1 Instrumenti a) Instumenti za sije enje: skalpel, makaze, elektrohirirgija (elektroskalpel), kriohirurgija, laserska hirurgija, radiotalasna hirurgija b) Instrumenti za dr anje

i manipulisanje iglom (iglodr a i) c) instrumenti za manipulisanje tkivom 2 take i vrste hoda Ima vi e vrsta taka, ali osnovne su dve vrste: duge (potpazu ne) i kratke (podlakatne). take mogu biti od drveta ili metala. Amputirci bez noge koji isklju ivo koriste take e e se odlu uju za kratke take. Kod dugih taka je bitno da se na njih sasvim oslanja samo akama a ne pazuhom, u protivnom mo e do i do komplikacija.Va no je da gumica na takama nikad ne bude izlizana da ne bi do lo do klizanja take, to preti padovima i povredama. Amputirci treba uvek da imaju rezervne gumice za take i da ih redovno menjaju. 3 Mjerenje te ine povrede 4 Urgentno zbrinjavanje politraume Sve su e e udru ene povrede. Kod jednog povrije enog sre emo vi e preloma, povrede glave i povrede unutra njih organa istodobno. Kod takvih politraumatizovanih bolesnika dominira ok od prvog trenutka, udru en sa simptomatologijom svih povrije enih dijelova tijela. Pri pru anju pomo i pristupa se onom organu ili funkciji koji momentalno dominira i najvi e ugro ava povrije enog, vode i ra una o redosljedu neposrednih opasnosti po ivot. Od prvog momenta treba poduzeti intenzivnu borbu protiv oka, reanimaciju respiracije i cirkulacije, imobilizaciju i to hitniji transport 5 Materijali u ortotici i protetici Danas se u proizvodnji najvi e koriste plasti ni materijali (npr. polietilen, polipropilen, silikon, sinteti ke smole; u kompozitnim staklena i uglji na vlakna), i esto u kombinaciji s metalom ( elik, aluminij, titan). U primjeni su jo drvo niske specifi ne te ine, ko a, pluto, i tekstil. Noviji materijali kao to su npr. titan, uglji na vlakna i kevlar omogu avaju izradu veoma vrstih i po te ini puno lak ih pomagala. U sve je ve oj primjeni i silikon, posebice u izradi kozmeti kih proteza za ruku, te za izradu le i ta potkoljeni nih i natkoljeni nih proteza. Niskotemperaturni plasti ni materijali primjenjuju se izravnim oblikovanjem na dijelu tijela to je posebice zna ajno u primjeni privremenih proteza i ortoza, te u radnoj terapiji. 6 Formiranje bataljka kod amputacije 7 Asepsa, antisepsa i sterilizacija Antisepsa je postupak kod kojeg se hemijskim sredstvima uni tavaju svi oblici mikroorganizama, smanjuje njihov broj, spre ava rast i razmno avanje. Dakle postupak koji inimo u borbi protiv infekcije. Uveo ju je Lister 1867 (pranje ruku u 5% karbolnoj kiselini, stavljanje zavoja namo enih u nju na ranu, i prskanje operativnog polja istom). Antisepsa se provodi razli itim hemijskim sredstvima koja se dijele na antiseptike i dezinficijense. Asepsa je takav rad kod kojega je isklju ena mogu nost infekcije odnosno svedena na najmanju mogu u mjeru. Metodu asepti nog rada uveo je Bergmann 1890. 8 Povrede karlice (podjela, KS, lije enje) 9 Prelomi i i e enja lakatnog zgloba 10 tapovi tap s gumenon kapom na vakuum daje se kod bolnih stanja zglobova ili slabosti donjih ekstremiteta, da se olak a hod i poja a sigurnost. 11 Intraoperativni i postopreativni tok 12 Imobilizacija Osnovni zadatak imobilizacije je u initi nepokretnim prelomljeni ekstremitet, smanjiti time bolove povrije enog, smanjiti mogu nost krvarenja i iskrvarenja, te onemogu iti komplikacije do kojih mo e do i ukoliko se manipuli e prelomljenim dijelom kosti. Imobilizacijom se najuspje nije bori protiv oka. Prije svega potrebno je pripremiti sredtva za imobilizaciju, poslije toga se ekstremitet podi e ( moraju podizati dvojica, tako to svaki uhvati ispod onog zgloba koji je u susjedstvu mjesta preloma). Imobili u se uvijek dva susjedna zgloba, osim kod sko nog i ru nog zgloba. 13 Proteze gornjih extremiteta Proteze gornjih ekstremiteta delimo u tri velike grupe: kozmeti ke, mehani ke i myo proteze.

Mehani ke proteze su aktivne proteze. Za svoj rad koriste snagu patrljka ili ramenog pojasa Mioelektronske proteze ne koriste mi i nu snagu, ve elektri nu energiju baterije ugra ene u protezu. Kozmeti ke ili pasivne proteze imaju isklju ivo estetsku funkciju. Nekim korisnicima manje je va na funkcionalnost proteze od njenog dizajna, prirodnog izgleda i te ine. OttoBock kozmeti ke ruke sastoje se od unutra njeg dela i estetske rukavice. Oblik, boja i tekstura povr ine opona aju prirodni izgled ruke. Dostupna su 43 modela u 18 boja za mu karce, ene i decu. Penasti unutra nji deo osigurava lako u i udobnost no enja. SkinClean rukavice izra ene su od novijeg, izdr ljivijeg PVC materijala, lak eg za odr avanje. Kao i dosada, dostupne su za decu, mu karce i ene. Ipak, jedna novost posebno e obradovati poslednju grupu. Novi materijal omogu ava nano enje laka za nokte i njegovo normalno skidanje kada za elite promenu boje. 14 Principi (konzervativnog i operatinog ) lije enja preloma Neoperativno lije enje: Su tina je u tome da se radi zatvorena repozicija fragmenata nakon ega sljedi aplikacija sredstva za odr avanje postignute pozicije. Repozicija zatvorenu repoziciju je preporu ljivo izvr iti to je mogu e ranije jer otok ektremiteta ima tendenciju da se pove ava u toku prvih 6-12 sati i onda hematom i edem mekih tkiva ine tkiva neelasti nim. Vr i se tako to se proksimalni fragment stabilizuje manuelnom trakcijum a dikstalni fragment se onda dovodi u apoziciju i pravac sa proksimalnim fragmentom. Gipsana imobilizacija (ovdje opisati na in na koji gips otvrdne), zadatak gipsane imobilizacije je odr avanje fragmenata u odnosu u koji smo ih doveli repozicijom. Navesti tipove gipsa (visoka izma i sl.)Kontinuirana trakcija neki su prelomi nestabilni tako da odr avanje polo aja nije mogu e pomo u gipsa ili je gips nepodesan iz drugih razloga (infekcija i sl.), to predstavlja indikaciju za kontinuiranu trakciju. trakcija je jedan od na ina pomo u kojih savladavamo mehani ke faktore odogovorne za dislokaciju fragmenata kod preloma dugih kostiju (mi i ni tonus i zemljina te a). Kontinuirana trakcija djeluje na distalni fragment i aplicira se: 1. preko ko e 2. preko klinova koji prolaze kroz distalni dio ekstremiteta Vanjska fiksacija - metoda je u neku ruku kombinacija vanjske i unutra nje imobilizacije. Perkutano se kroz distalni i proksimalni dio kosti uvode klinovi i njihovim vanjskim spajanjem pomo u rama jednog ili vi e dobija se stabilizacija. Indikacije su prije svega te ki otvoreni prelomi sa velikim ranama i velikom tendencijom da se inficiraju (prije svega ratne rane i saobra ajne nesre e). Ona omogu ava istovremeno tretman preloma i o te enja mekih tkiva i omogu ava nesmetano previjanje, ko ne transplantane i sli no. Operativno lije enje: Podrazumjeva otvorenu repoziciju preloma i fiksacije pomo u razli itih sredstava za osteosintezu ( ice, arafi, plo e, klinovi). Ve smo rekli da se odluka o vanjskom i unutra njem tretmanu donosi na osnovu individualnog slu aja ali me u indikacije dolaze dislocirane intraartikularne povrede koji se ne mogu reponirati ili se ne mogu odr ati u reponiranom polo aju. Glavna prednost je precizna anatomska repozicija i stabilna unutra nja fiksacija uz omogu eno najranije mobiliziranje mi i a i zglobova dok je glavni nedostatak infekcija koja je i esta i opasna u ko tanoj hirurgiji. Rehabilitacija Je finalna terapijska mjera, cilj joj je ponovno uspostavljanje funkcije povre enog ekstremiteta. Zavisno od mogu nosti potrebno je po eti sa njom to prije. Od metoda najvi e se upotrebljava kineziterapija a osim nje tu su termoterapija, hidroterapija, elektroterapija ultrazvuk i masa a. 15 Definicija ortopedskih pomagala Ortopedska su pomagala sva tehni ka pomagala koja se primjenjuju u lije enju i rehabilitaciji bolesnika s ozljedama i bolestima lokomotornog sistema. Trajno se primjenjuju kod osoba s invalidno u za omogu avanje kretanja i samozbrinjavanja u svakodnevnim ivotnim aktivnostima, a privremeno naj e e tijekom lije enja. Veoma je zna ajno da se pomagala izrade od kvalitetnih materijala, da su male te ine i dobrog dizajna. Kvalitetna pomagala imaju mogu nost prilagodbe, jednostavna su za aplikaciju i estetski prihvatljiva. 16 Osnovne hirur ke procedure i tehnike 17 Sve o ortozama

