UNIVERZITET U PRISTINI EDUKATIVNI FAKULTET PRIZREN

SEMINARSKI RAD
Predmet: Psihologija Obrazovanja Tema: Disciplina u cetvrtom razredu osnovne skole i njen uticaj na uspjeh

Mentor: Mr. Sci. Vedat Bajrami Prizren Januar 2013

Student: Suada Kojic

Sadrzaj:
Uvod................................................................................................................................................ 3

1. Sta je razredna disciplina ............................................................................................................ 4 1.1 Tradicionalna disciplina ........................................................................................................ 4 1.2 Demokratsko upravljanje skolama ........................................................................................ 4

2. Pozitivan pristup ......................................................................................................................... 5 2.1 Disciplinovanje djece od 9 do 12 godina .............................................................................. 6 2.1.1 Autoritet ......................................................................................................................... 6

3. Priprema casa kao cinilac discipline ........................................................................................... 6

4. Komunikacija sa ucenicima kao cinilac discipline ..................................................................... 7 5. Nagrada i kazna i njihov uticaj na disciplinu .......................................................................... 8

6. Teorije i tehnike upravljanja razredom ....................................................................................... 8 6.1 Teorije upravljanja razredom ................................................................................................ 8 6.1.1 Teorija izbora ................................................................................................................. 9 6.1.2 Ginottova kongruentna komunikacija ............................................................................ 9 3.1.3 Medjusobna interakcija u razredu .................................................................................. 9 6.2 Tehnike upravljanja razredom ............................................................................................ 10 6.2.1 Prihvacanje razlicitosti ................................................................................................. 10 6.2.2 Meusobni odnosi ........................................................................................................ 10

7. Preporuke pri disciplinovanju ................................................................................................... 11 Zakljucak....................................................................................................................................... 12 Literatura........................................................................................................................................13

Uvod
Disciplina je neophodna da bi skola funkcionisala kao zajednica, samo je pitanje kakva disciplina i kojim se sredstvima ona postize. Tu se otvara veliko eticko pitanje: ko ima pravo da odlucuje da li je neko ponasanje pozeljno ili nepozeljno, te da odreuje ciljeve? Po stavu prema ovim pitanjima razlikuju se autoritarna i demokratska disciplina. Autoritarna ili totalitarna disciplina jeste ona gde ciljeve, pravila ponasanja i sankcije odreuje iskljucivo autoritet, bilo da je pojedinac, grupa ili institucija. Strah i potcinjenost odlike su takve discipline. Ucenik nema nikakvu ulogu, od njega se jedino ocekuje da bude miran, tih i poslusan. Disciplina postaje sama sebi cilj, ostvaruje se po cijenu osujecivanja osnovnih decjih potreba za sigurnoscu, prisnoscu, privrzenoscu, za aktivnoscu, i po cijenu ugrozavanja razvoja djecije licnosti. Posljedica toga su strah, apaticnost, nesigurnost i naruseno samopouzdanje. Demokratska disciplina podrazumeva ravnopravno ukljucivanje svih clanova zajednice u odlucivanje o ciljevima, pravilima i sankcijama. To znaci da su ucenici na aktivan i odgovoran nacin ukljuceni u bitna pitanja skolskog zivota, sto im omogucava da razviju sposobnost donosenja realnih odluka i pravih izbora, i da razviju samokontrolu. Vazno je da stvorimo sigurnost, samopostovanje i samopouzdano dijete, jer samo takvo dijete moze da uradi nesto u zivotu. To izgraivanje pozitivnog pojma o sebi kod ucenika je kod nas najbolnija tacka. Problem discipline je prisutan znatno prije nastanka skole kao institucije, a njegovo naucno i strucno sagledavanje je uglavnom zapostavleno u nasim okvirima. Meutim, u svijetu postoji niz razlicitih i meusobno suprotstavlenih programa za uspesno ostvarivanje discipline u razredu.

