Proracun Betonske Grede

GRA\ EVINSKI FAKULTET U BEOGRADU pismeni ispit
ODSEK ZA KONSTRUKCIJE 29.09.1998.g.

TEORIJ A BETONSKIH KONSTRUKCIJ A
BETONSKE KONSTRUKCIJ E 1

1. Konstrukciju ~iji su stati~ki sis-
tem, optere}enje i popre~ni presek pri-
kazani na skici, dimenzionisati u ka-
rakteristi~nim presecima prema M i T.
Na delu nosa~a A-B osiguranje od glav-
nih napona zatezanja izvr{iti vertikal-
nim uzengijama i koso povijenim profi-
lima. Mesta povijanja usvojenih kosih
profila odrediti grafi~ki, konstrukcijom
integralne krive.
2. Za usvojeni raspored armature za
nosa~ iz Zadatka 1, za presek u uklje{-
tenju, sra~unati napone u betonu i ar-
maturi.
3. Odrediti koliku silu P (povreme-
no optere}enje) pri istom optere}enju g
mo` e prihvatiti nosa~ iz Zadatka 1,
ukoliko mu je presek u uklje{tenju ar-
miran na na~in prikazan na skici desno.
U prora~un uzeti i pritisnutu armaturu
u preseku.
4. Sra~unati stati~ke uticaje u stubo-
vima POS S1 i POS S2 za vertikalna
(stalno, povremeno) odnosno horizon-
talno (vetar) optere}enje, a zatim ih di-
menzionisati prema M i N. Dejstvo
vetra je alternativno. Za du` inu izvi-
janja stuba POS S1 usvojiti l
i
= 4.0 m.

g = 40 kN/m w = t 20 kN/m
P
1
= 150 kN P
2
= 750 kN

5. Dimenzionisati centri~no zategnut {tap optere}en silama Z
g
= 200 kN i Z
p
= 250 kN,
pravougaonog popre~nog preseka, tako da karakteristi~na {irina prslina bude max. 0.15 mm.
Usvojeni popre~ni presek nacrtati u razmeri 1:5.

Za sve zadatke: MB 30 , RA 400/500

Napomena: Sva dimenzionisanja sprovesti po teoriji grani~ne nosivosti i propratiti crte` ima
usvojenih popre~nih preseka u razmeri 1:10 (1:5), sa svim neophodnim kotama i
oznakama. Eventualno nedostaju}e podatke usvojiti prema BAB 87.

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 1
PRIMERI ZA VEBE
Konstrukciju iji su statiki sistem,
optereenje i popreni presek prika-
zani na skici, dimenzionisati u ka-
rakteristinim presecima prema M i
T. Na delu nosaa A-B osiguranje
od glavnih napona zatezanja izvriti
vertikalnim uzengijama i koso
povijenim profilima. Mesta povija-
nja usvojenih kosih profila odrediti grafiki, konstrukcijom integralne krive. MB 30 , RA 400/500
Za usvojeni raspored armature, za preseke u ukljetenju i u polju, sraunati napone u betonu i ar-
maturi. Za presek u ukljetenju sraunati srednje rastojanje i karakteristinu irinu prslina.
STATIKI UTICAJI
a. stalno optereenje
A
g
= 0.625 40.0 6.0 = 150 kN ; B
g
= 0.375 40.0 6.0 = 90 kN
M
g
osl.
= 40.06.0
2
/ 8 = 180 kNm ; M
g
polja
= 9/12840.06.0
2
= 101.25 kNm
b. povremeno optereenje
Vrednosti statikih uticaja usled povremenog optereenja su sraunate pomou tablica, prilog 3.3,
str. 496, BAB 87/2. VANA NAPOMENA: u prilogu 3.4 na istoj strani krije se greka - NE
KORISTITI !!!
( ) ( ) 0 . 2 0 . 6
0 . 6 2
0 . 2 150 3
a L
L 2
Pa 3
M
. osl
p

= 300.0 kNm
( ) ( )
2 2
2
2 2
2
p
0 . 2 3 0 . 6 0 . 2 3 0 . 6 2
0 . 6 2
150
a 3 aL 3 L 2
L 2
P
A +
+ = 200 kN
( ) ( )
2 2
2
2 2
2
p
0 . 2 3 0 . 6 0 . 2 3 0 . 6 2
0 . 6 2
150
a 3 aL 3 L 2
L 2
P
B +
+ = 100 kN
Dijagrami M i T usled stalnog, povremenog i graninog raunskog optereenja su prikazani na skici
1. u prilogu. Kako se trai samo dimenzionisanje u karakteristinim presecima, dovoljno je
razmotriti samo kombinaciju uticaja 1.6G+1.8P.
DIMENZIONISANJE PREMA MOMENTIMA SAVIJANJA
MB 30 f
B
= 2.05 kN/cm
2
; RA 400/500
v
= 40 kN/cm
2

a. presek u ukljetenju
M
u
= 1.6180 + 1.8300 = 828 kNm
Pritisnuta je donja ivica nosaa, pa je oblik pritisnute zone preseka ili pravougaoni, irine B=75 cm,
ili, za sluaj da je neutralna linija u rebru, oblika T. Pretpostavlja se da je neutralna linija u ploi:
pretp. a
1
= 7 cm h = 60 - 7 = 53 cm
P=150 kN
2.0 m 2.0 m
6.0 m
4
5
35
6
0
1
5
g=40 kN/m
2.0 m
75
20 20
A B C D
P=150 kN
PRIMERI ZA VEBE
284 . 2
05 . 2 75
10 828
53
k
2

b
/
a
= 3.5/9.641 ; = 21.560% ; s = 0.266
x = sh = 0.26653 = 14.12 cm < 15 cm = d
p

Pretpostavka o poloaju neutralne linije je dobra, pa se potrebna povrina zategnute armature
odreuje iz izraza:

40
05 . 2
100
53 75
560 . 21 A
. potr , a

= 43.92 cm
2

usvojeno: 9 R 25 (44.18 cm
2
)
b. presek u polju
Maksimalni moment M
u
u polju je u preseku u kome je, za odgovarajuu kombinaciju uticaja, T
u
=
0. Sa dijagrama T
u
u prilogu, jasno je da je to presek na 2.0 m od slobodnog oslonca, gde je:
M
g
= 90.02.0 - 40.02.0
2
/ 2 = 100 kNm ; M
p
= 200 kNm
M
u
= 1.6100 + 1.8200 = 520 kNm
Pritisnuta je gornja ivica, pa je pritisnuta zona preseka pravougaonog oblika, irine b=35 cm.
pretp. a
1
= 7 cm h = 60 - 7 = 53 cm
969 . 1
05 . 2 35
10 520
53
k
2

b
/
a
= 3.5/5.754 ; = 30.617%

40
05 . 2
100
53 35
617 . 30 A
. potr , a

= 29.11 cm
2

2
)

PRIMERI ZA VEBE

PRIMERI ZA VEBE
DIMENZIONISANJE PREMA GLAVNIM NAPONIMA ZATEZANJA
Na prethodnoj skici su prikazani dijagram graninih transverzalnih sila T
u
= 1.6T
g
+1.8T
p
, kao i
odgovarajui dijagram smiuih napona
n
. Napominje se da je usvojeno za sve preseke z
b
= 0.9h
= 0.953 = 47.7 cm = const., pa su dijagrami T
u
i
n
afini.
MB 30
r
= 1.1 MPa (lan 89. Pravilnika BAB 87)
Na delovima nosaa gde je prekoraena vrednost
r
potrebno je izvriti osiguranje armaturom
(rafirani delovi dijagrama
n
).
a. deo A-B
T
u
A
= 1.6150 + 1.8200 = 600 kN
7 . 47 35
600
A
n
= 0.359 kN/cm
2

T
u
B,levo
= 1.670 + 1.8200 = 472 kN
7 . 47 35
472
levo , B
n
= 0.283 kN/cm
2

Kako je na itavom delu A-B prekoraena raunska vrstoa pri istom smicanju
r
, to je duina
osiguranja
1
= 2.0 m. Osiguranje se vri vertikalnim uzengijama i koso povijenim profilima, a
prema dijagramu
Ru
.

n
A
= 3.59 MPa > 3
r
= 3.3 MPa
Ru
A
=
n
A
= 3.59 MPa

n
B,levo
= 2.83 MPa < 3
r

Ru
B,levo
= ( ) 1 . 1 83 . 2
2
3
= 2.59 MPa
Potrebno je, radi pravilne konstrukcije dijagrama
Ru
, odrediti taku preloma, odnosno poloaj
preseka u kome je dostignut napon 3
r
:

0 . 2
x
83 . 2 59 . 3
1 . 1 3 59 . 3

x = 0.767 m = 76.7 cm
usvojeno: m = 2 ; = 45 ; = 90 ; UR10 (a
u
(1)
=0.785 cm
2
)
Maksimalno rastojanje uzengija bie odreeno iz uslova zadovoljenja minimalnog procenta
armiranja
uz,min.
= 0.20%.

