www.dajbaskriptu.

com

POJAM, KARAKTERISTIKE i KLASIFIKACIJA RACUNOVODSTVA:

Racunovodstvo predstavlja skup sinhronizovanih i medjusobno uskladjenih naucnih metoda
putem kojih se obezbjedjuje evidentiranje odredjenih poslovnih dogadjaja,analiza i kontrola tih
dogadjaja planiranje ekonomskih dogadjaja kao i informisajnje. Definicija racunovodstva se
zasniva na definisanju struktura racunovodstva.
Osnocni zadatak racunovodstvene funkcije je da prikuplja obradjuje i distribuira
racunovodstvene informacije u okviru preduzeca, ali i van preduzeca u sladu sa zakonima.
Ova funkcija se razlikuje od finansijske fukcije po tome sto ima razlicite zadatke, organizaciju,
i strucne kadrove.
Racunovodstvo se karakterise i po tome sto predstavlja:
• Naucnu disciplinu
• Aplikativnu disciplinu
• Pedagosku disciplinu
Racunovodstvo kao naucna discipilina predstavlja oblast permanentnih naucnih istrazivanja u
cilju iznalazenja novih naucnih otkrica u oblasti racunovodstva.
Racunovodstvo kao aplikativna disciplina upucuje na to da se racunovodstvo primjenjuje u
praksi, te da se bez njegove primjenene moze ni zamisliti uspjesno funkcionisanje privrede i
drustva jedne zemlje u cijelini.
Racunovodstvo kao edukativna disciplina obuhvata process obrazovanja racunovodstvenih
strucnjaka i naucno istrazivackih radnika.
Racunovodstvo se kao system sastoji iz:
• Knjidovodstva
• Racunovodstvenog planiranja
• Racunovodstvene analize
• Racunovodstvene kontrole–nadzora
• Racunovodstvenog informisanja
Kjnigovodstvo predstavlja metod evidentiranja poslovnih ili ekonomskih dogadjaja u okviru
jedinice racunovodstvenog obuhvatanja kao sto je npr, preduzece ili ustanova.
Racunovodstveno planiranjeje planiranje ekonomskih dogadjaja i njihovog dejstva na
sredstva i na izvore sredstava, kao i poslovni rezultat u nastupajucem vremenskom periodu.
Osnovne karakteristike planiranja su u tome da se to planiranje razlikuje od drugih vrsta
planiranja i planova, kao sto su stratesko planiranje, planiranje zemljisnih povrsina.
Racunovodstvena analiza je usmjerena na uocavanje odredjenih pojava i utvrdjivanje uzroka
takvih pojava koje bilo negativno bilo pozitivno djeluje na uspjesnost poslovanja poslovnog
subjekta.
Racunovodstvena analiza se prvenstveno zasniva na na podacima koji su sadrzani u
knjigovdstvu i racunovodstvenom planiranju.
www.dajbaskriptu.com

Racunovodstvena kontrola predstavlja ispitivanje i utvrdjivanje ispravnosti primjene

racunovodstva u praksi. Racu. kotrola moze biti interna (ako je vrse odgovarajuca strucna lica
loja su zaposlena u preduzecu) i eksterna (ako jevrse eksterna lica organizovana u okviru
privatnih firmi koji su specijalizovani za racunovodstvenu reviziju. Racunovdstvena kontrola
se bazira na zakonu, profesionalnim normama, internim opstim aktima.
Racunovodstveno informisanje predstavlja dio racunovodstvene dijelatnosti koja se odnosi na
pripremanje i distribuiranje racuno. informacija. Ono mora definisati korisnika informacija,vrstu
i oblik informacija, vrijeme informisanja.
Racunovodstveno planiranje i knjigovodstvo moraju biti medjusobno metadoloski ukladjeni da
bi se mogla izvrsiti adekvatna analiza.
Finansijsko racunovodstvo predstavlja element klasifikacije racunovodstva sa stanovista
specijalne namjene. Klasifikacoija racunovodstva sa stanovista specijalne namjene je
sledeca.
Finasijsko < upravljacko < troskovno <inflatorno< i racunovodstvo odgovornosti.
Upravljacko planiranje treba da obezbjedi adekvatne racunovodstvene informacije organima
rukovodjenja i upravljanja.
Klasifikacija racunovodstva:
Sve podjele se mogu vrsiti sa dva osnovna stanovista i to sa stanovista oblasti, sa stanovista
specijalne namjene racunovodstva.
Poslovno racunovodstvo se mora klasificirati sa stanovista specijalne namjene na :
• Finansijsko racunovodstvo-obezbjedjuje globalne vrijednosne informacije o
cjelokupnom reprodukcionom procesu pojedinog preduzeca.Predmet
finansijskog racunovodstva su sredstva,izvori,prihodi,rashodi,finansijski rezultat i
njegova raspodjela.
• Troskovno racunovodstvo-je usmjereno na evidentiranje, planiranje, analizu,
kontrrolu i informisanje o troskovima.
• Racunovodstvo odgovornsti – treba da vrijednosno iskaze nastalu stetu i da
utvrdi lice (ili manji broj lica) koje je odgovorno za tu stetu
• Racunovodstvo u inflatornim uslovima - se primjenjuje u uslovima kada
inflacija znacajnije deformise racunovodstvene informacije koje u tim uslovima
pruzaju pogresnu sliku realnog stanja preduzeca. Prilagodjavanje
racunovodstveni informacija u uslovima inflacije moze biti : za ptrebe tekuceg
poslovanja, i za potrebe povrmenih komparativnih analiza.
• Upravljacko racunovodstvo- ono se bavi kompilacijom svih ranije nabrojanih
racunovodstava sa ciljem da upravnim strukturama obezbijede kvalitetne
informacije za uspjesno poslovno odlucivanje.
www.dajbaskriptu.com

SISTEMI KNJIGOVODSTVA
• Prosto knjigovodstvo- Osnovna karakteristika prostog knjigovodstva je njegova
ogranicenost na evidentiranje stanja i promjena ne samo nekim odredjenim
vrstama sredstava i izvora sredstava. U prostom knjigovodstvu postoje sl.poslovne
knjige: knjiga blagajne i knjiga duznika i povjerilaca. Podaci o popisu sredstava i
izvora sredstava se unose u poslovnu knjigu koja se naziva knjigom inventara.
• Kameralno knjigovodstvo- Osnovna karakteristika kameralnog knjigovodstva
ogleda se u tome da se teziste knjigovodstvene evidencije javlja u evidentiranju
prihoda i rashoda odredjenog pravnog subjekta. Pored glavne knjige tu su jos i
knjiga blagajne, knjiga ziro racuna knjiga invetara i pomocne knjige u kojima se
evidentiraju stanja i promjene odredjenih materijalnih vrijednosti.
• Konstantno knjigovodstvo – predstavlja takav knjigovodstveni system u kome se
teziste knjigovodstvene evidencije stavlja na evidentiranje prohoda i rashoda cime
se ono prema predmetu ne razlikuje od kameralnog. U glavnoj knjizi konstantnog
knjigovodstva u kojoj se vrsi evidentiranje naredjenih i izvrsenih prihoda i rashoda
postoje tri grupe racuna i to upravni racuni, racun blagajne i obracunski racuni. Taj
kostantan odnos uspostavlja se na taj nacin da se upravni racun i racun blagajne u
procesu knjizenja povezuje putem obracunskih racuna.
• Dvojno knjigovodstvo - je cjelovit system knjigovodstvene evidencije koji se
odlikuje: istovremenim dvostranim knjizenjem, automatskom kontrolom,
permamentnoscu i sistematicnoscu , sveobuhvatnoscu. U dvojnom knjigovodstvu
svaki poslovni dogadjaj knjizi se istovremeno i u istom iznosu najmanje na dva
racuna i to na jednom racunu na lijevoj strani a na drugom racunu na desnoj
strani. Vodjenje dvojnog knjigovodstva zasniva se na vodjenju dnevnika,glavne
knjige i pomocnih knjiga.
www.dajbaskriptu.com

STALNA SREDSTVA I IZVORI SREDSTAVA

Sredstva preduzeca se mogu klasificirati u dvije osnovne grupe i to:
• Stalna sredstva – cine ona poslovna sredstva cije je vijek trajanja duzi od jedne
godine,
• Obrtna srestva – cine ona sredstva cije je vijek trajanja do godine dana
Sva stalna sredstva se mogu podijeliti u tri osnovne grupe i to :
• Stalna sredstva u obliku stvari – predstavljaju konkretna dobra koja treba da
zadovolje sljedece uslove : da predstavljaju dio imovine preduzeca i da sluze za
obavljanje njegove djelatnosti ; < da su pribavljena u namjeri da se kontinuirano
koriste u poslovanju , a nisu nabavljena da bi se prodavala.
Stalna sredstva u obliku stvari mogu se podjeliti sa aspekta mjesta i uloge u odvijanju
reprodukcionog odnosa na :
1. stalna sredstva u upotrebi (zemljiste ,gradjevine .oprema)
2. stalna sredstva u pripemi - su ona sredstva koja se u poslovnom procesu
jos ne koriste
3. stalna sredstva van upotrebe – su takva stalna sredstva koja trajno prestaju
biti upotrebljiva u procesu reprodukcije datog preduzeca.
Karakteristika sredstava u obliku stvari je da se ona trose u poslovanju , i u tom
procesu gube dio svoje vrijednosti. Stoga se ta sredstva moraju amortizovati.
Nabavna vrijednost stalnog sredstva cini tzv. fakturna vrijednost uvecana za
sve zavisne troskove pribavljanja i osposobljavanja stalnog sredstva za
upotrebu –kao sto su transportni troskovi ,troskovi osiguranja ,carine ,porezi.
• S .sredstva u obliku prava i razgranicenja – predstavljaju ne materijalna stalna
sredstva . ova sredstva se mogu klsificirati u tri grupe:
1. ulaganja u prava koja u odredjenom periodu amortizovati i otpisati (
materijlna prava , osnivacka ulaganja, goodwill)
Materijlna prava cine ulaganje u patente ,licence i prava na koristenje tudjih
stalnih sredstava.
2. dugorocna potrazivanja po osnovu stalnih sredsatva koja se ne amortizuju
na osnovama troskovnog koncepta . Ova kategorija stalnih srestava se javlja
kao posljedica ulaganja u vezi sa pribavljanjem stalnih sredstava u obliku
prava , ucesca
3. dugorocna vremenska razgranicenja – ova sredstva se formiraju na osnovu
izdatka koji predstavljaju investicione troskove koje je potrebno razgraniciti i
ukljuciti u duzem vremenskom razdoblju.

