IZVOD FUNKCIJE - ZADACI

1. Pod kojim uslovom je funkcija f ( x) = diferencijabilna u ta cki x = 0. 2. Neka je f ( x) = a x, x 0, b x, x < 0,

x2 , x x0 , a x + b, x > x0 ,

Odrediti koecijente a i b tako da funkcija f (x) bude diferencijabilna u ta cki x = x0 . Odrediti prvi izvod funkcija: (1) f (x) = x sin x (4) f (x) = x3 2 e x ln x (2) f (x) = (3x2 + 1) tg x (5) f (x) = ln x + x2 ctg x (3) f (x) = sin x ex cos x (6) y = cos x 4x + sin x x3 4x2 + 5x 3x2 1

(7) y =

sin x x cos x cos x + x sin x

5 3

(8) y =

1 (2x + 5)3

(9) y =

(10) y = (x + 3x ) 3 4x2 x2 + 3 x + 5 x2 x 1 sin x 1 + sin x

( x 1)2 (11) y = 2x + 3 (14) y =

5

5 (12) y = x 4 x 3 x2 x2 + 2 x x2 x + 1
x

(13) y =

(x2 7x)4

(15) y =

(16) y =

(17) y = (3 5x2 )4 + e5x (20) y = ln (23) y = ln (26) y = tg

2

(18) y = x e 3 +

2x 1

(19) y = ln(x3 + 3x 6) (22) y = ln (25) y = 1 x2 4 x

x+1 1x
3

(21) y = ln cos 5x (24) y = ln(x + x2 + 1)

(4x 1)2 x3 3 e4x + 1

tg (3x + 2) 6x2 5x

(27) y = sin2 (3x3 x) (30) y = arcsin 2x 1 + x2

(28) y = sin(x2 + 2x) ex (31) y = arctg x 1 x2

(29) y = cos3 x + (32) y = arcctg x 2

x1 x+1

(33) y =

4x

x2

+ 4 arcsin 1 x

(34) y = ex 1 e2x + arcsin ex (36) y = ln(sin x + 1 1 + sin2 x)

(35) y = arcsin e2x + arccos

Primenom pravila za logaritamski izvod na ci izvode slede cih funkcija: (1) y = xsin x (2) y = (sin x)cos x (3) y = tg x x2 + 2x 1 (4) y = (sin x + cos x)x
2 +x

(5) y = (x sin x)tg x

(6) y = (ln x + tg x)ln sin x

Odrediti izvod implicitno zadatih funkcija: (1) 5x2 6y 2 = 30 (3) 2x2 y + y 3 x sin(x y ) + cos y = 0 (5) x tg x + y tg x = 6 (2) (x 3)2 + (y + 1)2 = 16 (4) x2 y 2 + 6xy 3x + y 6 = 0 (6) x cos y y sin x + x2 y 2 = 4

Geometrijska interpretacija izvoda

1. Odrediti jedna cinu tangente krive y = 2x2 3x + 2 u ta cki A(2, y ). 2. Odrediti jedna cinu tangente krive y = x3 + 3x2 5 u ta cki A(1, y ). 3. U kojoj ta cki parabole y = x2 7x + 3 je tangenta paralelna sa pravom y = 5x + 2? 4. Odrediti teme parabole y = x2 4x + 1. 5. Iz ta cke P (0, 2) konstruisane su tangente na krivu y = 2x2 + x 1. Na ci jedna cine tangenata i dodirne ta cke tangenata i date krive. 6. Odrediti dodirne ta cke tangenti krive y = x3 x2 +2x +3 koje su paralelne pravoj y = 3x 7. 7. Odrediti jedna cine tangente i normale krive y = x4 x2 + 3 u ta cki M (1, y ). 8. Odrediti jedna cine tangente i normale krive y = cos2 x u ta cki M (0, y ). 3 9. Odrediti jedna cine tangente i normale krive y = (x +1) 3 x u ta ckama A(1, 0) i B (3, 0). 10. Odrediti jedna cinu one tangente krive y = x3 + 3x2 5 koja je normalna na pravu 2x + 1 y= . 6 11. Odrediti jedna cinu tangente krive 7x2 2y 2 = 14 koja je normalna na pravu 2x +4y 3 = 0. 12. Pod kojim uglom se seku prava y = 3x 2 i kriva y = x2 ? 13. Data je funkcija f (x) = pod uglom od = /4. ax x3 . Odrediti realan broj a tako da grak funkcije se ce x-osu 4

14. Pod kojim uglom se seku prava y = x i kriva denisana jedna cinom x2 + xy + y 2 = 12? U slede cim zadacima odrediti ugao preseka krivih: 1 i y= x x (16) y = x2 1 i y = 1 x2 (18) y = x2 i x = y 2 (20) x p 2
2