2
. min , uz
) 1 (
u
u
u
) 1 (
u
uz
10 2 . 0 35
785 . 0 2
b
a m
e
e b
a m
= 22.4 cm
S obzirom na oblik dijagrama napona
Ru
i njegove vrednosti, usvojene su uzengije UR10/10.
( ) ( ) 1 0 1 40
10 35
785 . 0 2
ctg sin cos
e b
a m
v
u
) 1 (
u
u , u
+
= 0.180 kN/cm
2

Na dijagramu u prilogu je deo napona koji prihvataju uzengije rafiran vertikalnom, a deo koji je
potrebno prihvatiti koso povijenim profilima ukrtenom rafurom. Sledi:
35 3 . 123 180 . 0
2
259 . 0 33 . 0
7 . 76 180 . 0
2
33 . 0 359 . 0
H
k , vu

1
]
1
,
_
+
+
,
_
+
= 939.7 kN
PRIMERI ZA VEBE
usvojeno: = 45 ;
k
= 45 (ugao pod kojim se povijaju profili)

( ) ( ) 0 . 1 707 . 0 707 . 0 40
7 . 939
ctg sin cos
H
A
k k v
k , vu
k , a
+
+
= 16.61 cm
2

2
)
Mesta povijanja kosih profila odreena su grafiki, pomou integralne krive (vidi skicu, str. 3).
b. deo B-C
T
u
B,desno
= 1.670 + 1.850 = 202 kN
7 . 47 35
202
desno , B
n
= 0.121 kN/cm
2

T
u
C,levo
= -1.610 + 1.850 = 74 kN
7 . 47 35
74
levo , C
n
= 0.044 kN/cm
2
<
r

Duina osiguranja
2
se sraunava iz dijagrama
n
na delu B-C kao:

0 . 2 44 . 0 21 . 1
1 . 1 21 . 1
2

2
= 0.287 m = 28.7 cm

n
B,desno
= 1.21 MPa < 3
r

Ru
B,desno
= ( ) 1 . 1 21 . 1
2
3
= 0.16 MPa
Osiguranje se vri vertikalnim uzengijama, iji se razmak odreuje iz maksimalnog napona
Ru
:
usvojeno: m = 2 ; = 45 ; = 90 ; UR8 (a
u
(1)
=0.503 cm
2
)
( ) ( ) 1 0 1 40
016 . 0 35
503 . 0 2
ctg sin cos
b
a m
e
v
Ru
) 1 (
u
u
+
=138.6a
u
(1)
= 69.7 cm
Ovo rastojanje je vee od maksimalno doputenog:
cm 25
cm 25
cm 35 b
cm 5 . 26 2 / 53 2 / h
. min e
. max , u

'

Maksimalno rastojanje uzengija bie odreeno iz uslova zadovoljenja
uz,min.
= 0.20%.

2
. min , uz
) 1 (
u
u
u
) 1 (
u
uz
10 2 . 0 35
503 . 0 2
b
a m
e
e b
a m
= 14.36 cm
usvojeno: UR 8/12.5 (m=2) na duini 50 cm >
2

c. deo C-D
T
u
C,desno
= 1.610 + 1.8100 = 196 kN
7 . 47 35
196
desno , C
n
= 0.117 kN/cm
2

T
u
D
= 1.690 + 1.8100 = 324 kN
7 . 47 35
324
D
n
= 0.194 kN/cm
2

PRIMERI ZA VEBE
Kako je na itavom delu C-D prekoraena raunska vrstoa pri istom smicanju
r
, to je duina
osiguranja
3
= 2.0 m. Osiguranje se vri vertikalnim uzengijama:

n
C,desno
= 1.17 MPa < 3
r

Ru
C,desno
= ( ) 1 . 1 17 . 1
2
3
= 0.11 MPa

n
D
= 1.94 MPa < 3
r

Ru
D
= ( ) 1 . 1 94 . 1
2
3
= 1.26 MPa
Osiguranje se vri vertikalnim uzengijama, iji se razmak odreuje iz maksimalnog napona
Ru
:
usvojeno: m = 2 ; = 45 ; = 90 ; UR10 (a
u
(1)
=0.785 cm
2
)
( ) 1 0 1 40
126 . 0 35
785 . 0 2
e
u
+
= 18.13a
u
(1)
= 14.24 cm
Kako je ovo rastojanje manje od maksimalnog, sledi:
usvojeno: UR 10/12.5 (m=2) na duini 2.0 m =
3

dodatna zategnuta armatura:
( ) ( ) 0 1
40 2
324
ctg ctg
2
T
A
v
mu
a

= 4.05 cm
2

2
)
PRORAUN NAPONA U BETONU I ARMATURI
a. presek u ukljetenju
Pritisnuta je donja ivica nosaa, pa je oblik pritisnute zone preseka ili pravougaoni, irine B=75 cm,
ili, za sluaj da je neutralna linija u rebru, oblika T. Iz praktinih razloga, pretpostavlja se da je
neutralna linija u ploi, pa se poloaj neutralne linije odreuje kao za pravougaoni popreni presek,
reavanjem kvadratne jednaine oblika:
( ) ( ) 0 = + n 2 - s + n 2 +
s 2
2 1 2 1
2

MB 30 E
b
= 31.5 GPa (lan 52. BAB 87)
5 . 31
210
E
E
n
b
a
= 6.67

9
10 4 5 . 4 5
a
1
+
= 6.94 cm h = 60 - 6.94 = 53.06 cm
a
2
= 4.5 cm
06 . 53
5 . 4
h
a
2
= 0.085 ;
06 . 53
15
h
d
p
= 0.283
A
a1
= 9 R 25
06 . 53 75
18 . 44
h b
A
1 a
1
= 0.0111 = 1.11%
A
a2
= 2 R 25
06 . 53 75
82 . 9
h b
A
2 a
2
= 0.0025 = 0.25%
PRIMERI ZA VEBE
Vana napomena:
Pretpostavljeno je da se neutralna linija nalazi u ploi, odnosno da je pritisnuta zona preseka pravouga-
onog oblika, koga karakterie SAMO JEDNA irina. Stoga itav proraun treba sprovesti sa tom,
jedinom, irinom (u konkretnom sluaju, b=75 cm), bez obzira da li je u optim izrazima za proraun
napona kod pravougaonog preseka oznaena malim ili velikim slovom (B, b).
Ova napomena je sutinski izlina, ali se eksplicitno navodi zbog uoenog velikog broja greaka pri izradi
godinjih i pismenih zadataka.
s
2
+ 26.67(1.11+0.25)10
-2
s - 26.67(1.11+0.250.085)10
-2
= 0
s
2
+ 0.181s - 0.151 = 0 s = 0.3086 > = 0.283
Pretpostavka o poloaju neutralne linije nije zadovoljena, pa se presek mora proraunati kao T
presek. U ovom sluaju spoloaj neutralne linije se sraunava iterativno, reavanjem kvadratne
jednaine oblika:
( ) ( ) 0 n J s n F
2 2 1 Ib 2 1 ) s (
+ + +
pri emu je:

( )
2
s
1
b
B
2
s
b
B
=
J
2
2
Ib

,
_

06 . 53 35
18 . 44
h b
A
1 a
1
= 0.0238 = 2.38% ;
06 . 53 35
82 . 9
h b
A
2 a
2
= 0.0053 = 0.53%
Sugerie se iterativan postupak reavanja zbog uoenog velikog broja raunskih greaka pri
eksplicitnom reavanju kvadratne jednaine F
(s)
= 0. Kod izbora pretpostavljene vrednosti s, neop-
hodno je uoiti da je s > 0.3086 (dobijeno iz odgovarajueg izraza za pravougaoni presek irine B=75
cm), pa se pretpostavlja npr.:
1. korak: s = 0.32

( )
2
283 . 0 32 . 0
1
35
75
2
32 . 0
35
75
J
2 2
Ib
,
_
= 0.109
F
(s)
= -6.67(2.38+0.53)10
-2
0.32 - 0.109 + 6.67(2.38+0.530.085)10
-2
= -0.0094 0
F
(s)
< 0 0.3086 < s < 0.32
2. korak: s = 0.31

( )
2
283 . 0 31 . 0
1
35
75
2
31 . 0
35
75
J
2 2
Ib
,
_
= 0.103
F
(s)
= -6.67(2.38+0.53)10
-2
0.31 - 0.103 + 6.67(2.38+0.530.085)10
-2
= -0.0010 0
F
(s)
< 0 0.3086 < s < 0.31
3. korak: s = 0.3088