1. Sta je razredna disciplina

Pitanje skolske discipline nije isklucivo deo profesionalnog pola pedagoga i drugih ucesnika u skolskom zivotu i radu, vec zaokupla roditele, psihijatre, defektologe i druge strucnjake kojima je ova problematika bliska. U teorijskim razmatranjima mogu se razlikovati dva suprotstavlena shvatanja pojma disciplina tradicionalisticko i progresivisticko. Prema tradicionalistickom shvatanju, deca su po prirodi divla i nekontrolisana, potrebna im je spolasnja kontrola dok ne ovladaju samokontrolom, treba ih uciti, koristeci kaznu i moc, da postuju autoritet i da se povinuju njegovim zahtevima. Predstavnici progresivisticke struje smatraju da su deca po prirodi dobra, ne treba ih usmeravati, vec im omoguciti da se slobodno i prirodno razvijaju, a ona ce tokom odrastanja spontano razvijati samokontrolu i samodisciplinu. Suprotstavleni modeli razredne discipline polaze od razlicitih pretpostavki o prirodi ludskog bica, sto implicira i razlicita shvatanja ovog pojma. Navedena podela odgovara distinkciji koja se javla izmeu teorija o disciplini koju navode Karvnin i Mendler. S jedne strane, govori se o potpunoj spolasnjoj kontroli kako bi se ponasanje pojedinca podredilo potrebama grupe ili autoriteta, dok, s druge strane, u prvi plan se istice unutrasnja kontrola i potrebe pojedinca nad potrebama grupe ili autoriteta. Bez obzira na razlike u pristupima, savremeni autori se slazu oko toga da je disciplina sastavni i nerazdvojni deo skolskog zivota i da je nuzan uslov za uspesnu nastavu i ucenje.

1.1 Tradicionalna disciplina

Tradicionalna disciplina, koja je karakteristicna za staru skolu, zasnivala se na slijepoj poslusnosti, strahu i autoritetu nastavnika. Ona je odgovarala i bila neophodna pretpostavka predavacko-ispitivackoj nastavi, u kojoj je ucenik pasivno slusao i zapamcivao izlaganje, profesora uz eventualno demonstriranje izlaganja na skolskoj tabli... U tradicionalnom znacenju disciplina u skoli se odnosila na kontrolu ponasanja koja je spolja uvoena. Tako su unutrasnji ucinci discipline bili nametanje i poslusnost.

1.2 Demokratsko upravljanje skolama

Prvi prigovor ukljucivanju ucesnika, kao sto su ucenici, u odlucivanje obicno se tice discipline. Ako ucenici ne mogu slijediti stroga i jednostavna pravila s jasnim sankcijama, tj. ako takva pravila krse, kako mozemo ocekivati da ce sami donositi zrele i odgovorne odluke? Meutim, iskustvo i istrazivanja pokazuju da ucenici kojima se pokloni povjerenje postaju mnogo odgovorniji. Pravila su nuzna, ali vladanje koje se temelji na povjerenju daleko je odrzivije od vladanja koje se temelji na prijetnjama. To jos bolje funkcionise ako nema nadzora. 4

Ucenje je individualna stvar. Ucitelj moze imati odreenu ideju o tome kako treba uciti, ali nacin ucenja razlikuje se od osobe do osobe. U demokratskom okruzenju, ucenicima se daje vise slobode u izboru nacina ucenja te barem u odreenoj mjeri i u tome sto ce uciti. Problemi loseg uspjeha i manjka motivacije cesto se smanjuju ako se uceniku omoguci veca sloboda u odabiru sto i kako ce uciti i, ako je to moguce, u nacinu ocjenjivanja. Djeca ne cine kako im kazemo da bi trebali ciniti; ona cine isto sto i mi cinimo. Beskorisno je govoriti o demokraciji u nasim skolama ako ju i sami ne prakticiramo.

2. Pozitivan pristup
Nije uvijek lako izabrati pravi pristup u vaspitavanju djeteta. Kada se suocite sa "problemom sa disciplinom", veoma je vazno da pokusate da sagledate stvari iz djecjeg ugla. Pokusajte da cujete djetetovo misljenje o sopstvenom ponasanju, da ga razumijete, da zajedno pronaete prihvatljivo resenje. Mozete pokusati sledece: ne obracajte paznju, odnosno potpuno ignorisite sve sto dijete uradi kako ne treba, a uvek primetite i pohvalite ono sto radi dobro. Budite veoma odreeni kada ga hvalite jer dijete mora tacno da zna sta vam se u njegovom ponasanju dopalo. Uvijek imajte na umu sledece: - Odnosite se prema djetetu s postovanjem koje zelite i za sebe. Kada zelite da disciplinujete dete, upitajte se da li mu pokazujete takvu paznju i uvazavanje koje zelite da vam ono uzvrati. Ukoliko to nije slucaj, izaberite neki drugi pristup. - Pomozite djetetu da svoju energiju usmjeri u pozitivnom smjeru. Omogucite mu dovoljno kretanje i aktivnosti. Dijete treba da trci, skace, pjeva, da plese jer je njegova energija neiscrpna i treba je usmeriti u pozitivnom pravcu. U suprotnom, moglo bi da se desi da ona pree u nepozeljne oblike ponasanja. - Utvrivanje porodicnih pravila jeste jedan od najboljih nacina postavljanja granica detetu. Kada ih kreirate, usmerite se na jednostavne pozitivne poruke koje uce dete odreenim vrednostima. Pravila treba da budu jednostavna, kratka i da ih nema previse. Na primer: koristimo reci, a ne ruke, kada resavamo neki problem, kucu odrzavamo urednom tako sto svako pospremi za sobom isl.

