UNIVERZITET U BEOGRADU

MATEMATIČKI FAKULTET

SEMINARSKI RAD
IZ METODIKE NASTAVE MATEMATIKE

TROUGAO

Prof. Student:

Beograd, maj 2008

 SADRZAJ:

1.Uvod....................................................................................3
2.Opste o trouglu...................................................................4
3.Uglovi trougla.....................................................................9
4.Odnos stranica i uglova trougla........................................12
5.Znacajne tacke trougla......................................................13
6.Podudarnost trouglova ………………………………….15
7. Slicnost trouglova............................................................18

Trougao 2
 UVOD

Matematika kao nauka i prvi matematički pojmovi razvijali su se i

zgrađivali sa opštim razvojem civilizacije.
Prelaskom iz primitivne ljudske zajednice na organizovane forme, sa
nomadskog načina života na život u stalnim naseljima,pojavila se potreba za
izgradnjom objekata za život čoveka pa samim tim i interes za geometriju.Ti
su objekti građeni u obliku određenih figura i aza njihovu izgradnju bilo je
neophodno poznavati takve figure i umeti meriti njihove elemente. Sve ovo
bio je podstrek za dalji razvoj geometrije, posebno u vezi sa merenjem dužina
i površina.
Prvi pisani tragovi, na osnovu kojih se pouzdano može govoriti o
stepenu razvoja geometrije u određenom periodu, potiču iz vremena drevnih
civilizacija Vavilona, Egipta, Kine,..iz vremena oko 2000. godina p.n.e. Bili
su pisani na glinenim tablicama, papirusima ili na kori od drveta. Iz njih
saznajemo da su stare civilizacije imale razvijene sisteme računanja i merenja
sa osnovom 60, da su poznavali mnoge elemente astronomije, pravili tablice
množenja i deljenja, znali su da rešavaju linearne i kvadratne jednačine i
njihove sisteme, da računaju povrŠine i zapremine mnogih geometrijskih
figura, a u njihovim glinenim tablicama sreće se više primera Pitagorinih
trojki brojeva, što znači da su poznavali Pitagorinu teoremu i da su se njome
koristili. Saznanja o trouglovima usavrsena vekovima i primenjivana u praksi.
Trougao je jedan od najvaznijih geometriskih figura. Razna svojstva su od
osnovnih znacaja u geometriji jer iz njih proizilaze mnogo geometriske
cinjenice, npr:Iz tacke van prave moze se konstruisiati najvise jedna noramla
na pravoj. Od svih duzi koje spajaju neku tacku van prave sa tackom na toj
pravoj najkraca je duz na noramali. Za bilo koje tri nekolinarne tacke postoji
kruznica odredjena tom tackom.

Trougao 3
 I. OPŠTE O TROUGLU
Niz odsečaka koji su nadovezani jedan na drugi kao npr. linija
ABCDEF na slici 1. čine POLIGONALNU ili IZLOMLJENU
LINIJU. Odsečci se zovu STRANICE.

B C

A F
E
Slika 1

Tačka zajednička dvema uzastopnim stranicama zove se TEME, a tačke na

slobodnom kraju prve i poslednje stranice zovu se KRAJEVI poligonalne linije. POLIGON
je ztvorena poligonalna linija, i on ima onoliko temenakoliko ima stranica.
Tako je trougao poligon sa tri stranice. Pod trouglom podrazumevamo i deo ravni
koji je ograničen tom izlomljenom linijom, uključivši i samu liniju.
Trougao ima tri temena i tri stranice.
TRI TAČKE A,B i C KOJE NISU NA ISTOJ PRAVOJ ODREĐUJU JEDAN
TROUGAO (slika 2)
A

c b

 
B C
a

slika 2.

Trougao 4
 Sa ABC obeležava se trougao čija su temena tačke A, B, i C: a stranice tog trougla
su BC,CA i AB.
Konveksan ugao  BAC, koji sadrži sve tačke stranice BC, zove se UGAO .
Trougaoima 6 osnovnih elemenata: tri ugla , i  i tri stranice BC, CA i AB.
Dužine tih stranica obeležavamo sa a, b i c, tako da je:
BC = a, CA = b i AB = c
Stranica BC koja se nalazi u uglu  je tome uglu NASPRAMNA STRANICA, A
UGAO  je stranici BC NASPRAMNI UGAO. Ponekad se stranica BC zove
OSNOVICA trougla u odnosu na vrh A.