( )
2
283 . 0 3088 . 0
1
35
75
2
3088 . 0
35
75
J
2 2
Ib
,
_
= 0.102
F
(s)
= -6.67(2.38+0.53)10
-2
0.3088 - 0.102 + 6.67(2.38+0.530.085)10
-2
= 0
PRIMERI ZA VEBE
F
(s)
= 0 s = 0.3088
Vana napomena:
Iz prethodnog primera je potpuno jasno da je numerika razlika u poloaju neutralne linije odreene iz
izraza za pravougaoni, odnosno T presek izuzetno mala. Bez obzira na to, eventualne greke u proraunu
(pogrean izbor oblika poprenog preseka) se NE TOLERIU, jer rezultiraju velikim razlikama u
naponima u betonu.
Kada je odreen poloaj neutralne linije, sraunava se bezdimenzioni koeficijen J
IIb
:

( )
,
_
,
_
,
_

3
2 + s
1
2
s
1
b
B
3
s
1
2
s
b
B
=
J
2
2
IIb

( )
,
_
,
_
,
_

3
283 . 0 2 + 3088 . 0
1
2
283 . 0 3088 . 0
1
35
75
3
3088 . 0
1
2
3088 . 0
35
75
=
J
2 2
IIb

J
IIb
= 0.091
a zatim i naponi i dilatacije u betonu i armaturi:

( ) ( )
2 2 2 IIb
2
a
b
1 s n J
s
h b
M
+

M
a
= M = M
g
+ M
p
= 180 + 300 = 480 kNm

( ) ( ) 085 . 0 1 085 . 0 3088 . 0 10 53 . 0 67 . 6 091 . 0
3088 . 0
06 . 53 35
10 480
2 2
2
b
+
= 1.53 kN/cm
2

3088 . 0
3088 . 0 1
53 . 1 67 . 6
s
s 1
n
b 1 a
= 22.78 kN/cm
2

3088 . 0
085 . 0 3088 . 0
53 . 1 67 . 6
s
s
n
2
b 2 a

= 7.38 kN/cm
2

3
b
b
b
10 15 . 3
53 . 1
E
= 0.484

3
a
1 a
1 a
10 21
78 . 22
E
= 1.085 ;
3
a
2 a
2 a
10 21
38 . 7
E
= 0.351
b. presek u polju
Pritisnuta je gornja ivica nosaa, pa je oblik pritisnute zone preseka pravougaoni, irine b=35 cm.
Poloaj neutralne linije odreuje reavanjem kvadratne jednaine oblika:
( ) ( ) 0 = + n 2 - s + n 2 +
s 2
2 1 2 1
2

6
10 2 5 . 4 4
a
1
+
= 6.33 cm h = 60 - 6.33 = 53.67 cm
a
2
= 4.5 cm
67 . 53
5 . 4
h
a
2
= 0.084
PRIMERI ZA VEBE
A
a1
= 6 R 25
67 . 53 35
45 . 29
h b
A
1 a
1
= 0.0157 = 1.57%
A
a2
= 2 R 25
67 . 53 35
82 . 9
h b
A
2 a
2
= 0.0052 = 0.52%
s
2
+ 26.67(1.57+0.52)10
-2
s - 26.67(1.57+0.520.084)10
-2
= 0
s
2
+ 0.279s - 0.215 = 0 s = 0.345
Kada je odreen poloaj neutralne linije, sraunava se bezdimenzioni koeficijen J
IIb
:

,
_
,
_

3
345 . 0
1
2
345 . 0
=
3
s
1
2
s
=
J
2 2
IIb
= 0.053
a zatim i naponi i dilatacije u betonu i armaturi:

( ) ( )
2 2 2 IIb
2
a
b
1 s n J
s
h b
M
+

M
a
= M = M
g
+ M
p
= 100 + 200 = 300 kNm

( ) ( ) 084 . 0 1 084 . 0 345 . 0 10 52 . 0 67 . 6 053 . 0
345 . 0
67 . 53 35
10 300
2 2
2
b
+
= 1.68 kN/cm
2

345 . 0
345 . 0 1
68 . 1 67 . 6
s
s 1
n
b 1 a
= 21.34 kN/cm
2

345 . 0
084 . 0 345 . 0
68 . 1 67 . 6
s
s
n
2
b 2 a

= 8.50 kN/cm
2

3
b
b
b
10 15 . 3
68 . 1
E
= 0.535

3
a
1 a
1 a
10 21
34 . 21
E
= 1.016 ;
3
a
2 a
2 a
10 21
50 . 8
E
= 0.405
Napomena:
U praktinim zadacima NIJE OBAVEZNO uvrstiti u proraun povrinu pritisnute armature u preseku
(ukoliko nije raunski potrebna). Za sluaj A
a2
= 0, sledi s = 0.364,
b
= 18.6 MPa, odnosno
a1
= 216.1
MPa. Dakle, napon u zategnutoj armaturi se malo poveava (1.03%), uz znaajno poveanje napona u
betonu (10.29%). Isto se uoava, dodue u manjoj meri, i kod preseka oblika T.
PRORAUN KARAKTERISTINE IRINE PRSLINA
Karakteristina irina prslina bie odreena za presek u ukljetenju.
Odreivanje momenta pojave prslina
Moment savijanja pri kome nastaje prslina M
r
odreen je izrazom:
PRIMERI ZA VEBE
1 b bzs 1 i bzs r
W f W f M
W
i1
- otporni moment idealizovanog preseka (beton+armatura) za zategnutu ivicu preseka
W
b1
- otporni moment bruto betonskog preseka za zategnutu ivicu preseka
Radi jednostavnosti se savetuje da se proraun momenta M
r
sprovodi po priblinom izrazu
(sa karakteristikama bruto betonskog preseka), pri emu se doputa da se proraunom tretira
SAMO REBRO poprenog preseka, dakle W
b1
b
r
d
2
/6.
f
bzs
- vrstoa betona pri zatezanju savijanjem, odreena izrazom:
m , bz bz
4
m , bz
4
bz bzs
f 7 . 0 f
d
4 . 0
6 . 0 f 7 . 0
d
4 . 0
6 . 0 f f
,
_
+
,
_
+
Napominje se da se visina poprenog preseka d u izraz za odreivanje f
bzs
unosi u
METRIMA. Takoe se naglaava da se, u skladu sa lanom 51. BAB, kod prorauna irine
prslina usvaja da je f
bz
= 0.7f
bz,m

f
bzm
- srednja vrstoa betona pri aksijalnom zatezanju - videti tabelu u okviru lana 51.
Pravilnika BAB 87, odnosno odreena izrazom:
3
2
bk bzm
f 25 . 0 f ; f
bzm
i f
bk
u [MPa]
Zamenom konkretnih numerikih vrednosti u prethodnim izrazima, sledi:
MB 30 f
bz,m
= 2.4 MPa f
bz
= 0.7f
bz,m
= 0.72.4 = 1.68 MPa

,
_
+
4
bzs
60 . 0
4 . 0
6 . 0 68 . 1 f = 1.77 MPa = 0.177 kN/cm
2

6
60 35
W
2
1 b
= 21000 cm
3
M
r
= 0.17721000 = 3720 kNcm
M
r
= 37.2 kNm < M = M
g
+ M
p
= 180 + 300 = 480 kNm
Srednje rastojanje prslina
ef. z1,
2 1
0 ps
k k
10
e
a 2 l
,
_
+
U prethodnom izrazu su upotrebljene sledee oznake:
a
0
- ist zatitni sloj betona do armature
e
- osovinsko rastojanje profila armature, ne vee od 15 ni od 30 cm

k
1
- koeficijent koji obuhvata uticaj prianjanja armature (k
1
=0.8 za glatku armaturu GA
240/360, k
1
=0.4 za rebrastu armaturu RA 400/500)
k
2
- koeficijent koji obuhvata uticaj naponskog stanja - oblika dijagrama napona
zatezanja po visini preseka pre nastanka prslina (k
2
=0.25 za centrino zatezanje,
k
2
=0.125 za isto savijanje)
- prenik upotrebljene armature
PRIMERI ZA VEBE

z1,ef.
- efektivni procenat armiranja zategnutom armaturom, odreen izrazom:
ef. bz,
a1
ef. z1,
A
A

A
a1
- povrina zategnute armature u poprenom preseku
A
bz,ef.
- efektivna povrina zategnutog betona, za sluaj pravougaonog oblika zategnute zone
preseka odreena kao:
ef. bz, ef. bz,
h b A
pri emu je visina sadejstvujue zone zategnutog betona h
bz,ef.
odreena kao
minimalna od sledee dve vrednosti:
'
) b ( 2 / d x d
(a) 5 . 7 a
. min h
I
) i (
ef. bz,

a
(i)
- poloaj najudaljenijeg od zategnute ivice reda zategnute armature u
preseku
x
I
- visina pritisnute zone preseka pre nastanka prslina (stanje I)
S obzirom na uobiajene dimenzije preseka i prenike upotrebljene armature, uslov (a) je najee
merodavan kod prorauna grednih nosaa, a uslov (b) kod ploa.
a
0
= a
1
- /2 = 4.5 - 2.5/2 = 3.25 cm
= 25 mm = 2.5 cm ; k
1
= 0.4 (RA 400/500)
e
= 6.5 cm ; k
2
= 0.125 (isto savijanje)