Ortopedsko pomagalo koje vodi, podupire, rastere uje, stabilizira ili ispravlja postoje i dio tijela, te poma e ili kontrolira funkciju lokomotornog sustava. 18 Transfuzija krvi: indikacije, priprema, davanje, komplikacije i prevencija komplikacija Transfuzija krv je proces preno enja krvi ili krvnih produkata iz krvnog sustava jedne osobe u krvni sustav druge osobe. Transfuzija krvi mo e spasiti ivot u nekim situacijama, poput velikog gubitka krvi, ili ju se mo e koristiti radi nadokna ivanja izgubljene krvi tijekom kirur ke operacije. Transfuzija krvi mo e se koristiti kod lije enja te e anemije ili trombocitopenije uzrokovane krvnom bole u. Osobama koje pate od hemofilije ili anemije srpastih stanica potrebne su e e transfuzije krvi. Velika se pa nja pridodaje kri noj probi kako bi se osiguralo da primateljev imunolo ki sustav ne e napasti davateljevu krv. Uz svima poznate podjele na krvne grupe (A, B, AB i O) i Rh faktore (pozitivan ili negativan), poznato je kako i drugi manji antigeni crvenih krvnih stanica igraju ulogu u kompatibilnosti davateljeve i primateljeve krvi 19 Priprema hirur kog pacijenta Ve e hirur ke intervencije izla u bolesnika rizicima infekcije, oka i metaboli kih poreme aja. Odgovaraju a priprema bolesnika prije operacije olak ava vo enje bolesnika kroz postoperativni period.Operacija prouzrokuje izvestan psihi ki stres za pacijenta i njegovu porodicu. Iskren i optimisti ki kontakt sa bolesnikom umnogome mo e olak ati njegov odnos prema operativnom zahvatu i svim neprijatnostima koje ga o ekuju a koje mogu biti neizbje ne. Psihi ka podr ka i bli i kontakt hirurga i pacijenta u ovim uslovima su neophodni za uspjeh operativnog lije enja. I kada je situacija beznade na, ne treba da se tako prika e bolesniku, ne treba ga li iti izvesnog manjeg stepena optimizma, koji e mu olak ati neizbe an ishod. U uslovima hitne intervencije vrijeme za preoperativnu pripremu mo e biti ograni eno ali obi no je dovoljno da se izvr i najnu nija priprema. Kod elektivnih operacija priprema mora biti vrlo bri ljiva i s obzirom na to da ima dovoljno vremena, mnoge korekcije mogu biti izvr ene na vreme. U svakom slu aju, preoperativna priprema mora biti sveobuhvatna i na osnovu detaljne procene ukupnog stanja zdravlja. Ve ina bolesnika je uglavnom sposobna da podnese anesteziju i operativni zahvat bez ve ih ili manjih problema. 20 Podjela preloma Prelomi se dijele na otvorene i zatvorene zavisno od kontinuiteta ko e i sluzoko e iznad mjesta preloma. Ukoliko ko a nije o te ena govori se o zatvorenom prelomu, a ako je integritet ko e ili sluzoko e naru en tj. istovremeno postoji i rana, prelom se smatra otvorenim ili komplikovanim. Najve a opasnost komplikovanog preloma je infekcija prelomljene kosti. Patolo kim prelomom se naziva situacija kada je kost ve o te ena patolo kim procesom (tmor, osteomijelitis), pa i nakon male povrede dolazi do loma kosti na mjestu razvoja patolo kog procesa. 21 ta je amputacija i egzartikulacija Amputacija (lat. amputatio = odsjecanje) je kirur ki postupak kojim se uklanja neki dio tijela ili organa. Kod amputacije uklanjaju se meki dijelovi zajedno s kostima, a kad linija prelazi kroz jedan ili vi e zglobova postupak se zove egzartikulacija. 22 Pojam, definicija i historiski razvoj hirurgije Hirurgija je grana medicine koja koristi ru ne i instrumentalne operativne tehnike na pacijentima da bi istra ila i/ili tretirala patolo ka stanja kao to su bolesti ili ozljede, a u svrhu pobolj anja tjelesnih funkcija ili vanjskog izgleda. A grane hirurgiej su op a kirurgija,traumatologija,abdominalna kirurgija ,vaskularna kirurgija, orakalna kirurgija, kardijalna kirurgija , plasti na i rekonstruktivna kirurgija, endokrinolo ka kirurgija, dje ja kirurgija, neurokirurgija. 23 Cijeljenje preloma ( direktrno i indirektno) Konzervativno lije enje ima svoju vrijednost te za niz lomova predstavlja metodu izbora. U traumatologiji vrijedi pravilo da je svaki lom druga iji te zato promi ljamo o izboru odgovaraju e metode lije enja za svaki lom posebno. Raznovrsne metode lije enja loma te e jednom cilju a to je posti i to bolji krajnji funkcijski rezultat. Konzervativno lije enje temelji se na tri principa 3R koje je postavio Bohler. To su: 1) repozicija 2) imobilizacija (retencija), te 3) vje be (rehabilitacija) bolesnika.