2.1 Disciplinovanje djece od 9 do 12 godina

Kako deca rastu i priblizavaju se adolescenciji, pazljivo prate znake koji ukazuju na to da ih tretirate kao da su jos uvek djeca. Kada trazite nesto od njih nastupajte samouvereno i uz minimum reci i nemojte da se zadrzite tu da biste se uverili da li ce vas poslusati. Objasnjenja zasto nesto moraju da urade ponudite samo ako vam ih djeca traze i to bez uzdisanja ili negodovanja. Izbegavajte poigravanje sa moci; saslusajte ih kad su uznemireni, ali odolite impulsu da se ukljucujete u debatu ili pregovore. 2.1.1 Autoritet

Kako bi se efikasno uvela disciplina u odjeljenju, neophodno je da djetetu bude apsolutno jasno da je nastavnik osoba koja donosi odluke i odgovorna je za to. Djeca su sklona tome da se oslanjaju na osobu koja odise poverenjem i autoritetom, tako da ako pregovarate sa djetetom oko svakog zahjteva koji mu uputite ostavljate utisak slabe i neubedljive osobe. Bez pravog autoriteta nema ni pravog casa. Mnogi nastavnici grijese i autoritet uspostavljaju jedino losim ocenama i prenaglasenom strogocom. Takvo uspostavljen autoritet je na staklenim nogama i svakog casa mozemo ocekivati pobunu meu ucenicima. Pobuna moze da bude na nivou jednog ucenika ili na nivou citavog odjeljenja koje postane flegmaticno, tj nezainteresovano za rad. Autoritet nema veze sa uspostavljanjem vojnicke discipline, losim ocjenama nego se on gradi postepeno. Morate da steknete poverenje i da vas ucenici, kao i kolege, pocnu smatrati za strucnjaka u svojoj oblasti koji uvek nae resenje za eventualne probleme. Sa ucenicima se ne graditi drugarski odnos, zadrzava se profesionalni odnos nastavnik ucenik, ali se ne zanemaruje ni potcjenjuje ucenik. Ako se tu uspije naci balans na pravom ste putu da izgradite dobar autoritet i steknete rejting super nastavnika.

3. Priprema casa kao cinilac discipline

Nastavni cas je glavni elemenat razredno-casovnog sistema i osnovni oblik organizacije nastave. Na casu se konkretizuju svi zadaci i aspekti nastave tako da on obezbeuje ostvarivanje njenih sustinskih zadataka. Cas je celovit, logicki zaokruzen, vremenski ogranicen deo nastavnog procesa, sa stalnim sastavom ucenika priblizno jednakih predznanja, tokom kojeg se, zajednickim radom nastavnika i ucenika, resavaju odreeni didakticki i vaspitno-obrazovni zadaci. Cas podrazumjeva smislen izbor i strukturiranje nastavnih sadrzaja, racionalno koriscenje vremena, celishodan postupak primene razlicitih nastavnih metoda i postupaka frontalnog, grupnog, individualnog i individualizovanog rada ucenika. 6

Cil svakog nastavnog casa je da obezbjedi sistematsko usvajanje solidnih znanja i umenja, da ucenika osposobi za njihovu uspjesnu primenu, da unaprijedi samostalno ucenje i rad i da doprinese vaspitanju. Svaki dobro organizovan cas,ne ostavlja nimalo prostora nedisciplini ucenika,ali znaci mi kao nastavnici moramo unaprijed isplanirati cas,i to na specifican nacin. I onda kada stvaramo vizuelnu sliku naseg casa,uvijek se moramo postavitiu ulogu ucenika i zamisliti da li bi nama taj cas bio interesantan. Ukoliko cas nije interesantan nama, kolika je vjerovatnoca da ce biti zanimljiv ucenicima?

