akumulacija- (1)talozenje materijala koji su se od cvrste ili rastresite podloge odvojili,i

izvesno vreme su ih nosili vetrovi, morske struje,talasi,lednici..... (2)deo dohotka koji vlasnici
preduzeca,imanja,izdvajaju za ulaganja u razvoj,prosirenje ili modernizaciju prduzeca,da bi
povecali proizvodnju ili obim poslovanja.
arhipelag - grupa ostrva
astronomija- nauka o nebeskim telima i vasioni u celini
atmosfera- vazdusni omotac zemlje
aluvijalne ravni- ravni koje nastaju akumulativnim radom velikih reka
antarktida- kontinent na Antarktiku
antarktik- juzna polarna oblast nasuprot Arktiku
arktik- severna polarna oblast
ateist-onaj ko ne veruje u postojanje Boga
biosfera- omotac zemlje u kome postoji zivot
buš-naziv za polupustinjska,pustinjska prostranstva u Australiji mestimicno obrasla
isprepletanim bodljikavim zbunjem
barometar- sprava za merenje vazdusnog pritiska
»bum« oblasti-regije u kojima se privreda naglo razvija(otvaraju se nove fabrike u kojima se
zapošljava lokalno stanovništvo)
budžet-predračun prihoda i rashoda
cunami- dzinovski talasi koji nastaju za vreme zemljotresa i vulkanskih erupcija na dnu
datumska granica- granica koja se pretezno poklapa sa 180. meridijanom
delta- tip recnog ušća u more
dine- srpoliki peščani nanosi u pustinji
dugodnevnica - dan sa najduzom obdanicom u godini ( 21.VI) mora
ekvator- najveca paralela
ekvatorijalna klima - tip klime koja vlada u uskom pojasu oko ekvatora
epicentar - tacka na povrsini Zemlje, u kojoj se najjace ispojlava zemljotres
erozija- razaranje stenovite podloge i tla dejstvom spoljasnih sila
estuar - levkasti oblik ušća
etnos - narod,narodni-etnicki
erg - oblik peskovite pustinje
exploatacija - iskoriscavanje,vadjenje rude
ekumena - naseljeni deo sveta
entitet - deo teritorije neke drzave,bez obelezja medjunarodne drzavne nezavisnosti
extenzivna poljoprivreda-poljoprivredna proizvodnja u koju se ulaže malo rada i sredstava
fjordovi- zalivi nastali potapanjem lednickih dolona u Skandinaviji
galaksija- drugi naziv za zvezdane skupove
geografska širina - velicina luka meridijana od ekvatora do date tacke
geografska dužina - velicina luka ekvatora od grinickog meridijana, do meridijana date tacke
geografska karta - umanjen graficki prikaz zemljine povrsi na ravni
geografski polovi - tacke u kojima Zemljina osa prodire povrsinu Zemlje
globus-model zemljine lopte
gromadne planine- planine nastale izdizanjem delova zemljine kore
gondvana - stara kopnena masa koju su nekada zajedno cinili danasnji kontinenti Juzna
Amerika Afrika,Australija i Antarktida
geološki razvoj - stvaranje i razvoj Zemljine kore (stvaranje stena)
geotermalna energija - unutrasnja toplota zemlje, koja se moze iskoristiti za dobijanje
elektricne energije
greben - izduzeni pojas zemljine kore spusten duz bocnih raseda
gustina naseljenosti - prosecan broj stanovnika po kvadratnom metru
graben-izduženi pojas zemljine kore spušten duž bočnih raseda
hidrosfera- vodeni omotac zemlje
hipocentar - žariste zemljotresa u unutrasnjosti Zemlje
istočni vetrovi- stalni vetrovi u hladnim pojasevima
izdan- podzemna voda koja lezi na vododrzivom sloju
izobate -zatvorene kruzne linje koje na karti spajaju tacke iste dubine
izohipse - zatvorene kruzne linje koje na karti spajaju tacke iste nadmorske visine
izoterme - zatvorene kruzne linje koje na karti spajaju tacke iste tempereture
