i raznovrsni oblici saradnje sa roditeljima i lokalnom zajednicom radi uspjenije realizacije ekolokih aktivnosti. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama koji rade sa djecom uzrasta od tri do est godina. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Osnovni pojmovi i principi ekologije, zatite ivotne sredine i odrivog razvoja 2. Zemljite, voda, vazduh i njihova zatita 3. Biljni i ivotinjski svijet i njihova zatita 4. Energija i njena pravilna upotreba 5. Ciljevi ekolkih aktivnosti u radu sa djecom uzrasta od tri do est godina 6. Uloga vaspitaa u pripremi i realizaciji ekolokih aktivnosti 7. Ekoloke aktivnosti koje vaspitai mogu primjenjivati u vaspitnim grupama 8. Saradnja sa roditeljima i lokalnom zajednicom u cilju uspjenije realizacije ekolokih aktivnosti. Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (po osam sati 16 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika.
163
119. Planiranje i programiranje fizikih i zdravstvenih aktivnosti za djecu predkolskog uzrasta

Autori: mr Miodrag Brajkovi, Nevenka Krui i Pero Vuksanovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): mr Miodrag Brajkovi Adresa: Ul. Vaka urovia bb, Podgorica E-mail: miodrag.brajkovic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-919; 069-286-885 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: sticanje novih znanja u vezi s nainima planiranja rada u okviru programskih aktivnosti s obzirom na prostorno-tehnike, materijalne i higijenske uslove u ustanovi; morfoloke, funkcionalne, motorike i kognitivne karakteristika razvoja djece u uzrastu od tri do est godina; razlike izmeu hronoloke i bioloke starosti djece tog uzrasta; neke bio-psihosocijalne karakteristike djece tog uzrasta; potrebe i znaaj tematskog planiranja za dodatno podsticanje razvoja prirodnih oblika kretanja, jaanja zdravlja i odravanja higijene, razvoja opaanja i sposobnosti za izraajno estetsko iskazivanje kroz pokret i kretanje. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: planiranje i programiranje kretnih aktivnosti u radu sa djecom predkolskog uzrasta, s posebnim osvrtom na individualne motorike sposobnosti i karakteristike; planiranje razliitih sadraja rada i aktivnosti u realizaciji operativnih zadataka i cilja fizikih i zdravstvenih aktivnosti za djecu tog uzrasta; upoznavanje bio-psihosocijalnih karakteristika djeteta u tom uzrastu, to e pomoi u reavanju praktinih problema vezanih za pitanje ta dijete u okviru svog uzrasta moe, a ta ne moe da uradi, odnosno ta je ispod, a ta iznad njegovih sposobnosti, kao i koje su aktivnosti najcjelishodnije i koji se ishodi rada mogu oekivati, i kako da se organizuje sredina za rad s obzirom na materijalne, prostornotehnike i higijensko-bezbjednosne karakteristike u predkolskoj ustanovi. Ciljna grupa: nastavnici predkolske nastave i struni saradnici. Metode i tehnike rada: edukativna radionica (s kraim dijalokim blokom o svakoj navedenoj temi); praktian prikaz nekoliko odgovarajuih igara za kretno angaovanje odgovarajuih miinih grupa u cilju razvijanja prirodnih oblika kretanja; pitanja i diskusije uesnika seminara. Teme: 1. Osnovne karakteristike tjelesnog i motorikog razvoja djece uzrasta od tri do etiri godine, od etiri do pet godina i od pet do est godina 2. Programski zadaci i ciljevi za jaanje zdravlja i odravanje higijene kod djece u predkolskom uzrastu 3. Preventivne zdravstvene aktivnosti u radu vaspitaa 4. Osnovne karakteristike razvoja opaanja kod djece u predkolskom uzrastu 5. Rad vaspitaa na razvoju sposobnosti za izraajno i estetsko iskazivanje djece kroz kretne aktivnosti Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
164
120. Realizacija programskih sadraja za podruja aktivnosti u predkolskom vaspitanju i obrazovanju sa osvrtom na socioemocionalni aspekt razvoja
Autori: Stela Martinovi i Pero Vuksanovi Naziv institucije/organizacije Podgorica koja podrava program: Zavod za kolstvo,
Odgovorna osoba (koordinator): Pero Vuksanovi Adresa: Ul. Vaka urovia, b.b., Podgorica E-mail: pero.vuksanovic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-923; 069-093-013 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: informisanje o izmjenama i dopunama javno vaeeg programa i realizaciji praktino-primjenjivih tema za podruja aktivnosti u predkolskom vaspitanju i obrazovanju (mlaa, srednja i starija uzrasna grupa djece); poveanje teorijskih i praktinih znanja iz planiranja naina realizacije konkretnih tema iz programskih sadraja vezanih za socio-emocionalni razvoj; sticanje novih znanja o potrebi i znaaju tematskog planiranja po podrujima aktivnosti u radu radi podsticanja sveukupnog ranog razvoja i osposobljavanje nastavnika da se, osim ivotnim praktino-spontanim aktivnostima, putem planiranja i realizacije planiranog sadraja posvete iznalaenju mogunosti za primjenu programa vezanog za specifine i kompleksne aktivnosti. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: usmjerenost na sveukupnu (sedam podruja aktivnosti) primjenu programa za podruja aktivnosti u predkolskom vaspitno-obrazovnom procesu; planiranje razliitih sadraja rada iz razliitih podruja aktivnosti prilikom realizacije operativnih zadataka u predkolskim ustanovama i razliite mogunosti korienja centara interesovanja u neposrednom radu putem korelacije socio-emocionalnog razvoja sa vie pdruja aktivnosti. Ciljna grupa: nastavnici predkolskih ustanova i struni saradnici. Metode i tehnike rada: edukativne radionice za svaku ponuenu aktivnost (ivotnopraktine, specifine, kompleksne), s posebnim osvrtom na socio-emocionalni razvoj i kraim dijalokim blokom u cilju davanja osnovnih napomena, i praktian prikaz mogue realizacije vie ponuenih tema. Teme: 1. Ciljevi za podruja aktivnosti u radu sa djecom predkolskog uzrasta 2. Tipovi aktivnosti u radu sa djecom predkolskog uzrasta 3. Poglavlja: Metodska uputstva i Uloga vaspitaa 4. ta je emocionalna inteligencija i na koja se podruja odnosi 5. Sposobnosti koje ine emocionalnu inteligenciju 6. Modeli za razumijevanje emocionalne inteligencije 7. Kako razvijati emocionalnu inteligenciju 8. Djeja prava (primjer teme i kako u okviru nje razvijati emocionalnu inteligenciju) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
165
II OSNOVNA KOLA
121. Obrazovni programi za devetogodinju osnovnu kolu razredna i predmetna nastava (svi predmeti)
Autori: tim trenera Zavoda za kolstvo. Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorne osobe (koordinatori): dr Duanka Popovi, dr Sneana Grbovi, mr Ljiljana Suboti i eljko Kora Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: suboticlj@t-com.me, gsnezana@t-com.me, zeljkoko@t-com.me Broj telefona: 050-432-870, 040-212-552, 032-670-100 Broj faksa: 050-432-870, 040-212-552, 032-670-100 Ciljevi programa: usvajanje principa promjena u obrazovanju; usvajanje metodologije izrade obrazovnih programa za devetogodinju osnovnu kolu; analiza novih obrazovnih programa i planiranje u skladu s novim obrazovnim programima. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje i primjena nastavno-ciljnog kurikuluma; podsticanje kreativnosti i inventivnosti; komunikacija; sloboda izbora i odgovornost, i timski rad. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja i razredne i predmetne nastave u osnovnoj koli. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: Razredna nastava 1. Teorijske osnove kurikuluma 2. Predmetni programi 3. Planiranje 4. Opisno ocjenjivanje Predmetna nastava 1. Teorijske osnove kurikuluma 2. Predmetni programi 3. Planiranje i ocjenjivanje 4. Nastavne metode Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
166
122. Neumjetniki tekst u nastavi jezika

Autorka: dr Duanka Popovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): dr Duanka Popovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: dusanka.popovic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-931 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: objanjenje razloga za razvoj vjetine itanja neumjetnikih tekstova, metodskog pristupa obradi i rada na nauno-popularnom neumjetnikom tekstu, kao i znaaja razvoja te vjetine za uenje putem itanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: rad na neumjetnikim tekstovima u okviru nastave jezika i metodski pristup neumjetnikim tekstovima raznih vrsta (posebno nauno-popularnom tekstu), itanje neumjetnikih tekstova radi uspjenog uenja uenika i uenje putem itanja. Ciljna grupa: nastavnici maternjeg jezika i knjievnosti i razredne nastave. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Vrste, osobine i struktura neumjetnikog teksta i razlozi za njihovo izuavanje u nastavi jezika 2. Nauno-popularni i nauni tekst u nastavi jezika 3. Metodski pristup neumjetnikom tekstu 4. Strategija itanja neumjetnikog teksta 5. Uenje putem itanja 6. Stvaranje slinih tekstova Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika. Cijena po uesniku: 20 (uraunati su honorar za voditelje seminara i cijena potronog materijala).
167
123. Ocjenjivanje u prvom ciklusu devetogodinje osnovne kole

Autori: doc. dr Tatjana Novovi, Zorica Mini, Zorica Radovi i Miodrag Vuelji Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Miodrag Vuelji Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: miodragv@mn.yu Broj telefona: 020-408-940 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: informisanje o elementima opisnog ocjenjivanja (deskriptivnoanalitiko ocjenjivanje). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: opisno ocjenjivanje u svjetlu nastavno-ciljnog kurikuluma; unapreenje posmatranja, praenja i evaluacije ukupnih postignua; timski rad; podsticanje kreativnosti i inventivnosti, i sloboda izbora i odgovornost. Ciljna grupa: nastavnici predkolskog vaspitanja i razredne nastave. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Predmet ocjenjivanja (analitiko-evaluativna funkcija ocjenjivanja povezivanje aktivnosti usmjerenih na sadraje s kriterijumima za procjenjivanje uspjenosti realizacije i kvalitetom ishoda, razlika izmeu opisnih i numerikih ocjena analitiko i sumativno ocjenjivanje, funkcije ocjenjivanja u odnosu na nastavu informativno, formativno, sumativno ocjenjivanje) 2. Opisno ocjenjivanje naela koncipiranja opisnog ocjenjivanja (mogui problemi i prednosti) 3. Na model opisnog ocjenjivanja analiza programskih ciljeva, uoptavanje i formulisanje standarda koji se provjeravaju i ocjenjuju Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
168
124. Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi pojedinih predmeta