• S.sredstva u obliku dugorocnih plasmana – u ovu kategoriju s.sredstava se

ukljucuju finsijski plasmani sredstava preduzeca na dugi rok (duzi od jedne godine).
www.dajbaskriptu.com

U ova sredstva spadaju dugorocni krditi ,zajmovi ,depoziti ,kaucije i ostala

dugorocna ulaganja .
OBRTNA SREDSTVA :- prema pojavnim oblicima obrtna sredstva bi se mogla svrstati
u tri osnovne grupe i to >
• Obrtna sredstva u novcanom obliku – cine gotovina u kasi i na racunima
finasijskih institucija
• O.sredstva u naturalnom obliku – se javljaju u obliku zaliha koje se prema
karakteristikama mogu podjeliti na:
1. zalihe materijala,rezervnih djelova i sitnog inventara
2. zalihe u proizvodnji u smislu nedovrsene proizvodnje
3. zalihe proizvoda
4. zalihe robe
• O.sredstva u prelaznom obliku – se mogu pojaviti u obliku potrazivanja i u obliku
razgranicenja.
Prelazni oblici potrazivanja mogu biti u smislu transformacije iz robe u novac, iz
novca u robu , iz novca u novac.
IZVORI SREDSTAVA PREDUZECA : Putem izvora sredstava se moze saznati
porijeklo sredstava prvenstveno sa vlasnickog aspekta . Sa stanovista vlasnistva
svi izvori sredstava se mogu grupisati na :
• Sopstvene izvore sredstava – predstavlja kapital preduzeca
Sopstveni izvori mogu biti nominirani i nenominirani. Nominirani izvori se
javljaju u konkretnim oblicima kapitala sa stanovista vlasnika kao :drazavni
kapital ,dionicki kapital , kapital licnih drustava , inokosni kapital.
Nenominirani kapital se moze pojaviti u vidu nerasporedjenog dobitka ,rezervi .
• Tudje izvore sredstava -predstavljaju obaveze prema trecim fizickim ili
pravnim licima koje prema utvrdjenoj rocnosti moaraju izmiriti. Ti izvori mogu
nastati po osnovu zaduzenja i po osnovu neplacenih obaveza nastalih iz
poslovnog odnosa.
Sa stanovista rocnosti tudji izvori sredstava se mogu razvrstati na krtakorocne i
dugorocne izvore . Kratkorocni izvori su obaveze koje se moraju izmiriti u roku
do godine dana , a dugorocni su one obaveze koje dospjevaju u roku duzem od
jedne godine.
Takodje oni se mogu klasificirati na neorocne i orocne .
U tudje izvore sredstava se mogu uvrstiti i kratkorocna i dugorocna vremenska
razgranicenja.
www.dajbaskriptu.com

KLASIFIKACIJA KNJIGOVODSTVENIH DOKUMENATA ?

Klasifikacija knjigovodstvenih dokumenata moze se vrsiti sa razlicitih stanovista na :
1. EKSTERNA i INTERNA (podjela se vrsi sa stanovista karaktera poslovnog dogadjaja
u tom smislu da li to predstavlja regulisanje ekonomsko finansijskih odnosa preduzeca
prema drugim fizickim ili pravnim licima (eksterni dokumenat), ili odrazava poslovni
dogadjaj u okviru preduzeca (interni).
U eksterne dokumente ubrajamo: fakture dobavljaca, fakture za prodate gotove proizvode
kupcima.
Interni dokumenti su: dokumenti o izdatim sirovinama i materijalima u procesu proizvodnje itd.
2. POJEDINACNA i ZBIRNA (pociva na stanovnistu racionalnosti u knjizenju istovrsnih
poslovnih dogadjaja.
3. PRAVDAJUCA DOKUMENTA i NALOGE (su sva ona dokumenta koja u skladu sa
zakonskim propisima sluze kao osnov za knjizenje poslovnih dogadjaja.
Nalozi su dokumenti kojima se nalaze izvrsavanej odredjenog poslovnog dogadjaja.
Vjerodostojnost knjigovodstvenih dokumenata:
Svako knjizenje se zasniva na dokumentu koji je vjerodostojan-
Svaki dokumenat mora biti potpuno (dvostruko) ispravan sto se ogleda u formalnoj (da sadrzi
sve bitne elemente) i materijalnoj (da dokum. Jasno i nedvosmisleno izrazava dogadjaj koji se
desio) ispravnosti dokumenta.
Svaki dokumenat mora biti uredno sacinjen, konacni iznosi treba da budu napisani
brojevima.prije nego sto se sacinjeni dokumenat proslijedi na knjizenje, potrebno izvrsiti
kontrolu njegove formalne i materijalne ispravnosti. Potvrdu o formanoj i materijalnoj
ispravnosti dokumenatavrsi kontrolor svojim potpisom.
Cuvanje i odlaganje knjigovodstvenih dokumenata:
Racunovodstvenim standardima utvredjeni su rokovi cuvanja dokumenata.
• Trajno se cuva godisnji obracun i konacni obracun plata zaposlenih
• Pet godina se cuvaju polugodisnji i drugi periodicni obracuni i kjnigovodstveni
• Tri godine se cuvaju dokumenti platnog prometa u ovlascenim finansijskim
institucijama
• Dvije godine se cuvaju prodajni i kontrolni blokovi,pomocni obracuni i slicni
dokumenti.
Poslovne knjige se cuvaju: glavna knjiga i dnevnik cuvaju se 10 godina, a pomocne knjige
cuvaju se 5 godina.
Odlaganje dokumenata se mora vrsiti po odredjenom sistemu kako bi se trazeni document
pravovremeno pronasao. Po pravilu se knjigovodstvena dokumenta tekuce godine odlazu u
prirucnoj arhivi u okviru sluzbe racunovodstva,da bi se po isteku poslovne godine odlozili u
centralnu arhivu preduzeca.
Inventarisanje i knjiga inventara: invetarisanje predstavlja radnju kolicinskog i vrijednosnog
utvrdjivanja stvarnog stanja sredstava i izvora sredstava preduzeca na odredjeni na dan.
Rezultati popisivanja se unose u knjigu inventara. Knjiga inventara predstavlja detaljan prikaz
www.dajbaskriptu.com

stvarnog stanja svih sredstava i svih izvora sredstava kako u naturalnim tako i u
vrijednosnim pokazeteljima na odredjeni dan.
Prilikom osnivanja nekog preduzeca process ustrijstva sistema dvojnog knjigovodstva
otpocinje sacinjavanjem inventara, takav inventar se naziva pocetnim inventarom. Dok u
prostom knjigovodstvu inventar sluzi za utvrdjivanje finansijskog rezultata, u dvojnom
knjigovodstvu sistemu njegova pocetna i osnovna funkcija je da posluzi za sacinjavanje
pocetnog bilansa stanja preduzeca na osnovu koga otpocinje razvijanje sistema evidentiranja
poslovnih dogadjaja u poslovnim knjigama.
Inventarisanje u toku i na kraju godine se vrsi stoga da bi se omogucilo uporedjivanje stanja
imovinski djelova prikaznog u knjigama sa stvarnim stanjem tih djelova radi kontrole
ispravnosti u poslovanju preduzeca. Pored redovnih inventarisanja preduzece je duzno vrsiti
popisivanje i uskladjivanje stanja sredstava i izvora u pojedinim slucajevima kao sto su:
primopredaja duznosti, promjena prodajnih cijena proizvoda i roba, statusnih
promjena,prodaje preduzeca i privatizacije preduzeca.
www.dajbaskriptu.com

BILANS
U racunovodstvu su poznate dvije osnovne bilansne teorije: dinamicka i staticka teorija
bilansa.
Dinamicki bilans odrazava dinamiku poslovnog procesa svakog privrednog subjekta.
Staticka teorija pojam bilansa vezuje za odredjenu formu u okviru koje se iskazuju bilansne
pozicije na odredjeni dan. Tako sacinjen bilans ima staticki karekter jer se izkazano stanje ne
mjenja.
Pocetni bilans stanja sacinjava se na osnovu inventara > u bilansu se sredstva i izvori
prikazuju sumarno,tj. Iskazuju se samo u vrijednosnim pokazateljima.
Bilans stanja moze se sastaviti u bilo kkoje vrijeme u toku poslovanja ali se po pravilu
sastavlja na pocetku poslovanja,tj. Na pocetku poslovne godine i na kraju poslovne godine.
Krajni bilans protekle poslovne godine u stvari predstavlja pocetni bilans za narednu poslovnu
godinu. Bilans preduzeca obavezno se mora sacinjavati kad se preduzece pripaja drugom
preduzecu,kada dolazi do podjele jednog u dva preduzeca,kao i prilokom otvaranja ili
okoncanja stecajnog postupka i postupka redovne likvidacije.
Osnovna karakteristika bilansa stanja je njegova ravnoteza. Bilans se javlja u formi
dvostranog racuna pri cemu se na lijevoj strani upisuju sredstva,odnosno aktiva,a na desnoj
strani izvori sredstava,odnosno pasiva.
Bilans stanja bi se mogao definisati kao: sumarni prikaz imovine (sredstva i izvori sredstava)
preduzeca na odredjeni dan iskazan iskljucivo u vrijednosnim pokazeteljima.
U teoriji se isticu dva osnovna principa grupisanja sredstava i izvora i to :
- Funkcionalni princip
- Pricip lividnosti
Prema funkconalnom principu prvo se unose stalna sredstva, a zatim obrtna. Stalna
sredstva se unose po odredjenom redoslijedu: stalna sredstva u funkciji, van funkcije i stalna
sredstva u pripremi ili izgradnji. Stalna sredstva u funkciji se unose prema vrstama tih
sredstava kao :zemljiste sume, gradjevinski objekti,oprema. itd
Obrtna sredstva se unose tako sto se prvo unose novcana sredstva na ziro racunu i u
blagajni, zatim potrazivanja od kupaca i od drugih duznika,zalihe sirovina i
materijala,proizvodnja u toku i na kraju zalihe gotovih proizvoda.
Izvori sredstava se svrstavaju na taj nacin da se prvo unose izvori sopstvenih sredstava ,pa
zatim obaveze prema trecim licima ili pravnim licima prema redosljedu koji zavisi od rocnosti
obaveza,tako da se prvo unose dugorocne a zatim kratkorocne obaveza.
Ukoliko sastavljamo bilans u u vidu dvostranog racuna,na lijevoj –aktivnoj strain unosi se :
redni broj bilansne pozicije,zatim kolona za opis vrste sredstava te dvije novcane kolone.
Desna kolona te strane s e naziva glavnom kolonom, a novcana kolona lijevo od glavne
kolone naziva se pretkolonom.
Desna strana bilansa sadrzi kolonu za redni broj za oznacavanje pasivnih bilansnih pozicija,
zatim kolonu za upisivanje pojednih vrsta izvora sredstava. Nakon unosenja vrsi se
sumiranje bilansa.podvlacenje se vrsi u horizontalnoj ravni posljednje pozicije strane bilansa
koja sadrzi vise pozicija.prazan prostor bilansa sa manje pozicija ponistava se jednom
prelomljenom linijom. Po zbrajanju bilansa vrsi se podvlacenje bilansa zakljucenim linijama.
www.dajbaskriptu.com