Osteosinteza je operacijski zahvat kojim se izvodi spajanje i u vr ivanje fragmenata kosti nakon loma pomo u implantata od specijalne vrste elika ili legura (oslabljen titan) radi postizanja trajnog polo aja istih. Omogu uje cijeljenje prijeloma uspostavljanjem normalnih anatomskih odnosa te brzi povrat funkcije ozlije enog ekstremiteta. Osnovno na elo osteosinteze je da sile vlaka, kompresije, savijanja i stri enja pretvara u tla ne aksijalne sile na mjestu loma. Za osteosintezu koristimo implantate od metala koji su dovoljno vrsti i otporni na sile vlaka i tlaka te biokompatibilni s tkivima u organizmu. AO metoda operacijskoig lije enja loma utemeljena je 1958. godine u vicarskoj a i danas predstavlja op e prihva enu metodu lije enja ko tanih prijeloma osteosintezom. Indikacije za operacijsko lije enje su: 1) Lomovi dijafize dugih cjevastih kostiju, u kojih su repozicija te retencija ulomaka ote ane zbog djelovanja jakih sila suprotnih skupina muskulature, koje dovode do dislokacije lomnih ulomaka nakon repozicije i imobilizacije 2) Intraartikularni te djelomi no artikularnih lomovi u kojih je potrebita idealna anatomska repozicija zbog o uvanja funkcije zgloba (no ni zglob, koljeno, kondili tibije, zglob lakta, lomovi vrata bedrene kosti) 3) Ekstraartikularni - metafizarni lomovi (suprakondilarni lom femura i lom pertrohanterne regije, lom humerusa, lom radijusa) 4) Lomovi udru eni s o te enjem ivaca (primjer humerusa te n. radijalisa) 5) Lomovi udru eni s o te enjem krvnih ila (sportska povreda lakta) 6) Kosi, popre ni lomova, u kojih je kontaktna zona me u ulomcima mala 7) Lomovi sa slobodnim trokutastim ulomkom 8) Kompleksni lomovi 9) Otvoreni lomovi, te 10) Amputacije dijelova ekstremiteta Operacijsko lije enje loma mo e biti: 1) Hitno, kad postoji lezija krvne ile, ivca ili se radi o otvorenom lomu. Prelom vrata bedrene kosti u mla ih osoba zahtijeva hitno operacijsko lije enje zbog ugro ene cirkulacije glavice bedrene kosti. 2) neizbje no, gdje se bez osteosinteze zbog suprotnog djelovanja pojedinih mi i nih skupina ne mogu lomni ulomci zadr ati u anatomskom polo aju nakon repozicije, tese iz tog razloga ne mo e o ekivati dobro cijeljenje loma i kasnija funkcija ekstremiteta. 3) preporu ljivo kada se skra uje vrijeme cijeljenja loma, sprije ava se atrofija muskulature te izbjegavaju kontrakture zglobova ranim pokretom ekstremiteta nakon operacije 4) Operacijsko lije enje indicirano je u svih bolesnika s komplikacijama zatvorene ili otvorene metode lije enja loma. 24 Osnovi dijagnostike u ortopediji i fizikalnom pregledu, osnovni i dodatni dijagnosti ki postupci 25 Simptomatologija preloma Svaki prelom je pra en jakim bolom na mjestu povrede, a nekad i na itavom ekstremitetu. Na prelomljenom mjestu skelet gubi svoju stabilnost, bolesnik ne mo e upotrebljavati taj dio tijela, a dolazi i do vidljive deformacije ekstremiteta na mjestu prelomljene kosti. Na tom mjestu ekstremitet postaje gibljiv, a poku aj kretanja izaziva jake bolove. Ponekad se pri pokretanju mogu uti krepitacije prelomljenih fragmenata kosti. Tra enje tog simptoma treba izbjegavati jer se poku ajima pokretanja na mjestu preloma izazivaju dalja o te enja tkiva. 26 rehabilitacija sa osobe sa amputacijom Kada je operacija zavr ena, nakon jednog do etiri sata u zavisnosti od op eg stanja pacijent biva preba en u sobu gdje po inje oporavak. Nakon bu enja esto se osje amputirana noga kao da je jo ti uvijek tu Ovaj fenomen je poznat kao fantomski ud.. Zavoji oko bataljka se mijenjaju nakon 48 sati, dren se uklanja, a potom se rana svakodnevno previja dok ne po ne zarastati. Natkoljeni ne amputacije br e zarastaju zbog toga jer se rana nalazi na mjestu gdje su ve i krvni sudovi i ja a cirkulacija pa je zbog toga lak e zarastanje. Nakon 4-5 dana lijekovi portiv bolova se po inju uzimati

oralno. Nakon 7-10 dana ve ina pacijenata se otpu ta ku i, ukoliko ne postoji drugi razlog zbog kojeg bi trebali biti u bolnici. Rehabilitacija osobe s amputacijom je slo en postupak i zahtjeva dosta vremena, truda i upornosti sa obje strane. . Nakon to rana zaraste pacijent dobije elasti ni zavoj ili elasti no navlaku koja slu i da se smanji otok, olak a cirkulacija krvi i da se bataljak pravilno oblikuje kako bi bio spreman za protezu. Ova se navlaka skida nekoliko puta u toku dana da se uspostavi normalna cirkulacija. Bez obzira na gips ili zavoje vje be su neophodne da bi se sprije ile kontrakcije mi i a to kasnije mo e izazvati probleme kod proteze. 27 prelomi i i e enja koljenog zgloba I a enje patele - Patela ili iver je ovalna tetivna kost na prednjoj strani koljena. Daje koljenu njegov karakteristi an oblik. Pri i a enju, patela je pomaknuta u stranu (prema van). Koljeno je izobli eno, poluskvr eno i bolno. I a enje patele mo ete ispraviti sami. Spasilac treba rukama ispru iti poluskvr eno koljeno. Kad se koljeno ispru i, patela se sama vra a u prirodni polo aj, na sredinu prednje strane koljena. Ako se ne vrati sama, lagano je potisnite prstima (koljeno mora biti ispru eno). Bitno je zapamtiti da se koljeno opru a "pasivno", tj. vanjskom silom. Ozlije ena osoba ne mo e, niti treba poku avati ispru iti koljeno "aktivno", tj. snagom mi i a noge. 28 Hodalice Hodalice spadaju u skupinu pomagala za pobolj anje ili omogu avanje kretanja. Kod djece je osobito zna ajna procjena funcionalnog statusa za izbor adekvatnog pomagala, a tako er i prilagodba po magala i edukacija roditelja i djeteta za njegovu primjenu. esto kod djece s cerebralnom paralizom treba odrediti vrstu hodalice, primjerice: reciprok hodalicu, standardnu hodalicu sa ili bez to kova, s ko nicom ili bez nje, to je vrlo bitno za omogu avanje to bolje kinematike hoda. 29 Hirur ke infekcije i infekcije hirur ke rane Povr inska incizijska infekcija - javlja se unutar 30 dana od operacije, zahva a samo ko u i potko no tkivo na mjestu incizije i najmanje jedno od navedenog:1. purulentni iscjedak,2. mikroorganizam izoliran iz asepti no uzetog uzorka,3. najmanje jedan od sljede ih simptoma: - bol ili bolna osjetljivost, - otok,- crvenilo,- toplina. 4. dijagnozu povr inske infekcije koju je postavio kirurg ili nadle ni lije nik. Duboka incizijska infekcija - javlja se unutar 30 dana od operacije (do godine dana uz implantat), zahva a i duboko incidirano tkivo uz najmanje jedno od navedenog: 1. purulentni iscjedak iz dubine incizije (ali ne organa ili menuorganskog prostora) 2. dehiscijencija nastala spontano ili otvaranjem sutura, a bolesnik ima jedan od sljede ih simptoma: vru icu , lokaliziranu bol, crvenilo, toplinu. 3. apsces pri izravnoj inspekciji, reoperaciji ili prema radiolo kom/histolo kom nalazu4. dijagnozu duboke incizijske infekcije koju je postavio kirurg ili nadle ni lije nik Infekcija organa/menuorganskih prostora - javlja se unutar 30 dana od operacije (do godine dana uz implantat), zahva a organe ili menuorganske prostore koji su bili izlo eni operaciji (otvarani, manipulirani) uz najmanje jedno od navedenog: 1. purulentni iscjedak iz drena postavljenog u organ/prostor 2. mikroorganizam izoliran iz asepti no uzetog uzorka tkiva ili teku ine organa/prostora 3. apsces pri izravnoj inspekciji, reoperaciji ili prema radiolo kom/histolo kom nalazu 4. dijagnozu infekcije organa/menuorganskog prostora koju je postavio kirurg ili nadle ni lije nik 30 prelomi i i e enja ru nog zgloba Ru ni zglob obuhva a podru je od distalnog dijela radijusa i ulne do proksimalnog dijela metakarpalnih kostiju.Naj e i na in ozljedivanja ru nog zgloba je pad na dorzalno flektiranu aku (dorzifleksiona ozljeda). Kako su ligamenti s volarne strane tog zgloba vrlo jaki, prave distorzije istrgnu a ili rupture ligamenata - susre emo vrlo rijetko. Kod takvih dorzifleksionih ozljeda naj e e je rije o ozljedama mno tva tetiva koje prolaze tim podru jem, ozljedama kostiju karpusa ili o ozljedama hrskavice artikulacione plohe radijusaTakve se ozljede lije e kao i ozljede ostalih zglobova: stavljanje hladnih obloga, primjena sredstava za smanjenje otoka, ograni enje ili potpuna zabrana gibanja i optere enja tog zgloba, a kod ja e izra enih simptoma primjena kompresivnog zavoja ili sadrene longete u fiziolo kom polo aju kroz 7-10 dana. Sna ne dorzifleksione ozljede ru nog zbloba uz ozljede ligamenata mogu biti uzrok i a enju jedne ili vi e kostiju karpalnog reda ili ak kompletne radiokarpalne luksacije, gdje su sve karpalne kosti u odnosu na zglobnu plohu radijusa i a ene, to je rijetka ozljeda