izvor - mesto gde podzemna voda izbija na povrsinu
industrijalizacija-uvođenje mašinske proizvodnje u svim oblastima privrede
julijanski kalendar- stari kalendar koji koristi Srpska pravoslavna crkva
jezera - udubljenja u kopnu ispunjena vodom
jame-podzemni oblik, kraskog oblika reljefa
jedinstveno tržište-dogovor između zemalja članica Evropske unije o nesmetanom protoku
robe iz jedne zemlje u drugu
klif- strma morska obala
klima - prosecni visegodisnji rezim vremena iznad nekog mesta
klimatski činioci - cinioci koij odredjuju klimu nekog mesta
klimatski elementi -elementi kojima se izrazava stanje vazduha
komete - ( zvezde repatice) koje obilaze oko Sunca po vrlo izduzenim putanjama
kompas - sprava za odredjivanje strane sveta na osnovu magnetne igle
kontinenti - najkrupnije kopnene celine
kraška jezera - jezere nastala u kraskim udubljenjima
kratkodnevnica - dan sa najkracom obdanicom u godini (22.XII)
količina padavina - izrazave se u mm-visina padavina od 1mm odgovara 1l vode
kompozitne doline -doline reka koje se naizmenicno sastoje od kotlinai klisura.
kriptodepresija- to je takozvana skrivena deprsija,jezero cije dno je ispod a povrsina iznad
morskog nivoa
kadmijum-metal koji se upotrebljava u zubarskoj tehnici,i kao materijal za izradu elektroda
kampos - naziv za savane u Juznoj Americi
kaučuk - guma koja se dobija iz mlecnog soka vise vrsta drveta koja rastu, u Juznoj
Americi,Juznoj i Jugoistocnoj Aziji
kobalt- belosivi metal od cijeg se oksida dobija lepa plava boja
konkvistadori- spanski i portugalski osvajaci u Srednjoj i Juznoj Americi
krik- naziv za reku ili potok u Australiji koji periodicno presusuju
konurbacija- velika urbana sredina nastala spajanjem nekoliko susednih gradova,naselja
kisele kiše - mesavina zagadjenog vazduha i kise( skode drvecu,ljudima,biljkama...)
lava- magma na povrsini Zemlje
lednik - pokretna masa leda
litosfera -stenoviti omotac zemlje
les- jednorodna porozna sedimenta stena,najcesce zuckaste boje
laguna- plitki deo okeana (mora) odvojen od njega pescanim sprudom ili koralnim grebenom,a
spojen s njim uskim moreuzom
ljanos- tip visoko travnih savana na severoistoku Juzne Amerike ( na levoj obali reke
Orinoko)
magma- uzarena materija u unutrasnjisti zemlje
meandri- vijugavi delovi korita ravnicarskih reka
meridijani- zamisljeni polukrugovi koji spajaju geografske Polove
mesec- Zemljin prirodni satelit
meteor- blesak koji nastaje pi izgaranju meteorida u atmosferi
meteorit- ostatak meteorida koji je dospeo na Zemlju
meteorid - tvrda cestica koja se krece medjuplaneternim prostorom
močvare-delovi kopna zasiceni vodom, sa posebnim rastinjem i tresetom
monsuni - periodicni vetrovi koji su karakteristicni za juznu i jugoistocnu Aziju
monsunska klima- klima pod uticajem monsuna
mora - delovi okeana izdvojeni kopnom, ili podvodnim reljefom
morene- bedemi stenovitog materijala koji je ostavio lednik
moreuzi - vodena suzenja koja povezuju mora ili okeane
morske mene- plima i oseka ( one nastaju pretezno pod uticajem Meseceve gravitacije,a i
gravitacije Sunca)
metropola - glavni grad,prestonica
migracije- prseljenja ljudi iz jednog mesta u drugi
mortalitet - broj umrlih
mrtvaje- (mrtva voda ili stara reka) preseceni ili napusteni meandri.Napusteni meandri bez
vode nazivaju se starace.