'
cm 30 2 / 60 2 / d x d
cm 75 . 28 5 . 2 5 . 7 10
. min h
I ef. bz,
= 28.75 cm

75 . 28 35
44.18
A
A
ef. bz,
a1
ef. z1,
= 0.0439 = 4.39%

2 ps
10 39 . 4
2.5
125 . 0 4 . 0
10
5 . 6
25 . 3 2 l
,
_
+ = 10.65 cm
Odreivanje napona u zategnutoj armaturi
U prethodnoj taki su odreeni naponi u betonu i armaturi u ovom preseku:

a1
= 22.78 kN/cm
2
= 227.8 MPa
a1
= 1.085
Napomena:
U praktinim proraunima se moe, ukoliko se eksplicitno ne trae vrednosti napona u betonu i armaturi,
sa dovoljnom tanou koristiti priblian postupak odreivanja napona u armaturi. Pojednostavljenje se
sastoji u usvajanju pribline vrednosti za krak unutranjih sila z
b
0.9h, pa sledi:
( )

,
_
+ +

1 1 1 b a
1 a 1 a
a
1 a 1 a b
a
1 a
a
2
d
N M a y N M M ;
A
N
A h 9 . 0
M
A
N
A z
M

PRIMERI ZA VEBE
Za sluaj istog savijanja, poslednji izraz se svodi na oblik:
1 a 1 a b
1 a
A h 9 . 0
M
A z
M

Na ovaj nain se eliminie potreba tanog odreivanja poloaja neutralne linije. U sluaju pravougaonog
preseka optereenog na isto savijanje to nije naroito znaajno (reavanje kvadratne jednaine), ali u
sluaju sloenog savijanja, kada je potrebno reiti jednainu treeg stepena, ili u sluaju T preseka, moe
znatno skratiti proraun uz zadovoljavajuu tanost.
Odreivanje karakteristine irine prslina
Karakteristina irina prslina (fraktil 95%) se odreuje iz izraza:
ps 1 a a pk
l 7 . 1 a

'
,
_
,
_

4 . 0
0 . 1
M
M
1 1
2
r
2 1
2
II
1 a
r , 1 a
2 1 a

1
- koeficijent kojim se uzima u obzir prianjanje armature (
1
=0.5 za glatku armaturu
GA 240/360, odnosno
1
=1.0 za rebrastu armaturu RA 400/500)

2
- koeficijent kojim se uzima u obzir dugotrajnost optereenja (
2
=1.0 za kratkotrajno
optereenje, odnosno
2
=0.5 za dugotrajno ili viestruko ponovljeno optereenje)
M
r
- moment savijanja pri kome nastaje prslina
Zamenom konkretnih numerikih vrednosti u prethodnim izrazima, sledi:

2
a
2
1
480
2 . 37
0 . 1 0 . 1 1
) 0 t ( 0 . 1
) 500 / 400 RA ( 0 . 1
,
_

= 0.994
a
pk
= 1.7 0.994 1.08510
-3
10.65= 19.510
-3
cm = 0.195 mm < a
pk,dop.
= 0.2 mm
Kako se pretpostavlja da se element nalazi u uslovima umereno agresivne sredine ("napolju"), do-
putena vrednost karakteristine irine prslina je a
pk,dop.
= 0.2 mm. Dakle, sa aspekta graninog
stanja prslina, element je korektno dimenzionisan.
Komentar:
Maksimalna irina prslina se, naelno, dobija u preseku sa MAKSIMALNIM NAPONOM u zategnutoj
armaturi (dakle, to nije nuno presek sa maksimalnim uticajima). U konkretnom primeru su u oba
razmatrana preseka dobijene priblino iste vrednosti napona
a1
. U tom sluaju, redovno je merodavan
presek sa MANJOM POVRINOM ZATEGNUTE ARMATURE, jer se raunski dobija vee srednje
rastojanje prslina (posledica manje vrednosti koeficijenta
z1,ef.
pri istim ostalim parametrima). Tako se za
presek u polju dobija l
ps
= 12.5 cm, odnosno a
pk
= 0.213 mm > a
pk,dop.
Ovaj komentar ima vie retoriki karakter. U praktinim zadacima prsline treba raunati u presecima sa
ekstremnim uticajima, odnosno u presecima koji su zadatkom precizirani.

PRIMERI ZA VEBE

PRIMERI ZA VEBE
Odrediti koliku silu P (povremeno optereenje) pri istom
optereenju g moe prihvatiti nosa iz Zadatka 1, ukoliko mu
je presek u ukljetenju armiran na nain prikazan na skici
desno. U proraun uzeti i pritisnutu armaturu u preseku.
Zadatak se svodi na odreivanje momenta loma za presek
poznate geometrije i mehanikih karakteristika materijala.
Problem je detaljno obraen na listu br. 3 Godinjeg zadatka iz
Teorije betonskih konstrukcija, pa se ovde daju samo
najosnovnije napomene i uputstva.
Odmah treba uoiti sledee:
a. presek je armiran manjom koliinom armature od sraunate u Zadatku 1. To znai i
da mu je nosivost manja, odnosno da traena sila P (povremeno optereenje) svakako
mora biti manja od vrednosti P=150 kN iz Zadatka 1.
b. neutralna linija se SIGURNO nalazi u ploi, odnosno presek treba tretirati kao pravo-
ugaoni, irine B=75 cm. Naime, u ovom primeru je nosivost zategnute armature
Z
au
=A
a1
v
manja nego u Zadatku 1, pa, iz uslova ravnotee normalnih sila, sledi da
je i sila D
bu
takoe manja od odgovarajue iz prethodnog primera. To nuno znai da
je x
(Zad.2)
< x
(Zad.1)
, odnosno x < d
p
(x
(Zad.1)
=14.12 cm < d
p
).
c. posebno obratiti panju da li se trai da se i pritisnuta armatura u preseku obuhvati
proraunom. Neophodno je ispotovati takav zahtev, jer se SAMO TAKO SPROVE-
DEN PRORAUN POZITIVNO OCENJUJE, bez obzira na mali numeriki uticaj
pritisnute armature na nosivost poprenog preseka.
d. to to se proraunom obuhvata i pritisnuta armatura u preseku nipoto ne znai da je
ona bila i statiki potrebna (dvostruko armiranje), odnosno nipoto ne sugerie da je
dilatacija zategnute armature
a1
= 3. Ovo se posebno naglaava zbog uoenih
estih pokuaja da se postupak odreivanja momenta loma "pojednostavi" i "skrati" u
odnosu na postupak izloen na vebanjima. U vezi sa ovim, treba naglasiti i sledee:
- presek moe biti dvostruko armiran (u raunskom smislu) a da je dilatacija u
zategnutoj armaturi
a1
>3. Sloboda je projektanta da, usvajanjem neto vee
dilatacije
a1
, dobije neto manju koliinu zategnute, odnosno veu koliinu
pritisnute i ukupne armature.
- ak i ako se ignorie prethodna napomena (nije naroito est sluaj u praksi),
samim usvajanjem broja i profila armature vri se zaokruivanje, koje remeti
sliku dilatacija u preseku u odnosu na raunskih
b
/
a1
= 3.5/3.0.
Dakle, ukoliko je neophodno proraunom tretirati i pritisnutu armaturu u preseku, postupak
odreivanja momenta loma moe biti sproveden na jedan od dva naina:
1. nain izloen u Godinjem zadatku - odreivanje poloaja neutralne linije iterativnim
postupkom, sve do zadovoljenja uslova ravnotee normalnih sila, a zatim odrei-
vanje poloaja unutranjih sila i konano sraunavanje traene vrednosti M
u
;
2. korienjem odgovarajueg DIJAGRAMA INTERAKCIJE za zadati odnos pritisnute
i zategnute armature; ukoliko ovaj ne postoji, koristiti najpribliniji ili vriti
interpolaciju reenja grafiki oitanih sa dva susedna, najpriblinija dijagrama.
PRIMERI ZA VEBE
Prvi nain moe biti dug i nepopularan je zbog velikog obima posla koji je potrebno uraditi da bi se
sa dovoljnom tanou odredio poloaj neutralne linije. Meutim, broj iteracija se bitno moe
smanjiti ukoliko se sprovede kratka analiza na samom poetku prorauna.
U Zadatku 1. presek iste geometrije je dimenzionisan na moment savijanja M
u
= 828 kNm, pri emu
su dobijeni sledei rezultati:
h
ra.
= 53 cm ;
b
/
a1
= 3.5/9.641 ; A
a1,potr.
= 43.92 cm
2

