UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA SAOBRACAJ I KOMUNIKACIJE

ODSJEK: DST

SEMINARSKI RAD
PREDMET: SAVREMENE TEHNOLOGIJE TRANSPORTA

TEMA: SISTEMSKA ANALIZA PROCESA TEHNOLOGIJE TRANSPORTA I

OCJENA KVALITETA TRANSPORTNE USLUGE

Profesor: Student: Br. indexa

Doc.Dr. Fadila Kiso Ibrahim Badić 3931

Sarajevo, 22.05.2003.god.
 OSNOVNA OBILJEZJA TRANSPORTNIH SISTEMA I RAZVOJ
TEHNOLOGIJE TRANSPORTA

Sve veca potreba za sirovinama i energijom , kao i koncentracija proizvodnje

uslovljava uvodjenje i primjenu ekonomicnjih transportnih metoda i sistema.
Posljednjih decenija razvijaju se novi transportni sistemi velikih kapaciteta i
razlicitih tehnologija, koji u odnosu na klasicna transportna sredstva unose u
trasportnu tehniku i tehnologiju znacajne strukturalne izmjene.
Transportna tehnologija predstavlja nauku koja se bavi izucavanjem zakonitosti
transportnih procesa.Transport predstavlja svaku promjenu mjesta jednog
upakovanog komada od trenutka pakovanja i eventualnog formiranja tovarne
jedinice, dakle i ndustrijski transport, utovar, istovar, uskladistenje, sve do
okoncanja distribucije.
Strukturu sistema transporta i njegovu tehnologiju su u njegovom dugom
razvoju predodredjivali dvije grupe faktora.
A to su:
 Cjelokupan razvoj drustva i privrede,promijene u teritorijalnom
razmjestaju proizvodnje odnosno promijene u evoluciji strukture i
kvaliteta potraznje transportnih usluga.
 Intezivan razvoj transportne tehnike i tehnologije koja se kvalitativnom i
kvantitativnom izmjenom strukture transportnog sistema ispoljava u
strukturi ponude transportnih usluga.

Pored ova dva glavna faktora utice jos i jedan faktor a to je tehnoloska a samim
tim i ekonomsko organizaciona struktura transporta.
Razvoj motora sa unutrasnjim sagorijevanjem unio je ogromne promijene u
strukturu transportnog sistema.On je izmijenio tehniku i tehnologiju transporta
kao ekonomsko organizaciono strukturu citavog saobracajnog sistema.Svaka
grana saobracaja pojavljuje se kao poseban vid transporta sas sopstvenim
tehnicko tehnoloskim i ekonomskim karakteristikama,koje odredjuju njenu
konkurentsku sposobnost a time i njen polozaj na trzistu transportnih usluga.
Kod prevoza robe od proizvodjaca do potrosaca primjenjuje se niz varijanti za
koristenje razlicitih vidova prevoza.Sve se one zasnivaju na odredjenim
zajednickim elementima kao sto su:
 Koristenje razlicitih tipova vozila,zavisno od kolicine i vrste robe koja se
prevozi.
 Pretovar na spoljnim mjestima transporta izmjedu korisnika sluge i
prevoznika,kao izmdju korisnika usluge i prevoznika, kao i izmedju
razlicitih prevoznih sredstava, koji se realizuje sistemom komad po
komad.
 Koristenje razlicitih tehnickih pretovarnih sreadstava prilgodjenim
pojedinim vrstama robe i razlicitim vrstama vozila.
 Skupa pakovanja neophodna za zastitu robe pri transportovanju.

2
Danas se u vecem ili u manjem obimu primjenjuju razlicite tehnologije
transporta u cijoj realizaciji ucestvuju transportna sredstva sa vise vidova
saobracaja primjenom iste tovarne jedinice.One se zajednicki nazivaju
tehnologije integralnog transporta i predstavljaju za odredjene vrste transporta
nove, najprogresivnije transportne tehnologije.
Pod pojmom integralni transport podrazumijevamo prevoz kompletnih tovarnih
jedinica transportnim sredstvima razlicitih vidova saobracaja od posiljaoca do
primaoca robe.
Te tovarne jedinice su:

 Palete
 Mali konteneri
 Srednj konteneri
 Veliki konteneri (transkonteneri)

Pod pojmom pravi kombinovani transport podrazumijevamo prevoz robe koji se

vrsi koristenjem transportnih sredstava sa najmanje dva vida sapobracaja.
Pored ove definicije za kombinovani integralni transport cesto se upotrijebljava i
sljedeca definicija:

Kombinovani transport je transport utovarene robe – transportnih jedinica

transportnim sredstvima vise vidova saobracaja bez promijene transortnog suda
od posiljaoca do primaoca robe.