31 povrede kralje nice i njihovo lije enje 32 ortoze za ki meni stub Ortoze se nazivaju prema dijelu ki me na koji se primjenjuju i ozna avaju skra enicom (npr. torakolumbosakralne - TLSO, lumbosakralne - LSO ). U lije enju skolioza se upotrebljavaju trivalvularne i polivalvularne rigidne ortoze (naj e e plastika sama, ili u kombinaciji s metalom) i izra uju se prema gipsanom odljevu. Indikacijsko podru je za primjenu ortoza su krivine 30-45 po Cobbu. Kod lumbalne skolioze, ovisno o dobi, progresivnosti krivine i ko tanoj zrelosti, ta se granica mo e spustiti na 20 stepeni. Pretpostavka uspje nosti ortotskog lije enja je pravilna indikacija za primjenu ortoze i no enje ortoze do zavr etka rasta. Op enito se mo e re i da se njima posti e rezultat u kontroli progresije krivine, a manje u njenoj korekciji. U inak ortoza u lije enju kifoza puno je uspje niji, a naj e e primjenjuje ortoza po Gschwendu (TLSO). 33 prelomi i i e enja ramenog pojasa 34 ortopedske cipele Ortopedske cipele i ulo ci su ortopedska pomagala koja se primjenjuju kod bolesnog, ozlje enog i deformiranog stopala u svrhu pobolj anja funkcije, ili prevencije daljnje deformacije. Ta pomagala omogu avaju kretanje, pobolj avaju kinematiku hoda, te tite stopalo kod ve ih optere enja. Ortopedski ulo ci primjenjuju se i kod zdravog stopala, primjerice, u sporta a u svrhu svladavanja velikih naprezanja. Ortopedske cipele se kod djece primjenjuju za korekciju skra enja uda ve eg od 1,5 cm, za deformacije stopala nakon ozlijeda, prijeloma i reumatoidnog artritisa, kod priro enih deformacija, primjerice, pes equinovarusa, kod pareza donjih udova i parcijalnih amputacija stopala. Ortopedska cipela je kod djece esto sastavni dio ortoze. 35 prelomi i i e enja kuka 36 invalidska kolica Invalidska se kolica primjenjuju djeci kod koje drugim pomagalom nije mogu e posti i kretanje ili je ono vrlo ograni eno na kratke staze po ku i. U primjeni su invalidska kolica koje dijete mo e samo pokretati ili kolica koje vozi druga osoba. Kod djece, naj e e s distrofijom i cerebralnom paralizom, koja se ne mogu slu iti obi nim kolicima, mogu se primjeniti elektromotorna. Za njihovu primjenu propisi nala u prethodno testiranje od klini kog psihologa i elektrofiziolo ko ispitivanje, a za sva kolica ordinacijski test sa svim potrebnim mjerama ( irina i dubina sjedi ta, visina le nog naslona, abdukcioni klin, oslonac za glavu, prilagodljivi podno nici i sli no). Danas su invalidska kolica individualno prilago eno pomagalo i njihova je primjena vrlo zahtjevna i podrazumijeva veliko znanje s toga podru ja. Stoga je nu an interdisciplinarni i timski rad u indikaciji, izboru i propisivanju invalidskih kolica, a nakon aplikacije obvezno je njihovo testiranje i ocjena funkcionalnosti. Kod djece s velikim deformacijama u sjedenju, kod koje nije mogu a prilagodba "standardnih" kolica, potrebno je izraditi koljku kolica po odljevu trupa ili CAD/CAM tehnologijom. 37 anamneza i fizikalni pregled hirur kog bolesnika 38 komplikacije preloma Prelomi naro ito dugih kostiju, kao to je femur, ili prelomi vi e kostiju, dovode do razvoja oka sa svim njegovim karakteristikama. Ukoliko od zatvorenog preloma nastane otvoreni. Otvoreni prelom zbog primarne infekcije rane daje mogu nost za nastanak osteomijelitisa na mjestu preloma. O tar iver kosti kod lak eg manipulisanja mo e o tetitiu krvni sud ili nerv. I jedno i drugo ima dalekose ne posljedice bilo u obliku krvarenja ili ispada funkcije nerava. 39 definicija ortopedski pomagala 40 operativni rizik i njegov zna aj 41 elektronska pomagala 42 prelomi i i e enja sko nog zgloba I a enje sko nog zgloba nastaje kada se pokidaju svi ligamenti sko nog zgloba. Luksacija talusa (gle anj, sko na kost) mo e biti izolovana, ili udru ena sa prelomom. Izolovane luksacije talusa su uvek prednje ili zadnje, jer su unutra nje i spoljne udru ene sa maleolarnim prelomima. Prednja luksacija talusa nastaje delovanjem sile koja vr i pomeranje tibije put nazad pri fiksiranom stopalu. Zadnja luksacija je e a i nastaje jakim delovanjem sile na zadnju stranu tibije.

Klini ki, stopalo je u blagoj dorzifleksiji, kao da je prednji deo produ en. Pokreti su ograni eni i veoma bolni. Talus prominira put napred i komprimuje arteriju dorsalis pedis. Kod zadnje luksacije stopalo je u plantarnoj fleksiji i izgleda skra eno. Lije enje podrazumeva hitnu repoziciju posle koje se postavlja gipsana imobilizacija. Ukoliko zatvorena repozicija nije dala rezultate, interveni e se operativno i vr i se repozicija. 43 formiranje bataljka kod amputacije 44 mjesto i uloga hirurga 45 povrede mi i a, tetiva, ligamenata i meniskusa 46 ta je protetika Proteze su ortopedska pomagala koja funkcionalno i estetski nadomje taju izgubljeni ekstremitet, ili njegov dio. Stoga trebaju biti funkcionalne, udobne, sigurne, lagane i estetski prihvatljive. Sastavni dijelovi proteze donjeg uda su le i te, stopalo, zglobna jedinica koljena i kuka, te kod skeletnih proteza kozmeti ki dio. Le i te proteze se izra uje uvijek individualno po gipsanom odljevu bataljka, a ostali dijelovi su moduli (serijski izra eni dijelovi). Danas se primjenjuju proteze sa potpunim kontaktom bataljka u le i tu, jer su pokazale niz prednosti u odnosu na prija nju proteti ku opskrbu. Za svaku razinu amputacije postoje odre ene vrste proteza. Razlikuju se egzoskeletni i endoskeletni tip proteze. Kod egzoskeletne je nosivi dio vrsta vanjska ovojnica i cijela je proteza oblikovana kao zdravi ud. Kod endoskeletnog tipa proteza se sastoji od modulskih dijelova, a nosivi dio je cijev na koju se vezivnim elementima spoje stopalna i zglobna jedinica koljena i/ili kuka. 47 preoperativna priprema Preoperativna priprema se sastoji iz tri dijela : a) Psihi ka priprema: minimizirati strah b) Dijagnosti ko- medikamentozna: ispitati sve organe koji e podnijeti teret operacije. U posebnu vrstu pripreme spada medikacija nekih lijekova koji e olak ati operativni pristup i sprije iti postoperativne komplikacije. c) Neposredna: zapo inje 24 sata prije operacije 48 principi zbrinjavanj povrije enih u politraumi Kod politraume, vrlo je va no, pridr avati se redoslijeda postupaka. 1.Izbaviti unesre enog sa mjesta nesre e uz mjere sopstvene sigurnosti. 2.Postaviti unesre enog u odgovaraju i polo aj. Ako je pri svijesti postavitiga le ima na ravnu podlogu - najbolje na dasku, nosila ili drugi priru niimprovizovani predmet. Ako je bez svijesti, postaviti ga na trbuh ili nastranu sa glavom zaba enom unazad i u stranu. 3.Provjeriti disanje i puls. 4.Obezbijediti prohodnost di nih puteva. 5.Odrediti prioritete u pru anju prve pomo i, a to su: -zaustavljanje ve ih krvarenja, -uspostavljanje disanja i rada srca, -odr avanje disanja i rada srca vje ta kim na inom, -ostali postupci: zbrinjavanje rana, imobilizacija, borba protiv oka,priprema, transporta i transport uz kontinuirano pru anje zdravstvenepomo i. 49 ravna stopala Imate ravna stopala kada je luk na unutra njosti va eg stopala izravnat, tako omogu avaju i cijelom stopalu da dodiruje pod kada stojite uspravno. Uobi ajeno i obi no bezbolno stanje, ravna stopala mogu nastupiti kad se lukovi ne razviju u djetinjstvu. U drugim slu ajevima, ravna stopala mogu biti uzrokovana ozljedom ili jednostavnim nosi i deri" stresovima koji nastupaju zbog godina. Ravna stopala ponekad mogu uzrokovati probleme u gle njevima i koljenima, zato jer stanje mo e prisiliti gle njeve da se okrenu prema unutra, a to izbacuje iz ravnote e va e poravnanje nogu. Ako ne osje ate bol, lije enje obi no nije potrebno za ravna stopala. 50 postoperativne komplikacije Povra anje, bol, povi ena temperatura, zastoj crijevne peristatike, zastoj mokrenja, zastoj sekreta u plu ima, tromboflebitis, upala mokra nog mjehura, upala plu a i infekcija rane.