Bilans zatim potpisuje samostalni racunovodja i ovlasteni racunovodstveni revizor koji snosi
odgovornost za ispravnost sacinjenog bilansa preduzeca.
Princip likvidnosti : prema prncipu likvidnosti sredstva se unose u bilans u zavisnosti od
vremenskog intenziteta pretvaranja pojedinih oblika sredstava u novcani oblik. Na lijevu
stranu bilansa prvo se unose obrtna sredstva a zatim stalna. Na pasivnu stranu bilansa prvo
se unose obaveze prema trecim fizickim ili pravnim licima a zatim sopstveni izvori sredstava.
u okviru obaveza prema trecim fiz. Ili prav. licima prvo se unose krtkorocne obaveze kao sto
su dobavljaci, krtkorocni krediti itd. zatim dugorocne obaveze.
Primjena ovog principa prilikom sacinjavanja bilansa pruza kvalitetniju osnovu za finasijsku
analizu,odnosno analizu likvidnosti, pa stoga ima siroku primjenu u zemljama gdje likvidnost
predstavalja jedan od osnovnih principa poslovanja privrednih subjekata.
Bilans uspjeha: predtsavlja sumarni prikaz elemenata za utvrdjivanje bilansnog poslovnog
rezultata kao i sam poslovni rezultat na odredjeni dan na kraju datog obracunskog perioda
izrazen novcanim pokazateljima.
Bilans uspjeha moze a ne mora da sadrzi rapodjelu ostvarenog poslovnog rezultata. Elementi
za utvrdjivanje poslovnog rezultata su prihodi i rashodi.
Rashodi umanjuju sopstvenu imovinu preduzeca,a klasificiraju se kao redovni rashodi i
neposredni rashodi. Redovni rashodi se javljaju u razlici troskova prodatih ucinaka i
vrijednosti prodatih ucinaka uz uslov da su troskovi veci od prodajne vrijednosti ucinaka.
Neposredni rashodi po pravilu nisu vezani ucinke i predstavljaju neuobicajne stavke ili stavke
redhodnog perioda koje djeluju na smanjenje sopstvene imovine.
Prihodi uvecavaju sopstvenu imovinu, a klasificiraju se redovni prihodi i neposredni prihodi.
Redovni prihodi se javljaju u razlici troskova prodatih ucinaka i prodajne vrijednosti tih uz
uslov da su troskovi manji od vrijednosti prodatih ucinaka.
Neposredni prohodi nisu vezani za ucinke i predstavljaju stavke koje djeluju na povecanje
sopstvene imovine.
Pocetni bilans uspjeha ne postoji. Propisano je da s ebilans uspjeha mora sacinjavati na kraju
polugodista i na kraju godine.
www.dajbaskriptu.com

KNJIGOVODSTVENO OBUHVATNJE POSLOVNIH DOGADJAJA

Pracenje poslovnih dogadjaja koji dejstvuju na sredstva i izvore sredstava kao i na pojava
prihoda i rashoda vrsi se otvaranjem posebnih poslovnih knjiga.To su knjige za
sistematizovano pracenje i knjige za hronolosko pracenje poslovnih dogadjaja. Sistematska
evidencija je karakteristicna po tome da se za svaku vrstu sredstava i izvora sredstava
prikazanih bilansom otvara posebni graficki pregled, koji se naziva knjigovostveni racun ili
konto. Ta procedura se naziva razlaganjem ili demontiranjem bilansa. Svaki racun ima dvije
strane ili kolone.na svaki pojedini racun se prenosi pojedini pocetno stanje iz bilansa. Strane
ili kolone se ne nazivajuaktivna i pasivna strana nego dugovna i potrazna ili se oznacavaju sa
+ i -,.
Ako poslovni dogadjaj djeluje na povecanje stanja odredjene vrste sredstava, taj iznos ce biti
zabiljezen na lijevoj strani racuna koji predstavlja tu vrstu sredstava. Ako smanjuje stanje taj
iznos ce biti ubiljezen na desnoj strain racuna koji predstavlja tu vrstu sredstava.
Ako poslovni dogadjaj djeluje na povecanje izvora sredstava taj iznos ce biti ubiljezen na
desnoj strain racuna koji predstavlja izvore stredstava.
Ako smanjuje bit ce ubiljezen na lijevoj strani. Za pos. dogadjaje koji su nastaju u procesu
poslovanja preduzeca pojavljuju se nova sredstav i izvori koji nisu bili prikazani u pocetnom
bilansu. Za te dogadjaje u toku poslovanja se otvaraju novi racuni.
Knjigovodstvenom evidencijom obuhvataju se samo oni poslovni dogadjaji koji su se stvarno
desili i vrijednosno djeluju na promjene stanja sredstava,izvora kao i na pojavu prihoda i
rashoda preduzeca.
Svaki takav poslovni dogadjaj mora biti biti dokumentovan. Za neke poslovne dogadjaje se
document mora ispostaviti u momentu njegovog nastajanja,kao sto su prodaja gotovih
proizvoda,placanje obaveza, naplata i I isplata. Takvi posl. dogadjaji se mogu knjiziti zbirno a
ne pojedinacno.
Druga vrsta poslovnih dogadjaja ima karakter premamentnosti tj. desavanja iz sata u sat.
njihovo se dejstvo evindetira povremeno u skladu sa potrebama za tim podacima o
transformacijama bilansnog stanja. npr. Stalna sredstva se u procesu proizvodnje
svakodnevno trose.
Svaki poslovni dogadjaj koji djeluje na bilans preduzeca mogu se primarno klasificirati na one
koji dejstvuju na sredstva i izvore sredstava i one koji za posljedicu imaju prihoda i rashoda
preduzeca.
Poslovni dogadjaji koji djeluju na sredstva i izvore sredstava mogu se klasificirati na 4
grupe :
1. dogadjaji koji djeluju na povecanje obima bilansa(povecanje i active i passive) – ova
vrsta dogadjaja dovodi do nastajanja ili povecanja odredjene vrste sredstava uz
istovremeno nastajanja ili povecanja obaveze.
2. dogadjaji koji djeluju na smanjenje obima bilansa – ova vrsta dovodi do nestajanja ili
smanjivanja odredjene vrste sredstava uz istovremeno nestajanje ili smanjenje
obaveza preduzeca.
3. dogadjaji koji djeluju na izmjenu u strukturi active bilansa – su oni poslovni dogadjaji
koji djeluju na taj nacin da dovode do nastajanja ili povecanja jedne vrste sredstava
preduzeca uz istovremeno smanjenje ili nestajnaje druge vrste sredstava preduzeca.
www.dajbaskriptu.com

4. dogadjaji koji djeluju na izmjenu u strukturi passive bilansa – djeluju tako da se jedan
pasivni imovinski dio smanjuje ili nestaje stim da se za isti iznos povecava ili nastaje
neki drugi pasivni imovinski dio. Time dolazi samo do izmjene u strukturi bilansne
passive sto izaziva promjenu obima bilansa.
Dogadjaji koji djeluju na nastajanje rashoda i prihoda.
Postoje dva pristupa >bilansni i pozitivisticki pristup. Prvi tumaci prihode i rashode sa
stanovista njihovog uticaja na bilans dok drugi tumaci prihode i rashode na osnovu
odgovarajucih pozitivnih pravnih normi.
Do rashoda dolazi u slucaju kada poslovni dogadjaji djeluju na smanjenje active, a da
istovremeno ne izaziva promjene na bilansnoj pasivi i u slucaju kada dodje do povecanja
passive u odnosu na neizmjenjenu bilansnu aktivu.
Prihodi ce se javiti u slucaju da dodje do povecanja active u odnosu na neizmjenjenu bilansnu
pasivu kao i u slucaju smanjenja passive u odnosu na neizmjenjenu bilansnu aktivu.
Rashodi se pojavljuju u sledeca dva slucaja :
1- da je pojava rashoda rezultat takvog poslovnog dogadjaja usljed koga je doslo do
smanjenja sredstava za odredjeni iznos, a da to smanjenje nije direktno uticalo na smanjenje
predhodno iskazane passive.
2- slucaj pojave rashoda bio bi takav da se obaveze u uzem smislu rijeci povecavaju, a da za
isti iznos nije doslo do povecanja sredstava niti je doslo do direktnog smanjenja obaveza u
sirem smislu rijeci.
Pojava rashoda se moze prikazati kao brojacana dopuna active s ciljem stvaranja formalne
bilansne uravnotezenosti. Stvarni uticaj rashoda na bilans je pokrice nastalih rashoda putem
smanjenja passive.
Prihodi se javljaju u sledeca dva slucaja:
1- da se javljaju onda kad se sredstva povecavaju za odredjeni iznos a da se za isti iznos
direktno ne povecavaju ni obaveze u uzem ni u sirem smislu rijeci.
2- slucaj je takvog karaktera da se smanjuju obaveze u uzem smislu rijeci, da je oznos
sredstava ostao isti a da istovremeno nije doslo do direktne promjene stanja obaveza u
sirem smislu rijeci.
Na kraju perioda se prvenstveno vrsi kompenzacija prihoda i rashoda da bi se doslo do
definitivnodg finansijskog rezultata.
OSNOVNI PRINCIPI KOJI SE MORAJU POŠTIVATI PRILIKOM KNJIŽENJA
Prilikom evidentiranja poslovnih događaja moraju se poštivati sliedeće principi:
1. Princip Homogenosti se ogleda u tome što na određeni račun se mora ubilježiti samo ona
stanja i promjene koje odgovaraju njegovoj sadržini.
2. Princip Integralnosti se ogleda u tome što na određeni račun se mora ubilježiti sve one
promjene koje dejstvuju na promjene stanja imovinskog dijela koji dati račun reprezentuje.
3. Bruto princip se ogleda u tome što se nesmije vrštiti:
- kompenziranje aktive i pasive i
- kompenziranje prihoda i rashoda
www.dajbaskriptu.com

Kompenzacija nije dozvoljena, jer se tako prikriva stvarno stanje.