Postoje dvije vrste kombinovanog integralnog transporta i to :

 Kombinovani transport komadnih posiljaka , i on se vrsi prim jenom

paleta i malih kontenera
 Kombuinovani transport kolskih tovara , koji se vrsi primjenom srednjih i
velikih kontenera , kao i primjenom tovarnih jedinica Hucke – pack
saobracaja

Osnovni cilj integralnog transporta nije samo usteda u vremenu i troskovima

preovza ,vec, prije svega , racionalizacija cjelokupnog sistema distribucije robe.
Medutim pored osnovnog cilja postoji i poseban cilj a to je realizacija
transportnoog lanca od proizvodjaca da potrosaca.
Imamo nekoliko definicija transportnih lanaca koje su cesto u upotrebi a navesti
ce mo neke od njih:

 Pod pojmom «transportni lanac» podrazumijevamo niz uizastopnih

tehnickih, tehnoloskih, organizacionih i drugih medjusobno povezanih i

3
 sihronizovanih postupaka, u okviru kojih se vrsi premjestanje materijalnih
dobara od izvora do cilja, primjenom odgovarajucih tovarnih jedinica.
 Pod «transportnim lancem» se podrazumijeva cjelokupnost svih
unutrasnjihi spoljnih operacija kojima se moraju podvrgnuti sirovine,
poluproizvodi i gotovi proizvodi pri donosenju, preradi i montazi,
pakovanju i transportu do mjesta prodaje i potrazje ako se pri tom koriste
tovarne jedinice istih, odnosno standardizovanih dimenzija i nosivosti.

Transportni lanac se ostvaruje na konkretnimrelacijama i za konkretnu robu:

-formiranjem tovarnih jedinica
-mehanizovanim pretovarom tovarnih jedinica sa jednog transportnog sredstva
na drugo
-integrisanjem tovarnih jedinica spoljneg transporta u protok materijala
industrijskog transporta i skladistenja , i obrnuto.
-primjenom organizacionih mjera , kao i sistema informisanja i upravljanja , u
cilju medjusobnog povezivanja i optimatizacije pojedinih procesa operacija i
postupaka na citavom putu kretanja robe.

Pod pojmom «tovarna jedinica» podrazumijeva se objedinjavanje robe koja se

prenosi pomocu prenosnog odnosno transportnog sredstva kod kojeg se od
veceg broja manje komadne robe, zajedno sa pomocnim prenosnim odnosno
transportnim sredstvom obrazuje jedinstvena tovarna jedinica.

4
 OSNOVNA PODJELA TEHNOLOGIJA INTEGRALNIH SISTEMA
TRANSPORTA

Najznacajnije tehnologije integralnog transporta danas u svijetu su:

 Tehnologija prevoza paleta (paletni sistem)
 Tehnologije prevoza kontenera ( sistem malih, srednjih i velikih
kontenera)
 Tehnologije prevoza tovarnih jedinica Hucke-pack saobracaja (razliciti
sistemi prevoza)
 Tehnologija izmjenjljivih transportnih sudova
 Tehnologije transporta tovarnih jedinica Ro-Ro saobracaja (razliciti
sistemi)
 Tehnologija transporta bazi rijecnog saobracaja (razliciti sistemi)

Pomenute tehnologije redovno se realizuju u kopnenom , pomorskom i rijecnom

saobracaju.
S obzirom na presudan uticaj ucesca vidova transpporta u transportnom lancu, s
jedne ,i prostornog polozaja mjesta otpreme i dopreme , s druge strane , na izbor
odgovarajuce tehnologije integralnog transporta, one se mogu podijeliti na :