Autori: dr Slobodan Jerkov, dr Lidija Srefanovi-Kaljaj, dr Duanka Popovi, mr Vesna Bulatovi, Nermin Hajdarpai, Radovan Popovi, dr Sneana Grbovi, Nada Maras, Radomir Sui, Petar padijer, Dragan Berilai, Vidoje epanovi, Koviljka Teodorovi, mr Ljiljana Suboti, eljko Kora i Milica abarkapa Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Nataa Gazivoda Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: natasa.gazivoda@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-941 Broj faksa: 020-408-992 Ciljevi programa: procjenjivanje i ocjenjivanje u skladu s novim predmetnim programima; vrste procjenjivanja i ocjenjivanja u odnosu na specifinost predmeta; tehnike procjenjivanja i ocjenjivanja; kriterijumi za procjenjivanje i ocjenjivanje; eksterna i interna provjera znanja i testovi; usvajanje novih tendencija u provjeravanju znanja i vjetina, i samoocjenjivanje u okviru pojedinog predmeta. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: planiranje i korienje ocjenjivanja kao sredstva za unapreenje nastave i primjena dobrih kriterijuma procjenjivanja i ocjenjivanja kao integralnog dijela nastave i uenja u okviru pojedinih nastavnih predmeta. Ciljna grupa: nastavnici predmetne i razredne nastave. Metode i tehnike rada: interaktivne radionice. Teme: 1. Naini procjenjivanja i ocjenjivanja uenika za pojedine oblasti predmeta 2. Mogunosti formativne i sumativne procjene i ocjene znanja 3. Naini praenja i vrednovanja uenikih znanja (vrste vjebi, metode i tehnike vjerodostojnog ocjenivanja) 4. Kontinuirano praenje rada i napredovanja uenika 5. Registrovanje podataka i zapaanja i druge vane pojedinosti Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 25 do 30 uesnika.
169
125. Rad sa djecom uzrasta od est do devet godina engleski jezik

Autori: Nada Mieti, Mirjana ukanovi, Milovan ukanovi, Fadila Kajevi, Lea Lonza, Ivana Vukievi, ana Bulaji i Dragia Vukoti Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): mr Ljiljana Suboti Adresa: Ul. Nikole urkovia b.b., Tivat E-mail: suboticlj@t-com.me Broj telefona: 032-670-100 Broj faksa: 032-670-100 Cilj programa: osposobljavanje za rad sa uenicima uzrasta od est do devet godina. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: primjena metoda rada sa uenicima uzrasta od est do devet godina. Ciljna grupa: nastavnici engleskog jezika. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Karakteristike uenika uzrasta od est do devet godina 2. Kreativnost u radu sa uenicima uzrasta od est do devet godina 3. Nastava sluanja, govora, itanja i pisanja 4. Komunikativna nastava jezika 5. Nastava gramatike 6. Planiranje i ocjenjivanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri i po dana (28 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
170
126. Inkluzivno obrazovanje u osnovnoj i srednjoj koli

Autori: doc. dr Tatjana Novovi, dr Nada akoti, Ranka Boovi, Vesna Dimitrijevi, Mirjana urovi i mr Vanja Stanii Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): eljko Kora Adresa: Obala b.b., Bijelo Polje E-mail: zeljkoko@t-com.me Broj telefona: 050-432-870 Broj faksa: 050-432-870 Cilj programa: obuka nastavnika za primjenu inkluzivnog obrazovanja u osnovnim kolama i vrtiima sa naglaskom na primjeni interaktivnih metoda rada sa djecom s posebnim potrebama. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: komunikacija sa djecom i roditeljima, partnerstvo i timski rad; metode rada sa svom djecom; uoavanje i prepoznavanje djejih sposobnosti i ouvanih potencijala; izrada individualnog obrazovnog plana; prepoznavanje i korigovanje djejeg problematinog ponaanja i kreiranje atmosfere prihvatanja u grupi/razredu. Ciljne grupe: nastavnici, pedagozi, psiholozi i direktori predkolskih ustanova i kola. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: obuka nastavnika obuhvata osnovni i napredni program. Osnovni program ine tri dvodnevna ili dva trodnevna modula (sa razmakom od najmanje 15 dana, kako bi nastavnici u meuvremenu uradili domai zadatak). U okviru svakog modula organizuju se po etiri interaktivne radionice dnevno a teme su sljedee: 1. Uvodna radionica krug briga i oekivanja 2. Inkluzivni pokret i UNESCO-ov film 3. Pravo na razliitost 4. Strategija za IO, dokumenta i zakoni 5. Djeca sa smetnjama u razvoju tipovi smetnji 6. Djeca sa tekoama u razvoju vrste tekoa 7. Iskustva u radu s djecom sa tekoama 8. Skala procjene i IROP (domai zadatak) 9. Prihvatanje razliitosti (djeca i nastavnici) 10. Posmatranje u cilju objektivne procjene 11. Metode podsticanja djejeg razvoja 12. Evaluacija 13. IOP formulisanje TNP-a i ciljeva (I dio analiza domaeg zadatka) 14. IOP formulisanje TNP-a i ciljeva (II dio sutina) 15. IOP formulisanje TNP-a i ciljeva (III dio nain izrade) 16. Komunikacija sa djecom 17. Podsticanje djejeg razvoja i uenja 18. Ocjenjivanje djejih postignua (I i II) 19. Partnerstvo sa roditeljima 20. Problematino ponaanje (I dio) 21. Predstavljanje Indeksa za inkluziju 22. Izrada linog plana (kako ukljuiti dijete, poboljati kvalitet nastave, prenijeti znanje kolegama...) 23. Evaluacija seminara (na kraju estog dana) i podjela sertifikata
171
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Napredni program traje dva dana i sadri sljedee teme: 1. Rezultati primjene Indeksa za inkluziju 2. Problematino ponaanje i korigovanje (II dio) 3. Problematino ponaanje i korigovanje (III dio) 4. IOP formulisanje TNP-a i ciljeva (IV dio iskustva i tekoe) 5. Timski rad i uloge u timu (Balbijev test), I dio 6. Timski rad i uloge u timu (Balbijev test), II dio 7. Ocjenjivanje djejih postignua primjeri iz prakse 8. Alternativne metode komunikacije Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): osnovni program traje est dana (42 sata), a napredni program dva dana (14 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 30 uesnika.
172
127. Neki aspekti savremene nastave (vaspitno-obrazovni proces usmjeren na uenika)

Autori: Miodrag Vuelji, mr Zoran Lalovi, doc. dr Tatjana Novovi, Popovi, Zorica Mini i mr Ljiljana Suboti dr Duanka
Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): dr Duanka Popovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: dusanka.popovic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-931; 069-093-046 Broj faksa: 020-408-927 Cilj programa: informisanje uesnika o teorijskim polazitima u nastavi usmjerenoj na uenika i praktinim rjeenjima koja su na njima izgraena. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje teorijskih postavki u nastavnom procesu usmjerenom na dijete/uenika; razumijevanje i primjena u praksi nastavno-ciljnog kurikuluma; primjena u nastavi savremenih oblika i metoda rada; razumijevanje znaaja odgovarajueg ambijenta u uionici za realizaciju nastavnog procesa usmjerenog na dijete/uenika; izgradnja sposobnosti da se procijeni radna klima u odjeljenju; razumijevanje znaaja saradnje sa porodicom i lokalnom zajednicom; razumijevanje potrebe za uvoenjem inkluzije u obrazovni sistem; prepoznavanje individualizacije u radu nastavnika i razumijevanje savremenih pogleda na ocjenjivanje (posebno na opisno ocjenjivanje uenika). Ciljne grupe: direktori i pomonici direktora osnovnih kola, nastavnici i struni saradnici. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Osnovni principi vaspitno-obrazovnog procesa usmjerenog na dijete 2. Teorijske osnove savremene nastave 3. Savremeni oblici i metode rada I 4. Savremeni oblici i metode rada II 5. Inkluzivno obrazovanje 6. Saradnja porodice i kole 7. Planiranje i pripremanje za nastavu 8. Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi 9. Ambijent u uionici (fiziko okruenje) 10. Ambijent u uionici (komunikacija) 11. Individualizacija vaspitno-obrazovnog procesa Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): I varijanta dva dana (16 sati); II varijanta dva i po dana (20 sati). U okviru I varijante izostavlja se tema Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi, dok se teme Savremeni oblici i metode rada I i II i Ambijent u uionici (fiziko okruenje i komunikacija) saimaju u po jednu radionicu. Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
173
128. Obrazovni programi za devetogodinju osnovnu kolu (struni saradnici)

Autori: mr Zoran Lalovi i Zorica Mini Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): mr Zoran Lalovi Adresa: Ul. Nikole urkovia b.b., Tivat E-mail: lalovici@t-com.me Broj telefona: 032-670-101 Broj faksa: 032-670-101 Ciljevi programa: analiza postojee nastavne prakse, principi promjena u obrazovanju i osnovni dokumenti; informisanje o metodologiji izrade novih nastavnih programa (struktura programa); analiza novih nastavnih programa (uoavanje razlike izmeu nastavno-sadrajnog i nastavno-ciljnog kurikuluma), i preciznije definisanje mjesta i uloge strunih saradnika u reformisanoj koli. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: timski rad; razumijevanje i primjena nastavno-ciljnog kurikuluma; podsticanje kreativnosti i inventivnosti; komunikacijske vjetine; sloboda izbora i odgovornost. Cljna grupa: struni saradnici u kolama (psiholozi i pedagozi). Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Osnovni problemi u postojeoj nastavnoj praksi (identifikovanje problema, definisanje uzroka i rjeenja problema) 2. Teorija kurikuluma: sadraj pojma kurikulum, konzistentnost kurikuluma, otvoreni i zatvoreni kurikulum, autonomija kole i nastavnika 3. Razliiti pristupi u planiranju nastave/uenja: sadrajno planiranje, ciljno planiranje i razvojno planiranje, i njihov uticaj na poloaj nastavnika i uenika u nastavi (na nastavu i uenje) 4. Struktura usvojenog programa: ciljevi nastave/uenja, metode nastave/uenja i oekivani uticaj na nastavu i uenje 5. Planiranje kurikuluma i uloga strunih saradnika u razvoju kolskog kurikuluma 6. Unapreenje kvaliteta uenja i nastave u koli (razvojni plan kole) 7. Savjetodavni i instruktivni rad pedagoga i psihologa (sa nastavnicima, sa uenicima, sa roditeljima) u koli Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva i po dana (20 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
174
129. Obuka nastavnika za izvoenje nastave iz graanskog vaspitanja u VI i VII razredu osnovne kole
Autor: Aktiv za graansko vaspitanje i obrazovanje u Zavodu za kolstvo Institucij/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: osposobljavanje nastavnika razliitih struka da predaju predmet graansko vaspitanje u VI i VII razredu osnovne kole i pomo nastavnicima da poveaju znanje iz oblasti koje nedostaju njihovom bazinom obrazovanju i tako ojaaju profesionalni identitet nastavnika graanskog vaspitanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje koncepta reforme; razumijevanje i primjena novog kurikuluma; razumijevanje povezanosti predmeta graansko vaspitanje sa osnovnim principima i ciljevima reforme; voenje asa i primjena savremenih metoda; podsticanje kreativnosti i aktivnog uea u ivotu kole i lokalne zajednice, i sloboda izbora i odgovornost. Ciljna grupa: nastavnici graanskog vaspitanja u osnovnim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Moduli: 1. Promjene u osnovnoj koli i nastavni program za graansko vaspitanje 2. Metode rada u nastavi iz graanskog vaspitanja 3. Ocjenjivanje i procjenjivanje 4. Politika filozofija Moduli za unaprijeenu obuku: 1. Identitet (lini i kolektivni), ja i drugi 2. Demokratija i obrazovanje, demokratske vrijednosti kao princip u nastavi 3. Stavovi, dijalog, tolerancija i nain razrjeenja konflikata 4. Ljudska i djeja prava, evropske vrijednosti u obrazovanju 5. Program za trenere Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): 11 dana (76 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
175
130. Interkulturalno obrazovanje u osnovnoj koli i gimnaziji