OBLICI RAČUNA
1. Jednostrani
Osnovna karakteristika ovog oblika računa je u tome što su mu kolone za redni broj, datum i
opis poslovnog događaja zajedničke i za zaduženje i za odobrenje računa, dok su novčane
kolone razdvojene i nalaze se jedna pored druge.
Pozitivne strane ovog računa su: iskazivanje prometa računa, utrošak papira je relativno mali,
pogodan je za primjenu kopirnog metoda zbog nekihg zajedničkih kolona.
2. Dvostrani
Osnovna karakteristika ovog oblika računa je u tome što su strane za zaduženje i odobrenje
računa potpuno odvojene, što znači da se na lijevoj strani upisuju događaji koje treba
evidentirati kao zaduženje računa, a se na desnoj strani upisuju događaji prema kojima treba
vršiti odobrenje računa,
Pozitivne strane ovog računa su: Odvajanje dugovne od potražne strane, mogućnost grešaka
u smislu evidentiranja je svedena na minimum, omogućen je uvid u promet dugovne i
potražne strane.
Nedostaci ovog oblika računa su: nije pogodan je za primjenu kopirnog i mašinskog metoda,
utrošak papira je neracionalan
3. Stepenasti
Osnovna karakteristika ovog oblika računa je u tome što su kolone za redni broj, datum i opis
poslovnog događaja zajedničke strane postoji i zajednička kolona za upisivanje iznosa.
Različitost dejstva poslovnog događaja na promjenu stanja vrši se u posebnoj koloni «ZNAK»
unose se duguje ili potražuje, odnosno + ili – u zavisnosti od karaktera poslovne promjene.
4. Tabelarni
Osnovna karakteristika ovog oblika računa je u tome što pruža sumarne (sintetičke) i
pojedinačne (analitičke) pokazatelje o imovinskom dijelu, prihodu ili rashodu odnosno procesu
koji reprezentuje.
5. Kombinovani
Osnovna karakteristika ovog oblika računa je u tome što se vrši kombinacija ostalih oblika
računa i predstavlja grafički prikaz u kojem su iskorištene prednosti jednostranog i
stepenastog oblika u stvari izvršena je razrada jednostranog dodavanjem kolona za saldo.
6. T oblik
Osnovna karakteristika ovog oblika računa je u tome što se neupotrebljava u praksi
(predstavlja samo kostur dvostranog oblika), jer se nemogu unijeti svi podaci neophodni za
evidentiranje, ali je podesan za specijalne namjene kao što su nastavni procesi iz oblasti
računovodstva.
www.dajbaskriptu.com

KLASIFIKACIJA RAČUNA I NJIHOVA PRIMJENA

Postoji šest osnovnih grupa:
1. Aktivni i pasivni
2. Prosti i složeni
3. Osnovni i izvedeni
4. Sintetički i analitički
5. Potpuni i korekcioni
6. Generali i poslovni
Najpotpunija klasifikacije sastoji se u tome što su svi računi u zavisnosti od njihove sadržine,
karaktera i zadatka podjeljeni na Konta stanja, Konta rezultata i Mješovita konta.
Na osnovu ove klasifikacije možemo ih podjeliti sa tri stanovištva:
1. Bilansne pripadnosti
a. Računi koji predstavljaju sastavni dio bilansa stanja (računi gotovine, žiro-račun, zaliha
materijala...)
Posmatrano sa dinamičkog stanovišta možemo ih podjeliti na
1. Aktivni: reprezentuju ona sredstva koja čije umanjene može biti samo na nivou njihovog
nastajanja (zalihe materijala nemožemo izdati više nego što ima u skadištu) ako se pojavi
na aktivnoj strani pasivan saldo sasvim smo sigurni da se radi o grešci
2. Pasivni se djele na
- isključivo pasivne koji reprezentuje obaveze preduzća prema vlasniku kapitala za uloženi
kapital, što znači da se nemože pojaviti aktivni saldo
- uslovno pasivne reprezentuje obaveze preduzća prema trećim licima koje treba izmiriti
isključivo do visine stvorene obaveze (krediti, zajmovi...)
3. Aktivno-Pasivni (mogu imati ijedan i drugi saldo) se djele na.
- pretežno aktivne aktivno-pasivne (stanje računa se najčešće javlja u vidu aktivnog salda-
potraživanje od kupaca da plate dug..)
- pretežno pasivne aktivno-pasivne (stanje računa se najčešće javlja u vidu pasivnog
salda-unaprije uplaćena akontacija...)
4. Potpuni, nepotpuni i korekcioni
- Potpuni reprezentuju stanje određenog sredstva ili izvora sredstva (račun blagajne treba da
predstavlja stanje novca koji bi se trebao nalaziti u kasi)
- Nepotpuni i korekcioni: Izvjestan broj računa radi sticanja većeg broja korisnih informacija,
može se externim ili internim propisima pretvoriti u nepotpune, a s tim njihovo upotpunjavanje
vršiti računima korekcije (predstavljaju prateće ne samostalne račune, nastaju kad je osnovni
nepotpun i gase se onda kad se gase i osnovni-npr odstupanje od cijena materijala)
b. Računi koji predstavljaju sastavni dio bilansa uspjeha (računi prihoda, rashoda i finansijkog
rezultata)
www.dajbaskriptu.com

Svaki prihod ili rashod se registruje na odgovarajućem računu u svojoj pojavnoj formi. Na
kraju godine se utvrdi konačni finansijski rezultat računi prihoda, rashoda i finansijkog
rezultata se gase i samim tim se nepojavljuju u bilansu stanja.
Računi se mogu pojaviti u vidu redovnih i neposrednih.
c. Mješoviti računi (ne predstavljaju ni stanje sredstava odnosno izvora sredstava niti prihoda,
rashoda pa samim tim se nemogu uključiti ni u bilans stanja ni uspjeha)
Nepodesni za praksu, čak se i zabranjuje njihova upotreba, zato što sadrže djelomično
imovinsko stanje, a djelomično i rezultat poslovanja.
2. Nivoa uopštavanja
Posmatrajući sa stanovištva njihovog mjesta u skali novoa uopštavanja informacija o
pojedinim vrstama sredstava, izvora, prihoda, rashoda, finansijskog rezultata odnosno
procesa svi računi se mogu podjeliti na sintetičke (uopšten prikaz) i analitčke (viši stepen
uopštavanja). Nivo uopštavanja u našim uslovima određuje se propisivanjem osnovnog
kontnog plana.
3. Unošenja u bilans
Mogu se podjeliti na:
- bilansne - koji se direktno uključuju u bilans preduzeća i
- vanbilansne (evidencioni) - evidentiraju određeni događaj koji ne utiče na izmjenu
stanja sredstava ili izvora sredstava, niti dovode po pojave prihoda i rashoda, otvaraju
se uvijek u parovima (evidentiranje robe na čuvanju)
POSLOVNE KNJIGE SISTEMATSKE EVIDENCIJE
Sistematizovanje poslovnih događaja vrši se u glavnoj i pomoćnim knjigama
Glavna knjiga (predstavlja skup sisntetičkih računa) služi za sumarno evidentiranje i praćenje
cijelokupnog procesa reprodukcije u preduzeću, dok pomoćne knjige obezbjeđuju brojne
informacije za svakodnevno poslovanje, bez kojih se ono nebi moglo obavljati.
Pomoćne knjige su knjige analitičke evidencije (knjiga kupaca, dobavljača, zaliha materiajla)
Hronološka evidencija se ogleda u tome što se događaji evidentiraju prema vremenskom
redosljedu njihovog nastajanja (dnevnik).
Dnevnik je, sa stanovišta kontrole ukoliko se evidencija vodi ručno, veoma značajan.
Knjigovodstveni stav može biti prost ili složen. Zbir dugovne i potražne strane mora biti isti. U
dnevniku se vrši hronološka evodencija, a u Glavnoj knjizi se vrši njihvo sistematizovanje.
www.dajbaskriptu.com

