POSLOVNI PLAN ZA IZRADU KONICA ZA P ELE

I.

UVODNE NAPOMENE

Raznolikost ekosistema Bosne i Hercegovine, ije bogatstvo florom i faunom ilustruje pristutvo preko 7.000 razliitih biljnih vrsta, od kojih su mnoge ljekovite i aromatine, ukazuje, pored ostalog, na proizvodnju velikih koli ina nektara kao osnovnog preduslova za razvoj pelarstva i proizvodnju prirodnog meda u umskim podrujima Bosne i Hercegovine. Naalost, i pored ovoga, p elarstvo u Bosni i Hercegovini jo uvijek nije postiglo takav stepen razvijenosti koji bi odgovarao objektivnim mogunostima pelarenja kod nas, ve zaostaje i u odnosu na druge poljoprivredne grane. Nesumnjivo je, dakle, da Bosna i Hercegovina sa veoma povoljnim klimatskofloristikim podrujima, autohtonom rasom pele - Apis melliphera carnica L., te izborom dobrih konica i savremenom tehnologijom p elarenja moe vrlo brzo posti i znaajnu proizvodnju prirodnog meda. U skladu sa tim, izra en je program proizvodnje prirodnog meda u umskim podru jima Bosne i Hercegovine ija se realizacija zasniva na kooperaciji sa seoskim domainstvima, radnicima koji su ostali bez posla usled proteklog rata, pogrene privatizacije, bankrota preduze a, i drugim zainteresovanim graanima. Program izrade konica za pele osmiljen je praktino kao prate i pro gram programima razvoja pelarstva i prozvodnje meda. Naime, smatra se da 30 konica predstavlja minimalni broj po kooperantu. Nadalje, finansijsko-ekonomska analiza rauna se na prosjenom nivou od 50 i 100 pelinjih dru tava, odnosno 50 i 100 komada konica po kooperantu, s obzirom da se kroz dvije do tri godine p elinjak u vlastitoj produkciji moe poveati i do 200 pelinjih drutava, a to podrazumijeva nabavku dodatnog broja konica.

II.

OPIS PROIZVODA A. Opte napomene

Konica predstavlja pelinji stan, adaptiran od strane ovjeka za lake korienje pelinjih proizvoda. Dugi niz godina, sve do 1750, usavravale su se konice sa nepokretnim saem, kada je prona ena konica sa pokretnim sa em koja predstavlja revolucionarni pronalazak savrijemenog p elarstva. I ove konice, iju osnovnu jedinicu predstavlja ram ili okvir, su se vrijemenom menjale i usavravale, tako da se do danas razvio i zadrao niz razliitih tipova konica. Sve njih karakteriu odreene prednosti i nedostaci, ali jo uvijek ne postoji jedinstvena standardna konica. Od poznatijih tipova, kao to su: poloka, Alberti-nideri eva (A), Dadant-Blatova (DB), Langstrot-Rutova (LR) i u novije vrijeme Fararova konica, najrairenija je Langstrot-Rutova ili LR konica i kao takva se smatra najprihvatljivijom za savremeno pelarenje. U skladu sa navedenim, ovim programom je predviena izrada upravo te konice.

B. Konstrukcija LR konice B.1. Opti izgled konica Opti izgled konice sa presjecima po duini i irini prikazani su na slici 1.

Sl. 1 - Prikaz LR konice: a) Opti izgled; b) Presjek po irini i duini konice B.2. Dijelovi LR konice Standardna LR konica sastoji se iz sledeih dijelova: - podnjaa................................................... 1 kom. - nastavak................................................... 3 kom. (najee) - polunastavak.............................................3 kom. (neobavezno) - dvotreinski medini nastavak..................3 kom. (neobavezno) - ventilacija sa hranilicom............................1 kom. - matina reetka........................................ 1 kom. (neobavezno) - poklopac................................................... 1 kom. - krov .................................... 1 kom. - ramovi (okviri)........................................... 30 kom. (standardno)

Opti izgled podnjae sa regulatorom leta, te presjeci po duini i irini sa dimenzijama dati su na sl. 2.

Sl. 2 - Podnjaa LR konice: a) izgled podnjae sa regulatorom leta b) presjek podnja e po irini i duini Na sl. 3 prikazana je konstrukcija nastavka, a dimenzije u mm date su u tabeli 1.