Autori: Aktiv za graansko vaspitanje i obrazovanje Zavoda za kolstvo Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo Odgovorna osoba (koordinator): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b.Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-938 Ciljevi programa: unapreenje znanja o interkulturalnom obrazovanju, pluralizmu kultura i potrebi zajednikog ivljenja i potovanja razliitosti. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje i primjena principa interkulturalnosti u nastavi i ivotu kole i kreiranje kole kao demokratske zajednice u kojoj su svi ravnopravni i uvaeni i u kojoj je postignuta demokratska klima za rad. Cljna grupa: nastavnici svih struka osnovnih i srednjih kola. Metode i tehnike rada: obuka je interaktivnog tipa. Teme: 1. ta je kultura 2. Uticaj obrazovanja na razvoj kulturnih vrijednosti 3. Multikulturalnost, interkulturalnost, princip potovanja razliitosti 4. Interkulturalno obrazovanje i njegov uticaj na stvaranje pozitivne klime za uenje u koli 5. Podizanje svijesti o sebi i drugima 6. Interkulturalno uenje kroz razliite predmete i vannastavne aktivnosti u koli, izrada projekata 7. Primjeri suivota u lokalnoj sredini, regiji i dravi, afirmacija pozitivnih iskustava Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): seminari se mogu organizovati kao jednodnevni, ali i viednevni, ukoliko za to postoje potreba i mogunosti. Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
176
131. Obuka nastavnika za izvoenje nastave istorije religije u osnovnoj koli i gimnaziji
Autori: mr Jasmina orevi, Radovan Popovi i Dragoje oki Institucije/organizacije koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Radovan Popovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b. Podgorica E-mail: radovan.popovic@zzs.gov.me; jasmina.djordjevic@zzs.gov.me dragoje.djokic@iccg.co.me Broj telefona: 067-654-110; 069-093-017; 069-043-613 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: osposobljavanje za predavanje predmeta istorija religije u osnovnoj koli i gimnaziji; sticanje znanja koja nedostaju bazinom obrazovanju nastavnika i jaajnje, na taj nain, profesionalnog identiteta nastavnika istorije religije; podrka za preuzimanje novih raznovrsnih i kompleksnih uloga u reformi osnovne kole i gimnazije kroz jaanje ukupnih kompetencija i razvijanje sposobnosti ispoljavanja sopstvenih kreativnih potencijala i kreativnih potencijala uenika; analiza postojee nastavne prakse; multikonfesionalnost u nastavi istorije religije i izbjegavanje religijskih dogmi. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje koncepta reforme; razumijevanje i primjena novog kurikuluma; razumijevanje i primjena nastavno-ciljnog planiranja; planiranje u skladu s novim obrazovnim programom; razumijevanje povezanosti predmeta istorija religije sa osnovnim principima multikonfesionalnog i multikulturnog drutva kao to je Crna Gora; vjetina voenja nastavnog asa i primjena savremenih metoda; podsticanje kreativnosti i aktivnog uenja u ivotu kole i lokalne zajednice, i sloboda izbora i odgovornosti za unapreenje praenja, vrednovanja i ocjenjivanja postignua uenika. Cljna grupa: gimnazijama. nastavnici istorije, filozofije i sociologije u osnovnim kolama i
Metode i tehnike rada: obuka je interaktivnog tipa (radionice). Teme: 1. Primjena u osnovnoj koli nastavnog programa istorija religije 2. Primjena u gimnaziji nastavnog programa istorija religije 3. Filozofija promjena u osnovnokolskom i gimnazijskom obrazovanju, sutina promjena i planiranje u skladu sa novim obrazovnim programom 4. Uloga nastavnika u isticanju i jaanju multikonfesionalnosti i multikulturalnosti crnogorskog drutva 5. Savremeni oblici i metode rada (interaktivne strategije i metode rada, uloga nastavnika i uloga uenika i pristupci aktiviranja uenika u nastavi) 6. Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi (razmjena iskustava i razreavanje konkretnih problema vezanih za ocjenjivanje) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 16 do 25 uesnika.
177
132. Istraivanje humanitarnog prava

Autorke: Vidosava Kaelan, dr Ivana Jeli, Slobodanka ii, Nadeda Vujakovi i Snjeana Bokovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: informisanje nastavnika o osnovnim pojmovima meunarodnog humanitarnog prava, osnovnim temama i ciljevima obrazovnog programa istraivanje humanitarnog prava; obuavanje za izvoenje nastave iz obaveznog izbornog predmeta istraivanje humanitarnog prava u VIII ili IX razredu i usvajanje osnovnih koncepata programa, razumijevanje njegovog znaaja i nain realizacije sa uenicima. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razvijanje kod djece ideje i svijesti o vrijednosti humanosti i potovanja ivota i ljudskog dostojanstva u svim situacijama, ratu i miru. Ciljna grupa: nastavnici koji predaju IHP u osnovnoj koli. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Pojam meunarodnog humanitarnog prava, istraivanje humanitarnog prava, humanitarne organizacije 2. Posmatrai i ta mogu da uine 3. Oevidac, ljudsko dostojanstvo i socijalni pritisak 4. Osnovna pravila MHP, razlikovanje vojnih i civilnih ciljeva 5. Meunarodno humanitarno pravo i pravo ljudskih prava 6. Kodeksi tokom vremena 7. Krenje MHP (otkrivanje krenja i razlozi za pravdu) 8. Sankcionisanje krenja MHP 9. Posljedice ratnih razaranja (izbjeglice, kampovi, obnavljanje porodinih veza) 10. Etika humanitarne akcije Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva i po dana (20 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 27 uesnika.
178
133. Obuka nastavnika za izvoenje nastave iz informatikih predmeta

Autori: Radovan Rutei, mr Goran ukovi, dr Boo Krstaji i mr Vesna Bulatovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): mr Vesna Bulatovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vesna.bulatovic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-936; 069-093-077 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: unapreenje strunih i metodikih znanja iz obaveznog nastavnog predmeta tehnika i informatika i iz izbornih informatikih predmeta. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: struna i metodika ICT znanja nastavnika, ovladavanje grupnim i interaktivnim metodama nastave i animiranje djece za korienje ICT-a. Ciljne grupe: nastavnici koji izvode nastavu iz predmeta tehnika i informatika i nastavu iz izbornih informatikih predmeta. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Savremeni didaktiki pristup u predavanju ICT predmeta 2. Osnovni pojmovi u informatici i osnovne komponente raunara 3. Operativni sistemi 4. Alati za obradu teksta 5. Alati za tabelarni raun 6. Alati za prezentacije 7. Korienje globalne Internetove mree 8. Elektronska pota 9. Korelacija sa drugim predmetima Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): osam dana (64 sata). Nakon etiri dana poeljno je da se napravi pauza od priblino 10 dana. Broj uesnika u grupi: od 10 do 16 uesnika.
179
134. Interaktivne metode u nastavi

Autori: dr Lidija Stefanovi-Kaljaj, Radovan Popovi, dr Duanka Popovi, dr Sneana Grbovi, Ljuba Samardi, Radomir Sui, dr Slobodan Jerkov, mr Blaenka Petrievi, mr Jasmina orevi, Vidoje epanovi, Almir Martinovi, Marko Mrvaljevi, eljko Jaredi, Koviljka Teodorovi i mr Vesna Bokovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): dr Sneana Grbovi Adresa: Ul. Karaoreva 4, Niki E-mail: gsnezana@t-com.me Broj telefona: 069-093-016; 040-212-552 Broj faksa: 040-212-552 Ciljevi programa: prepoznavanje razliitih stilova uenja; sagledavanje mogunosti za praktinu primjenu znanja o stilovima uenja; sagledavanje prednosti interaktivne nastave u odnosu na tradicionalnu nastavu i sticanje znanja i vjetina u vezi s metodama, odnosno tehnikama, interaktivne nastave i u svom radu na osnovu njihove primijene. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje teorijskih i praktinih pristupa neophodnih da bi se odgovorilo na razliite potrebe djece; planiranje aktivnosti uenja u skladu s razliitim potrebama uenika; planiranje aktivnosti uenja prema ciljevima predmeta koji nastavnici predaju; poznavanje teorijskih postavki interaktivne nastave uenja, i primjena interaktivnih metoda u nastavi i njihovo kombinovanje, tj. prilagoavanje predmetu koji predaju. Ciljna grupa: nastavnici predmetne nastave (maternji jezik i knjievnost, matematika, biologija, geografija, hemija, likovna kultura, muzika kultura i fizika). Metode i tehnike rada: interaktivne radionice u kojima se podrazumijevaju aktivnosti uesnika. Teme: 1. Stilovi uenja teorijski okvir i korienje poznavanja stilova uenja u koli 2. Tradicionalna nastava nasuprot interaktivnoj nastavi 3. Metode unapreivanja interaktivnog uenja (pojam i vrste metoda) 4. Primjena i demonstracija interatkivnih metoda Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
180
135. Rad sa djecom sa intelektualnim potekoama