METODE KNJIGOVODSTVA
Kao klasične metode do pojave računara potrebno je pomenuti:
1. Prenosni metod:
Predstavlja takav način knjiženja u poslovnim knjigama koji podrazumijeva prenošenje
knjiženja iz jedne u drugu poslovnu knjigu (prvo knjižimo u dnevnik, pa onda u glavnu knjigu-
prenos stava iz dnevnika- i na kraju u pomoćnoj knjizi-na odgovarajući analitički račun)
2. Kopirni metod:
Predstavlja takav način knjiženja u poslovnim knjigama koji podrazumijeva istovremeno
knjiženje, uz korištenje indiga, i u dnevni i u gavnu knjigu, na taj način se postiže ušteda
vremena i mogućnost greške je isključena.
Varijante kopirnog metoda:
Prva, 1904 u Njemačkoj u z naziv dnevnik orginal ima i naziv Hincovo knjigovodstvo
Druga, 1918 u Švicarskoj uz naziv kartica (račun) orginal ima i naziv Rufov kopirni metod ili
Rufovo knjigovodstvo. Ova varijanta je zadržana i do današnjih dana.
Primjena računara zahtijeva nekoliko faza:
1. Istraživanje područja informacija koja se želi uključiti u mašinsku obradu (ispitivanje,
utvrđivanje i razmatranje infornacija)
2. Definisanje jedinice obrade
3. Programiranje
4. Unošenje
5. Obrada
6. Prezentacija podataka
GREŠKE U KNJIGOVODSTU
U procesu ispravke greške mogu se izdvojiti tri faze:
1. Uvrđivanje
- Prva grupa (Formalne) grešaka se svrstavaju greške čije postojanje se može uočiti
(narušavanjem) poznavanjem računskih pravila dvojnog knjigovodstva, ili drugim riječima
otkrivanju se principom automatske kontrole (zbir A i P mora da se slaže, zbir D i P strane,
zbir analitičkih računa, treba da odgovara odgovarajućem sintetičkom)
Ovakve greške mogu nastati i iz drugih razloga kao što su: događaj parcijalno knjižen,
pravilno zadužen račun ali nije odobren pravilan, obavljeno knjiženje u dnvenik ali ne i u
ghlavnu knjigu i obratno, obavljeno knjiženje na analitičkom ali ne i na sintetičkom računu i
obratno,
- Druga grupa (Materijalne) grešaka se svrstavaju greške čije postojanje ne narušava
osnovna računska pravila (nije proknjižen događaj, nije proknjižen na odgovarajući račun ili je
knjižen dva puta, knjiženje na pogrešnom računu.
www.dajbaskriptu.com

2. Konkretizovanje
Utvrđuje se u čemu se sastoji greška, koriste se naučni metodi najkraće linije (ocrtavanje
svakog stava, pregledom svih dokumenata...što znači da u prostornom polju greške treba ići
od manjeg posla ka većem) i metod izolacije (prema vremenu, predmetu...)
3. Ispravka
Nakon utvrđivanja i konkretizacije korisete se metode ispravke i to:
- Tehnička ispravka (koristi se za greške učinjene pri sačinjavanju knjigovodstvenog
dokumenta, ali se može koristiti kod grešaka pri knjiženju, pomoću ove metode precrtava se
cijeli ili dio broja iznosa i upisuje se ispravan iznos.
- Storniranje (s obzirom na ograničenost teh. ispravke storniranje je najčešće primjenjivani
metod. Sa stanovišta tehnike ispravljanja može biti obični-crni (nedostatak nepravedno
uvećava promet na tim računima) ili crveni storno (njime se otlanjaju nedostaci crnog storna
i promet se iskazuje realna promet, poslije primjene ove vrste ispravke mora uslideiti ispravno
knjiženje) Sa stanovišta karaktera greške imamo Nepotpuni i Potpuni (primjenjuje se kod
ispravki potpuno pogrešnog knjiženja)
- Dopunsko knjiženje (Neke konstatovane greške nemžemo ispraviti teh. ispravkom ili
storniranjem, jer su one nastale usliijed propuštenog knjiženja pa se primjenjuje ovaj metod.
www.dajbaskriptu.com

RAČUNOVODSTVENO OBUHVATANJE GOTOVINSKIH PROMJENA

Predstavlja praktično obuhvatanje blagajničkih promjena, čiji je cilj efikasna kontrola i
ažurnost. U ovisnosti od poduzeća može bit:
- centralna blagajna;
- pomoćne blagajne.
Svaka uplata i isplata gotovog novca mora biti na osnovu vjerodostojnog dokumenta,
likvidator potpisom potvrđuje vjerodostojnost dokumenta. Dokumenat ne pruža mogućnost da
se svi potpišu. Na osnovu dokumenta sačinjavaju se nalozi za isplatu i nalozi za uplatu.
Nalozi sadrže sve bitne elemente vezane za uplatu i isplatu novca. Na osnovu boje naloga
raspoznaje se vrsta naloga. Sažimanje se vrši u pomoćnoj knjizi – KNJIGA BLAGAJNE. U
pomenutoj se utvrđuje promet i saldo blagajne. Na osnovu sažimanja gotovinskih uplata i
isplata vršimo zbirno knjiženje u dnevniku i glavnoj knjizi.
Sve uplate i isplate se evidentiraju u blagajničkom izvještaju. Voženje blagajničkog izvještaja
se mora završiti na kraju dana. SALDO je knjigovodstveno stanje određenog imovinskog
dijela. Stvarno stanje gotovine se utvrđuje inventarisanjem. Razlika između stvarnog i
knjigovodstvenog stanja gotovine dovodi do blagajničkih viškova i manjkova.
Blagajnički manjak = stvarno stanje gotovine < knjigovodstveno stanje gotovine
Blagajnički VIŠAK = stvarno stanje gotovine > knjigovodstveno stanje gotovine
Kada se stvori razlika između stvarnog i knjigovodstvenog stanja gotovine, onda se mora
registrovati konstatovani višak ili manjak. Blagajnik snosi odgovornost. Formalni manjak
nastaje zbog sljedećih slučajeva:
1. kada nešto isplatimo, a to knjigovodstveno ne knjižimo;
2. kada nešto dva puta proknjižimo;
3. kada nešto proknjižimo na suprotnu stranu.
Posebna pažnja se posvećuje kontroli blagajničkog stanja.
PRIMJERI:
Knjigovodstveno stanje blagajne 200 KM
Stvarno stanje blagajne 100 KM
Manjak od 50 KM je nastao propuštenim knjiženjem plaćenih računa za sitni inventar. Manjak
od 40 KM treba da nadoknadi blagajnik, a manjak od 10 KM ide na teret firme.
« svaki blagajnički višak je potencijalni manjak»
Blagajnički višak može biti:
-stvarni (evidentira se u korist poduzeća kao neposredni prihod, može nastati ako smo
komitentu platili manje nego što smo trebali);
- formalni (može nastati propuštenim knjiženjem)
TRANSAKCIJSKI RAČUNI se kod nas vode u bankama. Osnovna smisao platnog prometa je
da ubrza gotovinske tokove.
VIRMANSKI NALOG se sačinjava u 4 primjerka. Svaki od tih primjeraka vrši svoju funkciju
(nalogodavac,banka nalogodavca, banka primaoca, primalac).
www.dajbaskriptu.com

GOTOVINSKI ČEK je dokumenat kojim podižemo novac sa našeg računa i isti uplaćujemo u
kasu.
EVIDENTIRANJE INSTRUMENATA PLAĆANJA
Mjenica predstavlja vrijedonosni papir kojim se regulišu dužničko-povjerilački odnosi.
Barirani ček dospjeva u roku od 15 dana. Dokumentarni akreditiv je račun na sastavu
sredstava onih koji izdaju. Jedan poseban vid zaštite su garancije. Sam čin garancije je vrlo
značajan i za dužnika i za povjerioca.
www.dajbaskriptu.com

PROCES EVIDENTIRANJA STALNIH SREDSTAVA, STANJA I PROMJENA

Ključni procesi su:
1. proces pribavljanja stalnih sredstava;
2. proces trošenja stalnih sredstava;
3. proces isknjižavanja stalnih sredstava.
Kod pribavljanja se formira inicijalna i nabavna vrijednost. Uslovi kretanja vrijednosti novčane
domaće jedinice utiče na evidentiranje stanja i promjena na stalnim sredstvima.
REKONSTRUKCIJA
Troškovi rekonstrukcije se uključuju u nabavnu vrijednost, pa prema tome podlježu
amortizaciji. NV1= RV TR
RV = rezidualna vrijednost (preostala nabavna vrijednost)
TR= troškovi rekonstrukcije
REKONSTRUKCIJA I ODRŽAVANJE
TROŠENJE STALNIH SREDSTAVA
Amortizacija = vrijednosno iskazano stanje ili rabaćenje stalnih sredstava
U troškovnom smislu amortizacija se ne obračunava za sredstva koja imaju karakter
dugoročnih sredstava (imaju trajnu vrijednost). Kod obračunavanja amortizacije imamo 2
elementa:
1. osnovica za obračunavanje amortizacije;
2.metoda obračunavanja amortizacije.
Teoretski, rezidualna vrijednost se može koristiti kao osnovica za obračun amortizacije.
Nabavna vrijednost kao osnovica predstavlja tržišnu vrijednost. V = NV – RV
U osnovicu se može uključiti i rezidualna vrijednost kontinuiteta.
Metode obračuna amortizacije:
1. metode vremenske amortizacije (vrijeme je dominirajući faktor);
2. metode funkcionalne amortizacije (funkcionalni faktor je dominirajući kod trošenja).
Metode vremenske amortizacije su:
a) metoda linearne tj. Konstantne amortizacije;
b) metoda degresivne amortizacije;
c) metoda progresivne amortizacije.
Metode funkcionalne amortizacije su:
a) metoda jedinice funkcionalnog kapaciteta;
b) metoda efektivnih radnih časova.
www.dajbaskriptu.com

1. Metoda linearne tj. Konstantne amortizacije ( Am = V/T )

2. Metoda degresivne amortizacije – amortizaciona kvota se smanjuje iz godine u
godinu:
1. opadajuća stopa na istu osnovicu;
2. metoda dijelova, metoda umanjenja broja dijelova;
3. metoda iste stope na opadajuće osnove;
4. metoda dvostruke stope linearne amortizacije na neotpisanu vrijednost stalnog
sredstva.
Metoda progresivne amortizacije je pogodna za primjenu kada se radi o novim
proizvodima.
1) porast stopa na istu osnovicu;
2) metoda rastućih dijelova.
Metoda jedinice funkcionalnog kapaciteta ( Am = K x QPP )
Metoda efektivnih radnih časova ( Am = K x QČP )
Metoda kombinovane amortizacije je kombinacija vremenskih i funkcionalnih metoda
amortizacije.
Knjiženje otpisa stalnih sredstava se može vršiti putem dvije metode:
1. Direktna metoda
2. Indirektna metoda.
www.dajbaskriptu.com