Podelu trouglova možemo izvršiti prema veličini stranica i prema veličini uglova u
njemu.

a) Prema veličini stranica razlikujemo:

1.JEDNAKOKRAKI
TROUGAO

koji ima dve jednake stranice,njegov vrh je uvek teme u kome se sastaju
jednake stranice, a njih nazivamo kracima jednakokrakog trougla, dok je
treća stranica osnovica. (slika 3.)

b b

B a C

Slika 3.

Trougao 5
 2. JEDNAKOSTRANICNI TROUGAO

Koji ima sve tri stranice i uglove jednake, tj svaki ugo u jednakostranicnom
trouglu ima 600 (slika 45), sta ce biti dokazano kasnije.

a a

B a C

Slika 4.

3.RAZNOSTRANIČNI
TROUGAO

koji ima sve tri stranice različite (slika 5.)

B C
Slika.5

Trougao 6
 .

b) Prema veličini uglova razlikujemo:

1. PRAVOUGLI TROUGAO

koji ima jedan ugao prav (slika 6.)

Kod pravouglog trougla stranice naspram pravog ugla zove se HIPOTENUZA, a ostale
dve stranice KATETE togu trougla.

C B

Slika 6.

2.TUPOUGLI TROUGAO

koji ima jedan ugao tup (slika 7.)

A B

Slika 7

Trougao 7
 3. OŠTROUGLI TROUGAO

koji ima sve uglove oštre. (slika 8)

A B
Slika 8.

Trougao ne moze imati vise od jednog pravog ugla, jer kad bi u trouglu ABC uglovi  i 
bili pravi, tada bi kroz teme C prolazile dve prave noramlne na pravu AB, a to je
nemoguce.

Trougao 8
 III UGLVOVI TROUGLA

Zbir unutrašnjih uglova u trouglu je 1800 odnosno:

 +  +  = 1800

dokaz:

Ako nacrtamo bilo koji trougao ABC i produžimo mu stranice a i b i kroz teme C
konstruišemo pravu p paralelnu sa osnovicom tj. sa AB, možemo da jasno uočimo tažnost
te tereme (slika 9.)

'
'

 '
' P
 C

 
A B

Slika 9.

Uglovi  i ' su UNAKRSNI UGLOVI, a  i ' , i  i ' su uglovi koji leže

na pravi presečenoj dvema paralelnim pravama (slika 10.)

Trougao 9
 Slika 10.

Zbir spoljašnjih uglova u trouglu je 3600 odnosno:

1 + 1 + 1 = 3600

SPOLJAŠNJI UGAO gradi jedna stranica i produžetak druge stranice trougla

(slika 10).
Spoljašnji ugao je uvek suplement unutrašnjeg ugla sa zajedničkim temenom.Kao
što postoje tri unutrašnja postoje i tri spoljašnja ugla i oni se označavaju sa 1 , 1 i .

C
1


1   1
A B
Slika 11.

Trougao 10
 1

1
1

dokaz: slika 12.

 + 1 = 180o

1 
A
Slika13.

 (  + 1 ) + (  + 1 ) + (  + 1 ) = 3 x 180o = 540o

(  +  +  ) + ( 1 + 1 + 1 ) = 540o

 +  +  = 180o

 1 + 1 + 1 = 540o - 180o = 360o

Spoljašnji ugao trougla jednak je zbiru dva njemu nesusedna unutrašnja ugla tj.
1 =    (slika 14..)

C 1


1   1
A B
Slika 14.

Trougao 11
 1 =   

dokaz:

 + 1 = 180o

 +  +  = 180o

 + 1 =  +  + 

1 =  + 

III ODNOS STRANICA I UGLOVA TROUGLA

Teorema*: Stranica a trougla ABC veća je od stranice b ako i samo ako je naspramni
ugao  veći od ugla .
A

b

B D a C
Dokaz: Ako je a>b odredimo na a tačku D tako da je CD=b. Tada je trougao ADC
jednakokraki pa je CAD=CDA=. Zbog b<a tačka D je između B iC pa krak
AD ugla CAD pripada uglu  te je >. Međutim ugao  je spoljašnji ugao za
trougao ABD pa je >. Odatle >.