U konkretnom primeru, potrebno je odrediti nosivost poprenog preseka armiranog sa 7R25,
odnosno sa A
a1
= 34.36 cm
2
. Geometrijske karakteristike ovog preseka su:
7
10 2 5 . 4 5
a
1
+
= 6.07 cm h = 60 - 6.07 = 53.93 cm ; a
2
= 4.5 cm
A
a1
= 34.36 cm
2
(7 R 25) ; A
a2
= 9.82 cm
2
(2 R 25)
Ukoliko se zanemari promena kraka unutranjih sila (poveava se statika visina sa raunskih h=53
cm iz Zadatka 1 na stvarnih h=53.93 cm u razmatranom primeru; svakako se poveava i koeficijent
kraka unutranjih sila
b
), mogue je priblino odrediti moment nosivosti preseka iz proporcije:
828
92 . 43
36 . 34
M
u
= 648 kNm
Sa ovom vrednou e biti odreene dilatacije
b
i
a1
pomou tabela za dimenzionisanje:
05 . 2 75
10 648
93 . 53
k
2
= 2.627
b
/
a
= 2.67/10
S obzirom na prisustvo pritisnute armature u preseku, za oekivati je dalje pomeranje neutralne
linije ka pritisnutoj ivici preseka, pa je pretpostavljeno:
1. korak:
b
/
a1
= 2.5/10
10 5 . 2
5 . 2
s
+
= 0.20 < = 0.278 = d
p
/h D
bu
= D
bu1
, B = 75 cm
5 . 2
20 . 0
083 . 0 20 . 0
2 a

= 1.457
a2
= 1.45710
-3
2110
3
= 30.6 kN/cm
2

b
= 2.5
5 . 2 3
2 5 . 2 3
3
2 3
b
b
b

= 0.733 (moe se oitati i iz tabela za dimenzionisanje)
D
bu
=
b
sBhf
B
= 0.7330.207553.932.05 = 1216.1 kN
D
au
=
a2
A
a2
= 30.69.82 = 306.0 kN
Z
au
=
a1
A
a1
= 40.034.36 = 1374.4 kN
N = 1216.1 + 306.0 - 1374.4 = 142.0 kN > 0 s < 0.20
b
< 2.5,
a1
= 10
2. korak:
b
/
a1
= 2.3/10
10 3 . 2
3 . 2
s
+
= 0.187 < = 0.278 = d
p
/h
PRIMERI ZA VEBE
3 . 2
187 . 0
083 . 0 187 . 0
2 a

= 1.274
a2
= 1.27410
-3
2110
3
= 26.75 kN/cm
2

b
= 2.3
3 . 2 3
2 3 . 2 3
3
2 3
b
b
b

= 0.710
D
bu
=
b
sBhf
B
= 0.7100.1877553.932.05 = 1101.0 kN
D
au
=
a2
A
a2
= 26.759.82 = 262.6 kN
Z
au
=
a1
A
a1
= 40.034.36 = 1374.4 kN
N = 1101.0 + 262.6 - 1374.4 = -10.8 kN < 0 0.187 < s < 0.20 2.3 <
b
< 2.5
3. korak:
b
/
a1
= 2.314/10
10 314 . 2
314 . 2
s
+
= 0.188 < = 0.278 = d
p
/h
314 . 2
188 . 0
083 . 0 188 . 0
2 a

= 1.286
a2
= 1.28610
-3
2110
3
= 27.02 kN/cm
2

b
= 2.314
314 . 2 3
2 314 . 2 3
3
2 3
b
b
b

= 0.712
D
bu
=
b
sBhf
B
= 0.7120.1887553.932.05 = 1109.2 kN
D
au
=
a2
A
a2
= 27.029.82 = 265.2 kN
Z
au
=
a1
A
a1
= 40.034.36 = 1374.4 kN
N = 1109.2 + 265.2 - 1374.4 = 0
b
= 2.314 ,
a1
= 10
Odreivanje momenta loma:
( )
( )
( )
( ) 2 314 . 2 3 314 . 2 2
2 4 314 . 2 3 314 . 2
2 3 2
2 4 3
b b
b b

+

+
= 0.385
z
b
= h (1 - s) = 53.93 (1 - 0.3850.188) = 50.03 cm
Traena vrednost momenta loma dobija se iz uslova ravnotee momenata savijanja u odnosu na
teite zategnute armature:
M
a1
= 0: D
bu1
z
b1
- D
bu2
z
b2
+ D
au
(h - a
2
) = M
au
= M
u
+ N
u
y
a1
Kako je x < d
p
, to je D
bu
= D
bu1
, odnosno D
bu2
= 0. S obzirom da je presek napregnut na isto
savijanje, konano sledi:
M
au
= M
u
= D
bu1
z
b1
+ D
au
(h - a
2
) = 1109.250.03 + 265.2(53.93 - 4.5) = 68600 kNcm
M
u
= 686.0 kNm
Odreivanje nepoznate sile P
Iz sraunatog momenta loma odreuje se i traena sila P:
PRIMERI ZA VEBE
M
u
= 1.6M
g
+ 1.8M
p

8 . 1
180 6 . 1 686
8 . 1
M 6 . 1 M
M
g u
p

= 221.1 kNm
( ) ( )

0 . 2 0 . 6
0 . 6 2
0 . 2 P 3
a L
L 2
Pa 3
M
. osl
p
2.0P = 221.1 kNm
P = 221.1 / 2.0 = 110.56 kN
Odreivanje momenta loma pomou dijagrama interakcije
A
a
= A
a1
+ A
a2
= 34.36 + 9.82 = 44.18 cm
2

A
a2
/ A
a
= 9.82 / 44.18 = 0.222 ; RA 400/500 ; a
1
/d = 6.07 / 60 = 0.101 0.10
Dijagram koji najpriblinije odgovara zadatom preseku je dijagram br. 104 (Najdanovi, Alendar,
Jei), konstruisan za odnos A
a2
/A
a
= 0.25.
5 . 20
400
60 75
18 . 44
f d b
A
B
v a
= 0.1915 = 19.15%
Naravno, napred je uoeno da se neutralna linija nalazi u ploi, pa se presek dimenzionie kao pravo-
ugaoni, irine B=75 cm.
Kako je presek napregnut na isto savijanje, sledi N
u
. Oitavanjem sa dijagrama, za n
u
= 0 i =
0.1915 0.19 sledi:
m
u
= 0.12 M
u
= m
u
bd
2
f
B
= 0.127560
2
2.05 = 66420 kNcm = 664.2 kNm
Greka u odnosu na tano reenje, dobijeno analitiki, je oko 3%, to je i razumljivo (i sasvim
prihvatljivo) kad se u obzir uzme injenica da je u pitanju grafiko oitavanje.
Greka u odnosu na tano reenje, dobijeno analitiki, je oko 3%, to je i razumljivo (i sasvim
prihvatljivo) kod grafikog oitavanja.
Od dijagrama datih u Priruniku, najpribliniji je dijagram 2.5.32. (str. 172, BAB 87/2), konstruisan
za odnos A
a2
/A
a1
= 0.25 (stvarno A
a2
/ A
a1
= 9.82 / 34.36 = 0.286):
5 . 20
400
60 75
36 . 34
f d b
A
B
v 1 a
1

= 0.1490 = 14.90%
n
u
= 0 m
u
= 0.125 M
u
= m
u
bd
2
f
B
= 0.1257560
2
2.05 = 69188 kNcm = 691.9 kNm
PRIMERI ZA VEBE
DIMENZIONISANJE STUBOVA
Sraunati statike uticaje u stu-
bovima POS S1 i POS S2 za ver-
tikalna (stalno, povremeno) od-
nosno horizontalno (vetar) opte-
reenje, a zatim ih dimenzionisati
prema M i N. Dejstvo vetra je
alternativno. Za duinu izvijanja
stuba POS S1 usvojiti l
i
= 4.0 m.
Dimenzionisanja sprovesti po
teoriji granine nosivosti i pro-
pratiti crteima usvojenih pop-
renih preseka u razmeri 1:10,
sa svim neophodnim kotama i oz-
nakama. Eventualno nedostajue podatke usvojiti prema BAB 87. Podaci za proraun:
g = 40 kN/m w = 20 kN/m P
1
= 150 kN P
2
= 750 kN MB 30 RA 400/500
Dijagrami statikih uticaja usled stalnog (g), vertikalnog povremenog (p) i optereenja vetrom (w)
prikazani su na dijagramima u prilogu, strana 2.
DIMENZIONISANJE STUBA POS S2
Stalno optereenje MORA biti naneto na konstrukciju, dok povremena optereenja (p,w) mogu, a ne
moraju delovati. Dakle, mogu nastati sledee kombinacije optereenja:
(1) stalno optereenje (g) - stub je centrino pritisnut silom N
g
=280 kN
(2) stalno + povremeno optereenje (g+p) - stub je centrino pritisnut silama N
g
=280
kN i N
p
=825 kN
(3) stalno optereenje + vetar sleva (g+w) - stub je pritisnut silama N
g
=280 kN i N
w
=25
kN, dok se u vrhu stuba javlja i moment savijanja M
w
=200 kNm (zatee spoljanju
ivicu stuba)
(4) stalno optereenje + vetar sdesna (g-w) - na stub deluju sile N
g
=280 kN (pritisak) i
Z
w
=25 kN (zatezanje), dok se u vrhu stuba javlja i moment savijanja M
w
=200 kNm
(zatee unutranju ivicu stuba)
(5) stalno + povremeno optereenje + vetar sleva (g+p+w) - stub je pritisnut silama
N
g
=280 kN, N
p
=825 kN i N
w
=25 kN, dok se u vrhu stuba javlja i moment savijanja
M
w
=200 kNm (zatee spoljanju ivicu stuba)
(6) stalno + povremeno optereenje + vetar sdesna (g+p-w) - na stub deluju sile
N
g
=280 kN (pritisak), N
p
=825 kN (pritisak) i Z
w
=25 kN (zatezanje), dok se u vrhu
stuba javlja i moment savijanja M
w
=200 kNm (zatee unutranju ivicu stuba)
Prve dve kombinacije nisu merodavne, jer je stub centrino pritisnut, a priblino iste (odnosno ak
vee) sile pritiska se mogu javiti uz istovremeno dejstvo momenta savijanja (poslednje dve
kombinacije). Dakle, potrebno je analizirati samo kombinacije u kojima se javlja i savijanje, dakle
kombinacije u koje je ukljueno dejstvo vetra.