Autorke: dr Nada akoti i mr Jasmina orevi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): mr Jasmina orevi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: jasmina.djordjevic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-971 Broj faksa: 020-408-923; 020-408-992 Ciljevi programa: informisanje o osnovnim naelima inkluzivnog obrazovanja; sticanje slike o inkluzivnoj praksi u osnovnim kolama u Crnoj Gori; informisanje o iskustvima u radu s djecom sa usporenim kongnitivnim razvojem; analiziranje mape razvoja djeteta od roenja do 15 godine; informisanje o teorijama o mentalnoj ometenosti; analiziranje kompleksne situacije pri poduavanju djece s kombinovanim smetnjama; razmjena naina primjene instrumenta za poetno itanje i pisanje; razmatranje osnovnih elemenata posmatranja i procjenjivanja; informisanje o skali procjene; analiziranje principa funkcionanlog uenja i taksonomskih stepena; objanjenje osnovnih elemenata i naina izrade IOP-a; analiziranje kljunih uputstava za rad sa djecom sa intelektualnim potekoama za predmete: maternji jezik, matematika, priroda i drutvo, likovna kultura, muzika kultura i fiziko vaspitanje; definisanje kljunih elemenata prilikom praenja i ocjenjivanja postignua; informisanje o principima rada s djecom sa elementima autizma i principima rada s djecom sa specifinim potekoama u uenju, i indentifikovanje i razmjena primjera dobre prakse. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje osnovnih teorijskih postavki inkluzivnog obrazovanja i dananjeg stanja u vezi sa inkluzivnim obrazovanjem kod nas i u svijetu; poznavanje osnovnih teorija o mentalnoj ometenosti; poznavanje kljunih elemenata rada s djecom sa intelektualnim potekoama; poznavanje metodskih principa rada s djecom sa intelektualnim potekoama iz maternjeg jezika, matematike, prirode i drutva, likovne kulture, muzike kulture i fizikog vaspitanja; poznavanje naina praenja i ocjenjivanja djece sa intelektualnim potekoama, i primjena razliitih metoda i tehnika rada u poduavanju djece sa intelektualnim potekoama. Ciljne grupe: nastavnici predmetne i razredne nastave i pedagozi i psiholozi u osnovnim i srednjim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Inkluzivni pokret 2. Efekti inkluzivne prakse u osnovnim kolama u Crnoj Gori (trenutna situacija) 3. Iskustva u radu s djecom sa usporenim kognitivnim razvojem 4. Mapa razvoja djeteta 5. Teorije o mentalnoj ometenosti 6. Kombinovane smetnje I (disgrafija, disleksija) 7. Instrumenti za poetno itanje i pisanje 8. Kombinovane smetnje II (diskalakulija, disortografija, dispraksija) 9. Posmatranje i procjenjivanje 10. Skala procjene 11. Funkcionalno uenje taksonomski stepeni 12. IOP 13. Metodska uputstva maternji jezik
181
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 14. Metodska uputstva likovna kultura 15. Metodska uputstva matematika 16. Metodska uputstva muzika kultura 17. Metodska uputstva priroda i drutvo 18. Metodska uputstva fiziko vaspitanje 19. Praenje postignua ocjenjivanje 20. Autizam 21. Specifine potekoe u uenju 22. Evaluacija Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): est dana (dva modula od po tri dana 48 sati). Broj uesnika u grupi: od 15 do 25 uesnika.
182
136. Unapreivanje kompetencija vaspitaa za vaspitni rad u domovima uenika

Autori: Ljiljana Krkelji, Vojin Cicmil i Pero Vuksanovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Vojin Cicmil Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vojin.cicmil@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-916; 020-408-992 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: razvoj komunikacijskih vjetina (preveniranje konfliktnih situacija) i strategija mirnog rjeavanja problema radi unapreivanja odnosa vaspita uenik, uenik uenik i vaspita roditelj kao neophodnog polazita za pedagoki rad i kvalitetniji ivot u uenikim domovima, i teorijsko i praktino osposobljavanje vaspitaa za organizaciju i planiranje vaspitnog rada u domovima uenika. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razvoj socijalnih kompetencija (komunikacijske vjetine, kooperacija i tolerancija prema razliitosti preveniranje konflikata) i uenje strategije nenasilog rjeavanja problema; medijacija u konfliktima; rad sa grupom i razumijevanje dinamike grupe; mogunosti podsticanja i mijenjanja obrasca ponaanja u skladu sa nenasilnom komunikacijom i rjeavanjem problema mirnim putem, i metodoloke osnove za organizaciju vaspitnog rada. Ciljna grupa: vaspitai u domovima uenika. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Komunikacijske vjetine 2. Kooperativna komunikacija 3. Afirmacija i tolerancija prema razliitosti 4. Stilovi rjeavanja konflikata 5. Promjene pozicije u konfliktu, eskalacija i deeskalacija konflikata 6. Mirno rjeavanje konflikata izmeu dvije strane (medijacija) 7. Rjeavanje konflikata u grupi 8. Organizacija vaspitnog rada Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: vie od pet lanova najvie 25 uesnika.
183
137. Nastava muzike kulture u prvom ciklusu devetogodinje osnovne kole

Autor: dr Slobodan Jerkov Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): dr Slobodan Jerkov Adresa: Ul. Svetozara Markovia 26, Podgorica E-mail: slobodan.jerkov@zzs.gov.me Broj telefona: 069-093-056 Ciljevi programa: edukacija nastavnika za rad sa uenicima na asovima muzike kulture u prvom ciklusu devetogodinje osnovne kole. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: upoznavanje sa muzikom kulturom Crne Gore; uenje novih metoda i vjetina rada na razvijanju muzikalnosti kod uenika; osposobljavanje nastavnika za rad sa muzikim instrumentom i osposobljavanje nastavnika za rad sa muzikim ansamblima. Ciljna grupa: nastavnici razredne nastave. Metode i tehnike rada: metode interaktivnog rada. Teme: I dan 1. Kratak istorijat muzike u Crnoj Gori 2. Tonalne osnove muzikog folklora 3. Pojam muzikalnosti i muzikalnost djece u Crnoj Gori 4. Metodski postupak u razvijanju muzikalnosti djece u ranokolskom uzrastu II dan 1. Priprema za as muzike kulture 2. Rad sa muzikim instrumentom 3. Pokazni asovi autora 4. Rad sa Orfovim instrumentarijumom III dan 1. Kratka uputstva za rad na igrama (plesovi) 2. Pokazni asovi nastavnika 3. Rad sa muzikim ansamblima 4. Zavrna razmatranja Trajanje programa (broja dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
184
138. Savremeni pristup nastavi u prvom ciklusu devetogodinje osnovne kole

Autori: dr Duanka Popovi i Miodrag Vuelji Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Miodrag Vuelji Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: miodrag.vuceljic@zzs.gov.me Broj telefona: 060-093-014; 020-408-940 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: razumijevanje i primjena principa individualizacije u nastavi; razumijevanje i primjena integrisanog poduavanja u I ciklusu; razumijevanje i primjena komunikacijskog modela u nastavi maternjeg jezika i knjievnosti u skladu sa obrazovnim programom; razumijevanje i primjena razliitih metoda, strategija i tehnika uenja prilagoenih uzrastu, i razmijevanje pojmova italaka pismenost, matematika pismenost i nauna pismenost. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: integrisano poduavanje i tematsko planiranje vaspitno-obrazovnih aktivnosti; individualizovan pristup u planiranju i organizovanju nastavnog procesa; organizovanje podsticajne sredine za uenje u skladu sa djejim uzrastom i njihovim interesovanjima, i korienje interaktivnih metoda u poduavanju i kooperativnih igara. Ciljne grupe: nastavnici razredne nastave, pedagozi i psiholozi. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Individualizacija nastavnog procesa sa posebnim osvrtom na nastavu maternjeg jezika i knjievnosti i nastavu matematike 2. Integrisano poduavanje u I ciklusu 3. Savremeni pristup nastavi maternjeg jezika i knjievnosti 4. Savremeni pristup nastavi matematike Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
185
139. Identifikacija i rad sa darovitim uenicima

Autorke: Nataa Gazivoda i Naa Luterek Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Nataa Gazivoda Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: natasa.gazivoda@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-941; 069-093-072 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: sticanje novih znanja o pojmu darovitost i osobinama darovite djece; informisanje o nainima identifikovanja darovite djece (postupci procjenjivanja) i ulozi nastavnika u tom procesu; informisanje o strategiji rada s darovitim uenicima i sticanje novih znanja o nainima pruanja socio-emocionalne podrke darovitoj djeci. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: prepoznavanje i procjena darovite djece i pruanje podrke (kognitivne, socijalne i emocionalne) darovitoj djeci. Ciljne grupe: nastavnici razredne i predmetne nastave i pedagozi i psiholozi u osnovnim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Darovitost i osobine darovite djece 2. Identifikacija darovitih i mjesto i uloga nastavnika u tom procesu 3. Strategije rada sa darovitim uenicima 4. Socio-emocionalna podrka darovitoj djeci Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
186
140. Program obuke za strune saradnike u osnovnim kolama

Autori: Naa Luterek, Nataa Gazivoda i Radoje Novovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorne osobe (koordinatorka): Naa Luterek Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: nadja.lutersek@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-930; 069-092-094 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: informisanje uesnika o metodologiji izrade novih nastavnih planova i programa (predmetni programi i programi rada pedagoga i psihologa); informisanje pedagoko-psiholoke slube o znaaju, karakteristikama i nainima interdisciplinarnog pristupa u realizaciji i rjeavanju vanih vaspitno-obrazovnih problema; unapreenje znanja uesnika o ocjenjivanju kao sastavnom dijelu procesa nastave i unapreenje znanja i vjetine uesnika za praenje i evaluaciju nastavnog asa. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: ciljni pristup u planiranju nastave kao vjetina neophodna za instruktivno-pedagoki rad sa nastavnicima; organizovanje timskog rada u koli i prepoznavanje jakih strana pojedinaca u kolektivu kao nosiocu razliitih uloga u timu, i opservacija kolskog asa na osnovu parametara koji su u skladu sa primjenom savremenih metoda i oblika rada u nastavi. Ciljne grupe: pedagozi i psiholozi u osnovnim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Planiranje 2. Timski rad 3. Ocjenjivanje 4. Opservacija kolskog asa Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
187
141. Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi (osnovna kola)

Autori: dr Duanka Popovi, Miodrag Vuelji i doc. dr Tatjana Novovi, Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Miodrag Vuelji Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: miodrag.vuceljic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-940; 069-093-014 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: sagledavanje ocjenjivanja kao sredstva za unapreenje nastave i uenja; informisanje o osnovnim principima na kojima se zasnivaju aktivnosti koje ine proces ocjenjivanja; uoavanje razlike izmeu formativnog ili razvojnog ocjenjivanja i sumativnog ili zakljunog ocjenjivanja i specifinosti uloge koje te dvije vrste ocjenjivanja imaju u nastavi i uenju; sagledavanje ocjenjivanja kao dijela procesa nastave i uenja; razmatranje faza procesa ocjenjivanja; ukazivanje na viestruke funkcije ocjenjivanja; sagledavanje uloge nastavnika u tom procesu; sagledavanje uloge uenika u tom procesu; informisanje o razliitim tehnikama kontinuiranog ocjenjivanja i razmatranje karakteristika dobrog procjenjivanja i ocjenjivanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: planiranje i korienje ocjenjivanja kao sredstva za unapreenje nastave; primjena dobrih kriterijuma ocjenjivanja i primjena procjenjivanja i ocjenjivanja kao integralnog dijela nastave i uenja. Ciljne grupe: nastavnici predmetne i razredne nastave, pedagozi, psiholozi, pomonici direktora i direktori. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Osnovni koncepti (znanje, razumijevanje, vjetine, stavovi, kompetencije) 2. Svrha i tipovi procjenjivanja i ocjenjivanja 3. Tehnike ocjenjivanja 4. Standardi i kriterijumi ocjenjivanja 5. Ocjenjivanje za razvoj uenika Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
188
142. Zdravi stilovi ivota