(15) y =

(17) y 2 = 4x i 2x2 + y 2 = 6 (19) x2 + y 2 = 8ax i y 2 = x3 2a x

+ y 2 = p2 i y 2 = 2px

Diferencijal i izvodi vi seg reda

1. Izra cunati pribli zno (1) 5 (2) 3 1.02 (3) cos 151 (4) tg 61 .

2. Na ci drugi izvod funkcija: (1) f (x) = 1 + x2 (2) f (x) = ln sin x (3) f (x) = e3x
2

(4) f (x) =

2x x2 . 1+x

3. Na ci tre ci izvod funkcije y = cos2 x. 4. Ta cka se kre ce pravolinijski po zakonu s = s(t) = 2t3 + t2 4. Odrediti brzinu i ubrzanje u trenutku t = 4. 5. Ta cka se kre ce pravolinijski po zakonu s = s(t) = 2 3t + t2 . U kom trenutku ce brzina ta cke biti v = 6. U tom trenutku odrediti ubrzanje ta cke. 6. Iz iste ta cke dva tela po cinu kretanje. Zakoni po kojima se kre cu su s = s1 (t) = t3 2t2 + 5 i s = s2 (t) = t3 2t + 1 . 3

Odrediti trenutak u kome se tela kre cu istom brzinom, a zatim odrediti ubrzanje u tom trenutku. 7. Ta cka se kre ce po zakonu s = t. Dokazati da je ubrzanje obrnuto proporcionalno kubu brzine sa kojom se kre ce. 8. Odrediti n-ti izvod funkcija (1) y = e2x (2) y = 1 1+x (3) y = ln x (4) y = sin ax + cos bx (5) y = sin2 x .

9. Data je funkcija f (x) = ex sin x. Dokazati da je f (x) 2f (x) + 2f (x) = 0 . 10. Data je funkcija y = 2x sin x (x2 2) cos x. Dokazati da je data funkcija re senje jedna cine y + y = 2 sin x + 4x cos x . 11. Data je funkcija x3 6 3a 2 f (x) = x 2(a + 4)x + 8 , 3 2 Odrediti realan broj a tako da je ta cna jednakost 1 f (2) f (1) = . f (0) 8 a R.

Osnovne teoreme diferencijalnog ra cuna

1. Dokazati da polinom P (x) = 6x5 5x4 + 4x3 3x2 + 2x 1 ima bar jedno realno re senje na intervalu (0, 1). 2. Dokazati da za 0 < a < b va zi nejednakost ba b ba < ln < b a a 3. Dokazati nejednakost |arctg x1 arctg x2 | |x1 x2 | za svako x1 , x2 R. 4. Dokazati da je arctg x = arcsin 5. Dokazati da je arcsin x = arctg x za svako x R. 1 + x2 x za svako x (1, 1). 1 x2

6. Dokazati slede ce nejednakosti: 3 x x2 (a) x < sin x za x > 0; (b) cos x > 1 za x > 0; 3 2 (c) ln x x 1 za x > 0; (d) ex > 1 + x za x = 0.

Lopitalovo pravilo
Na ci slede ce grani cne vrednosti: (1) lim tg x x x0 x sin x (2) lim (5) lim arctg 2x x0 arcsin 5x 2x + 2x 2 x0 x2 (3) lim (6) lim 1 cos x2 x0 x2 sin x2 xex + x 2ex + 2 x0 x3
2

(4) lim

x2 x ex

arcsin 2x 2 arcsin x (7) lim x0 x3 ln sin x (10) lim x/2 ( 2x)2 (13) lim ln x ln(1 x)
x1

ax bx (8) lim x0 x xx xa (11) lim xa x a (14) lim x ln x

x0+

e1/x (9) lim , nN x0 xn 1 cos 3x (12) lim x0 1 x2 1 (15) lim x2 ex

x

(16) lim x ctg 2x

x0

(17) lim x2 ln x
x0

(18) lim xsin x

x0

(19)

x0+

lim xx
1

(20) lim x x1
x1

(21) lim x1/x

x+

(22) lim (1 + x2 ) x
x0

(23)

x/2

lim (tg x)sin 2x 1 x

tg x x

(24) lim (2 x)tg

x1

x 2

(25) lim (ctg x)sin x

x0

(26)

x0+

lim

ln 1 x

(27)

x1+

lim

ln

1 x1

x1

(28) lim

x0

sin x x

1/x2

(29) lim

x0

(30) lim 5 7 7 1 x 1 x)

x1

1 1 ln x x 1 1 1 x x e 1

(31) lim

x0

1 1 sin x x x ctg x 2 cos x

(32) lim

x1

x5

(33) lim

x0

(34)

x/2+

lim

(35)

lim (ln x

(36)

lim (x2 ln 5x)

a (9) 0 b (10) 1/8 (11) aa ln a (12) 9 (13) 0 (14) 0 (15) 0 (16) 1/2 (17) 0 (18) 1 (19) 1 (20) e (21) 1 (22) 1 (23) 1 (24) e (25) 1 (26) 1 (27) 1 (28) 1/ 6 e Re senja: (1) 2 (2) 2/5 (3) 1 (4) 0 (5) ln2 2 (6) 1/6 (7) 1 (8) ln (29) 1 (30) 1/2 (31) 0 (32) 1 (33) 1/2 (34) 1 (35) (36) +

