HIV INFEKCIJA

1. VIRUSI
Virusi su metaboliki neaktivne i zarazne estice na granici neive prirode i
ivog svijeta. Nemaju stanine dijelove poput membrane, citosola i organela
i potpuno ovise o domainu bez kojeg se ne mogu ni razmoavati. U
izvanstaninom obliku pojavljuju se kao virioni.
Genom virusa ini: DNA ili RNA, ali nikad obje pa ih prema tome i
klasificiramo na DNA, odnosno RNA viruse. Nukleinska kiselina moe biti
jednolanana ili dvolanana, +RNA djeluje kao mRNA I usporeujemo je s
kodirajuim lancom DNA. -RNA ne moe izravno posluiti za sintezu
proteina i usporeujemo je s nekodirajuim lancom DNA.
2. PROVIRUSI
Retrovirusi imaju takoer +jl RNA genom, ali ne djeluje izravno kao mRNA, na
kalupu pozitine RNA reverzna transkriptaza sintetizira DNA intermedijar koji
je kalup za sintezu novih +RNA molekula koje djeluju kao mRNA i virusni
genom za nove virione. DNA intermedijar moe se ugraditi ugenom
domaina djelovanjem enzima integraze pri emu nastaje provirus.
( u biti: Genom retrovirusa je ribonukleinska kiselina - RNA koja se tijekom
virusnog ciklusa se prepisuje u molekulu DNK (provirus) koja se ugrauje u
genom domaina. )
Provirusi ili latentni virusi (virusmalih boginja, herpes virus) mogu ostati
godinama u utianom
(dormantnom) stanju bez izazivanja simptoma infekcije. Ugradnja u genom
domaina je
mogua, ali nije obavezna kao kod lizogenih faga. HIV je trajni provirus koji
se ugrauje u genom djelovanjem reverzne transkriptaze bez mogunosti
indukcije.
3. HIV
Iako se esto mijeaju, ova dva pojma imaju razliita znaenja. HIV je naziv
virusa koji je otkriven 1980-ih godina, dok je AIDS naziv za skup sindroma
koje taj virus uzrokuje. Pojmove je potrebno razlikovati i ne koristiti ih kao
sinonime, kao to je to esto sluaj.
to je HIV?

HIV je virus koji uzrokuje AIDS. HIV je virus humane imunodeficijencije, a

naziv je dobio od kratice engleskog naziva "Human Immunodeficiency Virus".
H Human znai ljudski: jer uzrokuje bolest nakon ulaska u ljudski
organizam.
I Immuno-deficiency znai imunodeficijencija: jer virus uzrokuje deficijenciju
imunog sustava, tj. slabost i nesposobnost obrambenog sustava organizma
koji se bori protiv razliitih bolesti.
V Virus: uzronik bolesti je virus, mikroorganizam kojemu je glavna
karakteristika da se ne moe samostalano razmnoavati, tj. za
razmnoavanje iskoritava materijal i energiju stanice koju napada.
HIV pripada porodici Retrovirusa, koji nakon ulaska u ljudski organizam
napada specifinu vrstu bijelih krvnih stanica, T-limfocite, u njima se mnoi,
unitava ih i postupno dovodi do slabljenja imuniteta. Prema specifinim
molekulama koje se nalaze na povrini tih stanica, one se jo nazivaju i CD4
stanice.
Kako virus HIV-a oteuje organizam?
Kada putem oteene koe, kroz sluznice, ili izravnim unoenjem (npr. ubod
zaraenom) HIV ue u tijelo, on ulazi u specifinu stanicu imunolokog
sustava, T-limfocit, te tu inficiranu stanicu pretvori u minijaturnu tvornicu
koja stvara veliki broj kopija virusa. Kada unutar T-limfocita nastane veliki
broj novih virusa. Kada unutar T-limfocita nastane veliki broj novih virusa, on
prsne, oslobaa mnotvo virusa u krvotok, te propada. Virusi ulaze u nove Tlimfocite i proces se ponavlja. Time HIV postupno unitava sve vei broj Tlimfocita, to dovodi do slabljenja imuniteta i rezultira pojavom
oportunistikih infekcija i odreenih malignih bolesti. Iako HIV primarno
napada specifine stanice imunolokog sustava, T-limfocite, on moe izravno
otetiti i neke druge stanice u tijelu (ivane stanice, stanice sluznice
probavnog sustava, itd.).
Dva do etiri tjedna nakon ulaska HIV-a u organizam, nastaje akutna HIV
infekcija koja se moe oitovati nespecifinim simptomima slinim gripi ili
mononukleozi i koji spontano prolaze. Akutna HIV infekcija tada prelazi u fazu
asimptomatske HIV infekcije (HIV infekcija bez simptoma bolesti). Moe proi
deset i vie godina, a da HIV inficirane osobe nemaju simptome bolesti, da
izgledaju i osjeaju se zdravo. Meutim, za to vrijeme, imunoloki sustav
slabi i bolest na koncu progredira u AIDS (uznapredovali stadiji HIV infekcije).

