Organizacija podataka

Dr MiomirTodorović
Podela:

Podaci su osnovni resurs svakog informacionog

sistema. U njima se odslikavaju svi elementi,
veze i procesi koji se dešavaju u sistemu.
 Podela: prema promenljivosti tokom vremena
 konstantne
 relativno konstantne
 varijabilne (promenljive)
 Prema kretanju
 ulazne (predstavljaju informacioni ulaz),
 izlazne (predstavljaju informacioni izlaz),
 interne ( u okviru posmatranog sistema).
 Prema načinu organizovanja:
 formalizovani, i
 neformalizovani.
Proces organizacije podataka
 formiranje organizacionih jedinica
podataka i određivanje njihovog
materijalnog sadržaja,
 dodeljivanje organizacionih jedinica
pojedinim ćelijama memorije,
 formiranje formalnog redosleda radi
lakšeg nalaženja sadržaja pojedinih
org. jedinica
Organizacione jedinice podataka
Znakovi

Obično se znakovi dele na:

 alfabetske - slova od A do Z,

 numeričke cifre od 0 do 9,

 alfanumeričke - skup
alfabetskih i numeričkih
znakova,
 specijalni znaci (, <, >, !, ?, ..
itd.).
 Sekvencijalna organizacija datoteke

AD AD AD AD

1 x 1 2 x 2
... i x i
... n x n

Adresa i-tog sloga određena je izrazom:

AD (xi) = AD (xi-1) + C
C broj memorijskih ćelija prethodn. (xi-
1) sloga.
Slogovi fiksne dužine
AD (xi) =L0 + C  i
L0 bazna adresa
 Relativna organizacija datoteke
Celija Celija Celija Celija Celija Celija
1 2 3 4 5 350
slog
slog 1 slog 2 prazno slog 4 prazno ...
350
 Relativna datoteka se sastoji iz
niza ćelija fiksne dužine.
 Dužinu ćelije određuje korisnik.
 Relativni ključ – broj sloga
Indeks - sekvencijalna organizacija
datoteke
 Sekvencijalna organizacija sa
indeksima koji omogućuju brz pristup
do pojedinih slogova datoteka.
 Ove datoteke imaju sledeća tri
područja:
 Glavno područje u koje se upisuju slogovi
pri stvaranju ili reorganizaciji datoteke.
 Područje indeksa, formira se prilikom
stvaranja ili reorganizacije datoteke.
 Prelazno područje, koje služi da se u
njega smeste slogovi koji ispadaju iz
glavnog područja zbog ubacivanja novih
slogova.
Osnovni oblici obrade i organizacije
podataka
Podaci u datotekama nose informacije
o objektima i procesima na koje se
odnose.
Nad datotekama se vrše sledeće tri
osnovne grupe operacija:
 Izmene (ubacivanje novih slogova,
izbacivanje postojećih slogova, promena
vrednosti pojedinih polja) - ažuriranje
 Sortiranje, sa ciljem da se stvori određeni
redosled slogova
 Očitavanje podataka sa ciljem da se
omoguće određeni proračuni i izdavanje
izveštaja.
ORGANIZACIJA BAZA PODATAKA

Nedostaci klasične organizacije:

o porast količine istih podataka,
o porast grešaka u obradi,
o odluke zasnovane na
nepouzdanim podacima su,
takođe, nepouzdane,
o troškovi obrade podataka rastu
o vreme odgovora raste.
 Organizacija podataka po
funkcijama

Podaci
o prodaji
Proizvodi

Finansijksi
podaci
Klasična organizacija podataka
Logička
Organizacija 1
Fizička PROGRAM 1
Organizacija
1

Logička
Podaci o Organizacija 2
relnom PROGRAM 2
svetu
Fizička
Organizacija
2 Logička
Organizacija 3
PROGRAM 3

Fizička
Organizacija Logička
3 Organizacija 4
PROGRAM 4
Osnovne karakteristike baze
podataka

 Otklanjanje nedostataka
organizacije podataka u
datotekama
 Odgovori kako zahtevima i
potrebama pojedinih poslova i
zadataka tako i zahtevima
vanplanskih, direktnih upita
 Minimalna redudansa
 Baza podataka
OPIS SLOGA

PROGRAM

Podaci o
Logička datoteka
relnom
svetu
Fizička
Organizacija
Baza podataka
 neophodnost osamostaljivanja
načina čuvanja i organizacije
podataka od pojedinačnih
korisnika i njihovih programa,
 potrebe formiranja jedinstvenog
sistema za upravljanje bazom
podataka (SUBP)
Komponente baze podataka
 informacioni fond baze
podataka
 informacione jezike za opis i
manipulaciju podacima,
 sistem za upravljanje BP (SUBP)
 administraciju BP,
 rečnik BP,
 tehnička sredstva BP.
Baza podataka