mangrova- vrsta vegetacije u priobalnim mocvarama tropskog pojsa
manikoa- ( ili kasava) to je koren bogat brasnom biljke koja raste u Indiji,Juznoj Americi i
Africi
muva ce-ce - muva koja je rasprostranjena u sumama uz reke i jezera Centralne Afrike,inace
ona je prenosnik uzrocnika zarazne bolesti spavanja)
molibden- metal veoma dragocen u dobijanju celika
morenski reljef-akumulativni oblik reljefa,formiran radom lednika
nabrane planine- planine nastale nabiranjem zemljine kore
nadmorska visina - vertikalna udaljenost neke tacke od nivoa mora
natalitet - broj zivorodjenih u toku jedne godine
nefrit- mineral bubrezastog oblika koj se upotrebljava za pravljenje pecata
NATO-severnoatlantski vojni savez na čelu sa SAD
obdanica- vremenski razmak izmedju izlaska Sunca i zalazka
okeani - najvece celine svetskog mora
oseka-spuštanje nivoa mora
ostrva - manji delovi kopna okruzeni sa svih strana vodom
ozonski sloj - sloj atmosfere koji stiti zivi svet na Zemlji od stetnog delovanja Suncevog
zracenja
obelisk - svaki visoki spomenik koji se suzava pri vrhu
oblačnost- pokrivenost nebeskog svoda oblacima
orogenza - ( na grckom oros-planina, genezis-postanak)postanak stvaranje planina,razdoblje
u razvitku Zemljinae kore
paralele- zamisljeni krugovi koji su normalni na meridijane
pasati - stalni vetrovi zarkog pojasa
planete - nebeska tela koja obilaze oko Sunca ili drugih zvezda
platforme-prostrani,stabilni,zaravnjeni delovi Zemljine kore koji se sastoje od dva
sloja(kristalaste osnove i sedimentnog pokrivača)
plima - podizanje nivoa mora
polarne noći - noci tokm kojih Sunce ne izlazi duze od 24h
polarni dani - dani tokom kojih Sunce ne zalazi duze od 24h
polarnici - ekvatoru najblize paralele gde se avlaju polarni dani i polarne noci
poluostrva - delovi kopna koji izrazito zalaze u vodeno prostranstvo
povratnici - ekvatoru najdalje paralele
pustinjska klima - klima koja vlada u oblastima koje primaju manje od 100mm padavina
godisnje
prirodni priraštaj - razlika izmedju broja rodjenih i broja umrlih ljudi
pusta - naziv za stepu u Srednjodunavskoj (Panonskoj niziji)
povija - recnom eroziom snizena razvodja izmedju dve naspramne recne doline
površ - prostrana zaravan erozivnog porekla
produktivnost rada - stvaralacka snaga.Meri se obimom obavljenog posla ili kolicinom
proizvedenih dobara
pampas-naziv za stepu u Juznoj Americi
potaša - kalijum-karbonat koj se upotrebljava u proizvodnji stakla i sapuna
prevlaka - uska povrsina kopna koja spaja dva znacajnija dela kopna ili dva kontinenta
prerija - naziv za stepu u Severnoj Americi
polderi-isušeni i obrađeni delovi zemljišta.zaštićeni nasipima i opasani kanalima.Poldera ima u
većem delu severne Holandije i za njih se može reći da je to »zemljište oteto od mora«
ravnodnevnica - dani ( 21.III i 23. IX) kada se izjednace obdanica i noc
razmer- odnos neke duzine na karti i njoj odgovarajuce u prirodi
razuđenost obale- odstupanje obale od prave linije
razvođe- uzvisenje koje deli dva susedna sliva
razmernik- duz uz cije podeoke je upisana odgovarajuca duzina u prirodi
rečna mreža- sve reke na jednoj teritoriji
rečni sistem- glavna reka sa svojim pritokama
rečni sliv- povrsina sa koje voda otice u jedan recni sistem