4. Komunikacija sa ucenicima kao cinilac discipline

Bitan segment nastavnog rada i procesa jeste komunikacija sa kolegama i ucenicima. Na komunikaciji uvek treba da radimo. Razvijanje dobre komunikacije treba da bude jedan od najvaznijih ciljeva koje sebi treba da postavimo. Dobrom komunikacijom mozemo da prevaziemo eventualne konfliktne situacije meu kolegama i ucenicima. Trudimo se da u svim situacijama tezimo tzv win win sistemu resavanja problema. Time obe strane dobijaju ono sto zele i niko nece biti ostecen. Kada je rijec o nacinu uspostavlanja interakcije sa ucenicima, mozemo govoriti o dvije vrste uticaja. S jedne strane, to je uticaj stila ponasanja nastavnika na kvalitet komunikacije u odelenju, a s druge strane su osobine licnosti ucenika sto je usko povezano sa stepenom ucestalosti mjera podsticanja. U identifikovanju stilova ponasanja nastavnika uoceno je da se nastavnici, pre svega, razlikuju u pogledu onih oblika komunikacije koji se odnose na motivaciju i kontrolu ponasanja ucenika . Rezultati istrazivanja pokazuju da je, na primer, nedirektivni stil ponasanja nastavnika povezan sa cescim ispolavanjem inicijative ucenika u komunikaciji, odnosno ucenici u vecoj meri izrazavaju sopstveno mislenje, postavlaju pitanja i pocinju komunikaciju. U svom odnosu prema ucenicima nedirektivni nastavnici ispolavaju veci stepen fleksibilnosti i svoje oblike ponasanja usklauju sa individualnim svojstvima ucenika i sa odreenom vaspitnom situacijom. Takoe, ovi nastavnici cesce upucuju ucenicima pohvale i ohrabrenja, ispolavaju pozitivan emotivni odnos, prihvataju ideje i predloge ucenika. Od posebne vaznosti za skolsku praksu je i nalaz istrazivanja koji pokazuje da stil nastavnikovog reagovanja moze vremenom uticati na povecanje ili smanjenje inicijative kod pojedinih grupa ucenika, pa i na pobolsanje ili pogorsanje pojma o sebi, kao i na samopouzdanje.1

http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/0579-6431/2008/0579-64310801122L.pdf

5. Nagrada i kazna i njihov uticaj na disciplinu

Ucenje putem nagradjivanja i kaznjavanja je naprimitivniji nacin ucenja,i najsvrsihodniji je kod male djece.Medjutim odrastanjem djece u pricu o nagradi i kazni se ubacuje jos mnogo drugih faktora,te okolina dijete uci prepoznati svoje potrebe i prica o nagradi i kazni prerasta u pricu discipline. Sustina price o nagradi i kazni jeste da ako neko ponasanje prati negativna posljedica, vjerojatnost njegova pojavljivanja ce se smanjivati. Ako neko ponasanje prati pozitivna posljedica, vjerojatnost njegova pojavljivanja ce se povecavati. Naravno da cemo izabirati raditi ona ponasanja koja ce slijediti nesto lijepo, a ne izabirati raditi ona ponasanja iza kojih slijedi nesto ruzno, postavlja se pitanje - tko odreuje sto je to lijepa posljedica, a sto ruzna posljedica? Naravno roditelji a potom i nastavnici. Ako se nagrade i kazne koriste u vaspitnom smislu, onda postoji niz uslova koji treba da se ispune da bi njihova primjena bila efikasna. Mnogo toga zavisi od toga kakav je odnos profesor uspostavio sa ucenikom. Tek dobar i prijateljski odnos stvara uslove za pozitivno djelovanje. Profesor treba, prije svega da bude zainteresovan za ucenika, da dobro poznaje ucenika kao i njegovu porodicu. Njegova je obaveza da uradi sve sto moze za dobrobit ucenika.

6. Teorije i tehnike upravljanja razredom

Veoma je vazno imati smjernice kako upravljati razredom,jer samo isplanirano i sistematsko ponasanje nastavnika i ucenika izbacuje nedisciplinovano ponasanje iz posledica,i daje pozitivne rezultate na sav nas trud i rad sa ucenicima. Pojam upravljanja razredom odnosi se na ponasanje nastavnika te elemente organizacije za stvaranje pozitivnog okruzenja za ucenje. Svaki je razred posebna struktura s vlastitim normama, atmosferom i ocekivanjima. Praksa je pokazala kako ucitelji cesto razviju vlastiti sistem upravljanja razredom, a oni koji uvazavaju ponasanje kao oblik komunikacije, postuju razlicitosti i cijene ljudske veze i odnose, najuspjesniji su u rjesavanju uobicajenih poteskoca u ponasanju.