RAČUNOVODSTVENO OBUHVATANJE ZALIHA MATERIJALA I TROŠKOVA

MATERIJALA
Zalihe obuhvataju sredstva (zemljišta, objekti, druge nekretnine i sva ostala imovina) koja je
nabavljena u namjeri da se dalje proda. Evidentiranje zaliha materijala obuhvata evidentiranje
procesa nabavke.
Trošak zaliha obuhvata troškove nabavke, konverzije (proizvodnje) i ostale troškove koji
nastanu u procesu donošenja zaliha na sadašnju lokaciju i u sadašnje stanje. Evidentiranje
zaliha materijala se može vršiti po:
a) stvarnim nabavnim cijenama
b) planskim nabavnim cijenama
Ako se evidentiranje vrši planskim nabavnim cijenama, evidentira se i odgovarajući iznos
odstupanja planskih od stvarnih cijena. Ova odstupanja mogu biti pozitivna ( ako su planske
cijene više od stvarnih ) ili negativna ( ako su planske cijene niže od stvarnih). Po strukturi
elemenata nema razlike kombinacije. Evidentiranje se vrši u magacinskom knjigovodstvu.
Postoji materijalno knjigovodstvo i ono je analitičko.
Metode obračuna troškova se razlikuju po tome kako se vode po skladištu:
3. FIFO metoda; ( First In, First Out )
4. LIFO metoda; (Last In, First Out )
5. HIFO metoda;
6. Metoda prosječne cijene
FIFO metoda se zasniva na vremenski homogenije cijene ( ono što je prvo ušlo u skladište će
prvo ići u proizvodnju ).
LIFO metoda ima obrnuti redosljed
HIFO metoda ne uzima homogeniju cijenu, nego je prva obračunska cijena najveća cijena.
Ako cijene konstantno rastu tada je ovaj metod identičan LIFO metodi.
Metoda prosječne cijene.
Ove metode se primjenjuju u uslovima stabilne novčane jedinice. U uslovima inflacije se
prave greške i ne može se knjižiti na ovakav način, pa se primjenjuje jedna od sljedeće dvije
metode:
1. Metoda nivelacije cijena
2. Kombinovana FIFO-LIFO metoda se primjenjuje usljed opadanja kupovne moći novca.
Ako se zalihe evidentiraju po planskim nabavnim cijenama, onda se planiranje troškova vrši
po planskim nabavnim cijenama.
www.dajbaskriptu.com

Evidentiranje manjkova materijala

Manjak se javlja u slučaju kada poređenjem stvarnog i knjigovodstvenog stanja zaliha utvrdi
da je stvarno stanje manje od knjigovodstvenog.
Uzrok može biti formalne ili stvarne prirode
Pod formalnim manjkom podrazumijeva se: propušteno knjiženje izdavanja materijala, faktura
za nabavku knjižena dva puta, iznos izdatog materijala proknjžen na suprotnoj strani od one
na kojoj je trebalo biti knjiženo.
Ispravkom učinjene greške biće uklonjen konstatovani manjak
Pod stvanim manjkom podrazumijeva se: primljeno manje materijala nego što je trebalo,
izdato više materijala nego što je trebalo; kalo, rastur i lom veći od predviđenog, otuđivanje iz
skladišta.
Ukoliko se utvrdi da je za stvarni manjak odgovoran skladištar od treba nadoknaditi iznos
preduzeću po prodajnim cijenama.
Evidentiranje viškova got proizvoda
Višak se javlja u slučaju kada poređenjem stvarnog i knjigovodstvenog stanja zaliha utvrdi da
je stvarno stanje veće od knjigovodstvenog.
Uzrok može biti formalne ili stvarne prirode
Pod formalnim viškom podrazumijeva se: propušteno knjiženje neke fakture za nabavljeni
materijal; dva puta knjiženje neko trebovanje, izvršena zamjena materijala prilikom knjiženja.
Ispravkom učinjene greške biće uklonjen konstatovani višak
Pod stvanim viškom podrazumijeva se: primljeno više materijala nego što je trebalo, izdato
manje materijala nego što je trebalo; kalo, rastur i lom manji od predviđenog
Ukoliko se utvrdi da je za stvarni višak knjiži se kao neposredni prihod preduzeća
RAČUNOVODSTVO SITNOG INVENTARA
www.dajbaskriptu.com

RAČUNOVODSTVO TROŠKOVA
PRAĆENJE TROŠKOVA
1. Praćenje troškova po vrstama:
Troškovi se iskazuju u njihovim pojavnim oblicima (troškovi amortizacije, materijala, dnevnica
za službene puteve...) Svaka vrsta troškova je evidentirana na posebnom knjigovodstvenom
računu.
Troškovi se prate u zavisnosti od njihovog reagovanja na oscilacije stepena iskorištenja
kapaciteta (fiksni i varijabilni u smislu njihovog posebnog evidencionog praćenja). Evidenciono
obuhvatanje omogućuje kvalitetnije planiranje i kontrolu troškova.
Računi troškova po vrstama su računi koji obuhvataju samo troškove tekuće poslovne godine.
Otvaraju se početkom godine a definitivno nestaju krajem. Potreba za zatvaranjem javlja se
krajem svakog mjeseca, jer se obračun troškova vrši mjesečno. Odobravanje računa se može
vršiti pojedinačno ili zbirni uz uvođenje novog računa rasporeda troškova po vrstama.
2. Praćenje troškova po mjestima nastajanja:
Knjigovodstveno praćenje vrši se zbirno ili sintetički i analitički. Jedinstvenim računom koji se
naziva proizvodnja u toku i ima sintetički karakter, obuhvataju se svi troškovi pojedinih mjesta.
Analitička evidencija bi predstavljala praćenja sa stanovišta organizacionih jedinica na koje se
ti troškovi odnose.
Vrši se mjesečno radi utvrđivanja troškova za proizvode proizvedene u toku mjeseca. Za
troškove dovršene proizvodnje odobravaju se računi po mjestima, a zadužuju računi troškova
po nosiocima. Čime se otvara novi aspekt pračenja troškova proizvodnje. Preostali saldo
računa troškova po mjestu nastajanja predstavlja nedovršenu proizvodnju, izraženu visinom
učinjenih troškova.
3. Praćenje troškova po nosiocima
Ovaj aspekt obuhvatanja predstavlja praćenje troškova po svakom pojedinom proizvodu.
Predhodi mu obračun troškova dovršene proizvodnje i njhovog raspoređivanja na pojedine
proizvode, taj postupak se naziva kalkulacijom troškova gotovih proizvoda. Kada se vrši obračun
za svki pojedini proizvod prisstupa se otvaranju računa svakog pojedinog proizvoda (analitički), a
na sintetičkom računu zaliha gotovih proizvoda prate se stanja i promjene ukupnih troškova
zbirno za sve nosioce.
Integralnost i homogenost troškova proizvodnje
Integralnost i homogenost stanja računa troškova treba cijeniti sa stanovišta drfinisanja
vremenskog perioda u okviru kojeg se vrši obračun troškova u toku poslovne godine
Zavisno od karaktera nameću se potrebe za razgraničavanjem troškova, koje se vrši
primjenom računa vremenskih razgraničenja.
Račun vremenskih razgraničenja može biti jedinstven kao što je usvojeno u praksi i možemo
ga razdvojiti na dva računa i to:
1. AVR koji reprezentuje dugovnu stranu tog jedinstvenog računa
2. PVR koji reprezentuje potražnu stranu tog jedinstvenog računa
www.dajbaskriptu.com

Uvijek se pojavljuju u parovima. Kada se vremenski proces razgraničavanja završi treba

zatvoriti ove račune. Ukoliko se pojavi neki saldo treba ga prenjeti na račune neposrednih
prihoda ili rashida u zavisnosti od karaktera.
METODE I SISTEMI OBRAČUNA TROŠKOVA
Postoji značajna razlika između sistema imetoda, ali oni u obračunskom smislu predstavljaju
jedinstvenu cijelinu.
Sistemi: Definisanje strukture troškova i načina njihovog tretiranja u obračunu zaliha i
finansijskog rezultata.
Metode: 1. Načini usmjeravanja troškova nanosioce (zavisno od tipa proizvodnje)
2. Definisanje nosilaca troškova (proizvodni ili funkcionalni)
Sistem predstavlja kreativni dio obračuna, a metod bi predstavljao aplikativnu stranu sistema
obračuna troškova.
Metode obračuna troškova
Metode mogu biti:
1. Evidencione (obračuna prema naruđžbi, obračuna troškova procesa i kombinovane
metode)
Metod obračuna prema narudžbi: Ovaj metod se promjenjuje u preduzećima koja su
orijentisana na pojedinačnu proizvodnju. Ovaj metod je u našoj praksi poznat kao metod
prikupljanja troškova pomoću radnog naloga. Poteškoće u primjeni ovog metoda su u tome
što se svi troškovi nemogu direktno pratiti po proizvodu, odnosno po narudžbi. Ovaj problem
stvaraju opšti troškovi koji se moraju evidentirati u masi.
I rješavaju se na dva načina: Procenat opštih troškova se dodaje varijabilnim ili da se na kraju
obračunskog perioda izvrši raspodjela opštih troškova po utvrđenom ključu
Metod obračuna troškova procesa: Ovaj metod se usmjerava na obračun troškova prema
odjeljenjima, fazama.... Ovakvo usmjeravanje je moguće u uslovima kada se isti ili slični
proizvodi proizvode u masi. Obračun troškova procesa se mogu klasificirati:
a: Sekvencione (javljaju se tamo gdje svi proizvodi prolaze kroz seriju procesa u toku-hljeb,
šećer, lijekovi)
b: Paralelni (javljaju se tamo gdje dva ili više proizvoda prolaze kroz dvije ili više posebnih
grupa procesa u toku)
c: Selektivni (su akumulirani iz različitih procesa za različite proizvode-prolaze kroz neke, ali
ne kroz sve etape, a procesi koji se koriste variraju za različite proizvode)
Kombinovani metod: Ovaj metod se primjenjuje u slučaju da postoje istovrsne operacije do
određenog nivoa serijske proizvodnje, a zatim se procesi razdvajaju. (auto+dodatna oprema)
2. Kalkulacije (Diviziona, Dodatna, Ekvivalentni brojeva, Kuplovana)
Nakon evidencionog utvrđivanja troškova po vrstama na odgovarajuća mjesta nužno je
utvrditi troškove učinaka, odnosno nastale troskove rasporediti na troškove dovršene i
nedovršene proizvodnje, a zatim troškove dovršene proizvodnje rasporediti na pojedine
proizvode kao konačne nosioce troškova. Taj postupak de obavlja primjenom kalkulacija. Ove
metode se razlikuju od tipa i složenosti proizvodnopg procesa.
www.dajbaskriptu.com