Trougao 12
 Obrnuto , neka je >. Tada ne može biti a=b jer bi moralo biti =, a ne može
biti ni a<b jer bi, prema prethodnom dokazu, moralo biti > što je suprotno
pretpostavci.
Dakle, jedino je moguće a>b. 

Primenom ove teoreme na pravougli trougao zaključujemo da je najveća stranica naspram

pravog ugla (hipotenuza).

Naspram jednakih stranica u trouglu se nalaze i jednaki uglovi, i obrnuto.

(jednakokraki trougao).

Naspram veće stranice u trouglu se nalazi i veći ugao, i obrnuto.U pravouglom

trouglu ABC (slika 15.) vidimo da se naspram hipotenuze BC nalazi najveći ugao (prav).
C

A B

Slika 15.

IV ZNAČAJNE TAČKE TROUGLOVA

Trougao odlikuje veliki broj zanimljivih osobina. Neke od tih osobina imaju veliki značaj u
svakodnevnom životu.

Teorema(O centru upisanog kruga): Simetrale uglova seku se u jednoj tački.

C Sa
P N
Sb
O
A M' M B
Sc
Dokaz: Neka je O presečna tačka simetrala AO i BO uglova  i  trougla ABC i neka su
OM, ON i OP normale iz O na AB, BC, CA. Pravougli trouglovi AMO i APO su

Trougao 13
 podudarni. Zbog toga je OP=OM. Slično, iz podudarnosti trouglova BMO i BNO
imamo da je OM=ON. Iz OP=OM i OM=ON sledi OP=ON. Odatle sledi
jednakost uglova BCO i ACO što znači da je CO simetrala sva tri ugla.
Na osnovu jednakosti normala OM, ON i OP sledi da tačke M,N,P pripadaju
krugu sa centrom u O koji osim tačaka M,N,P nema drugih zajedničkih tačaka sa
stranicama trougla. Zaista, ako bi smo pretpostavili da ovaj krug ima, recimo, sa
stranicom AB zajedničku tačku M različitu od M onda bi trougao OMM bio
pravougli sa hipotenuzom OM. Dakle, bilo bi OM>OM pa bi M bila van kruga.
Prema tome tačka O je centar upisanog kruga trougla ABC.

Teorema*(O centru opisanog kruga): Simetrale stranica trougla seku se u jednoj tački.
Sb C
Sa

S
A B
Sc

Dokaz: Neka je S zajednička tačka simetrale S1 stranice BC i simetrale S2 stranice AC

trougla ABC. Tada je BS=SC (osobina simetrale). Kako SS2 to je i SC=AS pa
sledi i AS=BS. Dakle, S pripada i simetrali duži AB. Dakle, S je zajednička tačka
simetrala triju stranica trougla. Kako je SA=SB=SC to krug sa centrom u S i
poluprečnikom SA sadrži sva tri temena trougla pa je to opisani krug trougla
ABC.

Teorema (O ortocentru): Prave koje sadrže visine trougla imaju jednu zajedničku tačku.
Tacka H je ortocentar trougla.
B1 C A1

H
A B

C1

Dokaz: Konstruišimo kroz teme A pravu paralelnu sa BC, kroz teme B pravu paralelnu sa
AC, kroz teme C pravu paralelnu AB. Te prave se, dve i dve, seku i određuju
trougao A1B1C1. Svaki od trouglova A1BC, B1AC, C1AB je podudaran sa trouglom
ABC (jedna zajednička stranica i dva nalegla ugla). Otuda je AC1=AB1=BC pa je
tačka A stredište duži B1C1, a visina ha trougla ABC je simetrala stranice B1C1
trougla A1B1C1. Slično se dokazuje da su i ostale visine trougla ABC ujedno

Trougao 14
 simetrale stranica trougla A1B1C1. Prema prethodnoj teoremi one se seku u jednoj
tački (H). 

Neka imamo trougao ABC i uočimo težišne linije AM i BN i njihov presek

označimo sa T.
C

N M
T
P Q

A B
1
Duž MN je srednja linija trougla pa je MN  AB i MN= AB. Neka je P središte duži
2
1
AT, a Q središte duži BT. Duž PQ je srednja linija trougla ABT pa je PQAB, PQ= AB.
2
Odatle je MN=PQ, PQMN. Trouglovi MNT i PQT su podudarni (MN=PQ i uglovi su
jednaki) pa je MT=PT, NT=QT. Kako je AP=PT,BQ=QT to je AT=2TM i BT=2TN.

