Hemijske osobine zemljita

U okviru hemijskih osobina e se govoriti:

- organske materije - organski ostaci - humus (sastav, oblik i uticaj na zemljite)

- koloidi i njihove osobine

- sorpcija - hemijske reakcije i bufernost zemljita - plodnost zemljita

Organske materije i produkti njihove transformacije

- ivi organizmi - organski ostaci - humusne materije

- osnovni izvor org. ostataka su vie biljke

U sastav organskih ostataka ulaze sledee materije:

Rastvorljive u vodi:
- eeri - organske kiseline - aminokiseline i rastvorljive bjelanevine

Rastvorljive u organskim rastvaraima:

- Masti - voskovi - smole i terpeni - Celuloza i hemiceluloza - Lignin i proteini

Procesi transformacije organskih ostataka:

HUMIFIKACIJA - humusne materije MINERALIZACIJA neorganska jedinjenja i mineralne soli

Humifikacija ima 3 faze:

1. Organski ostaci izloeni dejstvu atmosferilija i O2

2. Dejstvo zemljine faune

3. Dejstvo mikroorganizama

Humus
Sastav humusa: - nespecifine materije - specifine, humusne materije

Nespecifine humusne materije obuhvataju:

- ugljeni hidrati - azotna jedinjenja - proteini i amino kiseline

- holin
- organske kiseline - gliceridi

- smole
- lignin - vitamini - antibiotici (penicilin, teramicin) itd.
Znaajne za genezu, plodnost, rast i razvie biljaka Njihov udio varira (10-15% pa ak do 70%)

Specifine humusne materije

- sloena visokomolekularna jedinjenja obrazovana procesom humifikacije organskih ostataka biljaka i pedofaune

Obuhvataju 2 grupe jedinjenja: - humusne kiseline

- humini

Humusne kiseline
- visokomolekularna azotna jedinjenja

Prema boji i rastvorljivosti dijele se na:

1. tamno obojene humusne ili huminske kiseline 2. svijetlo obojene humusne ili fulvo kiseline

Huminske kiseline
Sloeni viebazni heteropolikondenzati (dimenzije koloidne estice) Najznaajnije grupe: karboksilne (COOH) i fenol hidroksilne (OH) Nerastvorljive u vodi, etil alkoholu i kiselinama

Boja tamno siva ili crna

- sa katjonima grade soli humate (stabilni strukturni agregati) C 58-62% O 30-40% H 4-5.5% N 3-5%

Fulvo kiseline
Obrazuju se mikrobnom sintezom prostih organskih jedinjenja

Lako se rastvaraju u vodi, alkoholu, razblaenim rastvorima jakih baza i mineralnim kiselinama

Sa katjonima grade soli koje se zovu fulvati

Postoje 2 fulvo kiseline: - krenska (svetlo ute boje, dobro rastvorljiva u vodi)
- apokrenska (uto smee boje, slabije rastvorljiva u vodi)

Humini zemljinog humusa

- dio specifinih humusnih materija zemljita koji se ne rastvara u razblaenim rastvorima jakih baza

Sadraj humina varira u zavisnosti od mehanikog sastava (20-40%)

Kopnene vrste humusa (Miller, 1879): - sirovi - zreli - prelazni

Sirovi humus (Rohhumus)

- nastaje u uslovima hladne i vlane klime

- zemljita su kisele reakcije (pH 3.5-4.5), najee tip podzola

Predstavnici faune koji se javljaju su grinje a mikroflora acidofilne gljive Preovlauju fulvo kiseline

Zreli humus (Mullhumus)

Nastaje u uslovima umjereno tople, semihumidne i semiaridne klime - zemljita su neutralne do umjereno kisele reakcije, tipa ernozem

Od predstavnika faune ima: lumbricide, insekte, krtice, i dr. dok je mikroflora predstavljena bakterijama

Bogat huminskim kiselinama i Ca humatima

Prelazni humus (Moderhumus)

Prelazni oblik izmeu prethodna 2 tipa

- nastaje u uslovima hladne i vlane planinske klime

Rastresita, plitka zemljita prakaste strukture i promjenjive pH, tip crnice

Fauna: insekti, stonoge, pauk, flora: bakterije

Prema stepenu zasienosti baznim katjonima humus se dijeli na:

1. kiseli 2. neutralni - blagi 3. prelazni - polublagi

Kiseli humus

Obuhvata: rohhumus, najvei dio moderhumusa, dio mullhumusa (kiseli mullhumus i kiseli treset)

Zemljita siromana bazama, nepovoljno utie na uspijevanje gajenih biljaka

Neutralni humus - blagi

Dominiraju Ca-humati (90% katjona)

Karbonatna i beskarbonatna zemljita, neutralne reakcije

Polublagi humus

Nastaje u uslovima slinim uslovima obrazovanja Mullhumusa

Slaba i srednja kisela reakcija (pH 5-6.5)

Prema otpornosti na razlaganje humus se dijeli na: - trajni (Dauerhumus) - hranjivi (Nahrhumus)

Trajni humus
Sporo se razlae (lignin, butumeni, tavne materije, humini itd.) Povoljno utie na hem. i fizike osobine zemljita

Unoenje treseta i viegodinje trave

Hranjivi humus

- organske i specifine humusne materije

(svjei organski ostaci flore i faune, mikroflore i viih biljaka)

Nakupljaju se na povrini zemljita ili Ah horizontu

Izvor hranjivog humusa: zelenino ubrivo i zgoreli stajnjak

Sadraj humusa u zemljitu

Smanjuje se od povrine zemljita prema dubljim delovima profila 0-20 cm sadraj humusa 0.1-0.5% pa do 50%
Klasifikacija Veoma slabo humozna Slabo humozna Srednje humozna Jako humozna Veoma jako humozna Polutresetna Tresetna zemljita %org. materija u orninom sloju <1 1-2 2-4 4-8 8-15 15-30 >30

Uloga humusa u plodnosti zemljita

- geneza zemljita - hemijsko raspadanje minerala - mineralizacija humusa - fizike osobine zemljita - hemijske osobine - bioloke osobine