6.1 Teorije upravljanja razredom

Danas je svakom nastavniku jasno kako je ucinkovito upravljanje razredom jedan od njegovih najvaznijih zadataka. Osim sto se brine o sadrzajima koje ucenici trebaju usvojiti, treba osigurati 8

uslove za siguran i neometan rad ucenika. Tek kada su ucenici koncentrisani i disciplinovani, mozemo u njima potaknuti zelju za ucenjem. 6.1.1 Teorija izbora Razvio je americki psihoterapeut William Glasser2, i govori o pet principa koji vode ljudsko ponasanje: osnovne potrebe nuzne za prezivljavanje, ljubav i pripadanje, moc, sloboda, zabava.

Da bi zadovoljili potrebe ucenika za ljubavlju i pripadanjem, ucitelji trebaju provoditi redovne razredne sastanke kako bi obogacivali meusobne odnose i rjesavali probleme. Dakle, bit teorije izbora je zadovoljiti sve potrebe svojih ucenika te stvoriti zabavno i aktivno razredno okruzenje.

6.1.2 Ginottova kongruentna komunikacija

Ginott predlaze stvaranje pozitivnog okruzenja, komunikaciju s ucenicima koja je u skladu s njihovim slikama o sebi, poticanje suradnje i nekaznjavanje. Govori o kritiziranju ponasanja ne osobnosti, izbjegavanju sarkazma, uporabi ja poruka, postivanju ucenikove privatnosti, predlaze da se ucenik uvijek pohvali za trud.

3.1.3 Medjusobna interakcija u razredu Wessler3 opisuje razred kao mjesto gdje se ucenici fizicki i psihicki osjecaju sigurnima i vrijednima. Ucitelj mora stvoriti model ponasanja koji demonstrira postovanje i meusobno uvazavanje. Dobri odnosi ucenik ucenik, ucitelj ucenik su od velike vaznosti za razvoj interakcija.

2 3

http://en.wikipedia.org/wiki/William_Glasser http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10643-006-0091-1?LI=true

6.2 Tehnike upravljanja razredom

Mnogi pedagozi prve polovine 20. vijeka razvili su razredne tehnike koje podrzavaju takav pogled na odgoj i obrazovanje. Ucitelj mora biti spreman mijenjati dnevni program za dobrobit djece, a ne drzati ga se i prema njemu ocjenjivati ponasanje djece. Neke od ovih strategija nisu naucno utemeljene, nego su primjeri iz prakse. Ne postoje univerzalne tehnike upravljanja razredom, vec nekoliko modela, tj. tehnika upravljanja koje u nekim razredima mogu dobro funkcionirati, sto nije garancija da ce isti model dobro funkcionisati u nekom drugom razredu. Sustav upravljanja razredom obuhvaca: 6.2.1 Prihvacanje razlicitosti

Bez obzira kakav skup tehnika ucitelji koriste u upravljanju razredom, svim je sistemina zajednicka bas ova karakteristika. Ucenici dolaze iz razlicitih sredina, s razlicitim kulturnim, radnim, razvojnim i drustvenim navikama. Ucitelj mora uzeti u obzir sve te karakteristike kada primjenjuje strategije upravljanja razredom.

6.2.2 Meusobni odnosi

Nijedan razred ne moze ucinkovito funkcionisati ako ucenici i ucitelji ne uvazavaju posebne kvalitete koje svaki pojedinac unosi u odnos. Ljudski odnos s ucenicima, pa cak i sa svakim ucenikom licno, je nesto sto mora izgraditi svaki ucitelj. Kao sto mozemo primijetiti svi ucenici narocito cijene licnu paznju ucitelja. Iako neki ucitelji isticu kako nemaju vremena za opsezne interakcije, neki postupci ipak ne zahtijevaju previse vremena: Pozdravljanje ucenika izvan skole. Svaki dan van skole ili na hodniku porazgovarati s nekolicinom odabranih ucenika. Pohvaliti ucenike za postignuca na svim poljima u skoli i izvan nje. Neformalno razgovarati s ucenicima o njihovim interesima. Biti svjestan vaznih dogaaja u zivotima ucenika (takmicenja, vanskolske aktivnosti) komentarisati ih.