51 lije enje dijafiznih preloma kosti Karakteristika je da su pra eni opse nim o te enjem mekih tkiva, velikim hematomima i velikim gubitkom krvi (prosje no litar do litar i po) to ini pojavu oka estom. Mo e imati sve obilike preloma dijafize duge kosti (transverzalni, impaktirani, zelena grana i sli na sranja). Neoperativno podrazumjeva upotrebu trakcije koja se danas obi no koristi kao preoperativna metoda. Gipsana imobilizacija nevalja jer ne mo e da odr i repoziciju. Operativno je intramedularna fiksacija, plo im ili vanjskim fiksatorom. Sporeno zarastanje, pseudoartroza, lo e srastanje (varus pozicija), tromboembolija itd. Prelomi donjeg dijela butne kosti Djelovanje jake sile kod mla ih ili slabije sile na osteoporoti nom tlu. Kartica 12. A. Hirur ke inf.vrste i pravilna obrada b. Vrste intervncija i operacija u neurohorurgiji i priprema za njih c. Komplikacije ope enih,prepoznavanje i prevencija Odg.A Hirur kom infekcijom nazivaju se infekcije rane,mjesta operacije ili infektivni procesi koji se mogu hirur kim postupcima tretirati. Hirur ka infekcija se mo e svrstati u tri grupe: infekcije koje postoje i koje se mogu hirur ki tretirati: apscesi, apendicitis, empijem u ne kese, inficirane traumatske rane; infekcija kao komplikacija oboljenja koja je postojala i prije operacije, a koje se mogu hirur ki tretirati. infekcija kao komplikacija u postoperativnom periodu (infekcija rane, supfrenini apsces, peritonitis,empijem pleure). Zatim imamo aerobne i anaerobne inf. Aeroben su : apsces, flegmona, furunkul(furunculus) Karabunkul (karabunkulus) Panaricij Anaerobne su : Gasna gangrena,Tetanus, imamo i specif. To su Antrax. Obrada rane:lijecenje lokalnih inf.temelji se na hirurskim intervencijama posebno kod onih upalnih formih kod kojih se nakupila gnojna kolekcija(apsces)prave se urezi kako bi se omogucilo isticanje gnoja napolje, potrebno je i u gnojnu supljinu plasirati i gumeni dren kroz koji ce se gnoj drenirati napolje,dren se vadi kada prestane isticanje gnoja iz upalne supljine.antibiotice se daju o nalazu antibiograma. B. neurohirurgija se bavi oboljenjima ,povredama i uro enim anomalija cns-a i pns-a. postoji dosta vrsta oboljenja ili povreda kojima se bavi neurohirurgija i koja u odre enim slucajevima zahtijeva hitan hirurski tretman, a to su :Kranicerebralne povrede ,zatvorene povrede glave npr.razne frakture kostiju glave posebna vrsta preloma je tzv.impresivni prelom (fractura cranii impressiva) kod koje dolazi do pritiskanja mase mozga ulomcima kostiju.zatim razne povrede mozga koje mogu biti otvorene i zatvorene..npr.potre mozga-commotio cerebri- , nagnjecenje mozga-contusio cerebri-, mozdana krvarenja npr. Epiduralni hematom(izliv krvi izme u unutrasnje stjenke kosti i vanjskog lista dure mater.) Subduralni hematom nagomilavanje krvi izme u tvrde mozdanice i arahnoideje. Subduralni hematom izme u arahnoideje i pije mater. Intracerebralno krvarenje, hidrochephalus. Tumori mozga,razna oboljenja i povrede kicmenog stuba.sto se tice pripreme za hirurske intervencije u naurohirurgije prije toga je potrebno uraditi odre ene pretrage npr.Rtg cerebralna angiografija,elektroencefalografija,ct ,mri .treba obratit paznju na psih.mir pacijena C. najvece opasnost kod opekotina predstavlja nastanak inf. Jer je kontinuitet najveceg ljudskog organa narusen i otvara se mogucnost nastanka inf. zatim dolazi do velikog gubitka elektolita

bjelancevina pa treba to sve i nadoknaditi odre enom terapiom infuzije analgetici nadoknada tecnosti kako kvantitativno tako i kvalitativno . KARTICA:7 A. Sterilizacija suhim zrakom B. Anestezija def.vrstei njihove tehnike C. Opca simptomatologija kod bolesti i povrede extremiteta. A. sterilizacija je osnovin metod ASEPSE kojim se postize potpuno uklanjanje svih mikroorganizama. Suhi sterilizator je ure aj u kome se steril.vrsi vrelim zrakom u kome se odre eno vrijeme i predmeti izlazu odre enoj temp. Najcesce se upotrebljava temp.od 180 stepeni u trajanju od 60-90min ako zelimo vrijeme skratiti povecavamo temp.na 200stepeni ovaj vid sterilizacije pogodan je za metalne instrumente,plasticni i gumeni se ne mogu sterilisati .nakon sterlizacije instrumenti ostaju najmanje 2h dok se ne ohlade. B. anestezija je namjerno izazvana neosjetljivost koju ljekar postize unosenjem anestetikau tjelo.ona moze biti opca :uzrokuje gubitak svijesti,bola i misicnu relaksaciju . lokalna postize se mjestimcno regionalno odsustvo bola uz ocuvanu svijest. Postoje inhalacioni anestetici ,IV. Anestetici ,rektalni misicni relaksansi. C. treba prvo naglasiti da se povrede extreiteta odnsno kostanog sistema dijele na otvorene i zatvorene prelome..opsti simptomi zatvorenih preloma ili povreda su : otok , hematom , bol ,na mjestu povrede/preloma deformisanost-iskrivljenost slomljenog uda,krepitacija kao zvucni fenomen skripanja na mjestu preloma,patoloska pokretljivost na mjestu preloma( lazni zglob) ispad funkcije (functio laesa)extremiteta. KARTICA br 8 A. Sterilizacija gumenih stvari ili stvari koje ce visoka tem.unistiti B. komplikacije operisanih sa narocitim osvrton na tromboze i embolije,njihovo prepoznavanje i prevencija C. Vrste intervencija u urologiji,priprema za njih vrsta operacije i prepoznavanje komplikacija. A. Koristimo se metodama suhe hemijske sterilizacije-plinske sterilizacije provodi se antisepticima u plinovitom stanju npr.etilen-oxid ili formalin na ovaj nacin se sterilisu opticki instrumenti,endoskopi,razliciti kateteri i sonde. Zatim imamo metode formalinskim parama u trajanju od 48h . sterilizacija gama zrakama kobalta 60 .. (plasticni instrumenti materijali za sivenje pojedine tecnosti B. Traume ko tano zglobnog sistema komplikovane tromboembolijama direktno ugro avaju ivot pacijenta.Vrijeme ispoljavanja ovakvih komplikacija je naj e e 8.-21.dan od povrede odnosno operacije .simptomi tromboze: Podru je to ga "poslu uje" vena (obi no list ili bedro) otekne i boli zato to je poreme en normalan optok krvi, pa se tlak u venama i kapilarama pove ava. Od toga u nozi nastaju edemi (jastu asti otoci koji ostaju udubljeni ako ih pritisnete). Ako se tromboza ne pojavi u nozi, mo da ne e biti ni simptoma, sve dok se komadi i ugru ka ne odvoje i ne u u u optok krvi gdje stvaraju emboliju . prevencija tromboze je smanjiti tjelesnu tezinu,dosta se kretati i prestati pustit,za pacijente u postelji: mi ete no nim prstima i okre ete noge u gle njevima da