Teorema*(O težištu trougla): Težišne linije trougla seku se u jednoj tački, težištu trougla.
Dužina dela težišne linije od težišta do temena dva puta je veća od dužine dela te linije
otežišta do centra naspramne stranice.

V PODUDARNOST TROUGLOVA

Def: Ako su stranice i uglovi treougla ABC redom podudarni stranicama i uglovima
trougla ABC tj. ako ABAB, ACAC, BCBC, , , tada su trouglovi
ABC i ABC podudarni što pišemo ABCABC.
Podudarnost trouglova je relacija ekvivalencije.

Stav I**: Dva trougla su podudarna ako su redom dve stranice i zahvaćeni ugao jednog
trougla jednaki dvema stranicama i zahvaćenom uglu drugog trougla.
Dokaz: Neka su ABC i ABC ta dva trougla i neka je AB=AB, AC=AC i
BAC=BAC. Tada je i BC=BC pa su trouglovi ABC i ABC podudarni.

Trougao 15
Stav II**: Dva trougla su podudarna ako su redom jedna stranica i na njoj nalegli uglovi
jednog trougla jednaki jednoj stranici i na njoj naleglim uglovima drugog trougla.
C
C' C" D'

A B A' B'
Dokaz: Neka su ABC i ABC ti trougli i neka je AB=AB, BAC=BAC,
ABC=ABC. Pretpostavimo da nije AC=AC. Tada na kraku AC ugla
BAC postoji druga tačka C tako da je AC=AC. Tada su prema stavuI trougli
ABC i ABC podudarni, pa je ABC=ABC. Kako je ABC=ABC to je
i ABC=ABC. Kako je C na polupravoj AC koja polazi iz A tačke C i
C su s iste strane prave AB. Dakle, poluprave BC i BC se poklapaju tj. C je i
na AC i na BC i poklapa se sa njihivim presekom C što je suprotno
pretpostavci. Dakle, prema stavuI trougli su podudarni.

Ovi stavovi nam mogu pomoći pri dokazivanju nekih osobina trouglova.
Trougao kome su dve stranice među sobom jednake naziva se jednakokraki
trougao. Vrlo lako se može dokazati da postoji jednakokraki trougao čiji su kraci jednaki
datoj duži, a ugao pri vrhu jednak datom uglu.
Neka je plj jednak datom uglu. Prema aksiomi postoje na kracima p i lj tačke A i
B tako da su CA i CB jednake datoj duži. Ako A,B,C, nisu kolinearne ABC je trougao i
ispunjava uslove.

Teorema (Euklid): U jednakokrakom trouglu su uglovi naspram jednakih stranica jednaki.

A B

D E
Dokaz: Neka je AC=BC u trouglu ABC, neka su D i E tačke takve da je AD=BE i
(C,B,E). tada je CE=CD, trouglovi BCD i ACE su podudarni jer je BC=AC,
CD=CE i BCD=ACD. Dakle i BD=AE, a otud su i trouglovi ABD i BAE
podudarni jer je AD=BE, BD=AE i AB=BA. Dakle je i BAD=ABE, a otud su
i uglovi BAC i ABC jednaki kao naporedni uglovi jednakih uglova.

Stav III**: Dva trougla su podudarna ako su tri stranice jednosg trougla redom jednake
trima stranicama drugog trougla.
Dokaz:neka su ABC i ABC ta dva trougla i neka je AB=AB, AC=AC i BC=BC. Tada
je i BAC=BAC jer na njihovim kracima AB, AC i AB,AC su tačke

Trougao 16
 B,C,B,C takve da je AB=AB, AC=AC i BC=BC. Isto tako ABC=ABC i
ACB=ACB pa su trouglovi podudarni.