1. tehnologije kopnenih sistema

2. tehnologije kopneno-pomorskih sistema
3. tehnologije kopnenih mostova
4. tehnologije kopneno-vazdusnih sistema

Najznacajnije kopnene tehnologije su :

1. sistemi transporta paleta
2. sistemi transporta kontenera
3. sistemi transporta prikolica ili poluprikolica drumskog teretnog saobracaja
na zeljeznickim teretnim kolima – nosacima
4. sistem transporta zeljeznickih teretnih kola na prikolicama drumskog
teretnog saobracaja
5. sistem izmjenjljivih transportnih sudova

Najznacajnije kopneno-pomorske tehnologije su :

1. sistemi transporta ISO-kontenera
2. sistemi transporta tovarnih jedinica
3. sistemi transporta barzi vodnog saobracaja

5
Najznacajnija tehnologija kopnenih mostova je :
1. sistemi transporta ISO- kontenera

Najznacajnije tehnologije kopneno-vazdusne tehnologije su:

1.sistem transporta paleta
2.sistem transporta specijalnih kontenera
3.sistem transporta ISO kontenera

Svaka od tehnologija ima svoje specificnosti u pogledu mogucnosti i

opravdanosti, oblika organizacije prevoza i realizacije transpprtnih lanaca,
tehnicke baze, ekonomicnih efekata i dr.

6
7
OCJENA KVALITETA TRANSPORTNE USLUGE

Savremeni razvoj privrede, razvijena drustvena i teritorijalna podjela rada, zatim

promjene u algomeraciji industrije i stanovnistva i porast drustvenog standarda,
unijeli su sasvim nove zahtjeve i uslovili novi kvalitet transportne usluge.One su
nasle svoj odraz u novoj tehologiji, odnosno nuznom prilagodjavanju novim
zahtjevima.
Sustina ovih inovacija sastoji se u takvim tehnickim i tehnoloskim promjenama
koje su nova revolucija u transportu.Ova promjena se ispoljava u izgradnji
sasvim nove koncepcije integralnog transporta, koja se zasniva na novoj tehnici i
tehnologiji u sistemu transportnog lanca.
Sve tehnicko tehnoloske inovacije i izmjene do kojih dolazi u savremenom i
slozenom sistemu transporta upucuju teoreticare i prakticare transporta na
prihvatanje tih inovacija kao sustinski novih kvaliteta procesa transporta.Zato
nas cjelokupan sistemsko tehnicki nacin misljenja prinudjava da transport ne
posmatramo na klasican nacin kao jedan mozaik ssastavlljen iz razlicitih
transportnih sradstava i transportnih djelatnosti, vec kao jednu homogenu
cjelinu.Prema tome, sredjen i sistematizovani savremeni transport, odnosno
proces transporta , nesto je vise nego samo zbir transportnih sredstava i
djelatnosti, sto upravo i predstavlja novi kivalitet transportnih usluga.Na osnovu
navedenog mozemo zakljuciti da povecaje kvaliteta transporta iziskuje
poboljsanje postojece tehnologije transporta a samim tim i unapredjenje
savramane tehnologije transporta
Samim povecanjem kvaliteta transportne ulsuge dolazi do povecanja
transportnih troskova a zatim i niza drugih troskova koji uticu na sam proces
transporta
Zbog svega toga saradnja u oblasti konbinovaanog transporta nije vise samo
pozeljna vec je ona nuzna i predstavlja najznacajniji faktor razvoja novog
sistema.

8
SADRZAJ str.

1. OSNOVNA OBILJEZJA TRANSPORTNIH SISTEMA I RAZVOJ TEHNOLOGIJE TRANSPORTA 2

2.OSNOVNA PODJELA TEHNOLOGIJA ITEGRALNIH SISTEMA TRANSPORTA 5

3.SUSTINA I TENDENCIJE RAZVOJA SAVREMENE TEHNOLOGIJE TRANSPORTA 7

4.OCJENA KVALITETA TRANSPORTNE USLUGE 8

LITERATURA

«INTEGRALNI TRANSPORTNI SISTEM I ROBNI TOKOVI» PROF.DR.Ivo Markovic