poja ate cirkulaciju krvi. Noge nepokretnih osoba se podi u mehani kim putem i stavljaju u plasti ne vre ice koje se naizmjence pune zrakom i prazne. Takvo pumpanje odr ava optok krvi Terapija plu ne embolije je suportivna; analgetska sredstva protiv pleuralne boli, sedativi za smirenje, terapija kisikom u slu aju smanjene oksigenacije tkiva. U slu ajevima plu ne hipertenzije i akutnog plu nog srca poma u lijekovi koji djeluju na irenje plu nih krvnih ila i kardiotonici za srce (npr. Izoproter enol). C. ??????? KARTICA BR 9 A. Sterilizacija zraka u operacionim dvoranama i previjalistima. B. Vrste lokalnih anestetika hem.sastav i nacin djelovanja. C. Vrste intervencija u grudnoj hirurgiji priprema za njih ,vrste operacija,prepoznavanje komplikacija. A. Sterilzacija zraka se vrsi ultravioletnim zrakama,primjenjuju se za dezinf.zraka u op Sali,prvo se vrsi uobicajena dezinf.zidova operacione sale zatim se pale kvarc-lampe koje isijavaju ultraljubicaste zrake,u trajanju od 6h a najbolje 12h B. Lokalni anestetici koji se najcesce primjenjuju su : xilokain , nuprekain i tetrakain, za ublazavanje bola koriste se u vidu mast .djeuju lokalno pri cemu je svijest bolesnika ocuvana. C. Povrede grudnog kosa mogu biti otvorene ili zatvorene zatvorene su : potres GK . nagnjecenje ,pritisak na grudni kos, zatim prelom rebara ,grudne kosti cesta povreda je pneumothorax ,povrede pluca i disnih organa tbc, apscesi itd.od hirurskih zahvata imamo : punkciju i drenazu GK.,i razne operacije u svrhu rijesavanja patoliskih stanja organa grudnog kosa.

KARTICA BR:4 A: uslovi da neko hem.sredstvo bude dezinficijens. B: prepoznavanje komplikacija u digestivnoj hirurgiji i njihivo zbrinjavanje. C : njega bolesnika sa smrzotinama ,komplikacije i prevencija. A. Uslovi da hem.sredstvo bude dezinficijens jeste da usporavaju rast i razvoj klica sto nazivamo bakteriostatskim ucinkom i potpunim unistenjem zaraznih klica sto nazivamo baktericidnim ucinkom ili dezinfekciom.dobar antiseptik je onak koji maximalno smanji br.zaraznih klica na mjestu njegove primjene,a da pri tome ima minimalan ili nikakv ucinak na zivo tkivo ljudskog organizma B. ?? C. Smrzotine su lokalna ostecenja tkiva koja se najcesce javljaju na okrajinama: usne skoljke ,nos,stopala,sake,spolni ud..kao i kod opekotina tako i kod kongelacija na osnovu stepena zahvacenosti dijelimo na tri stepena:1.Congelatio erythematosa,2.Congelatio bullosa,3.Congelatio gangrenosa,patoloske pojave su veoma nalik na one kod opekotina. Njega bolesnika kod smrzavanja citavog organizma su :povrije enog smjestiti u toplu prostoriju zagrijavati u kupki na 35 a kasnije na 40

stepeni u okviru definitivnog hirurskog tretmana postupak je isti kao i kod opekotina,mogu se lijeciti zatvorenom metodom zavojem te metodom izlaganja zraku po potrebi se devitalizirani i nekroticni dijelovi odstranjuju nekrektomiraju,duboke smrzotine cesto zahtijevaju radikalnu amputaciju citavih okrajinai ili pak plasticno hirursko pokrivanje slobodnim koznim transplantatima.prevencija je podrazumijeva sve potrebne mjere da do njih ne do e.

KARTICA BR: 6 A. Hirursko pranje kao osnova asepse u hirurgiji B. vrste procedura u kardijalnoj i vaskularnoj hirurgiji i priprema za njih C vrste intervencija i operacija u neurohirurgiji i prpireme za njih A. 1. Skinuti sav nakit sa ruku. Ruke moraju biti negovane, nokti kratko potse eni(najdu e do 1 mm.) i bez laka, ko a negovana, bez ranica i mikropovreda 2. Staviti polivinilsku kecelju. Najpre se uradi higijensko pranje ruku sapunom. Ruke se peru pod mlazom mlake teku e vode. Ruke su blago podignute i savijene u laktovima kako bi se voda slivala od vrhova prstiju prema laktovima. Najsigurniji na in pranja ruku je pomo u etke. Postupak je slede i: 1. Higijensko pranje ruku sapunom 2. Uzima se sterilna etka iz tegle ( pomo na instrumentarka je dodaje sterilnim instrumentom), ili iz specijalnog dr a a za etke 3. Ruke se peru etkom od prstiju do lakata , etka je natopljena dezinfekcionim sredstvom, u trajanju od 10 min. i etka se baca. 4. Pod mlazom teku e vode ruke se ispiraju od vrhova prstiju prema laktovima 5. Uzima se druga etka i pere se aka i tre ina podlaktice 5 min. 6. Ponavlja se postupak ispiranjaPosebno obratiti pa nju na nokte, prste i prostor izme u prstiju, dlanove i gornji deo ake.Ukoliko se u toku hirur kog pranja ruku dotakne bilo ta postupak se ponavlja od samog po etka.Oprane ruke bri u se sterilnom gazom ili kompresom od prstiju prema laktu specijalnim postupkom: 1. Najpre se obri e jedna ruka 2. Kompresa ili gaza se savije na pola tako da kori ena strana bude sa unutra nje strane, a onda se bri e druga ruka.Obrisane ruke zadr e polo aj uzdignutih ruku do obla enja hirur kog mantila. B. Najvaznija hirurska oboljenja srca i velikih krvnih sudova su razlicite priro ene kongenitalne anomalije srca i krvnih sudova , ali i stecene- akvirirane malformacije koje zahtijevaju hirurski tretman.

C. Odgovoreno na kartici broj 12 KARTICA BROJ :5 A:definicija pojam asepse i antisepse,sterilizacija ,hem.dezinfekcija,fizicka dezinfekcija,uslovi bez kojih se ne moze u bolnickim uvjetima. B. struktura zbrinjavanja u ratnim uslovima i kod prirodnih velikih kataklizmi A. def. ANTISEPSE: metoda koja ima za cilj da mikroorganizme svede na najmanji moguci minimum .. Def.ASEPSE: metoda koja ima za cilj unistavanje svih patogenih i apatogenih mikroorganizama i njihovih spora,asepsa se postize STERILIZACIJOM!! Hem.dezinfekcija: oksidativna sredstava Vodikov peroxid( H2 O2 ) , Kalijev permaganat (KMnO 4)

Spojevi joda=jodna tinktura, Lugolov rastvor, Jodoform (CHJ3). Fizicka dezinfekcija:podrazumjeva mehanicko ciscenje potrebnih povrsina vodom pa dez.sredstvima. B. zbrinjavanje u ratnim uslovima :vrsi se trijaza povrije eni 1.tezina i vrsta povrede.2.hitnost pruzanja pomoci.3.nacin i brzina evakuacije. Na bazi toga odre uju se tri reda hitnosti :1. Red hitnosti (RH) gdje spadaju ranjenici kojima je potrebna neodlozna hirurska pomoc, 2.RH. ranjenici koji mogu sacekati potrebnu odloznu med.pomoc.3. RH gdje spadaju svi lahki ranjenici/povrije eni. (potrbno je ugrozene izvuci prije toga na siguran teren gdje im se moze pruziti med.pomoc .prije evakuacije treba izvrsiti pripremu povrije enih.)