regija- zasebna teritorija koja se po necemu razlikuje od susednih teritorija
reka- veci vodeni tok koji tece koritom koje je taj tok sam izdubio
relativna visina- razlika izmedju dve nadmorske visine
reljef- sve neravnine i ispupcenja udubljenja na povrsini Zemlji
revolucija zemlje- obilazenje Zemlje oko Sunca
rotacija zemlje- obrtanje Zemlje oko zamisljene ose
rt-najistureniji deo kopna koji zalazi u vodeno prostranstvo
rasa- veca grupa srodnih ljudi sa istorodnim glavnim obelezjima
rasizam-nenaučno učenje o nejednakosti ljudskih rasa
rivijera- primorski krajevi (posebno na Sredozemnom moru)
sateliti- nebeska tela koja obilaze oko planeta
savana- prostrane ravnice tropskog pojasa obrasle visokom travom
sazvežđe- tacno odredjen deo neba sa tacno odredjen deo neba sa svim nebeskim telima u
njemu
svetski okean- svi okenani i mora na Zemlji
sedimentne stene- stene nastale talozenjem cestica koje mogu biti razlicitog porekla i
velicine
seizmograf- instrument koji belezi zemljotrese
severnjača- najsjajnijea zvezda u sazvezdju Malog medveda
selvas- tesko prohodne tropske kisne sume ( prazume u Juznoj Americi)
sinoptička karta- karta na osnovu koje se pravi vremenska prognoza
stepa- travna ta zajednica unutar umerenog pojasa
sunčev sistem- Sunce sa svim nebeskim telima koja obilaze oko njega
svetlosna godina- put koji predje vetlost za godinu dana putujuci pri tome 300 000km u
sekundi
tajga - zona cetinara na severnoj polulopti
tektonska jezera- jezera cije su kotline nastale spustanjem kopna duz dubokih raseda
topografske karte- krupnorazmerne karte
tundra- biljna zona ciji je biljni svet uglavnom predstavljen lisajevima i mahovinama
tajfun- naziv tropskih ciklona u zapadnom delu Tihog okeana
tapioka- zrbasto skrobno brasno koje se dobija iz korena biljke manioka
tanin- materija koja se dobija od sisarki i kore raznog listopadng drveca,a koristi se za
štavljenje kože
tornado- naziv snaznog atmosferskog vrtloga u SAD
terminal-poseban specijalizovan deo saobraćajnog čvora(npr.naftno pristanište u morskoj
luci)
tehnologija-način proizvodnje
tranzit-prevoz robe kroz jednu zemlju u drugu
uragan- vetar razorne snage ( brzina preko 30m/s) i znatnog trajanja
vadi(uadi)- suve doline ili doline sa povremenim tokovima u pustinjama Severne Afrike i
Arabijskog poluostrva
volfram (tungsten)-veoma tvrd i otporan metal koji se upotrebljava za dobijanje volfram-
celika i vlakna elektricnih sijalica
vazdušne mase- mase vazduha slicnih svojstava
vasiona(kosmos)- sveobuhvatni prostor sa svim nebeskim telima u njemu
vlažnost vazduha-stepen zasicnosti vazduha vlagom
vodostaj- nivo vode u reci u trenutku osmatranja
vreme- trenutno stanje klimatskih elemenata iznad nekog mesta
vulkanizam- sve pojave vezane za pokretanje i izbijanje magme na povrsinu Zemlje
vulkan- mesto na kome magma izbija na povrsinu Zemlje
valov-lednicko korito, dolina kojom se lednik kretao
zapadni vetrovi- stalni vetrovi umerenog pojasa
zemljište(tlo)- rastresit povrsinski sloj Zemljine kore
zemljina kora-povrsinski stenovit omotac Zemlje
zemljouzi- uski pojasevi kopna koji povezuju sire vodene celine
zenit- tacka na nebu tacno iznad nase glave
zvezde- dzinoske lopte usijanog gasa