“Skup međusobno povezanih

podataka, koji se odnosi na
neku oblast primene,
memorisan sa minimalnom
redundansom koja dopušta
njihovo optimalno korišćenje od
strane jednog ili više korisnika”
Jezici BP:
 Jezici za opis:
 jezici za eksterni opis (pogled korisnika)
 jezici za logički opis BP
 jezici za fizički opis BP.
 Jezici za manipulaciju :
 viši programski jezici,
 za manipulaciju u okviru aplikacionog
programa,
 za upite (on-line),
 Za generisanje izveštaja,
 sredstva za on-line ispitivanje, pretraživanje i
manipulaciju,
 sredstva zaštite i provere.
Modeli podataka

Model podataka odražava uzajamnu

povezanost objekata realnog
sistema.
Jedinstven način predstavljanja
podataka i njihove interpretacije
preko strukture podataka, skupa
ograničenja i skupa operatora.
Modeli baze podataka:
relacioni, hijerarhijski, mrežni.
Od modela podataka se zahteva da
je:
 semantički bogat tj. da daje što više
informacija o realnom sistemu na
prost konzistentan i nedvosmislen
način,
 nezavisan od karakteristika i tipa
računara
 da omogućava formalizovano
projektovanje konceptualne, logičke i
fizičke BP i
 da omogući relativizam u pogledu
prikazivanja realnog sistema.
Entitet baze podataka
 Entitet predstavlja neku suštinu u
realnom sistemu, o kojoj se skupljaju
i memorišu podaci u banci podataka.
 Entiteti iste vrste čine skup entiteta
kome se dodeljuje ime koje određuje
tip entiteta
 Svaki tip entiteta ima neke
karakteristike koje se nazivaju
atributi. Atributima se dodeljuju
imena ona označavaju tip atributa.
 Skup dozvoljenih vrednosti određene
osobine (atributa) naziva se domen.
PRIMER
 Ime skupa: Student tip entiteta
 Imena osobina: Tip atributa

Broj Ime i Pol Godina škola

indeksa prezime rođenja
136 Petrović Ženski 1982 Finasije
Milica
140 Petar Muški 1983 Porezi i
Mitrović carine
.... ... ... . .....
200 Layar Muški 1984 Menadžme
Mmarić nt
Koncepti entiteta baze podataka

Entitet

Realni objekti Apstraktni koncept

Asocijacia Dogadjaji
Ljudi, mašine, Ispit
Čovek – grad Izdata roba,
materijali Predmet
Student-fakultet Položen ispi
sredstva i sl Konto
Relacioni model podataka
Prikaz podataka o entitetima
dvodimenzionalnim tabelam.
 Tvorac relacionog modela je
E.F.Codd 1970.godine.
 Sistemi za relacionu bazu
podataka su: DB/2, SQL/DS,
SUPRA, ORACLE i dr.
 Tabele moraju biti tako
sastavljene da imaju sledeće
Osobine tabela RMBP:
 svaka rubrika tabele predstavlja
jedan podatak ne postoje više grupe
koje se ponavljaju,
 kolone su homogene, u jednoj
koloni postoji samo jedna vrsta
podataka,
 svaka kolona ima naziv,
 redovi se razlikuju međusobno,
duplikati redova nisu dozvoljeni i
 redosled kolona ili vrsta nije bitan.
 Relacija student

Broj Ime i Pol Godina škola

indeksa prezime rođenja
136 Petrović Ženski 1982 Finasije
Milica
140 Petar Muški 1983 Porezi i carine
Mitrović
.... ... ... . .....

200 Lazar Marić Muški 1984 Menadžment

Relaciona algebra
Izvođenje operacija nad relacijama naziva se
relaciona algebra.
o Rezultat svih operacija je nova relacija.
o Izdvajanje kolona se naziva projekcija.
o Izdvajanje reda naziva se selekcija.
o Spajanje se može vršiti kada su odgovarajući
atributi jednaki ili je zadovoljen neki uslov.
o Delenje je operacija kojom se jedna relacija
deli drugom i dobija treća relacija.
Prikazivanje relacija
STUDENT (BROJ-INDEKSA, IME-I-PREZIME,
POL, GIDINA-RODJENJA).
 Upitni jezik
SQL
 Generička verzija se sastoji od tri
klauzule: SELECT, FROM i WHERE a
upitna SQL forma je:
 SELECT atribut-1, atribut-2,....atribut-n
 FROM relacija-1, relacija-2,...relacija-n
 WHERE predikat
 SELECT klauzula - projekcija atributa
 FROM klauzula - specificira relacije iz
kojih se biraju atributi.
 WHERE određuje kriterijume selekcije.