Autori: Ana Backovi, Slavica Vujovi, Tamara Mili, Tatijana Mandi, dr Boban Mugoa, dr Dragan Lauevi, dr Dragan Liki, dr Olivera Mijanovi, dr Ljiljana ii, dr arko Miovi, dr Elvir Zvrko i dr Gordana Raovi Institucije/organizacije koje podravaju program: Zavod za kolstvo, UNDP (Program Ujedinjenih nacija za razvoj, Kancelarija za Crnu Goru) i Globalni fond za borbu protiv AIDS-a, tuberkuloze i malarije, koji prua finansijsku pomo Odgovorna osoba (koordinator): Radoje Novovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: radoje.novovic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-979; 069-093-073 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: struno osposobljavanje za realizaciju programa u nastavi za uenike VIII ili IX razreda osnovne kole; informisanje o nastavnom programu (ciljevi, sadraj, teme, aktivnosti); obuka za najvanije metode rada u nastavi i dobijanje sugestija od nastavnika u vezi s buduom organizacijom nastave. . Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: usvajanje i primjena aktivnih i interaktivnih metoda u nastavi iz zdravih stilova ivota; razvijanje spsobnosti kod nastavnika za pruanje podrke uenicima u njegovanju zdravog ivotnog stila; pomo djeci na osnovu primjene savremenih metoda u sticanju znanja, razvijanju stavova i ovladavanju vjetinama neophodnim za njegovanje zdravog ivotnog stila, i izgradnja spsobnosti za procjenu radne klime u odjeljenju. Ciljna grupa: nastavnici biologije, pedagozi i psiholozi. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Prezentacija nastavnog programa i prirunika 2. ovjekov odbrambeni sistem, zarazne bolesti i HIV/AIDS 3. Mentalno zdravlje i vjetine komunikacije 4. Zdrava ishrana 5. Lina higijena tijela i kultura odijevanja 6. Prevencija fizikog i psihikog nasilja 7. Reproduktivno zdravlje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
189
143. Obuka za primjenu evropskog jezikog portfolija

Autorke programa: mr Ljiljana Suboti i Nataa Peri Naziv institucije/organizacije Podgorica koja podrava program: Zavod za kolstvo,
Odgovorna osoba (koordinatorka): mr Ljiljana Suboti Adresa: Ul. Nikole urkovia b.b., Tivat E-mail: suboticlj@t-com.me Broj telefona: 032-670-100 Broj faksa: 032-670-100 Ciljevi programa: unapreenje znanja i vjetina potrebnih nastavnicima za primjenu evropskog jezikog portfolija. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje strukture ELP-a; razumijevanje pedagoke funkcije ELP-a; poznavanje povezanosti ELP-a i CEF-a; unapreenje vjetina samoprocjenjivanja i refleksije; razumijevanje autonomije uenika i uenja uenja, i primjena crnogorskog modela ELP-a u nastavi. Ciljna grupa: nastavnici stranih jezika u osnovnim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. ELP i CEF 2. ELP struktura, funkcije, implementacija 3. Pedagoka funkcija ELP-a 4. Autonomija uenika i uenje uenja 5. Samoprocjenivanje i refleksija 6. ELP i savremena nastava stranih jezika 7. Crnogorski model ELP-a (uzrast od 12 do 15 godina) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: do 30 uesnika.
190
144. kola strateki inilac u obrazovanju za ivotnu sredinu i odrivi razvoj

Autori: dr Sneana Grbovi i Vuko Nikoli Institucije/organizacije koje podravaju program: Zavod za kolstvo, Podgorica i JU Prva srednja struna kola, Niki Odgovorna osoba (koordinator): Vuko Nikoli Adresa: JU Prva srednja struna kola, Ul. Vuka Karadia 3, Niki E-mail: vukonikolicc@gmail.com Broj telefona: 067-311-990; 040-217-039 Broj faksa: 040-212-552 Ciljevi programa: opti ciljevi su pokretanje i podrka razvoju kompetencija nastavnika neophodnih za uspjenu implementaciju ciljeva i zadataka obrazovanja o ivotnoj sredini i odrivom razvoju unutar kole. Specifini ciljevi su: upoznavanje i razumijevanje savremenih koncepata ivotne sredine i odrivog razvoja, kao i koncepata obrazovanja za ivotnu sredinu i odrivi razvoj; podizanje nivoa znanja i vjetina za primjenu ekoloke paradigme (ivotna sredina i odrivi razvoj) prema specifinostima pojedinih programa/predmeta; usavravanje metoda aktivnog uenja koje su specifine u oblasti saznanja ivotne sredine; osposobljavanje za korienje saznanja iz oblasti ivotne sredine i odrivog razvoja u kontekstu kole kao dijela lokalne sredine; povezivanje teorije i prakse praktina primjena znanja o ivotnoj sredini i odrivom razvoju, i razvoj kritikog miljenja i elemenata stvaralakog miljenja (originalnost, fleksibilnost, osjetljivost na problem). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: integralno savladavanje kljunih elemenata koncepta ivotna sredina, koncepta odrivi razvoj i koncepta obrazovanje o ivotnoj sredini i odrivom razvoju; identifikovanje i razumijevanje problema u ivotnoj sredini; razumijevanje ciljeva i zadataka obrazovanja za ivotnu sredinu i odrivi razvoj; razvoj sposobnosti primjene novih saznanja u kolskoj praksi prema specifinostima predmetnih programa/podruja aktivnosti; primjena savremenih oblika i metoda rada u saznanju ivotne sredine i podsticanje uenika na samostalno, kreativno i praktino stvaranje u oblasti lokalnog ekolokog djelovanja. Ciljna grupa: nastavnici u predkolskim ustanovama i osnovnim i srednjim kolama. Metode i tehnike rada: radioniarski rad (kombinuju se i razni oblici rada: od individualnog rada, preko rada u parovima i malim grupama ili timovima, do rada u velikoj grupi i plenarnog nastupa) interaktivnog tipa koji je osmiljen kao aktivni, iskustveni, refleksivni i kooperativni proces uenja. Takoe, koristie se i kratka teorijska izlaganja za objanjavanje prirode kljunih pojmova i fenomena i njihovo povezivanje sa postojeim znanjima i iskustvima uesnika. Teme: Modul 1 1. Teorijske osnove ivotne sredine 2. Naela i principi odrivog razvoja 3. Stanje i problemi ivotne sredine na globalnom i lokalnom nivou indikacije i uzroci propadanja ivotne sredine, drutveni pristup zatiti ivotne sredine 4. Polazita i pristupi obrazovanju za ivotnu sredinu i odrivi razvoj Modul 2 1. Analiza nastavnih programa/podruja aktivnosti primjena ekoloke paradigme (ivotna sredina i odrivi razvoj) unutar razliitih nastavnih programa/podruja aktivnosti
191
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika 2. Interaktivne metode i modeli obrazovanja u oblasti ivotne sredine 3. Lokalna zajednica kao partner u obrazovanju za ivotnu sredinu i odrivi razvoj 4. Povezivanje teorije i prakse razvoj preduzetnikog duha kod polaznika/nastavnika (po grupama uesnika) Trajanje programa (broja dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
192
145. Planiranje i realizacija otvorenog dijela programa u nastavi geografije

Autorke: dr Sneana Grbovi i Nada Maras Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Nada Maras Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: nada.maras@.zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-956; 069-093-006 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: opti cilj ovog programa jeste podrka nastavnicima geografije u planiranju i realizaciji ciljeva i ishoda nastave koji nijesu centralno planirani a koji ukljuuju sadraje vezane za lokalnu sredinu. Posebni ciljevi programa su: proirivanje saznanja o mjestu i ulozi sadraja vezanih za lokalnu sredinu u obrazovanju iz geografije, razumijevanje znaaja unoenja takvih sadraja u nastavne programe, poznavanje i razumijevanje naina i postupaka ugraivanja tih sadraja u nastavni program, adekvatan izbor didaktiko-metodikih rjeenja u izuavanju geografskih sadraja vezanih za lokalnu sredinu i izrada scenarija za odabrane sadraje u vezi s lokalnom sredinom, planiranim ciljevima i postavljenim ishodima. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: sposobnost izbora najpogodnijih sadraja vezanih za lokalnu zajednicu u skladu s planiranim ciljevima i ishodima nastave geografije i, u vezi s tim, izbor i primjena najefikasnijih oblika i metoda. Ciljna grupa: nastavnici geografije u osnovnim i srednjim kolama. Metode i tehnike rada: interaktivan rad u paru i grupama, debata o ponuenim reenjima, diskusija i evaluacija sopstvenog rada i rada drugih grupa. Teme: 1. Lokalni sadraji i naelo lokalnih zahtjeva u vezi s obrazovanjem iz geografije temeljne pretpostavke takvog obrazovanja 2. Pristupi geografskim saznanjima u lokalnoj sredini metode i tehnike utemeljene na naelu zaviajnosti 3. Fiziko-geografska obiljeja podrka planiranju 4. Drutveno-ekonomska obiljeja podrka planiranju Trajanje programa (broja dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
193
III GIMNAZIJA
146. Promjene u gimnaziji i novi obrazovni programi
Autori: autori predmetnih programa za gimnaziju i tim trenera Zavoda za kolstvo Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: informisanje uesnika o principima promjena u obrazovanju i osnovnim dokumentima; usvajanje metodologije izrade novih obrazovnih programa (struktura programa); analiza novih obrazovnih programa (uoavanje razlike izmeu nastavno-sadrajnog i nastavno-ciljnog kurikuluma) i planiranje u skladu s novim obrazovnim programima. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje i primjena nastavno-ciljnog kurikuluma; timski rad; podsticanje kreativnosti i inventivnosti; komunikacijske vjetine i sloboda izbora i odgovornost. Ciljna grupa: nastavnici u gimnazijama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Principi promjena u obrazovanju i osnovni dokumenti 2. Metodologija izrade novih obrazovnih programa 3. Analiza novih obrazovnih programa 4. Planiranje u skladu s novim obrazovnim programima Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
194
147. Metode rada u nastavi