Progresija u AIDS nije kod svih HIV inficiranih osoba jednaka; u nekih je put
od akutne HIV infekcije do AIDS-a krai, a u nekih dulji.
Vano je zapamtiti da se virus HIV-a moe prenijeti sa zaraene osobe na
nezaraenu u bilo kojoj fazi infekcije.
to je AIDS?
AIDS je kratica od engleskog naziva "Acquired Immunodeficiency Syndrome",
koji u prijevodu znai sindrom steene imunodeficijencije.
A Acquired znai steeno: jer je to stanje koje netko stjee nakon infekcije
(zaraavanja) HIV-om; nije stanje koje je nasljedno, odnosno koje se genetski
prenosi.
I Immune odnosi se na imuni sustav: jer utjee na imunoloki sustav, tj. na
specijalizirane stanice koje se nalaze u krvi i koje se bore protiv razliitih
stranih tijela i mikroorganizama (bakterija, gljivica, virusa).
D Deficiency znai deficijencija: jer nastaje slabost imunolokog sustava i
obrambene snage vie nemaju sposobnost uinkovite borbe protiv razliitih
stranih tijela i mikroorganizama.
S Syndrome znai sindrom: jer oznauje skup stanja i znakova bolesti koji
su karakteristini za odreenu bolest; netko tko ima AIDS moe bolovati od
irokog spektra razliitih bolesti i oportunistikih infekcija.
Francuska kratica za ovu bolest je SIDA, syndrome d imunodficiencience
acquise, a u prijevodu znai isto. AIDS je krajnji i najtei stadiji HIV infekcije
uzrokovan tekim oteenjem imunog sustava. AIDS je zapravo naziv za
skupinu bolesti koje se pojavljuju kao posljedica slabljenja imuniteta ovjeka
koji je inficiran HIV-om. Brojni mikroorganizmi s kojima se ovjek
svakodnevno suoava i uspjeno ih svladava, u bolesnika s AIDS-om dovode
do nastanka irokog spektra upalnih bolesti te bolesnik na koncu umre od
infekcije uzrokovane mikroorganizmom (bakterije, virusi, gljivice, rikecije,
itd.) koja za zdrave ljude ne predstavlja znatnu opasnost. HIV takoer izravno
oteuje stanice ivanog sustava ime uzrokuje teke neuroloke bolesti
(HIV encefalopatija). Osoba koja je inficirana HIV-om, ne mora imati i AIDS.
Dijagnoza AIDS-a se postavlja na temelju broja T-limfocita (CD4 stanica) te
prisutnosti oportunistikih infekcija i malignih bolesti koje su pojavljuju
tijekom HIV infekcije. Infekcija HIV-om, kao i kasna manifestacija infekcije, tj.
AIDS, zarazna je bolest, a kao zarazna bolest, moe se i sprijeiti.
Lijeenje HIV/AIDS-a