Monotonost i ekstremne vrednosti funkcije

1. Odrediti intervale monotonosti i lokalne ekstremume slede cih funkcija: (1) f (x) = x3 6x2 + 9x 4 (4) f (x) = (7) f (x) = x2 + 3 x x+4 x1 2 x (x 2) (10) f (x) = 1 + x2 1+x (2) f (x) = x3 4x2 + 4x (5) f (x) = (8) f (x) = x2 2x 3 2x x2 x3 (x 1)2 (3) f (x) = (6) f (x) = (9) f (x) = 2x 1 + x2 4x x2 4 x1 x3 + x 1 x2

(11) f (x) = (x 4) x + 2 (14) f (x) = ex (x 3)2 (17) f (x) = x2 ln x ln x + 1 (20) f (x) = x+1

(12) f (x) = (x2 3) x2 + 1 (15) f (x) = e x2 1 (18) f (x) = x ln2 x (21) f (x) = x arctg x
3x

(13) f (x) = xex (16) f (x) = x ln x 1 ln x (19) f (x) = x2

2. Odrediti oblast denisanosti i intervale monotonosti i lokalne ekstremume slede cih funkcija: 1 1 x2 2 (1) f (x) = ln 4 x (2) f (x) = ln 1 + 1 + x2 (3) f (x) = arctg x 1 x2 (4) f (x) = x 2x + arcsin 2 1 + x2 4x x2 + 4 arcsin x 2

1x (5) f (x) = arccos 1+x

(6) f (x) =

3. Odrediti koecijente a, b, c polinoma y = x3 + ax2 + bx + c tako da za x = 1 funkcija ima maksimum, za x = 4 minimum, a za x = 2 ima vrednost y = 1. 4. Data je funkcija f (x) = A x2 + x + B ln x. Odrediti realne brojeve A i B tako da za x = 1 i x = 2 data funkcija ima ekstremne vrednosti. 5. Data je funkcija f (x) = x2 m 2 x3 m x + 1. Odrediti vrednosti realnog parametra 3 m za koje funkcija nema ekstremnih vrednosti. (a) f (x) = (a + 2) x3 3 a x2 + 9 a x 2 opadaju ca u celoj svojoj oblasti denisanosti; (b) f (x) = (a 12) x3 + 3(a 12)x2 + 6x + 7 rastu ca u celoj svojoj oblasti denisanosti.

6. Za koje vrednosti realnog parametra a je funkcija

7. Neka su x1 i x2 apscise ekstremnih vrednosti funkcije f (x) = 2x3 + 3(a 2)x2 6(a + 1)x + 2, a R.

2 Za koje vrednosti realnog broja a izraz x2 1 + x2 ima maksimalnu vrednost?

8. Razlo ziti broj 36 na dva sabirka tako da njihov proizvod bude maksimalan. 9. Du z a podeliti na dve du zi tako da suma kvadrata prve du zi i dvostrukog kvadrata druge du zi bude minimalna. 10. Podeliti odse cka du zine 12cm na dva dela, tako da je zbir povr sina jednokostrani cnih trouglova, cije su stranice delovi podele, bude minimalan. 11. U kru znicu polupre cnika r upisan je pravougaonik maksimalne povr sine. Odrediti stranice pravogaonika i maksimalnu povr sinu. 12. U loptu datog polupre cnika R upisati prav kru zni valjak: (a) maksimalne zapremine (b) maksimalne povr sine omota ca 13. U pravu kru znu kupu datog polure cnika R i visine H upisati prav kru zni valjak: (a) maksimalne zapremine (b) maksimalne povr sine omota ca 14. Odrediti polupre cnik osnove i visinu prave kru zne kupe maksimalne zapremine koja se mo ze upisati u loptu datog polupre cnika R. 15. Med u svim pravim kupama opisanim oko lopte polupre cnika R, odrediti onu cija je zapremina minimalna. 16. Jednakokraki trougao datog obima p rotira oko osnovice. Odrediti du zinu osnovice i kraka trougla, tako da zapremina nastalog tela bude maksimalna. 17. Date su ta cke A(0, a), B (0, b), 0 < a < b. Odrediti ta cku na pozitivnom delu x-ose iz koje se du z AB vidi pod najve cim uglom. 18. Od kartona oblika kvadrata stranice a napraviti otvorenu kutiju maksimalne zapremine. Odrediti dimenzije kutije i maksimalnu zapreminu.