Diviziona: Suština je u tome da se ta vrsta kalkulacije može primjeniti u uslovima homobene

proizvodnje, odnosno proizvodnje istovrsnih proizvoda u preduzeću ili nekom njegovom dijelu.
Dodatna ili kalkulacija sa dodatkom opštih troškova: Ova vrsta kalkulacije može primjeniti
u uslovima kaoa se proizvodi veći broj različitih proizvoda pri čemu se po pojedini nosiocima
mogu pratiti samo direktni troškovi, a opšti se mogu rasporediti na nosioce na osnovu
direktnih troškova. Ovaj metod se može primjeniti i u uslovima evidencionog metoda prema
narudžbi i metoda obračuna troškova procesa.
Kalkulacija ekvivalentnih brojeva: Ova vrsta kalkulacije može primjeniti u uslovima kada se
proizvode različite vrsta proizvoda kod kojih postoji stalan međusobni troškovni odnos. Naj
češća primjena ove kalkulacije je u masovnoj proizvodnji. Utvrđuju se proizvod koji služi kao
osnovica za određivanje odnosa troška i označava se ekvivalentnim brojem 1, zatim se
udvrđuju ekv. brojevi za ostale proizvode koji su veći ili manji od ekvivalentnog broja 1.
Kuplovana kalkulacija ili kalkulacija nusproizvoda: Ovdje se ne radi o posebnoj metodi
nego ona može se nalazi u sklopu neke od ostalih metoda. Ova vrsta kalkulacije primjenjuje
se kada pored osnovnog proizvoda dolazi do pojave sporednog ili nus proizvoda. Kalkulacija
se sastoji da se procijeni tržišna vrijednost nus proizvoda i uključi se ka o odbitna stavka u
kalkulaciji troškova osnovnog proizvoda.
SISTEMI OBRAČUNA TROŠKOVA
Opšta klasifikacija se može izvršiti sa dva stanovišta:
1. Sa stanovišta strukture troškova:
- Sistem obračuna ukupnih troškova
- Apsorpcioni system
- Obračun varijabilnih troškova
2. Sa stanovišta načina utvrđivanja troškova:
- Obračun stvarnih troškova
- Obračun u korištenje planskih troškova u svrhu kontrole, a valorizacija je po stvarnim
troškovima
- Obračun u korištenje standardnih troškova pri čemu se valorizacija zaliha se vrši u
standardnim troškovima
1. Sistem obračuna ukupnih troškova
On se bazira na proizvodnom konceptu u pogledu obračuna. Smatra se da su svi troškovi koji
se javljaju nastali radi proizvodnje te se moraju zaračunati proizvedenom proizvodu. Na taj
način bi se troškovi koji se uključuju u obračun finansijskog rezultata formirali putem troškova
prodatih učinaka tj gotovih proizvoda.
2. Apsorpcioni sistem obračuna troškova
Prema ovom sistemu troškovi uprave I administracije se tretiraju vremenskim troškovima koji
se kao takvi u cijelosti uključuju u obračun finansijskog rezultata onog obračunskog perioda
kada su nastali.
www.dajbaskriptu.com

3. Sistem obračuna varijabilnih troškova

Prema ovom sistemu iskazivanje finansijskog rezultata stavlja se u direktnu ovisnost od
smijera kretanja obima realizacije proizvoda. Što znači da se finansijski rezultat poboljšava,
ako se obim prodaje povećava ili suprotno. Da bi se to postiglo potrebno je razlučiti troškove
na varijabilne I apsolutno fiksne. Samo bi varijabilni troškovi bili osnova za zaračunavanje.
STANDARDNI TROŠKOVI
Standardni troškovi predstavljaju vredonosnu kategoriju koja se dobija umnoškom
standardnih količinskih utrošaka I standardnih cijena. Standardni troškovi su uvijekm planski,
ali planski ne moraju uvijek biti standardni. Planski se mogu podjeliti na Procjenjene I
Standardne. Razlike se očutuju u kvalitetu planskih pokazatelja koji rezultiraju iz različitog
postupka njihovog pripremanja.
S obzirom na dužinu trajanja, na učestalost izmjena razlikuju se dvije vrste standardnih
troškova: Bazični I Tekući.
Bazični predstavljanju tekuće jednog od predhodnih poslovnih perioda, sa se njihov značaj
ogleda u vidu mogućnosti sačinjavanja dugoročnih analiza kretanja troškova.
Standardni troškovi su vredonosna kategorija koja je finkconalno ovisna o količinama I
cijenama. Kada se sagledaju svi elementi može se zaljučiti da postoji mogučnost velikog
broja kombinovanja od kojih svaka predstavlja određenu vrstu standardnih troškova, pa se
dolazi do standardnih troškova određenog tipa: Idealni, Normalni, Realno predviđeni
Izbor mjesta I nosilaca u uslovima sis obračuna po standardnim troškovima
Na prvom nivou standardizacije troškovi se utvrđuju prema mjestu (opšti) I prema nosiocima
(direktni). Ovim postupkom se stvara mogučnost kontrole troškova po analitičkim vrstama u
okviru svakog mjesta, bilo da se radi o direktnim ili opštim troškovima.
Na drugom nivou standardizacije troškova ogleda se u zbirnom iskazivanju standardnih
troškova po vrstama troškova na nivou svakog pojedinog mjesta troškova.
Osnovna karakteristika sistema obračuna po standardnim troškovima je utvrđivanje
odstupanja stvarnih od standardnih troškova na takav sintetički I analitički način koji
obezbjeđuje kontrolu troškova I realno iskazivanje finansijskog rezultata.
Naime postoji mišljenje da odstupanje treba da bude korekcioni factor troškova materijala u
procesu reprodukcije. Postoje dvije metode: Metoda dva odstupanja za direktni material I
Metoda dva odstupanja za direktni plate
www.dajbaskriptu.com

RAČUNOVODSTVO GOTOVIH PROIZVODA

Računovodstveno obuhvatanje vrši se na sintetičkom i odgovarajućim analitičkim računima
koji se otvaraju za praćenje stanja i promjena svakog proizvoda.
Evidentiranje zaliha got proiz po stvarnim troškovima
Kod ove vrste evidentiranja u pravilu se dešava da se troškovi po jedinici istih vrsta got
proizvoda mjenjaju iz mjeseca u mjesec. Kada se evidentira ista vrsta gotovih proizvoda po
raznim cijenama obračun troškova prodatih got proizvoda mora se vršiti posebim metodama
FIFO, LIFO, HIFO i metoda prosječne cijene. Ovo evidentiranje ima i nedostataka koji se
ogledaju u tome što se obračun troškova proizvodnje, a time i troškova got. proizvoda vrši
krajem obračunskog perioda, dok se proizvodi mogu kontinuirano proizvoditi i skladištiti.
Evidentiranje zaliha got proiz po planskim troškovima
Zbog nedostataka metode evid po stvarnim troškovima, u praksi se pretežno koristi metoda
evid. po planskim troškovima. Račun obračuna razlika stvarnih od planskih predstavlja račun
procesa koji na svoju dugovnu stranu sa računa proizvodnja u toku prihvata stvarne troškove,
dok se na potražnoj strani knjiži vrijednost gotovih proizvoda predatih u skladište po planskim
cijenama.
U uslovima inflacije potrebno je obezbjediti revalorizaciju zaliha i troškova gotovih proizvoda:
To se može vršiti metodom dinamičkog niveliranja jediničnih troškova got proiz. ili primjenom
kombinovane LIFO ili FIFO metode
Evidentiranje manjkova got proizvoda
Manjak se javlja u slučaju kada poređenjem stvarnog i knjigovodstvenog stanja zaliha utvrdi
da je stvarno stanje manje od knjigovodstvenog.
Uzrok može biti formalne ili stvarne prirode
Pod formalnim manjkom podrazumijeva se: propušteno knjiženje neke fakture, prijemnica iz
proizvodnje knjižena dva puta, račun za got proiz odobren umjesti zadužen.
Ispravkom učinjene greške biće uklonjen konstatovani manjak
Pod stvanim manjkom podrazumijeva se: primljeno manje got. proiz. nego što je trebalo,
izdato više got. proiz. nego što je trebalo; kalo, rastur i lom veći od predviđenog, otuđivanje iz
skladišta.
Ukoliko se utvrdi da je za stvarni manjak odgovoran skladištar od treba nadoknaditi iznos
preduzeću po prodajnim cijenama.
www.dajbaskriptu.com

Evidentiranje viškova got proizvoda

Višak se javlja u slučaju kada poređenjem stvarnog i knjigovodstvenog stanja zaliha utvrdi da
je stvarno stanje veće od knjigovodstvenog.
Uzrok može biti formalne ili stvarne prirode
Pod formalnim viškom podrazumijeva se: propušteno knjiženje prijemnice iz proizvodnje; dva
puta knjiženje neke fakture, račun zaliha got proiz odobren za prijem godovih proizvoda u
skladište.
Ispravkom učinjene greške biće uklonjen konstatovani višak
Pod stvanim viškom podrazumijeva se: primljeno više got. proiz. nego što je trebalo, izdato
manje got. proiz. nego što je trebalo; kalo, rastur i lom manji od predviđenog
Ukoliko se utvrdi da je za stvarni višak knjiži se kao neposredni prihod preduzeća, vrijednost
se knjiži u troškovnom iznosu, a ne po tržišnoj vrijednosti.
www.dajbaskriptu.com