5
.
0

m
3.0 m
1
.
0

m
4
.
0

m
4.0 m
POS S1
b/d=30/25
3.0 m
w
g
4.0 m
w=20kN/m
b/d=30/45
POS S2
b/d=30/80
POS 1
g g g=40kN/m
=150kN P
1
=750kN P
2 1
P =150kN
PRIMERI ZA VEBE

PRIMERI ZA VEBE
Sledea injenica koju treba uoiti je da je moment savijanja isti po apsolutnoj vrednosti, a razli-
itog znaka. To praktino znai da e presek biti SIMETRINO armiran (bilo da je napregnut u fazi
velikog ili malog ekscentriciteta), a da se dimenzionisanje sprovodi pomou odgovarajueg
dijagrama interakcije.
Za potrebe naredne analize sraunavaju se eksploatacione vrednosti M i N u stubu za kombinacije
(3) do (6). Praktino, do istih zakljuaka mogue je doi i uporeivanjem graninih vrednosti M
u
i
N
u
, ali je oiglednija analiza sprovedena na eksploatacionim uticajima.
(a)
M = 200 kNm ; N = 280 + 25 = 305 kN

(b)
M = 200 kNm ; N = 280 - 25 = 255 kN

(c)
M = 200 kNm ; N = 280 + 825 + 25 = 1130 kN

(d)
M = 200 kNm ; N = 280 +825 - 25 = 1080 kN

Apsolutno maksimalna vrednost normalne sile u stubu se javlja za kombinaciju (c), a apsolutno
minimalna za kombinaciju (b), pri emu je vrednost momenta savijanja u oba sluaja ista. Prak-
tino, SAMO OVE kombinacije mogu biti merodavne za dimenzionisanje stuba, to proistie iz
oblika dijagrama interakcije (skica dole).

Naime, razmatraju se samo dva ekstremna stanja naprezanja, za koja se pretpostavlja:
(a) dominantno naprezanje koje dovodi presek u granino stanje je PRITISAK, dok se
savijanje javlja "uzgred" - za oekivati je da je presek napregnut u fazi malog eks-
centriciteta, pa ga treba armirati simetrino bez obzira da li je moment savijanja al-
ternativan ili ne; elemet se u raunskom smislu tretira kao "STUB", a merodavna za
dimenzionisanje je kombinacija sa maksimalnom silom pritiska - kombinacija (c)
(b) dominantno naprezanje koje dovodi presek u granino stanje je SAVIJANJE, dok
se aksijalno naprezanje javlja "uzgred" - za oekivati je da je presek napregnut u fa-
PRIMERI ZA VEBE
zi velikog ekscentriciteta; treba ga armirati simetrino zbog alternativnog momenta
savijanja; elemet se u raunskom smislu tretira kao "GREDA", a maksimalna
povrina armature se dobija pri minimalnoj sili pritiska - kombinacija (b)
Sprovedena analiza se odnosi samo za konstantan moment savijanja. U sluaju da se, za razliite kom-
binacije uticaja, dobijaju razliite vrednosti momenata savijanja, potrebno je ispititati svaku pojedinanu
(za svaku pojedinanu vrednost momenta savijanja, odgovarajua minimalna i maksimalna normalna sila).
Naime, moe se dogoditi da se najvea povrina armature dobije za kombinaciju uticaja pri kojoj ni
moment savijanja, ni aksijalna sila ne dostiu ekstremne vrednosti (videti zadatak 6, List 3. Godinjeg
zadatka). Iskustveno, ukoliko je maksimalna vrednost bezdimenzionog koeficijenta n
u
manja od cca. 0.75,
obino su merodavne kombinacije sa minimalnim normalnim silama.
Na osnovu prethodno izreenih stavova, za predmetni numeriki primer sledi:
Kombinacija sa minimalnom normalnom silom
Za oekivati je da je presek napregnut u fazi velikog ekscentriciteta, pa se pretpostavljaju minimalne
vrednosti koeficijenata sigurnosti. Takoe, stalno optereenje izaziva samo aksijalno naprezanje, pa
deluje POVOLJNO (smanjuje potrebnu povrinu armature):
M
u
= 1.8M
w
= 1.8200 = 360 kNm
N
u
= 1.0N
g
+ 1.8Z
w
= 1.0280 + 1.8(-25) = 235 kN
MB 30 f
B
= 2.05 kN/cm
2
(lan 82. Pravilnika BAB 87)
05 . 2 45 30
10 360
f d b
M
m
2
2
B
2
u
u

= 0.289 ;
05 . 2 45 30
235
f d b
N
n
B
u
u

= 0.085
pretp. a
1
= 6 cm a
1
/d = 6.0/45 = 0.133 0.15 ; A
a1
= A
a2
;
v
= 400 MPa (RA 400/500)
Odgovarajui dijagrami interakcije pomou kojih se moe dimenzionisati presek sa ovim karak-
teristikama su:
dijagram 116/117 (Najdanovi, Alendar, Jei): 0.70 ;
b
/
a1
3.5/10 - kako je
a1
3.0, pretpostavljene vrednosti koeficijenata sigurnosti su dobre, pa se UKUP-
NA potrebna armatura sraunava iz izraza:
40
05 . 2
45 30 70 . 0
f
d b A A A
v
B
2 a 1 a a

+ = 48.43 cm
2

A
a1
= A
a2
= 48.43 / 2 = 24.22 cm
2

dijagram 2.4.12 (Prirunik za primenu BAB 87, tom II, strana 137):
1
0.35 ;
b
/
a1

3.5/10 - kako je
a1
3.0, pretpostavljene vrednosti koeficijenata sigurnosti su
dobre, pa se potrebna povrina ZATEGNUTE armature sraunava iz izraza:
40
05 . 2
45 30 35 . 0
f
d b A
v
B
1 1 a

= 24.22 cm
2

A
a2
= A
a1
= 24.22 cm
2

Tano reenje, dobijeno analitiki:
b
/
a1
= 3.5/9.30, A
a1
= A
a2
= 24.32 cm
2

PRIMERI ZA VEBE
Kombinacija sa maksimalnom normalnom silom
U ovom sluaju je dominantno optereenje SILA PRITISKA, pa stalno optereenje deluje NEPO-
VOLJNO (poveava potrebnu povrinu armature). U ovom sluaju je realno oekivati 0
a1

3 (oblast u kojoj su koeficijenti sigurnosti promenljivi) - pretpostavljene vrednosti e po potrebi
biti korigovane i proraun ponovljen:
M
u
= 1.8M
w
= 1.8200 = 360 kNm
N
u
= 1.6N
g
+ 1.8(N
p
+ N
w
) = 1.6280 + 1.8(825+25) = 1978 kN
05 . 2 45 30
10 360
f d b
M
m
2
2
B
2
u
u

= 0.289 ;
05 . 2 45 30
1978
f d b
N
n
B
u
u

= 0.715
Korien je dijagram 2.4.12 (BAB II):
1
0.32 ;
b
/
a1
3.5/1 - potrebno je korigovati pretpos-
tavljene vrednosti koeficijenata sigurnosti:
( ) ( )
0 . 1
0 . 0 0 . 3
6 . 1 9 . 1
9 . 1
0 . 0 0 . 3
1 a
min , uG max , uG
max , uG G , u

= 1.80
( ) ( )
0 . 1
0 . 0 0 . 3
8 . 1 1 . 2
1 . 2
0 . 0 0 . 3
1 a
min , uP max , uP
max , uP P , u

= 2.00
Sa korigovanim vrednostima koeficijenata sigurnosti ponovo se sraunavaju granine vrednosti
statikih uticaja i bezdimenzioni koeficijenti m
u
i n
u
:
M
u
= 2.0200 = 400 kNm
05 . 2 45 30
10 400
m
2
2
u