KARTICA BR:1 A. Def.hirurgijei uloga hirurgija u savremenom drustvu,buducnost kako je danas vidimo B. sterilizacija pregrijanom vodenom parom pod pritiskom C. postoperativna njega operisanih bolesnika A: rijec hirurgija je grk.porijekla i zapravo je kovanica od rijeci ruka i rad. Ona dakle oznacava vjestinu rucnog rada tj.upotreba ruku . uloga hirurgije u savremenom drustvu je se razvila kao posebna disciplina uvo enjem pojmova antisepse i asepse ,sterilizacije.danas imamo razne subspecijalnosti koje se bave lijecenjem pojedinih organa i sistema( traumatologija,torakalna,abdominalna,vaskularna hirurgija,djecija hirurgija itd.) B. ova se metoda izvodi u spec.aparatima koji se nazivaju autoklav. Princip rada se sastoju u tome sto se vlazna toplina u vidu zasicene vrele vodene pare provodi pod povecanim pritiskom cime se postize znatno povisenje temperature,sto omoguce potpuno unistenje svih zaraznih klica i njihovih spora, na taj nacin se postize potpuna sterilizacija,dakle antisepsa.povecanje temp.u autoklavu direktno je srazmjerno povecanju pritiska u njemu.temp.autoklava se krece oko 115stepeni uz pritisak od 1,5 atmosfera. 120 stepeni pritisak 2atm. 135C Pa 3atm. C. Njega postoperativnih bolesnika ima za zadacu da sprijeci nastanak mnogobrojnih postoperativnih komplikacija. U fazi bu enja iz anestezije mogu se pojaviti razliciti incindenti npr.povracanje koje moze ugroziti disne putove,te naknadna krvarenja bilo na operativnu ranu ili kroz plasirane drenove.potrebno je stalni nadzor vitala.posebnu paznju treba obratiti na nastanak postoperativnog soka ,cemu je uzrok naknadno profuzno krvarenje,treba pratiti kolicinu izlucenog sadrzaja na drenove i da li je krvlju prokvasen zavoj o svim promjenama treba obavijestit hirurga. Pacijenta treba sto prije mobilizirati i poceti sa pasivnim i aktivnim vjezbama ukoliko ne postoje stroge med.zabrane za to. KARTICA BR 2 A. Historijski osvrt na razvoj hirurgije B. psihicka priprema za operaciju C. Kompikacije anestezije

A.: hirurgija je stara koliko i covjek me utim svoj procvat hirurgija dozivljava u starom Babilonu a kasnije i kod egipcana sto je vidljivo iz sacuvanog Smithovog papirusa u kome je su opisani neki hirurski zahvati o odgovornost hirurga.svoj razvoj hirurgija dozivljava u doba Rimljana kada vec postoji organizovano zbrinjavanje ranjenika sistem evakuacije i etapnog zbrinjavanja. Srednji vijek je razdoblje neprosvijecenosti a to se lose odrazilo na razvoj hirurgije kao med.discipline. tokom XVI stoljeca hirurgija se naglo razvija uporedo s anatomijom i fiziologijom .uvode se nove hirurske metode obogacuje instrumentarij,sto je uticalo na stvarnje modernih med.ustanova sto se i ostvaruje tokom XVIII stoljeca,tada se otvaraju prve hirurske klinike. U 19st.dolazi do naglog razvoja anestezije antisepse i asepse i hirurgija dobiva nove kvalitete i izdvaja se kao posbna disciplina. B.. PREMEDIKACIJA!!!!! (morfij ,hipnotici,antisalivansi, talamonal, anksiolitici) C.Lokalne: najcesce nadrazujuce nekad i korozivne efekte an estetika na kozu i sluznice, mehanicke opstrukcije:zabacivanje jezika i opstrukcija larinxa,strana tijela u disnim putovima.. Funkionalne opstrukcije..laningospazam i bronhospazam. Kardiovaskularne komplikacije:npr.cardiac arrest. Komplikacije izazvane ljudskim faktorom KARTICA BR 3 A. Hirurgija u bosni B. Transfuzija krvi ,definicija ,odra ivanje krvinh grupa. C. Opca simptomatologija kod neurohirurskih bolesnika A: hirurgija u bosni datira jos iz turskog vremena a prvi procvat pocinje osnivanjem zemaljske bolnica 1894god. Kada se u sklopu te bolnice osnova samostalno hirursko odjeljenje.nakon osloba anja domovine ovo hirursko odjeljenje prerasta u hirursku kliniku med.fakulteta koji je osnovan neposredno poslije rata. Uporedo se i ostalim gradovima razvijaju hirurske discipline te osnovaju med.fakulteti u tuzli banja luci hirurska odjeljenja med.centara prerastaju u hirurske klinike u kojima se danas zastupljene sve hirurske subspecijalnosti. B. Osnovna je svrha transfuzije ja pobolj anje oksidacijske sposobnosti krvi i odr anje volumena cirkuliraju e krvi. Bolesniku se nastoje nadoknaditi samo oni dijelovi krvi koji su mu potrebni APSOLUTNA indikacija krvarenje Prije svake transfuzije: -odrediti krvnu grupu -odrediti Rh-faktor -u initi kri ani test KARTICA BR.19 A. Briga oko rane zbrinjavanje u med.ustanovi opce lijecenje traumatiziranog pacijena. B. njega terminalnih stanja u bolesnika C. vrste procedura u kardijalnoj i vaskularnoj hirurgiji i priprema za njih

A: briga oko rane se sprovodi odmah na licu mjesta u okviru prve pomoci , a to je zaustavljanje postojeceg krvarenja jednim od nacina privremenog zaustavljanja krvarena, zatim borba protiv infekcije dovoljno je ranu prekriti suhom sterilnom gazom i previti zavojem..nije dozvoljeno ispiranje vodom ili stavljanje kojekakvih lijekova u vidu prasaka ili masti. I bolesnika treba okrijepiti i dati mu neke analgetike. Zbrinjavanje rane u med.ustanovam spada u definitivni hirurski tretman rane i ima zadatak da otvornu ranu pretvori u zatvorenu ali to je moguce samo u odgovarajucim okolnostima ako nije proslo vise od 6h-8h od trenutka ranjavanja.u okviru def.tretmana rane razlikujemo: primarna hirurska obrada izvodi se kod rana koje su se desile unutar 6-8h. Sekundarna obrada:na ranama koje su starije od 12h-moraju se otvoriti svi postojeci dzepovi u rani i plasirati drenovi kako bi stvorili povoljne uvjete za cjeljenje rane. Ako nakon tri dana nije doslo do upalnog procesa rane stavlja se primarni odlozni sav.

B: Briga za terminalno bolesne Palijativna skrb je pristup kojim se bolesnicima suo enim s te kom bole u i njihovim obiteljima unaprje uje kvaliteta ivota. ini se to spre avanjem i lije enjem boli i olak avanjem drugih simptoma. Hospicij je i filozofija skrbi o ljudima na kraju ivota, a o njihovim obiteljima, njegovateljima ak i nakon smrti. Aktualna pomo ostvaruje se posredstvom zdravstvenoga osoblja koje ih prati, stru nih radnika, kooperacijom s obitelji, na im lije nikom, duhovnikom. Interdisciplinarnim pristupom u postoje im uvjetima nastoji se osigurati dostojanstven kraj. C: Odgovor eno na kartici br6 pod B (nako skromno jbg. ) KARTICA BR.20 A. Organizacija zbrinajvanja rane u miru i ratu ,zasto neku ranu nazivamo ratnom ranom. B. op a simptomatologija bolesti kicme , operacije intervencije te prepoznavanje komplikacija. C. opca simptomatologija kod povreda extremiteta. A: rane u miru odg. Prethodno ..a sad o ratnim ranama.. tri su osnovne karakteristike ratne rane 1.obimnost razaranja 2.primarna kontaminacija 3. Smanjena odbrambena sposobnost org.u ratnim uvjetima,najbolje je da se primarna hiirurska rana uradi u prvih 6h nakon ranjavanja.ako se vrsi nakon 12h govorimo o primarno odloznoj hirurskoj obradi ratne rane. Zatvaranje rane se moze obaviti na slijedece nacine: 1. Primarnim savom 2. Primarno odloznim savom 3. Sekundarnim savom .primarni sav ratne rane je strogo zabranjen jedino kod povreda lica se moze primjeniti ,kod penetrantnih rana grudnog kosa,glave,trbuha,te otvorene povrede zglobova,primarno odlozni sav se stavlja 4-7 dana po primarnoj obradi rane. Sekundarni se savlja 7-10 dana a i kasnije.. ratne rane su zbog primarne kontaminacije ,te velikog razornog ucinka veoma sklone inficiranju!!