Autori: prof. dr eljko Jaimovi, Vidosava Kaelan, Radovan Popovi, mr Jasmina orevi, Slavica Vujovi, prof. dr Sinia Stamatovi, Stana Sanja Kaluerovi, mr Boena Jelui, Dajana evaljevi, Ljuba Samardi, dr Goran ukovi, Nada Maras, Fadila Kajevi, mr Jasmina Nikevi, Radomir Sui, prof. dr Drago Miloevi, prof. dr Radojica Marui, mr Zoran Lalovi, Zorica Mini, Branka Vujisi i Ljiljana Kolundi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: razliiti oblici pedagoke komunikacije u nastavi; informisanje o aktivnim i interaktivnim metodama uenja/nastave; izbor nastavnih metoda prema mogunostima i afinitetima uenika; nastavnik kao moderator nastavnog procesa; aktivna uloga uenika, aktivnosti na asu i postupci kojima se aktiviraju uenici u nastavi; demonstriranje aktivnih metoda rada uz davanje konstruktivne povratne informacije od strane drugih uesnika i rad u grupi. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: primjena aktivnih i interaktivnih metoda rada u nastavi; timski rad, kooperativno uenje; podsticanje kreativnosti i inventivnosti; komunikacijske vjetine i sloboda izbora i odgovornost. Ciljna grupa: nastavnici predmetne nastave. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Kako ue odrasli stilovi uenja 2. Pojam i vrste metoda 3. Tradicionalne i aktivne metode pozitivne i negativne karakteristike 4. Kriterijumi za izbor metoda u nastavi 5. Demonstracija i primjena metoda na razliite strune teme Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva i po dana (18 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
195
148. Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi

Autori: Vidosava Kaelan, Radovan Popovi, Slavica Vujovi, Milonja Ojdani, Divna Paljevi, Fadila Kajevi, Radomir Sui, Stana-Sanja Kaluerovi, Tatjana Vujoevi, dr Lidija Stefanovi-Kaljaj, Zorica Mini, mr Zoran Lalovi, dr Goran ukovi, Tatijana arapi, Dragana ubari i Naa Durkovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: procjenjivanje i ocjenjivanje u skladu s novim nastavnim programima; vrste procjenjivanja i ocjenjivanja; tehnike procjenjivanja i ocjenjivanja; kriterijumi za procjenjivanje i ocjenjivanje; eksterna i interna provjera znanja i testovi; usvajanje novih tendencija u provjeravanju znanja i vjetina, i samoocjenjivanje. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: objektivnost u procjenjivanju i ocjenjivanju; uporeivanje postignua u nastavi i razvoj standarda i kriterijuma ocjenjivanja. Ciljna grupa: nastavnici predmetne nastave. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Analiza postojeeg stanja: kako ocjenjujemo? 2. Svrha i naini procjenjivanja i ocjenjivanja: kriterijumsko procjenjivanje i ocjenjivanje, standardi znanja 3. Eksterna provjera znanja (testovi znanja, nacionalno provjeravanje i ispitivanje, maturski ispit) 4. Maturski ispitni katalog 5. Razrada kriterijuma ocjenjivanja za predmet u skladu sa standardima znanja 6. Izrada plana procjenjivanja i ocjenjivanja za odreenu temu 7. Samoprocjenjivanje i vrnjako procjenjivanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva i po dana (18 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
196
149. Savremena nastava engleskog jezika u srednjoj koli

Autorke: Divna Paljevi, Fadila Kajevi, Sneana Brajovi, Anica Radan, Sneana Bulaji i Marina Simovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): mr Ljiljana Suboti Adresa: Ul. Nikole urkovia b.b., Tivat E-mail: suboticlj@t-com.me Broj telefona: 032-670-100 Broj faksa: 032-670-101 Ciljevi programa: primjena raznovrsnih tehnika u nastavi gramatike i vokabulara, i u razvijanju jezikih vjetina uenika; komunikacijski pristup nastavi jezika; sagledavanje raznovrsnih aspekata u planiranju i pripremanju asova; analitiki pristup procesu ocjenjivanja; znaaj podsticanja autonomije uenika; kontinuirani profesionalni razvoj nastavnika i razvijanje interpersonalnih vjetina. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: kritiko sagledavanje naina nastave na linom i optem nivou; kreativan pristup i fleksibilnost u korienju udbenika i pripremi dodatnih materijala u nastavi; efikasnije planiranje asa; objektivnost u ocjenjivanju; istinsko interesovanje za rad uenika i podsticanje vedre atmosfere u uionici. Ciljna grupa: nastavnici engleskog jezika. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Komunikacijska nastava jezika 2. Nastava sluanja, govora, itanja i pisanja 3. Nastava gramatike i vokabulara 4. Kako koristiti udbenik na kreativan nain? 5. Planiranje 6. Ocjenjivanje 7. Profesionalni razvoj nastavnika Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): etiri dana (32 sata). Broj uesnika u grupi: od 16 do 25 uesnika.
197
150. Obuka nastavnika za izvoenje nastave graanskog obrazovanja u I, II, III i IV razredu gimnazije
Autori: Aktiv za graansko vaspitanje i obrazovanje u Zavodu za kolstvo Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: osposobljavanje nastavnika razliitih struka da predaju predmet graansko obrazovanje u gimnaziji i pomo nastavnicima da proire znanje iz oblasti koje nedostaju njihovom bazinom obrazovanju i tako ojaaju profesionalni identitet nastavnika graanskog vaspitanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje koncepta reforme; razumijevanje i primjena novog kurikuluma; razumijevanje povezanosti predmeta graansko obrazovanje sa osnovnim principima i ciljevima reforme; vjetina voenja asa i primjena savremenih metoda; podsticanje kreativnosti i aktivnog uea u ivotu kole i lokalne zajednice, i sloboda izbora i odgovornost. Ciljna grupa: nastavnici graanskog obrazovanja u gimnazijama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Moduli: 1. Promjene u gimnaziji i nastavni program za graansko obrazovanje 2. Metode rada u nastavi iz graanskog obrazovanja 3. Planiranje, ocjenjivanje i procjenjivanje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): devet dana (48 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
198
151. Kompetencije nastavnika u reformisanoj gimnaziji

Autori: Slavica Vujovi, Vidosava Kaelan i Radovan Popovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-992 Ciljevi programa: podrka nastavnicima i strunim saradnicima za preuzimanje novih, raznovrsnih i kompleksnih uloga u reformi gimnazije i drugih srednjih kola kroz jaanje njihovih ukupnih kompetencija i razvijanje sposobnosti ispoljavanja sopstvenih kreativnih potencijala i kreativnih potencijala uenika. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje i primjena nastavno-ciljnog planiranja; planiranje u skladu s novim obrazovnim programima; koncepcija asa; primjena interaktivnih metoda u nastavi; razvijanje komunikacijskih vjetina; unapreivanje praenja, vrednovanja i ocjenjivanja postignua uenika; proirivanje i aktiviranje znanja o funkcijama, principima i vrstama ocjenjivanja, i razvoj standarda i kriterijuma za ocjenjivanje. Ciljne grupe: nastavnici svih nastavnih predmeta i struni saradnici u gimnazijama i drugim srednjim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Filozofija promjena u gimnazijskom i srednjem obrazovanju, sutina promjena, planiranje u skladu s novim obrazovnim programima 2. Uloga nastavnika 3. Savremeni oblici i metode rada (interaktivne strategije i metode rada, uloga nastavnika i uloga uenika, i postupci aktiviranja uenika u nastavi) 4. Procjenjivanje i ocjenjivanje u nastavi (razmjena iskustava i razrjeavanje konkretnih problema vezanih za ocjenjivanje) 5. Primjeri dobre prakse (razmjena iskustava u vezi s planiranjem, metodama i ocjenjivanjem) Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva i po dana (20 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
199
152. Implementacija reforme u optoj gimnaziji dosadanja iskustva

Autori: Vidosava Kaelan, Radovan Popovi i Slavica Vujovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-992 Ciljevi programa: sagledavanje dosadanjih aktivnosti na implementaciji novih reformskih rjeenja u optoj gimnaziji; razmjena informacija na nivou nastavnikih kolektiva; isticanje primjera dobre prakse i osnaivanje procesa profesionalnog razvoja nastavnika na nivou kole. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: jaanje ukupnih kompetencija nastavnika za realizaciju novih nastavnih programa u reformisanoj gimnaziji (primjena aktivnih metoda rada, bolja komunikacija u ukupnom nastavnom procesu, objektivnije procjenjivanje i ocjenjivanje postignua uenika u skladu sa standardima znanja, sagledavanja aktivnosti na daljem razvoju i unapreenju kompetencija nastavnika). Ciljne grupe: nastavnici gimnazija. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: planirani su jednodnevni seminari na nivou kola (etiri radionice dnevno koje se odnose na prezentacije dobre prakse u gimnazijama, sagledavanje mogunosti za poboljanje ukupnog nastavnog procesa i osnaivanje profesionalnog razvoja nastavnika na nivou kole). Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 25 do 35 uenika.
200
153. Planiranje i programiranje nastave fizikog vaspitanja u trogodinjim srednjim strunim kolama
Autori: mr Miodrag Brajkovi, prof. dr Veselin Jovovi i Tanja Rakovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): mr Miodrag Brajkovi Adresa: Ul. Vaka urovia bb, Podgorica E-mail: miodrag.brajkovic@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-919; 069-286-885 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: informisanje o nastavnom programu Fiziko vaspitanje u srednjim strunim kolama; sticanje novih znanja o nainu planiranju rada s obzirom na prostorno-tehnike, materijalne i higijenske uslove u kolama; informisanje o nainu i postupku za izbor i realizaciju programskih sadraja po izboru uenika; poveanje nivoa znanja u vezi s nainima praenja fizikog razvoja i fizikih sposobnosti uenika i osnovnim karakteristikama fizikih sposobnosti uenika genetskim (latentne) i steenim (manifestne), koje pripadaju ovjekovom morfoloko-funkcionalnom statusu. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: planiranje i programiranje nastave fizikog vaspitanja u trogodinjim srednjim strunim kolama; primjena testova sa metodologijom praenja fizikog razvoja i fizikih sposobnosti uenika uzrasta od 15 do 19 godina; uoavanje osnovnih karakteristika baterije testova za praenje fizikog razvoja i fizikih sposobnosti uenika i razlika izmeu motornih i motorikih sposobnosti, i izrada didaktiko-metodikih uputstava za realizaciju programskih sadraja sa naelima organizacije rada. Ciljna grupa: po jedan nastavnik fizikog vaspitanja iz svake srednje strune i mjeovite kole koja u svom djelokrugu rada ima i obrazovanje za trei stepen strune spreme. Metode i tehnike rada: edukativne radionice (sa kraim edukativnim uputstvima za svaku radionicu u okviru svake teme) i praktian prikaz naina praenja i vrednovanja tjelesnog razvoja i razvoja fizikih sposobnosti. Teme: 1. Nastavna metodika u motivaciji razvijanja, formiranja, uvrivanja, pristanka i uvjerenja uenika o potrebi za svakodnevnim fizikim vjebanjem i korektivnokompezatornom kretanju u odnosu na svoje budue zanimanje kao kulturnom potrebom i navikom 2. Fiziki razvoj i fizike sposobnosti uenika uzrasta od 15 do 19 godina s metodologijom praenja tog razvoja uz primjenu baterije testova 3. Pojmovno-znaenjski prostor, odnosno znaenje i upotreba nekih osnovnih pojmova i sintagmi u nastavi fizikog vaspitanja 4. Izborni nastavni program, s posebnim osvrtom na borilake sportove i programske sadraje igara, plesova i ritmike 5. Atletika u nastavnom programu i njena funkcija kao bazinog sporta u ouvanju prirodnih oblika kretanja Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati po etiri sata prije i poslije podne). Broj uesnika u grupi: od 30 do 35 uesnika.
201
154. Obuka za nastavnike opteobrazovnih predmeta u srednjim strunim kolama