Stav IV**: Dva trougla su podudarna ako su dve stranice i ugao naspram jedne od njih u
jednom trouglu redom jednaki dvema stranicama i uglu naspram odgovarajuće stranice u
drugom trouglu, i ako su uglovi naspram druge pomenute stranice prvog i drugog trougla
oba oštra, oba prava ili oba tupa.
Dokaz: Neka su ABC i ABC trouglovi i AB=AB, BC=BC, A=A i neka su uglovi
C i C oba oštra,prava ili tupa. Ako ne bi bilo AC=AC postojala bi na pravoj
AC, s one strane tačke A s koje je C, tačka D tako da je AC=AD. Tada bi
trouglovi ABD i ABC bili podudarni pa bi bilo i ADB=C i BD=BC.
Prema tome, kako je BC=BC bilo bi BC=BD itrougao BCD bi bio jednakokraki
pa bi bilo BCD=BDC. Kako su C,D sa iste strane tačke A tada je (A,D,C) ili
(A,C,D). Ako je (A,D,C) ADB i BDC su naporedni pa je jedan oštar, drugi
tup ili su oba prava. (Ako je (A,C,D) onda to važi za ACB i BCD). Kako je
BCD=BDC, onda su ADB i BCD (tj. ACB i BDC) tj. ACB i ADB
oba prava (što je nemoguće jer se iz B ne mogu spustiti dve upravne prave na AC)
ili jedan oštar, a drugi tup (što je nemoguće zbog pretpostavke, ADB=ACB).
Zato je AC=AC i trouglovi ABC i ABC podudarni.

Trougao 17
 VI SLIČNOST TROUGLOVA

SLIČNI TROUGLOVI su oni čiji su odgovarajući uglovi jednaki, a odgovarajuće

stranice proporcionalne.

*Prvi stav sličnosti glasi:

"Dva trougla ABC i A1 B1 C1 slična su ako i samo ako je jedan par stranica jednog
trougla proporcionalan paru stranica drugog, a uglovi zahvaćeni ovim stranicama jednaki
su među sobom.

Dokaz:

Na osnovu definicije

 ABC  A1 B1 C1   = 1
AC BC
= dokazaćemo i obrnuto. Neka je  = 1
A1 C1 B1 C1

AC BC
= kako je  ABC =  A1 B1 C1 = 
A1 C1 B1 C1

to se na kracima ugla ACB mogu odrediti tačke A2 i B2 (slika 16.).

Tako da je : CA2 = C1A1 i CB2 = C1B1

tada je trougao A2 B2 C podudaran trouglu A1 B1 C1 (stavom SUS) tl.

ABC A1 B1 C1

Trougao 18
 C

y C1

A1 A2 B2

A B A1 B1

slika 16..

*Drugi stav sličnosti glasi:

"Dva trougla ABC i A1 B1 C1 slična su ako i samo ako su dve stranice jednog trougla
proporcionalne sa odgovarajućim stranicana drugog. Uglovi naspram dveju od tih
odgovarajućih stranica su jednaki, a naspram dveju odgovarajućih stranica su oba ugla
oštra, oba prava ili oba tupa".

*Treći stav sličnosti glasi:

"Dva trougla ABC i A1 B1 C1 slična su ako i samo ako su im sve odgovarajuće stranice
proporcionalne" (slika 17.)

znači:

( ABC A1 B1 C1)  ( AB : BC : CA = A1B1 : B1C1 : C1A1)

B1 B

C1 A1
C A

Trougao 19
 C2

B B2

A2

slika 17.

*Cetvrti stav slicnosti glasi:

„Dva trougla su slična ako su dve stranice jednog trougla srazmerne dvema stranicama
drugog trougla, uglovi naspram dveju odgovarajućih stranica jednaki, a uglovi naspram
drugih dveju stranica oba pštra, oba tupa ili prava”

Trougao 20
LITERATUR
1.
OSNOVI GEOMETRIJE
Dr Mileva Prvanović

"GRAĐEVINSKA KNJIGA",

BEOGRAD, 1987.
2.
MATEMATIKA
Za I razred srednjeg obrazovanja i vaspitanja

P.Miličić  V.Stojanović  Z.Kadelburg  B.Borčić  S.Tmušić  D.

Raspopović,

"NAUČNA KNJIGA",BEOGRAD, 1989.

3.
GEOMETRIJA ZA VI RAZRED OSNOVNE ŠKOLE
Radoje Obradović,

BEOGRAD, 1960.

4.
ELEMENTARNA GEOMETRIJA
Miloš Radojčić "NAUČNA KNJIGA",

BEOGRAD,1961.

5.
MATEMATIKA
Za VI razred osnovne škole

Dr Dušan Adnadjević

Trougao 21
Trougao 22