Hrvatska pripada zemljama u kojima je dostupna i za zaraene besplatna

visokopotentna antiretrovirusna terapija (engl. kratica HAART) koja osigurava
uinkovito zaljeenje u najveeg broja zaraenih. Uz pridravanje lijenikih
preporuka prognoza HIV-om zaraenih osoba se znatno popravila: danas se
za njih oekuje normalan ivotni vijek. To je jedan od razloga za testiranje i
otkrivanje infekcije u to ranijoj fazi.
4. REVERZNA TRANSKRIPTAZA
Reverzna transkriptaza (RNA ovisna DNK polimeraza) je DNK polimeraza
enzim koji prepisuje jednolananu RNA u jednolananu DNK. Ona je isto tako
DNK ovisna DNK polimeraza koja sintetizira drugi lanac DNK komplementaran
s reverznom prepisanom jednolaanom DNK nakon degradacije originalne
mRNA. Ovaj enzim se naziva reverznim zato to normalna transkripcija
obuhvaa sintezu RNA iz DNK.
Novoformirana HIV DNA ulazi u jezgru stanice domaina, gdje enzim
integraza sakriva HIV DNA izmeu DNA molekula stanice domaina.
Integrirana HIV DNA naziva se provirus. Provirus moe biti neaktivan vie
godina, ne proizvodei nove kopije HIV-a ili tek mali broj novih kopija.
Nakon to se virusna rna uz pomo reverzne transkriptaze prevede u dna,
ugrauje se u jezgrenu dna domaina, nastavlja se normalni stanini ciklus
gdje se vri transkripcija stanine dna u kojoj je sadrana virusna dna.
Transkripcijom nastaje mrna u kojoj je sadrana genetika informacija virusa,
tako se virusni dna ponovo prevodi u rna.
5. GREKE U RADU REVERZNE TRANKSRIPTAZE
Reverzna transkriptaza ponekad pravi greke itajui RNK sekvence, rezultat
ovih pogreki je taj, da svi virusi sintetizirani unutar jedne stanice domaina
nisu identini. Ova razliitost se ogleda u malim promjenama u molekularnoj
grai njihovih ovojnica i enzima. Na ovaj nain stgvaraju dovoljno velike
razlike da ih se ne moe tretirati na jednak nain, a opet dovoljno slinni da
zadravaju isti tetan utjecaj
6. RETROVIRUSNI LIJEKOVI
Retrovirusne lijekove moemo podjeliti u nukleotidne/nukleozidne analoge,
nenukleozidne analoge, inhibitore proteaza i inhibitore fuzije.
Nukleotidni/nukleozidni analozi (NRTI) su prvi lijekovi smiljeni za tretman
protiv HIV-a. Iako su manje djelotvorni od ostalih danas dostupnih lijekova
(ostalih gore nabrojanih) svejedno imaju glavnu ulogu u lijeenju HIV-a. HIV
virus je retrovirus to znai da svoju RNA prepisuje u DNA putem enzima koji

se zove reverzna transkriptaza. Pri tome se prvo stvara RNA-DNA hibrid,

nakon toga se odvaja DNA dio hibrida i nastaje jednolanana DNA na osnovi
koje e se sintetizirati komplementarni lanac DNA i nastat e provirusna
dvolanana DNA koja e se ugraivati u DNA domaina. Da bi se ta
provirusna DNA mogla ugraditi u DNA domaina mora doi do njenog
produavanja na 3' kraju dodavanjem purinskih i pirmidinskih nukleozida.
Nukleotidni/nukleozidni lijekovi su slini tim purinskim i pirimidinskim
nukleozidima koji se moraju ugraditi u provirusnu DNA za vrijeme njenog
produavanja. To e dovesti do toga da se umjesto pravih purinskih i
pirimidinskih nukleozida ugrauje na lijek koji e rezultirati u propadanju
provirusne DNA i ona se nee mou ugraditi u DNA domaina. Ovi su lijekovi
korisni protiv HIV-1 i HIV-2 virusa. Primjeri ovih lijekova su: Lamuvidin,
Stavudin, Tenofovir, Zidovudin itd.
Nenukleotidni analozi (NNRTI) su lijekovi koji su smiljeni krajem 20. St. I vrlo
su uinkoviti protiv HIV-1. Reverzna transkriptaza koja se nalazi u virusu HIVa je heterodimer koji se sastoji od dviju podjedinica: p66 i p51 podjedinica.
Nenukletidni analozi se veu u hidrofobni dep p66 podjedinice koji se nalazi
blizu aktivnog mjesta enzima. Ovakvo nekompetetivno vezanje proizvesti e
konformacijsku promjenu enzima koja e dovesti do potpune inhibicije ili to
smanjene aktivnosti enzima.
HIV proteaza je enzim koji se sastoji od 99 aminokiselina te u svom aktivnom
mjestu ima aspartat (aspartat proteaza je) te sudjeluje u sazzrijevanju
virusnih estiva HIV-a tokom njegova ivotna ciklusa. HIV proteaza e rezati
polipeptidni prekursor na funkcionalne proteinske podjedinice koje e
sudjelovati u oblikovanju kapside virusa. Inhibitori HIV proteaza su lijekovi
koji e kompetetivno inhibirati i sprijeiti rezanje polipeptidnog prekursora.
Ovi lijekovi djelujuprotiv HIV-1 i HIV-2.
Inhibitori fuzije su lijekovi koji e se koristiti kod pacijenata koji su rezistentni
na ostale oblike lijekova. Njihova je primjena ograniena zbog vremena
proizvodnje i cijene proizvodnje. Oni su jedni od rijetkih lijekova koji djeluju
vanstanino. Inhibitori fuzije djeluju na principu da sprjeavaju vezanje HIV
virusa za CD4 (glikoprotein koji se nalazi na povrini stanica imunolokog
sustava kao npr. Monocita, makrofaga i T pomonih stanica) i time
sprjeavaju infekciju tih stanica virusom.