Sl. 3 - Konstrukcija nastavka Gore lijevo prednja i zadnja stranica s presjekom sa strane, desno lijeva i desna stranica sa presjekom sa strane; dole sastav stranica na zupce; sasvim lijevo (dole) detalj s poluutorom i limenim nosaem za okvire

Tabela 1. - Dimenzije nastavka u mm OPIS - prolaz za pele iznad satonoe (ispod poklopca) - spoljanja visina okvira - razmak ispod okvira do donje ivice nastavka - visina nastavka - 10 okvira po 36 mm - prostor za pregradnu dasku - unutranja irina nastavka - lijeva i desna strana nastavka po 20 mm - spoljanja irina nastavka - spoljanja irina okvira - 2 prolaza za pele izmeu okvira i prednje i zadnje stranice po 7 mm - unutranja duina nastavka - prednja i zadnja stranica nastavka po 20 mm - spoljanja duina nastavka IZNOS (mm) 7 232 3 242 360 12 372 40 412 450 14 464 40 504

VISINA

IRINA

DUINA

Konstrukcija polunastavaka i tzv. dvotreinskih nastavaka (ILINOYA) su identine prikazanoj konstrukciji nastavaka. Jedina razlika je ta to je visina polunastavaka 147 mm, a ILINOYA nastavaka 170 mm. Ventilacija sa hranilicom predstavlja pomoni dio vrlo vaan za seobu p ela i zimsku prihranu, kako bi se nadomjestio nedostatak prirodne hrane za potrebe p ela i stimulaciju njihovog razvoja. Prikaz krova LR konice sa presjecima po duini i irini dat je na sl. 5.

Sl. 5. - Krov LR konice: a) izgled krova, b) presjek krova po irini i duini

Od svih izvedbi okvira ili ramova najprihvatljiviji je tzv. Hofmanov ram, iji je izgled sa detaljima izrade prikazan na sl. 6, a odgovaraju e dimenzije cijelog okvira i poluokvira date su u tabeli 2.

Sl. 6. - Hoffman-ov okvir: a) prikaz elemenata veze b) Root-ova izrada Tabela 2. - Dimenzije Hoffman-ovog okvira za LR konicu VRSTA OKVIRA SASTAVNI DIO OKVIRA - satonoa - bona letvica - donja letvica - satonoa - bona letvica - donja letvica DUINA (mm) 480 232 450 480 137 450 IRINA (mm) 26 36 20 26 36 20 DEBLJINA (mm) 20 9 10 20 9 10 BROJ (kom) 1 2 1 1 2 1

CIJELI OKVIR

POLUOKVIR

Na slici 7 prikazana je Haneman-ova reetka koja se stavlja iznad plodinog nastavka, a sa ciljem spreavanja polaganja jaja u medini dio konice.

Sl. 7. - Matina ili Honeman-ova reetka

Kod izrade konica, radi kompatibilnosti u prometu opreme i p elinjih proizvoda, vano je pridravati se standardnih dimenzija. U tabeli 3 date su dimenzije sastavnih dijelova LR konice u mm.

Tabela 3. - Dimenzije sastavnih dijelova LR koice u mm. NAZIV DIJELA NAZIV DETALJA - pod - gredica - gornja letvica - donja letvica - zatvara leta - stranica - stranica - metalni nosai okvira - stranica - stranica - metalni nosai okvira - stranice - sranice - daska (irinski spoj.) BROJ DUINA KOM. 1 557 2 557 1 372 1 372 1 372 2 412 2 504 2 372 2 412 2 504 2 372 2 557 2 460 1 537 IRINA 384 50 20 20 20 242 242 30 147 147 30 65 65 420 DEBLJINA 20 20 20 10 20 20 20 0,6 20 20 0,6 20 20 20

PODNICA

NASTAVAK (PLODITE ILI MEDITE) POLUNASTAVAK

KROV

III.

SIROVINA Za izradu LR konica koristi se sledei materijal:

R. Naziv materijala br 1 amova-jelova daska 2 Lipova daska 3 Lipova daska 4 Vodootporna furnirska ploa topole 5 Lesonit 6 i ano platno sa okcima (irina okca3 mm) 7 Pocinkovani i tamparski Al lim 8 Kolarski ekseri 9 Parafin ili neko drugo zatitno sredstvo (lazurni lak i sl.), 1 Lijepak za drvo. 0

Debljina u mm. 25,00 32,00 40,00 20,00 3,20 3,00 0,60 50,00

IV.