= 0.321
N
u
= 1.8280 + 2.0(825+25) = 2204 kN
05 . 2 45 30
2204
n
u

= 0.796
Sa dijagrama se oitava:
1
0.40 ; 0.5 <
a1
< 1 (
a1
0.80). Ukoliko se ne izvri korekcija
koeficijenata sigurnosti, sledi:
A
a1
= 0.4030452.05 / 40 = 27.74 cm
2
= A
a2

Ukoliko se pak izvri nova korekcija koeficijenata sigurnosti, sledi:
( )
8 . 0
0 . 0 0 . 3
6 . 1 9 . 1
9 . 1
G , u

= 1.82 ;
( )
8 . 0
0 . 0 0 . 3
8 . 1 1 . 2
1 . 2
P , u

= 2.02
M
u
= 2.02200 = 404 kNm
05 . 2 45 30
10 404
m
2
2
u

= 0.324
N
u
= 1.82280 + 2.02(825+25) = 2226.6 kN
05 . 2 45 30
6 . 2226
n
u

= 0.805
1
0.41 ; 0.5 <
a1
< 1 (
a1
0.80). Nije potrebna dalja korekcija
koeficijenata sigurnosti, pa sledi:
A
a1
= 0.4130452.05 / 40 = 28.30 cm
2
= A
a2

b
/
a1
= 3.5/2.78, A
a1
= A
a2
= 28.33 cm
2

PRIMERI ZA VEBE
Oito, merodavna je druga kombinacija, sa MAKSIMALNOM normalnom silom.
usvojeno: 6R25 (t29.45 cm
2
)
6
10 2 5 . 4 4
a
1
+
= 6.33 cm a
1
/d = 6.33 / 45 = 0.141 0.15
Napomene:
(a) bitno je ispititati obe kombinacije uticaja (minimalna, odnosno maksimalna normalna sila). Za isti
stub, izveden od MB 40, dobija se: za minimalnu silu A
a1
= 24.04 cm
2
, a za maksimalnu silu A
a1
=
21.16 cm
2
- dakle, merodavna je kombinacija uticaja sa MINIMALNOM silom.
(b) eventualnu promenu vrednosti koeficijenata sigurnosti treba raditi u granicama koje omoguava
grafiko oitavanje sa dijagrama (praktino, jedna iteracija). to je vrednost koeficijenta n
u
vea, to je
ova korekcija znaajnija.
(c) posebno je vano da se vodi rauna koji dijagrami se koriste - rezultat prorauna je u jednom sluaju
povrina UKUPNE, a u drugom samo ZATEGNUTE armatura. Uoeno je da su greke u konanom
usvajanju potrebne povrine armature veoma este pri izradi praktikih zadataka.
DIMENZIONISANJE STUBA POS S1
Za dimenzionisanje je, po pravilu, merodavna kombinacija uticaja za koju se javlja MAKSIMAL-
NA SILA PRITISKA. Dijagrami statikih uticaja dati su u prilogu. Sledi:
stalno optereenje: N
g
= 280 kN
povremena optereenja: N
p
+N
w
= 225+25 = 250 kN ; M
w
= 40 kNm
eksploataciono optereenje: N = 280 + 250 = 530 kN ; M = 40 kNm
Ekscentricitet po teoriji I reda
Ekscentricitet po teoriji I reda e
1
odreen je izrazom:
530
40
N
M
e
1

= 0.0755 m = 7.55 cm
25
55 . 7
d
e
1
= 0.302 < 3.5
Kako je e
1
/d < 3.5, po ovom kriterijumu je potrebno proraunom obuhvatiti i uticaj aksijalnih sila na
deformaciju tapa. Potrebno je proveriti i vitkost tapa.
12
25
12
d
d b
12
d b
A
J
i
3
d
. d

= 7.22 cm
22 . 7
400
i
l
d
d , i
d
= 55.4 > 25
Kako je vitkost > 25, izvijanje se mora uzeti u obzir.
Ekscentricitet usled netanog izvoenja (imperfekcija)
Ekscentricitet usled imperfekcije se odreuje kao:
'
cm 10
cm 2
300
l
e
i
0
; l
i,d
= 4.0 m
300
400
e
0
= 1.33 cm < 2 cm = e
0,min.
usvojeno e
0
= 2 cm
PRIMERI ZA VEBE
Ekscentricitet usled efekata teenja betona
> 50 4 . 55
0.2 > 0.53 = 280/530 = /N N
g
efekat teenja betona se mora uzeti u obzir
Potrebno je najpre sraunati Ojlerovu kritinu silu izvijanja stuba N
E
:
2
i
2
b b 2
i
2
i b E
l
J E
l
J E N

S obzirom da je povrina armature nepoznata, a da se ne oekuje da ona bitno utie na vrednost momenta
inercije preseka (cca. 5%), doputeno je i preporuivo Ojlerovu kritinu silu izvijanja sraunati sa
karakteristikama bruto betonskog preseka.
12
25 30
12
d b
J
3 3
b
= 39062.5 cm
4
; E
b
= 31.5 GPa = 31.510
6
kN/m
2

2
2
8 6
E
0 . 4
10 5 . 39062 10 5 . 31 N

= 7590 kN
7590
280
N
N
E
g
E
= 0.0369 ;
530
0
N
M
e
g
g
= 0
Za element srednje debljine d
m
:
b/d = 30/25 cm
( ) 30 25 2
30 25 2
O
A 2
d
m
+

= 13.6 cm 20 cm
pretpostavljenu starost betona u trenutku nanoenja optereenja t
0
=28 dana, za element "napolju"
(relativna vlanost sredine 70%), sledi konana vrednost koeficijenta teenja
= 2.6 (lan 59. Pra-

vilnika BAB 87). Ekscentricitet usled teenja betona e
se sraunava iz izraza:
( ) ( )
,
_
,
_
1 e 0 2 1 e e e e
6 . 2
0369 . 0 1
0369 . 0
1
g 0
E
E
= 0.21 cm
Dopunski ekscentricitet
Kako je 75, (oblast umerene vitkosti), mogue je koristiti metod dopunske ekscentrinosti za
uvoenje u proraun efekata teorije II reda. Zavisno od odnosa e
1
/d, dopunski ekscentricitet e
d
se
odreuje iz jednog od sledeih izraza:
(a) 3 . 0
d
e
0
1
< :
d
e
1 . 0
100
25
d e
1
d
+

(b) 5 . 2
d
e
3 . 0
1
< :
160
25
d e
d

0
(c) 5 . 3
d
e
5 . 2
1
< :
,
_

d
e
5 . 3
160
25
d e
1
d

160
25 4 . 55
25 e 302 . 0
d
e
d
1

= 4.75 cm
PRIMERI ZA VEBE
Ukupan raunski ekcentricitet
e
2
= e
1
+ e
0
+ e
+ e
d
= 7.55 + 2.0 + 0.21 + 4.75 = 14.51 cm
Za pretpostavljeno
a1
0, koeficijenti sigurnosti imaju maksimalne vrednosti, pa sledi:
N
u
= 1.9280 + 2.1250 = 1057 kN
05 . 2 25 30
1057
n
u

= 0.687
M
u
= N
u
e
2
= 105714.5110
-2
= 153.4 kNm
05 . 2 25 30
10 4 . 153
m
2
2
u

= 0.399
Sa dijagrama interakcije 2.4.13 (BAB II, str. 138) - simetrino armiran presek, rebrasta armatura,
a
1
/d = 4.5/25 = 0.18 0.20 oitava se:
1
0.53 ; 1.0 <
a1
< 1.5 (
a1
1.20). Ukoliko se iz-
vri korekcija koeficijenata sigurnosti, sledi:
( )
2 . 1
0 . 0 0 . 3
6 . 1 9 . 1
9 . 1
G , u

= 1.78 ;
( )
2 . 1
0 . 0 0 . 3
8 . 1 1 . 2
1 . 2
P , u

= 1.98
N
u
= 1.78280 + 1.98250 = 993.4 kN
05 . 2 25 30
4 . 993
n
u

= 0.646
M
u
= N
u
e
2
= 993.414.5110
-2
= 144.1 kNm
05 . 2 25 30
10 1 . 144
m
2
2
u

= 0.375
1
0.475 ; 1.0 <
a1
< 1.5 (
a1
1.25). Nije potrebna dalja korek-
cija koeficijenata sigurnosti, pa sledi:
A
a1
= 0.47530252.05 / 40 = 18.26 cm
2
= A
a2
b
/
a1
= 3.5/1.27, A
a1
= A
a2
= 18.13 cm
2

usvojeno: 4R25 (t19.63 cm
2
)
Usvojeni popreni preseci prikazani su na donjoj skici.