Autorke: mr Ljiljana Suboti, dr Duanka Popovi, Naa Luterek i Nataa Gazivoda Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): dr Sneana Grbovi Adresa: Ul. Karaoreva br 4, Niki E-mail: gsnezana@t-com.me Broj telefona: 040-212-552; 069-093-016 Broj faksa: 040-212-552 Ciljevi programa: unapreenje pedagokih kompetencija u oblasti osnovnih postavki teorije kurikuluma, dimenzija uenja i kriterijuma za utvrivanje relevantnosti metoda uenja, kao i osnovnih funkcija ocjenjivanja kao integralnog dijela nastave. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: sposobnost primjene savremenog koncepta nastave i vjetina izrade pedagoke dokumentacije u skladu sa nastavno-ciljnim pristupom; primjena aktivnih metoda uenja/nastave i primjena osnovnih principa ocjenjivanja u funkciji unapreivanja nastave. Ciljna grupa: nastavnici opteobrazovne grupe predmeta u srednjim strunim kolama. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Reforma obrazovnog sistema Predmetni programi i planiranje Ciljevi/uloga kole i odnos nastave i uenja Aktiviranje uenika i uloge nastavnika Dimenzije uenja Osnovni koncepti o uenju i znanju Ocjenjivanje i procjenjivanje Kriterijumi ocjenjivanja
Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva dana (16 sati). Broj uesnika u grupi: od 25 do 35 uesnika.
202
IV DIREKTORI VASPITNO-OBRAZOVNIH INSTITUCIJA

155. Program obuke za direktore vaspitno-obrazovnih institucija
Autori: doc. dr Dragan Bogojevi, Zorica Mini, Rajko Kosovi, Svetlana urovi, Ljubomir Kovaevi i prof. dr Anita Trnavevi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Ljubomir Kovaevi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: ljubomir.kovacevic@ zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-913 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: osnovni cilj je promjena dosadanjih modela upravljanja i rukovoenja, odnosno osposobljavanje polaznika za poveanje efikasnosti u upravljanju i rukovoenju kolom, a specifini cilj se odnosi na razvoj sposobnosti uesnika (sticanje znanja, razvoj vjetina i izgradnja stavova) za poveanje efikasnosti direktora kao rukovodioca kole i voe procesa kontinuiranog unapreivanja kvaliteta obrazovanja i vaspitanja. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: usvajanje i primjena savremenih modela u organizaciji i rukovoenju kolom. Ciljna grupa: direktori vaspitno-obrazovnih ustanova (vrtii, osnovne kole, gimnazije i mjeovite i strune kole). Metode i tehnike rada: interaktivne radionice, vjebe i igre uloga, i zavrni individualni rad. Teme: 1. Organizacija i upravljanje 2. Upravljanje promjenama 3. Komunikacija u koli 4. Direktor kao pedagoki rukovodilac kole 5. Planiranje i odluivanje 6. Kvalitet obrazovanja u koli Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): moduli se realizuju tokom est dvodnevnih seminara po principu jednom mjeseno i svaki put u drugoj koli i sredini. Jedan modul se realizuje tokom dva dana (16 sati X 6 = 96 sati + 90 sati rada kod kue na izradi zavrnog rada). Broj uesnika u grupi: od 16 do 32 uesnika.
203
156. Program razvoja ustanove koji izrauje kandidat za direktora

Autori: Nermin Hajdarpai i Radovan Popovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Nermin Hajdarpai Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: nermin.hajadrpasic@zzs.gov.me Broj telefona: 069-093-039 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: analiziranje viestrukih aspekata rukovoenja; definisanje oblika saradnje izmeu rukovodioca i ostalih organa u ustanovi; posmatranje ustanove kroz tri bitna faktora; sagledavanje uslova; sagledavanje ljudskih resursa; sagledavanje obrazovnih postignua; definisanje puta ka poboljanju i ukazivanje na znaaj kreiranja optimalnog programa razvoja ustanove. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje naina na koji se upravlja promjenama put ka poboljanju; kreiranje mape puta ka promjenama; izrada relevantne planske dokumentacije kojom se trasira put ka promjenama i identifikovanje elemenata bitnih za odrivost optimalnog sistema rukovoenja. Ciljne grupe: direktori i pomonici direktora predkolskih institucija i osnovnih i srednjih kola i kandidati za mjesto direktora. Metode i tehnike rada: obuka je interaktivnog tipa (radionice). Teme: 1. Analiza rada institucije kojom elimo da rukovodimo 2. Struktura programa razvoja ustanove 3. Kreiranje programa razvoja ustanove 4. Evaluacija programa razvoja ustanove Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
204
V UNAPREENJE RADA KOLE

157. Samoevaluacija kole: kakva je naa kola?
Autori: Vesna Vuurovi, Nataa Vlahovi, mr Zoran Lalovi, Radomir Sui, Radoje Novovi, mr Ljiljana Suboti, Jasmina Vukaevi, Radovan Popovi, Nermin Hajdarpai i Dragutin eki Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): mr Ljiljana Suboti Adresa: Ul. Nikole urkovia b.b., Tivat E-mail: suboticlj@t-com.me Broj telefona: 032-670-100 Broj faksa: 032-670-101 Ciljevi programa: informisanje o indikatorima kvaliteta koji e posluiti za samoevaluaciju, praenje i unapreivanje kvaliteta rada kole; informisanje o pristupu usvajanja metodologije samoevaluacije kole i informisanje o nainu korienja rezultata samoevaluacije na osnovu kojih se razrauju razvojni planovi kole. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: razumijevanje svrhe samoevaluacije kole radi unapreivanja kvaliteta njenog rada; posmatranje, praenje i evaluacija svih domena rada kole; razumijevanje vanosti ukljuivanja u proces unapreivanja kvaliteta svih uesnika u procesu obrazovanja i timski rad. Ciljne grupe: direktori, pomonici direktora, struni saradnici i nastavnici predsjednici strunih aktiva. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Kljune oblasti rada kole 2. Indikatori kvaliteta 3. Metodologija samoevaluacije 4. Razvojni plan kole Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): dva i po dana (20 sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
205
158. Program obuke za nastavnike nosioce viih zvanja

Autori: dr Sneana Grbovi, Ana Backovi, dr Duanka Popovi, Ljubomir Kovaevi, eljko Kora, mr Ljiljana Suboti, Dragutin eki, Naa Luterek, mr Zoran Lalovi, Miodrag Vuelji, Vesna Vuurovi, dr Lidija Stefanovi-Kaljaj, dr Ranko ljivi, Ranko abrilo, Nada Mieti i dr Kristin Grinlend Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): dr Sneana Grbovi Adresa: Ul. Karaoreva 4, Niki E-mail: gsnezana@t-com.me Broj telefona: 040-212-552; 069-093-016 Broj faksa: 040-212-552 Cilj programa: podrka nastavnicima nosiocima viih zvanja u realizaciji aktivnosti koje e, nakon dobijanja zvanja, obavljati u koli; podrka linom profesionalnom razvoju i irenje ideje o znaaju tog razvoja kako u koli, tako i ire (na lokalnom, regionalnom i dravnom nivou). Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: voenje i podravanje promjena i upravljanje promjenama; konstruktivno prevazilaenje konfliktnih situacija; rukovoenje, kooperacija i saradnja u timu; partnerska komunikacija; akciono i strateko planiranje; akciono istraivanje, zastupanje, predstavljanje, lobiranje i pregovaranje u procesu realizacije planova i akcija; razvoj motivacije; emocionalna inteligencija; opservacija asa; sposobnost podrke PRN-a; razumijevanje strukture dobrog asa; razumijevanje procesa uenja odraslih; pedagoka upotreba ICT-a; prezentacija; razumijevanje procesa samoevaluacije u koli, upravljanje projektom... Ciljna grupa: nastavnici nosioci viih zvanja (mentor, savjetnik, vii savjetnik, istraiva u nastavi). Napomena: moduli ovog programa namijenjeni su i svim nastavnicima zainteresovanim za unapreenje sopstvene prakse. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Uvodni modul (prethodni i sadanji sistem viih zvanja) 2. Upravljanje promjenama 3. Razvoj tima 4. Kako ue odrasli 5. Nastava i uenje 6. Promovisanje kole 7. Istraivanje i evaluacija 8. Istraivanje, analiza i interpretacija podataka 9. Strateko planiranje Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): pet dana (30 sati, u dva dijela). Obuka za nastavnika mentora traje ukupno 19,5 sati, za nastavnika savjetnika i nastavnika vieg savjetnika 28,5 sati, i za nastavnika istraivaa u nastavi 30 sati efektivnog rada. Napomena: u trajanje obuke uraunato je dodatno vrijeme potrebno za izradu individualnog zadatka, i to prema zvanju nastavnika. Broj uesnika u grupi: od 25 do 35 uesnika.
206
159. Profesionalni razvoj na nivou kole (PRN)

Autorke: dr Duanka Popovi i mr Ljiljana Suboti Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): mr Ljiljana Suboti Adresa: Ul. Nikole urkovia b.b., Tivat E-mail: suboticlj@t-com.me Broj telefona: 032-670-100 Broj faksa: 032-670-101 Ciljevi programa: uoavanje razlike izmeu jednokratne obuke i profesionalnog razvoja; definisanje profesionalnog razvoja i preduslova za njegovu relizaciju; informisanje o pojmu profesionalni razvoj na nivou kole; informisanje o mjestu PRN-a u nacionalnom sistemu profesionalnog razvoja; razmatranje i sagledavanje koristi od PRN-a za uenike, nastavnike i kolu u cjelini; identifikovanje faza u ciklusu PRN-a i uoavanje njihovog znaaja; identifikovanje uesnika u procesu PRN-a i razmiljanje o tome ko i zato moe da bude koordinator; identifikovanje uloga uesnika u PRN-u i moguih aktivnosti u okviru PRN-a; uoavanje znaaja posjedovanja planova profesionalnog razvoja na razliitim nivoima; prepoznavanje znaaja posjedovanja zbirke informacija o neijem profesionalnom razvoju i informisanje o profesionalnom portfoliju; sagledavanje emu slui profesionalni portfolio; sticanje novih znanja o praenju i evaluaciji i razmatranje modela evaluacije PRN-a. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: korienje savremene terminologije o profesionalnom razvoju nastavnika; razumijevanje sutine profesionalnog razvoja uopte i sistema profesionalnog razvoja u koli; prepoznavanje sopstvenog mjesta u tom sistemu; koraci u procjenjivanju sopstvenih potreba za profesionalnim razvojem; izrada planova profesionalnog razvoja na razliitim nivoima (kola, lini plan); formiranje i voenje profesionalnog portfolija, i evaluiranje sopstvenog profesionalnog napredovanja i napredovanja kole kao organizacije. Ciljna grupa: nastavnici predmetne i razredne nastave u osnovnim kolama i gimnazijama, pedagozi i psiholozi, pomonici direktora i direktori. Metode i tehnike rada: obuka je interaktivnog tipa (radionice). Teme: 1. Profesionalni razvoj i mjesto PRN-a u nacionalnom sistemu profesionalnog razvoja nastavnika 2. Faze, uesnici i njihove uloge u sistemu PRN-a 3. Aktivnosti, planovi profesionalnog razvoja i profesionalni portfolio u sistemu PRN-a 4. Evaluacija PRN-a Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
207
160. Interaktivna obuka program za trenere