RAČUNOVODSTVO PRIHODA, RASHODA I FINANSIJSKOG REZULTATA

Redovni kao i neposredni prihodi i rashodi predstavljaju osnovne elemente finansijskog
rezultata.
Integralnost i homogenost prihoda i rashoda
Prilikom vođenja prihoda i rashoda treba voditi računa da se obuhvate svi koji se odnose na
taj period, što predstavlja princip integralnost, kao i da se obuhvate samo oni prihodio i
rashodi koji se odnoste na taj period što predstavlja princip homogenosti.
Prije nego što se krene u utvrđivanje finansijskog rezultata potrebno je utvrditi i iskazati sve
prihode i rashode koji nisu u pojavnom obliku prikazani na odgovarajućim računoma (otpis
spornih potraživanja, zatvaranje računa vremenskih razgraničenja, inventurisanjem utvrditi
postoje li viškovi ili manjkovi, za svaku vrstu neplaćenog rashoda,koji treba uljučiti u obračun,
treba odobriti račun PVR dangube i zadužiti odgovarajući račun rashoda)
Oblici fnansijskog rezultata
Finansijski rezultat je razlika između zbira prihoda i zbira rashoda. Po karakteru može biti
pozitivan (veći prihodi) i negativan (veći rashodi).
U uslovima kada je pozitivan potrebno je platuiti državi porez na pozitivan rezultat. Poreska
osnovica može se umanjiti za iznos poreskih olakšica (preduzeće 2 ostvarilo prihod po
osnovu dividendi u preduzeću 1, preduzeće 2 neplaća porez, jer je porez platilo preduzeće 1)

Dobitak Gubitak

1. Vrijednost prodatih učinaka 1. Vrijednost prodatih učinaka

2. Troškovi prodatih proizvoda 2. Troškovi prodatih proizvoda
3. Redovan prihod (1-2), uslov 1>2 3. Redovan rashod (2-1), uslov 2>1
4. Neposredni prihod 4. Neposredni rashod
5. Ukupni prihodi (3+4) 5. Ukupni rashodi (3+4)
6. Neposredni rashod 6. Neposredni rashod
7. Bruto dobitak (5-6) 7. Gubitak (5-6)
8. Porez na dobitak
9. Neto dobitak (7-8)

Zaključni list
Na kraju godine nakon što je obavljeno knjiženje svih poslovnih događaja uključujući i proces
formiranja i raspodjele fin rezultata sačinjava se zaključni list.
Zbir saldo-bilansa mora da se slaže, a to se ogleda u tome što zbir aktive mora biti jednak
zbiru pasive. Funkcija salda-bilansa iz zaključnog lista je dvostruka: 1. služi za sastavljanje
konačog bilansu stanja 2. služi kao osnova za zaključno knjiženje.
www.dajbaskriptu.com

JEDNOOBRAZNO RAČUNOVODSTVO
Jednoobrazno knjigovodstvo nije poseban sistem nego predstavlja unufikaciju određenog
sistema knjigovodstvene evidencije. Što znači da se kod različitih subejkata koji vode
knjigovodstvo provodi na isti odnosno jednoobrazan način. Jednoobrazno knjigovodstvo se
razvilo pod uticajem prakse i teorije. Inicijativa retrospektivno posmatrano je potekla od:
Velikih preduzeća, profesionalnih udruženja i države. Značaj se ogleda na području:
Planiranja, Praćenja, Informisanja i Kontrole.
Kontni plan
Jednoobrazanost se provodi pomoću sistema računa koji se u literaturi i praksi zove kontni
plan. Kontni plan nije ništa drugo nego sistematizovani popis određenih računa na kojima će
svaki subjekt evidentirati sve poslovne događaje.
Kontni plan predstavlja sistem knjigovodstvenih računa koji su povezani u logičnu i
zaokruženu cijelinu, koja omogućava praćenje cijelokupnog procesa reprodukcije.
Kada su računi utvrđeni i kada im je dat adekvatan naziv dolazi do problema grupisanja
računa u grupe i klase i redosljeda njihovog upisivanja u kontni plan.
Vrste Kontnih planova:
1. Sa stanovišta sa kog se donosi KP:
-Granski (odnosi se na privredne subjekte koji se bave istom djelatnošću, odnosno pripadaju
istoj privrednoj grani)
-Jedinstveni (odnosi se na sve privredne subjekte bez obzira kojom se djelatnošću bave,
odnosno kojoj privrednoj grani pripadaju)
2. Sa stanovišta stepena rasčlanjenosti
-Okvirni (prilagodljiv za sve privredne subjekte, budući da je tako upošten ne može se
direktno primjenjivati već je potrebna njegova razrada koja se sastoji od utvrđivanja analitički
računa polaqzeći od sintetičkih propisanih okvirnim kontnim planom)
-Detaljizirani (obuhvata i sintetičke i analitičke račune, otuda dolazi do zaključka da je
neelastičan i teško ga je prilagoditi specifičnim potrebama PS)
Principi Kontnog plana:
Svaki kontni plan treba da zadovolji principe:
1. Sveobuhvatnosti (podaci iskazani treba da pokazuju sva zbivanja koja su nastala u
procesu reprodukcije
2. Svodnosti (da postoji mogučnost da se podaci svih PS mogu zbrojiti, a da se pritome
ne naruši homogenost i integralnost)
3. Elastičnosti (znači da je kontni plan prilagodljiv specifičnostima svakog subjekta koji
vodi knjigovodstvo)
Metode sistematizacije
Svrstavanje u grupe (čine je računi), a grupe u klase (čine je grupe, i ima svoja obilježja).
Sistematizacija se vrši po dvije metode: Funkcionalnoj i Bilansnoj.
www.dajbaskriptu.com

Simboli za označavanje računa

Umjesto ispisivanja računa dovoljno je naznačiti samo broj, čime se olakšava korištenje
kontnog plana. Za označavanje primjenjuje se više sistema simbola oni se oslanjaju na
numerički sistem, ili abecedni red, ili kombinacija jedog i drugog. Pa ipak Dekadni sistem,
zbog svojih prednosti pre ostalim, danas najčešće se primjenjuje.
Suština dekadnog sistema što se svi računi kontnim planom grupišu u deset klasa (0-9). U
okviru svake klase može se otvoriti deset grupa računa (označavaju se dvocifrenim brojem)
Dekadno označavanje ima predost što se računi lakše pamte, slažu i pronalaze. Problem koji
se javlja jeste kod jednog sisntetičkog računa treba otvoriti više od deset analitičkih računa.
Kontni plan u praksi
Zakonom o računovodstvu predviđeni su standardi kojima je predviđeni kontni planovi za tri
grupe: Preduzeća (ima karkter jedinstvenog i okvirnog), Banke i osiguravajuća društva i
Društveno političke organitzacije
Klasa 0 Upisani, a neuplaćeni kapital i Stalna sredstva (sredstva preduzeća)
Klasa 1 Zalihe
Klasa 2 Gotovina, kratkoročna potraživanja i ulaganja (sredstva preduzeća)
Klasa 3 Troškovi
Klasa 4 Kapital i rezerve
Klasa 5 Obaveze
Klasa 6 Prihodi i rashodi
Klasa 7 Dobitak i gubitak
Klasa 8 Slobodna (u cijelosti preduzeće može koristiti za svoje potrebe)
Klasa 9 Vanbilansni račun
www.dajbaskriptu.com

Stalna sredstva Obrtna sredstva Trajni Izvori Sredstava:

u obliku stvari: Žiro račun
Zemljište Devizni račun (devizna blagajna)
Građevinski objekti Izdvojena novčana sredstva (za invest)
Mašine i postrojenja (oprema) Otvoreni akreditiv (za nabavku OS)
Transportna sredstva Blagajna
Građevinski objekti u pripremi (inv. u toku) Primljena mjenica (mjenica)
Avansi (dati avansi) Primljeni čekovi
Materijal za investicije (investicija u toku) Blagajnički zapis
Ispravka vrijednosti SS (neg) Upisan, a neuplaćen kapital
Oprema u pripremi Kupci (potraživanje od kupaca)
u obliku prava: Potraživanje od radnika (akontacija po SP)
Patenti i licence Potraživanje od radnika po manjku
Prava na koriš tuđ stvari (lizing) Potraživanje od komisionara
Goodwill Ostala kratkoročna potraživanja
Osnivačka ulaganja Materijal na putu
Ostala materijalna prava Zalihe materijala
Ispravka vrijednosti MP (neg) Odstu. plan od stvarne cijene mat (D+) (P-)
u obliku dugoročnih plasmana: Proizvodnja u toku
Dugoročni vrijednosni papiri (dug. Mjenica) Zalihe gotovih proizvoda (proizvodi u skladištu) Obaveze prema komisionaru
Dati dugoročni kredit, depozit i licence Odstu. plan od stvarne cijene got proiz (D+) (P-) Obaveze prema radniku
Ostala dugoročni plasmani (certifikati) Sitan inventar u skladištu
Kupljene obveznice Sitan inventar u upotrebi
Dugoročni plasmani Ispravka sitnog inventara (neg)
AVR (unaprijed plaćeno osiguranje)
Autogume
Dobavljači-dužnici
Gubitak (neposredni)
Dionički kapital (upisan vl. Kapital) A-P
Akcijski kapital
Inokosni kapital (upravljački)
Nenominirani kapital (donacije)
Neraspoređena dobit
Rezervni kapital
Zadržane zarade iz prošlih godina
Dioničarska premija
Revalorizacione rezerve
Dugoročni Izvori Sredstava:
Dugoročni kredit (obaveze za dugoročne kredite)
Ostale dugoročne obaveze (za depozit)
Kratkoročni Izvori Sredstava:
Kratkoročni krediti (obaveze za krat kred)
Dati čekovi (obaveze za izdate)
Date mjenice (obaveze za date mjenice)
Dobavljači
Kupci-Povjerioci
Obaveze za plate
Obaveze za nefakturisani materijal
Ostale kratkoročne obaveze (obaveze za PNP)
PVR obračunati troškovi (voda, struja,inv odr)
PVR unaprijed naplaćena zakupnina