B: Bol u le ima i ki mi je simptom razli itih bolesti i stanja. Ki ma je povezana s brojnim mi i ima, ivcima, krvnim ilama i ligamentima. Zbog svoje mnogostruke funkcije ki ma je izlo ena stalnom mehani kom optere enju, pa mo e do i i do prenaprezanja . Na prijelazu izme u jednog dijela kralje nice u drugi naj e e dolazi do degenerativnih promjena koje su ari te bola. Tako se bol naj e e javlja na slabinsko-ki menom prijelazu izme u pokretnog i optere enog zadnjeg slabinskog pr ljena i slabo pokretne ki mene kost . Me utim najcesta oboljenja su diskus hernija,razni tumori,infekcije ,reumatske bolesti. C :odgovoreno na KARTICI 7 ( opisao ukratko simptome preloma to nam je i prico ass.jbg pa sam to nako malo skromno)

KARTICA BR.21 A. Opci simtomi bolesti srca i krvnih sudova B. opca simptomatologija kod bolesti trbuha C. struktura zbrinjavanja u ratnim uslovima i kod prirodnih veliki kataklizmi. A: najcesci su : Angina ili angine pektoris (Latinski za stiskanje u grudima) je bol u prsima, nelagodnost, ili stezanje koje nastaje kada podru je sr anog mi i a prima smanjuje opskrbu kisika u krvi. Kratko a daha ako srca i / ili drugih organa ne uzimaju i dovoljno kisika pacijent mo e po eti zadihan. Postoji svibanj tako er biti nevjerojatno umorna s napor. Sr ani napad ako srce mi i nema dovoljno krvi (a time i kisika) ona umire i srce napada. (infarkt miokarda) zatim kod krvnih sudova su najcesce arteroskleroze, aneurizme, razna zacepljenja. Cesto se javlaj cijanoza na usnama , i noktima prstiju ponekad i otoci na nogama . B. GLAVNI SIMPTOMI akutna bol u trbuhu, povra anje, smetnje peristaltike,temperatura, KLINI KI PREGLED dominantan u postavljanju indikacije za hitan operacijski zahvat: inspekcija, palpacija, perkusija, auskultacija i digitorektalni pregled ,OSTALE DIJAGNOSTI KE METODE laboratorijski testovi, rtg, UZV C: odgovoreno (ono etapno zbrinjavanje) KARTICA BR:22 A. Vrste intervencije i operacije u kostanoj hirurgiji. Priprema za njih i prepoznavanje komplikacija. B. priprema instrumenata i bolesnika za endoskopske preglede, komplikacije i njega bolesnika nakon intervencije. C. kras i blast sindrom A: vrste: repozicija,imobilizacija, rehabilitacija ..cesto se u hirurgiji korise tzv extenzije provodi se plasiranjem cavala direktno u kost npr.kod preloma natkoljenice i okace se tegovi na taj cavao koji vrse extenziju noge . B. endoskopija je postupak kojim se pregledava gornji dio probavnog sustava sitnom kamerom na kraju duge, fleksibilne cijevi. Lije nik koji se specijalizirao za bolesti probavnog sustava (gastroenterolog) korist

endoskopiju za dijagnosticiranje, a ponekad i lije enje stanja koja utje u na jednjak, eludac i po etak tankog crijeva (dvanaesnik). Imamo npr. Bronhoskopiju sa kojom posmatramo lumen i sluznice disnih putova,te patoloskih tvorbi. Prprema pacijenata je edukacija o postupku posebne mjere njege nisu potrebne nakon intervencije. C: kras sindrom(crush syndroma) su u sustini zatvorene povrede koje se javlaju pri masovnim zatrpavanjima prilikom zemljotresa bombardirana ,nesrece u rudnicima saobracajne nesrece itd. Javlja se kod osoba koje su duze vrijeme bili izlozeni pritisku (extremiteti) tako da je doslo do poremecaja cirkulacije,pritisak dovodi do ishemije misica,koja kasnije prelazi u totalnu anoxiju ,sto tesko podnose bubrezi cija funkcija slabi.kod kres sindroma imamo tri faze 1. Slbodni interval traje nekoliko sati karakterizira se odsustvom bilo kakvih simptoma. 2. Prodromalna faza: naglo oticanje extremiteta sa snizenom tjelesnom temp. Padom krvnog pritiskai gubljenje pulsa na perifernim arterijama. 3. Razvijena slika kras povreda sa znacima soka,anurijom i napokon uremijom.

Blast povrede: nastaju neposrednim udarom explozivnog talasa koji do tijela dolazi sireci se kroz razne medije:voda vazduh i cvrste predmete, ako kovorimo o air blastu ,waterblastu i cvrstom solid blastu ,najcesce dolazi do povrede bubne opne , nerijetko i preloma rebara,te perforacije trbusnih organa. Vodeni blast nastaje kod explozije vodenih mina posljedice su : perforacija supljih dijelova probavne cijevi ,ruptura parenhimnih organa, intraabdominalno krvarenje. Cvrsti solid blast : prenosi se preko krutih tijela (oklop tenka,paluba broda te zemlje) najcesce stradaju kostani sistemi i krvni sudovi .

KARTICA BR:10 A kontrola sterilizacije B. def.soka i njegova simptomatologija C. akutni abdomen def.i nacin upucivanja bolesnika A: postoji fizicka ,hem.i bioloska kontrola sterilizacije Fizicka :podrazumjeva pravilno koristenje mjernih instrumenata ugra enih u sterilizatoru . hemijska : sa razlicitim indikatorima koji mijenjaju boje (npr.lakmus papir) nakon sterilizacije ili odre ene temp.(skob,sumporne cjevcice) Bioloska: pomocu spora antraxa. B ok: DEFINICIJA - nespecifi na reakcija organizma na razli ite etiolo ke imbenike (smanjen volumen krvi, toksi no o te enje, neurogeni podra aji), a karakterizirani su smanjenim minutnim volumenom srca PATOFIZIOLO KO ZBIVANJE

- neposredno nakon traume odnosno ozljede dolazi do podra aja parasimpatikusa i vazodilatacije, pada tlaka, smanjena pulsa, smanjenja diureze - Centralizacija krvotoka: osigurava se protok kroz mozak, plu a i srca - Ostali organi u vazodilataciji KLINI KA SLIKA - periferni dijelovi tijela blijedi hladni, uznojeni - Puls ubrzan, slabije punjen, frekvencija 100-150 min. - Krvni tlak sni en - Disanje ubrzano - Smanjena diureza - Pri svijesti, ponekad nemirni i upla eni, a ponekad ravnodu ni, ne tu e se na bol

VRSTE OKA HIPOVOLEMIJSKI - traumatski - hemoragi ni - anafilakti ki - toksi ni POSTUPCI LIJE ENJA - nadoknada volumena - Zaustavljanje krvarenja - Stimulirati funkciju bubrega dopamin poja ava protok kroz visceralnu cirkulaciju a smanjuje kroz perifernu C: DEFINICIJA podrazumijevamo sve akutne kirur ke bolesti koje zahtijevaju hitnu kirur ku intervenciju GLAVNI SIMPTOMI akutna bol u trbuhu, povra anje, smetnje peristaltike KLINI KI PREGLED dominantan u postavljanju indikacije za hitan operacijski zahvat: inspekcija, palpacija, perkusija, auskultacija i digitorektalni pregled

OSTALE DIJAGNOSTI KE METODE laboratorijski testovi, rtg, UZV Akutni abdomen Akutna upala u njaka Akutna upala gu tera e Akutna upala crvuljka Perforirani elu ani ili duodenalni vrijed Ileus Akutni peritonitis KARTICA BR:11 A spaljivanje materijala.kuhinje.hem.sterilizacija B.opca simptomatologija kod bolesti dojke C. njega bolesnika sa opekotinama. A:??? B:bolseti dojke se dijele prvenstveni na maligne,benigne, u upale ,ciste,upala dojke se manifestuje klasicnom znacima upaleako se ne lijeci moze dovesti do apscesa dojka je otecena crvena i bolna . C: opekotine- combustiones- dijele se na opekotine prvog stepena(samo crvenilo) opekotine drugog stepena( crvenilo i mjehurici) opekotine treceg stepena ( nekroza kao kuhano meso) cetvrtog stepena (ugljenisanje) zbog opekotina org.gubi veiku kolicinu bijelancevina,toplotu,dosta elektrolita,osnovn princip je nadoknada izgubljenje tecnosti ,bjelancevina,elektrolita, daje se IV.(kroz infuziju) rastvori glikoze ,plazme,davanje hidrosolubilnih vitamina zbog povecanog metabolizma.bolesnik sa opekotinam prvih 24h ne treba nista unositi na usta posle 3dana daje mu se hiperkalorijska i hiperproteinska dijeta.