PRIMERI ZA VEBE
DIMENZIONISANJE ZATEGE - GRANINO STANJE PRSLINA
Dimenzionisati centrino zategnut tap optereen silama Z
g
= 200 kN i Z
p
= 250 kN, pravougaonog
preseka, tako da karakteristina irina prslina bude max. 0.15 mm. MB 30, RA 400/500.
Zbog velikog broja nepoznatih veliina, presek se ne moe direktno dimenzionisati tako da se
zadovolji postavljeni uslov graninog stanja prslina. Stoga se presek najpre dimenzionie po teoriji
granine nosivosti i usvoje oblik, dimenzije poprenog preseka i raspored armature. Za tako usvojen
popreni presek se odredi karakteristina irina prslina i uporedi sa zahtevanom vrednou. Ukoliko
uslov zadatka nije zadovoljen, vri se korekcija jednog ili vie parametara koji e najefikasnije
dovesti do zadovoljenja postavljenog kriterijuma.
DIMENZIONISANJE
Z
u
= 1.6Z
g
+ 1.8Z
p
= 1.6200 + 1.8250 = 770 kN
RA 400/500
v
= 40 kN/cm
2

40
770 Z
A
v
u
. potr , a

= 19.25 cm
2

2
)
Usvojeni popreni presek je pravougaoni, dimenzija:
b 2(a
0
+
u
) + m + (m-1)5.0
b 2(2.5+0.8) + 32.2 + 25.0 = 23.2 cm
d 2(a
0
+
u
) + n + (n-1)3.0
d 2(2.5+0.8) + 22.2 + 13.0 = 14.0 cm
usvojeno: b/d = 25/15 cm
PRORAUN KARAKTERISTINE IRINE PRSLINA
Z = Z
g
+ Z
p
= 200 + 250 = 450 kN
Proraun sile pri kojoj nastaje prslina
MB 30 f
bz
= 0.7f
bzm
= 0.72.4 = 1.68 MPa = 0.168 kN/cm
2
(lan 51. BAB 87)

E
b
= 31.5 GPa (lan 52. BAB 87)
5 . 31
210
E
E
n
b
a
= 6.67
A
i
= A
b
+ nA
a
= 2515 + 6.6722.81 = 527.05 cm
2

Z
r
= f
bz
A
i
= 0.168527.05 = 88.5 kN < Z = 450 kN presek sa prslinom
Proraun srednjeg rastojanja prslina
Geometrijske veliine relevantne za proraun prslina prikazane su na skici.
a
0
= a
1
- /2 = 4.5 - 2.2/2 = 3.4 cm
= 22 mm = 2.2 cm ; k
1
= 0.4 (RA 400/500)
e
= 8.0 cm ; k
2
= 0.25 (isto zatezanje)
PRIMERI ZA VEBE
A
bz,ef.
= A
b
= bd = 2515 = 375 cm
2

375
22.81
A
A
ef. bz,
a
ef. z,
= 0.0608 = 6.08%
2 ps
10 08 . 6
2.2
25 . 0 4 . 0
10
0 . 8
4 . 3 2 l
,
_
+ = 12.0 cm
Odreivanje napona u zategnutoj armaturi
81 . 22
450
A
Z
. a
a
= 19.73 kN/cm
2

3
. a
a
a
10 0 . 21
73 . 19
E
= 0.940
Proraun karakteristine irine prslina
ps a a pk
l 7 . 1 a
'
,
_
,
_

4 . 0
0 . 1
Z
Z
1 1
2
r
2 1
2
II
1 a
r , 1 a
2 1 a

2
a
2
1
450
5 . 88
0 . 1 0 . 1 1
) 0 t ( 0 . 1
) 500 / 400 RA ( 0 . 1
,
_

= 0.961
a
pk
= 1.7 0.961 0.94010
-3
12.0 = 18.010
-3
cm = 0.18 mm > a
pk,dop.
= 0.15 mm
Uslov zadatka nije zadovoljen. U cilju optimalnog izbora parametra koji treba promeniti kako bi
zahtevani kriterijum bio zadovoljen, sprovodi se kratka analiza.
irina prslina direktno zavisi od:
- srednjeg rastojanja prslina
- napona u zategnutoj armaturi
Veliina koeficijenta
a
, kojim se u proraun uvodi sadejstvo zategnutog betona izmeu prslina, je
praktino irelevantna, jer je njegova vrednost veoma bliska jedinici.
Pored debljine zatitnog sloja a
0
, koju moemo smatrati konstantnom, na veliinu srednjeg
rastojanja prslina utiu sledei parametri:
- rastojanje profila e

- prenik upotrebljene armature
- usvojene dimenzije preseka (b,d) - preko koeficijenta armiranja
z,ef.

Realno je pretpostaviti da je veliina e
minimizirana, ali tako da obezbedi pravilno ugraivanje

betona, te se i ona moe smatrati konstantnom. Preostale veliine su u tesnoj vezi: usvajanjem
velikog broja tankih profila, smanjuje se uz nuno poveanje dimenzija preseka, odnosno
smanjenje koeficijenta
z,ef.
; nasuprot tome, usvajanjem malog broja debelih profila, raste uz
smanjenje
z,ef.
; nijedan od ekstrema nije dobar. To praktino znai da treba izbegavati upotrebu
najtanjih i najdebljih profila, odnosno teiti usvajanju 6 - 12 profila armature. U takvom sluaju,
iskustvo pokazuje da se srednje rastojanje prslina, za uobiajenue debljine zatitnog sloja i raspored
armature, kree u relativno uskim granicama (kako za savijanje, tako i za zatezanje):
GA 240/360: l
ps
= 12 15 cm
RA 400/500: l
ps
= 10 12 cm
PRIMERI ZA VEBE
Preostali parametar koji utie na irinu prslina je napon u zategnutoj armaturi, kao direktna funkcija
koliine armature u preseku. Za sluaj da usvojena povrina armature malo odstupa od raunski
potrebne, mogu se oekivati sledee vrednosti napona u armaturi:
GA 240/360:
a
= 120 140 MPa
a
= 0.57 0.67
RA 400/500:
a
= 220 240 MPa
a
= 1.05 1.15
Na osnovu izloenog, moe se oekivati karakteristina irina prslina u sledeim granicama:
GA 240/360: l
ps
1.7 1.0 0.6710
-3
(12.015.0) = (0.140.17) mm
RA 400/500: l
ps
1.7 1.0 1.1510
-3
(10.012.0) = (0.190.23) mm
Dakle, ovo su vrednosti karakteristine irine prslina koje se mogu oekivati pri iskorienim
naponima u armaturi i relativno kompaktnim presecima, propisno oblikovanim u smislu obezbe-
enja dovoljnih zatitnih slojeva i istog rastojanja armature. Praktino, proizilazi da se eljena
irina prslina postie SMANJENJEM NAPONA U ZATEGNUTOJ ARMATURI i to u onom
procentu koliko je prekoraenje postavljenog kriterijuma.
KOREKCIJA PRESEKA I PONOVNI PRORAUN PRSLINA
U konkretnom sluaju, proraunom je dobijena vrednost a
pk
= 0.18 mm, to je 20% vee od traene
vrednosti. To praktino znai da je potrebno povrinu armature u preseku poveati za cca. 20%, uz
zadravanje to veeg broja ostalih parametara.
Zadravaju se oblik i dimenzije preseka, a menja samo prenik usvojene armature:
2
)
A
i
= A
b
+ nA
a
= 2515 + 6.6729.45 = 571.35 cm
2

Z
r
= f
bz
A
i
= 0.168571.35 = 96.0 kN < Z = 450 kN presek sa prslinom
a
0
= a
1
- /2 = 4.5 - 2.5/2 = 3.25 cm
= 25 mm = 2.5 cm ; k
1
= 0.4 (RA 400/500)
e
= 8.0 cm ; k
2
= 0.25 (isto zatezanje)
375
29.45
A
A
ef. bz,
a
ef. z,
= 0.0785 = 7.85%
2 ps
10 85 . 7
2.5
25 . 0 4 . 0
10
0 . 8
25 . 3 2 l
,
_
+ = 11.3 cm
45 . 29
450
A
Z
. a
a
= 15.28 kN/cm
2

3
. a
a
a
10 0 . 21
28 . 15
E
= 0.728
2
a
2
1
450
0 . 96
0 . 1 0 . 1 1
) 0 t ( 0 . 1
) 500 / 400 RA ( 0 . 1
,
_

= 0.955
a
pk
= 1.7 0.955 0.72810
-3
11.3 = 13.010
-3
cm = 0.13 mm < a
pk,dop.
= 0.15 mm
Konano usvojeni presek je isti kao onaj prikazan na skici, samo su ipke R25 umesto R22.

Proracun Betonske Grede

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Proracun Betonske Grede

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GRA\ EVINSKI FAKULTET U BEOGRADU pismeni ispit

ODSEK ZA KONSTRUKCIJE 29.09.1998.g.

- osovinsko rastojanje profila armature, ne vee od 15 ni od 30 cm

M = 200 kNm ; N = 280 + 25 = 305 kN

M = 200 kNm ; N = 280 - 25 = 255 kN

M = 200 kNm ; N = 280 + 825 + 25 = 1130 kN

M = 200 kNm ; N = 280 +825 - 25 = 1080 kN

= 2.6 (lan 59. Pra-

minimizirana, ali tako da obezbedi pravilno ugraivanje

You might also like