TEHNI KO-TEHNOLOKO REENJE A. Tehnologija izrade

U skladu sa konstrukcijom konica, izrada ovih proizvoda sastoji se od izrade pojedinih dijelova i njihovog sklapanja u uobi ajeni zavrni oblik i formu. Isto tako, izrada pojedinih dijelova sastoji se od izrade konstruktivnih elemenata koji se nakon obrade sastavljaju u sklopove - dijelove konica. Svaki od pomenutih dijelova konica izra uje se izvo enjem niza razli itih tehnolokih operacija. Generalno posmatrano, pri izradi konica glavne operacije su sledee: - priprema proizvodnje, - krojenje elemenata ili formatizovanje perploe i lesonita, - bazno blanjanje (ravnanje - abrihtovanje) i po potrebi izrada sljubnice (figovanje) za irinsko slepljivanje, - spajanje, - blanjanje na konanu debljinu elemenata (dihtovanje), - fino kraenje na tanu mjeru, odnosno formatizovanje, - izrada elemenata veza, - buenje rupa, - sastavljanje dijelova, - zavrno figovanje sastavljenih dijelova, - bruenje, - zatita dijelova parafinom ili lazurnim lakom, - opivanje limom (kod krova). B. Izbor opreme Za znaajniju proizvodnju konica potrebno je predvidjeti posebne maine za izvoenje pojedinih operacija, odnosno izradu pojedina nih konstruktivnih elemenata konice koji bi se montirali u sklopove, a ovi u gotove konice. Na ovaj na in je praktino omoguena serijska proizvodnja konica. Meutim, ovim programom se u poetku rada predvi a manji obim proi zvodnje, odnosno manja investiciona ulaganja u opremu, potrebne objekte i broj zaposlenih. Nakon odreenog vrijemena za uhodavanje rada radionice, jasno je da se moe ii u pravcu dokupljivanja potrebne opreme, dodatnog zapoljavanja potrebnih izvrilaca ili generalno u pravcu razvoja programa proizvodnje konica. Za poetni rad radionice predvi ena je sledea oprema: R. br 1 2 3 4 5 Naziv opreme kombinovana stolarska maina stona glodalica Runa brusilica Stega Uobiajeni sitni stolarski alat Jedinica mjere kom kom kom kom kompl Koliina po jed.mj. 1 1 1 1 1

Kombinovana stolarska maina treba da je opremljena sa: - stolom sa krunom testerom, - blanjalicom za bazno ravnanje (abrihter) radne irine 500 mm, - debljaom ili dihtom, takoe radne irine 500 mm - suportom sa futerom za bruenje. Kod stone glodalice (frezera) istie se samo zahtjev za duinom radne osovine od 270 mm, dok prema ostalim karakteristikama moe se predvidjeti obi na glodalica. Obje maine, takoe, mogu da se nabave kao nove ili kao reparirane, koje u potpunosti zadovoljavaju, a u investicionom pogledu su jeftinije.

C. Objekti U pogledu objekata za proizvodnju konica u manjim serijama potrebno je predvidjeti: Vrsta prostora 1 2 Radna povrina m2 proizvodni prostor (radionicu) 50 nadstrenicu za prijem rezane gra e i odlaganje 30 gotovih proizvoda

Magacin pomonog materijala se ne predvi a kao poseban objekat, jer se isti moe organizovati u sklopu radionice. V.

RADNA SNAGA U poetku radionica zapoljava ukupno tri radnika ili:

1 2

Naziv radnog mjesta KV stolar NK radnik (pomoni) UKUPNO

Broj radnika 1 2 3

Razvojem radionice predvia se nabavka procesne opreme za izvo enje pojedinanih operacija (umjesto kombinovane stolarske maine), a to bi se odrazilo i na dodatno zapoljavanje potrebne radne snage.

VI.

OBIM I VRIJEDNOST PROIZVODNJE

Iskustveni podaci koji se odnose na normative vremena izrade konice ukazuju da jedan radnik za 8 sati rada moe da izradi 1/2 konice. Polaze i od navedenog, izraunata je mjesena proizvodnja konica.
R. br Naziv proizvoda Jed. mjere Normativ po radniku Broj radnika Broj smjena br. rad. dana u mjesecu Ukupn broj proizv.

Konica

kom

0,5

22

33

Kako je trina cijena gotove konice 50 . po konici, proizilazi da je vrijednost proizvodnje na mjesenom nivou:
R. br Naziv proizvoda Jed. mjere Koliina PC u

Ukupna vrijednost u .

Konica

kom

33

50,00

1.650,00

VII.