Autorke: dr Duanka Popovi, mr Ljiljana Dimitrijevi, Zorica Mini i dr Kristin Grinlend Suboti, Vidosava Kaelan, Vesna
Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): Vidosava Kaelan Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: vidosava.kascelan@zzs.gov.me Broj telefona: 020-408-938 Broj faksa: 020-408-927 Ciljevi programa: informisanje o kljunim kompetencijama trenera; razmatranje i primjena naina izrade programa obuke; razmatranje naina organizovanja obuke; sticanje novih znanja o vrstama i nainima evaluacije obuke; razmatranje principa uenja odraslih; razmiljanje o razlikama u nainu uenja odraslih i djece; istraivanje stilova uenja; razmatranje vanosti stvaranja pozitivne sredine za uenje odraslih; uoavanje i analiziranje vjetina voditelja interaktivne obuke; razmatranje i primjena vjetina potrebnih za uspjenu prezentaciju; razmatranje koncepta konstruktivne povratne informacije i njene upotrebe za unapreenje prakse; definisanje ta se podrazumijeva pod facilitacijom; razmatranje upotrebe facilitacije u uenju; identifikovanje vjetina potrebnih za uspjenu facilitaciju; istraivanje kako se pomou facilitacije moe unaprijediti uenje; razmatranje znaaja podrke individualnom uenju u uenju odraslih; istraivanje koristi od uspjene podrke individualnom uenju; razmatranje razliitih modela podrke individualnom uenju; razmatranje strategije za implementaciju i identifikovanje, i razmjena primjera dobre prakse. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje teorijskih postavki interaktivne obuke; planiranje i organizacija obuke; dizajniranje seminara kao cjeline, te radionica kao posebnih cjelina i njihovih segmenata; poznavanje naina na koje ue odrasli i, u skladu sa tim, organizacije odgovarajuih naina rada; komunikacija i facilitacija; uvaavanje razliitih pristupa uenju i primjena razliitih metoda i tehnika rada tokom interaktivne obuke. Ciljne grupe: nastavnici predmetne i razredne nastave, pedagozi, psiholozi, pomonici direktora i direktori. Metode i tehnike rada: interaktivna obuka. Teme: 1. Uvod i kompetencije trenera 2. Izrada programa obuke 3. Organizacija obuke 4. Evaluacija obuke 5. Karakteristike uenja odraslih 6. Stilovi uenja 7. Vjetine voditelja obuke/trenera 8. Facilitacija uenja 9. Dinamika grupe I i II (upravljane vremenom, povratna informacija) 10. Vjetine prezentovanja I (korienje vizuelnih sredstava) 11. Vjetine prezentovanja II (priprema prezentacija uesnici) 12. Vjetine prezentovanja III, IV, V i VI (prezentacije uesnika uz povratnu informaciju) 13. Podrka individualnom uenju
208
Katalog programa strunog usavravanja nastavnika Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): I varijanta etiri dana (32 sata); II varijanta pet dana (40 sati). U prvoj varijanti izostavljena je tema Podrka individualnom uenju. Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
209
161. Pedagoka upotreba ICT-a

Autori: Dragutin eki i Tomislav Goranovi Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): eljko Kora Adresa: Obala b.b., Bijelo Polje E-mail: zeljkoko@t-com.me Broj telefona: 050-432-870 Broj faksa: 050-432-870 Ciljevi programa: unapreenje znanja i vjetina nastavnika za primjenu ICT-a u nastavnom procesu, administraciji i komunikaciji. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: prepoznavanje mogunosti upotrebe ICT-a u radu; integrisanje ICT-a u proces uenja; primjena metoda aktivnog uenja uz upotrebu ICT-a; jaanje digitalne kompetencije nastavnika i unapreenje komunikacijskih vjetina. Ciljne grupe: nastavnici razredne i predmetne nastave u osnovnim kolama i gimnazijama, pedagozi i psiholozi. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa (radionice). Teme: 1. Digitalna kompetencija 2. ICT u pripremi za nastavu i administraciju 3. ICT u nastavi 4. Obrazovni softver 5. Osmiljavanje aktivnosti uenja baziranih na upotebi ICT-a 6. Efikasno korienje resursa kojim raspolae kola 7. Upotreba digitalne kamere u nastavi 8. Internet kao resurs 9. Komunikacija i umreavanje 10. Etiki i zdravstveni aspekti upotrebe ICT-a Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata). Broj uesnika u grupi: od 20 do 25 uesnika.
210
162. Saradnja direktora i strunih saradnika (pedagozi i psiholozi)

Autori: Radoje Novovi, Naa Luterek i Nataa Gazivoda Institucije/organizacije koje podravaju program: Zavod za kolstvo i Forum pedagoga, Podgorica Odgovorna osoba (koordinator): Radoje Novovi Adresa: Ul. Vaka urovia b.b., Podgorica E-mail: radoje.novovic@zzs.gov.me Broj telefona: 067-527-085; 069-093-073 Broj faksa: 020-408-992 Ciljevi programa: analiza dosadanje saradnje; informisanje direktora o novom programu i naelima rada pedagoga i psihologa; razumijevanje znaaja saradnje izmeu uprave kole i pedagoko-psiholoke slube, i informisanje uesnika o mjestu i ulozi pedagoko-psiholoke slube u reformisanoj koli. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: konstruktivna saradnja izmeu uprave kole i pedagoko-psiholoke slube. Ciljne grupe: direktori osnovnih kola. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Analiza postojee prakse 2. Program rada pedagoga i psihologa naela u radu pedagoga i psihologa 3. Program rada pedagoga i psihologa saradnja uprave i PO slube 4. Smjernice za budui rad Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): jedan dan (osam sati). Broj uesnika u grupi: od 20 do 35 uesnika.
211
163. Mentorstvo nastavniku pripravniku

Autorke: dr Duanka Popovi i mr Ljiljana Suboti Institucija/organizacija koja podrava program: Zavod za kolstvo, Podgorica Odgovorna osoba (koordinatorka): mr Ljiljana Suboti Adresa: Ul. Nikole urkovia b.b., Tivat E-mail: suboticlj@t-com.me Broj telefona: 032-670-100 Broj faksa: 032-670-101 Ciljevi programa: unapreenje znanja i vjetina potrebnih nastavnicima koji su mentori nastavnicima pripravnicima. Profesionalne vjetine i sposobnosti koje se unapreuju: poznavanje teorija uenja i principa uenja odraslih; razumijevanje razliitih uloga mentora procesa; opserviranje asa i davanje povratne informacije; komunikacijske vjetine i informisanje o programu rada mentora sa nastavnikom pripravnikom. Ciljne grupe: nastavnici razredne i predmetne nastave u osnovnim kolama i gimnazijama, pedagozi i psiholozi. Metode i tehnike rada: obuka interaktivnog tipa. Teme: 1. Teorije uenja 2. Principi uenja odraslih 3. Znanja i vjetine mentora 4. Mentorski proces 5. Uloge mentora 6. Opserviranje asa 7. Komunikacijske vjetine Trajanje programa (broj dana i broj sati efektivnog rada): tri dana (24 sata), odnosno tri jednodnevna seminara; vremenski razmak izmeu seminara koristi se za praktinu primjenu znanja i uvjebavanje vjetina. Broj uesnika u grupi: od 20 do 30 uesnika.
212
Finansijski e se podrati realizacija sljedeih programa: 1. Inkluzija u srednjoj koli 2. Izborna nastava aha (VIIIX), razvoj kreativnosti, darovitosti i apstraktnog miljenja na principima aha 3. Hemija savremeni pristup nastavi, korelaciji i planiranju obaveznih izbornih sadraja 4. Primjena teorije viestruke inteligencije u nastavi jezika uz kombinovanje sa stilovima uenja Za sve informacije obratite se koordinatorima navednih programa.
Komisija za akreditaciju programa strunog usavravanja nastavnika: 1. dr Sanja ubari, predsjednica, Univerzitet Crne Gore 2. doc. dr Tatjana Novovi, lanica, Univerzitet Crne Gore 3. mr Anton Gojaj, lan, Zavod za kolstvo 4. mr Dragica Kovaevi, lanica, Zavod za kolstvo 5. eljko Kora, lan, Zavod za kolstvo
Zavod za kolstvo Ul. Vaka urovia b.b. Podgorica Tel: 020-408-901 Fax: 020-408-927 Web site: www.zzs.gov.me
213
214

Katalog Programa 2011

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Katalog Programa 2011

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Crna Gora ZAVOD ZA KOLSTVO

KATALOG PROGRAMA STRUNOG USAVRAVANJA NASTAVNIKA za kolsku 2011/2012. godinu

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

CIP - , ISBN 978-9940-24-029-5 COBISS.CG-ID 18770960

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Zavod za kolstvo Crna Gora

Zavod za kolstvo Crna Gora

Zavod za kolstvo Crna Gora

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

PONUENI PROGRAMI STRUNOG USAVRAVANJA NASTAVNIKA

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

2. Nastava maternjeg jezika i knjievnosti u drugom i treem ciklusu osnovne kole

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

3. Razvoj vjetina itanja i pisanja

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

6. Primjena teorije viestruke inteligencije u nastavi jezika uz kombinovanje sa stilovima uenja

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

10. Multidisciplinarni pristup edukaciji iz ekologije nastavnika osnovnih kola

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

11. Obuka nastavnika za implementaciju Zelenog paketa

Zavod za kolstvo Crna Gora

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

III DRUTVENE NAUKE

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

14. Obuka nastavnika za izvoenje nastave iz predmeta Evropska unija

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

15. Obuka nastavnika za predmet evropske integracije

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

16. Medijska pismenost obuka nastavnika za izborni predmet

Zavod za kolstvo Crna Gora

Katalog programa strunog usavravanja nastavnika

17. Debatni program 1 (osnovni formati debate)