10

7. Preporuke pri disciplinovanju

Ucenicima postavite jasna pravila i ocekivanja to je osnova svakog sistema. Pravila moraju biti kratka (5 8), a ucenicima ce omoguciti usvajanje standarda ponasanja. Bilo bi idealno kad bi pravila i procedure razred dogovorio razgovorom. Zajedno s pravilima, ucitelj mora reagovati na ponasanje ucenika potkrjepljujuci prihvatljivo ponasanje i utvrujuci negativne posljedice za neprihvatljivo ponasanje. Ucitelji pritom koriste sljedece strategije: Upozoravanje razreda na ocekivano ponasanje pomocu dogovorenih signala koji s vremenom prelaze u navike. Koristenje razlicitih neverbalnih reakcija na isticanja neodgovarajuceg ponasanja (prst na usta). Opipljivo priznanje za odgovarajuce ponasanje (kartica s pismenim priznanjem, zeton ili sl.) Koristenje grupnih strategija cijela grupa je odgovorna za ocekivano ponasanje. Normama se opisuje prihvatljivo ili neprihvatljivo ponasanje meu clanovima grupe.

11

Zakljucak
Najveci broj odraslih ljudi pojam discipline izjednacava sa kaznom, i to najcesce onom tjelesnom, dok su u stvari to potpuno razlicite stvari. Svakom djetetu su potrebni disciplina i granice, ali im je potrebno nezno vaspitanje i osecaj sigurnosti tokom ucenja onoga sto je dobro i onog sto je lose. Mnogo je razlicitih nacina da se dijete disciplinuje ali je idealni oblik onaj koji omogucava djetetu da nauci samo-disciplinu. Najvaznija stvar u cijelom procesu je nauciti dijete koje je to pozeljno pozitvno ponasanje i postavljanje granica za svako nepozeljno ponasanje. U vecini slucajeva, kada se izgovori ova rec ona u sebi nosi prizvuk neceg strogog i "opasnog", i asocira na zabranu ili kaznu. Meutim, disciplinovanje nije isto sto i kaznjavanje. Disciplina, rijec koja u svom korenu ima znacenje uciti ili poducavati oznacava proces ucenja dece prihvatljivom ponasanju unutar odreanih granica. Ona ukljucuje postavljanje jasnih pravila djeci kao i realnih ocekivanja od njih, uz doslednost od strane odraslih u nastojanju da ih se pridrzavaju. Za razliku od kazne koja je sasvim mali deo discipline i koja osobu tretira kao krivca suocavajuci ga sa prosloscu, disciplina tretira pogresno ponasanje i suocava se sa sadasnjoscu i buducnoscu. Zasto je vazno biti disciplinovan? Disciplina je oblik vejzbe za zivot koja, kada se jednom iskusi i praktikuje, razvija sposobnost pojedinca da kontrolise svoje postupke. Ona nam omogucava da se posvetimo nekom zadatku i da budemo istrajni u ostvarenju sopstvenih ciljeva. Disciplina nas uci kako da postujemo pravila koja su neizostavni deo zivota u zajednici. Kod dece je cilj postepeno postici samodisciplinu koja ce im biti vodic kroz svet. Postavljanje jasnih ciljeva na pocetku svake nastavne jedinice i pruzanje povratne informacije ucenike moze usmjeravati u obrazovnim sadrzajima i pribliziti im uciteljeva ocekivanja. Isto je tako dobro pruzi li ucitelj ucenicima mogucnost izbora da na pocetku neke nastavne jedinice odrede vlastite ciljeve ili napisu sto bi u okviru te nastavne jedinice zeljeli nauciti. Na taj nacin ucitelj salje poruku uceniku da postuje njegove interese te ih uvazava.

12

Literatura:
http://www.kakopedija.com/831/kako-biti-dobar-nastavnik/

http://forum.krstarica.com/showthread.php/293870-Autoritet-profesora/page51

http://www.slideboom.com/presentations/571175/DISCIPLINA-U%C4%8CENIKA,PROBLEMI-U-PONA%C5%A0ANJU

Demokratsko upravljanje skolama, Izdavastvo Vijeca Evrope

http://wglasser.com/the-glasser-approach/choice-theory

http://www.teachermatters.com/classroom-discipline/models-of-discipline/the-ginott-model.html

13