EKONOMSKO-FINANSIJSKA ANALIZA A. Investiciona ulaganja

A.1. Objekti U sluaju da u sklopu porodine kue ne postoji ve izgra en prostor koji bi se mogao izdvojiti kao proizvodni prostor, programom se predvi a izgradnja potrebnih objekata najjednostavnije konstrukcije, bez specijalnih zahtjeva kod izbora materijala. Cijena kvadratnog metra ovakvih objekata je oko 100 /m 2, tako da se predviaju investiciona ulaganja u objekte:
R. br Poslovni prostor Jed. mjere Koliina Cijena po j.mj u Ukupna vrijednost u .

. 1 2
proizvodni prostor (radionica) nadstrenicu za prijem rezane grae i odlaganje gotovih proizvoda

m2 m2

50 30

100,00 100,00

5.000,00 3.000,00 8.000,00

UKUPNO

A.2. Procesna oprema Programom je predviena nabavka reparirane opreme sa slede im cijenama i ukupnom vrijednou: R. br 1 Naziv opreme kombinovana stolarska maina Jedinica mjere kom Koliina po jed.mj. 1 Nabavna cijena u 3.500,00 10

2 3 4 5

stona glodalica Runa brusilica Stega Uobiajeni sitni stolarski alat UKUPNO

kom kom kom kompl

1 1 1 1

1.500,00 350,00 150,00 1.000,00 7.500,00

Ukupna ulaganja u objekte i opremu iznose:

R. br Poslovni prostor Objekti Oprema Ukupna vrijednost u .

1 2

8.000,00 7.500,00 UKUPNO 15.500,00

B. Trokovi proizvodnje

B.1. Osnovni materijal Utroak osnovnog materijala (amova-jelova i lipova rezana gra a) odre en je na osnovu iskustveno ustanovljenih normativa potronje prema kojima se iz 1 m 3 ove grae moe izraditi 10 komada konica, a uee amove gra e u odnosu na lipovu iznosi 70% : 30%. , odnosno 0,07 m3/konici : 0,03 m3/konici. Sa nabavnom cijenom amove-jelove gra e od 150 /m 3 i lipove grae od 100 /m3, proizilazi da je mjeseni troak na ime osnovnog materijala: R. br. 1 2 Vrsta grae Jed.mj. Normativ Broj m3/konici konica m3 m3 0,07 0,03 33 33 Koliina Nabavna Ukupan grae u cijena troak m3 (/m3) materijala 2,31 1,00 150,00 100,00 350,00 50,00 400,00

amova-jelova Lipa UKUPNO

Ukupni trokovi nabavke osnovnog materijala su 400 ./mjesec, ili priblino 450 ./mjesec.

11

B.2. Pomo ni materijal S obzirom na iskustvene podatke potronje pomonog materijala po konici te nabavne cijene istog, predvi a se ukupni mjeseni utroak pomo nog materijala u vrijednosti od: R. br. 1 Vrsta troka Pomoni materijal UKUPNO Broj konica 33 Cijena (/konica) 3,50 Ukupan troak 116,00 116,00

Ukupni trokovi pomonog materijala su 116,00 mjese no.

Prikaz strukture trokova dat je u tabeli 4. Tabela 4. - Struktura i vrijednost mjesenih trokova Redni broj 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. NAZIV TROKOVA Osnovni materijal Pomoni materijal Alati i rezervni dijelovi Elektrina energija Transportni trokovi Usluge odravanja Amortizacija Bruto zarade i nadoknade Ostali trokovi UKUPNO: VRIJEDNOST TROKOVA u 450,00 100,00 25,00 25,00 25,00 15,00 10,00 550,00 25,00 1.240,00

C. Finansijski rezultat Iznos u Ukupan mjeseni prihod Ukupni mjeseni trokovi proizvodnje Bruto dohodak (mjeseno) Porez na dobit 25% isti dohodak (mjeseno) isti mjeseni dohodak je pozitivan I iznosi 307,00 . 1.650,00 1.240,00 410,00 103,00 307,00

12

D. Prora un praga rentabilnosti NAZIV TROKA FT - Osnovni materijal - Pomoni materijal - Alati i rezervni dijelovi - Elektrina energija - Transportni trokovi - Usluge odravanja - Amortizacija - Bruto zarade i naknade - Ostali trokovi - Porez na dobit UKUPNO: U E E: VRIJEDNOST U VT 450 115 25 25 25 10 80 25 140 8% 47 103 790 73% 307 307 9% Neto dobit

25

FT = fiksni trokovi VT = varijabilni trokovi

13