PRIPREMA BOLESNIKA ZA OPERACIJU 1)Psihika priprema 2)Fizika priprema 3)Laboratorijska priprema(preoperativna obrada) Psihika priprema se odvija kroz razgovor

ljekara i medicinske sestre sa bolesnikom ako je sa njim mogua saradnja.Ako nije mogua saradnja (bez svijesti,dezorijentisani,konfuzni i sa teim psihijatrijskim dijagnozama)razgovor se obavlja sa najuim lanom porodice:otac,majka,brat,sestra,brani par i punoljetni sin ili kerka.Ako se radi o djeci do navrene 18 god.razgovor se obavlja sa roditeljem ili starateljem. Razgovor treba uvijek voditi u pozitivnom pravcu kako bi se bolesnik ubijedio da pristane na zahvat.Potrebno je objasniti o kakvoj povredi ili oboljenju se radi,o kakvoj operaciji se radi,kakav ishod se oekuje. Pristanak na operaciju pacijent ili ui lan rodbine potvruje potpisom na formular o pristanku na operativnu intervenciju sa punim imenom i prezimenom.U formularu su definisane sve mogue komplikacije.Ako pacijent ili sagovornik ne pristane na op.zahvat poslije obavljenog razgovora potrebno im je dati podatke koje su posljedice i u kakvom pravcu e se razvijati bolest ili povreda i u tom sluaju treba nepristajanje da potvrde svojim potpisom u istoriju bolesti. Posebnu panju treba posvetiti u sudskim sluajevima(tua,pokuaj ubistva ili samoubistva ,sve to se kae treba napisati ).Psihike pripreme nema kod vitalno ugroenih bolesnika kako bi se spasio ivot bolesnika.Razgovor se obavlja i poslije operacije pri emu se objanjava kakav je operativni nalaz.

FIZIKA PRIPREMA-PRIPREMA DAN UOI OPERACIJE Na ljekarskom sastanku svi ljekari na ceduljici prilazu naelniku spisak bolesnika koji treba da se operiu.Na osnovu toga naelnik pravi operativni program.Stavljanjem bolesnika na operativni program glavna sestra zajedno sa ostalim sestrama poinje pripremu bolesnika.Ujutro je potrebno uzeti krv za inter-reakciju i trebovati krv.U toku dana bolesnik treba da se okupa i da obue istu bolniku pidamu bez donjeg vea.Objasniti bolesniku da ne smije uzimati nita na usta.Ukoliko se otvara abdomen potrebno je dati tokom dana laksativ draeje , a navee klistirati pacijenta.Ako se bolesnica priprema upitati kada je imala poslednju menstruaciju.Potrebno je da skine sa noktiju ,svu minku i sav nakit.Provjeriti da li bolesnik ima zubnu protezu, i ako ima objasniti mu da e biti potrebno pred odlazak u salu da je izvadi,zamota u gazu i ostavi u ladicu. U nonoj smjeni potrebno je da sestra izvri pripremu operativnog polja.Takoe,potrebno je provjeriti da li je bolesnik imao stolicu,ako nije potrebno je klistirati pacijenta u ranim jutarnjim satima , a najmanje 2 sata prije operacije i uvui trajni kateter sa vreicom za sakupljanje urina.

Priprema operativnog polja 1)ianje se vri elektrinom mainom,pravac ianja je uz dlaku 2)brijanje se obavlja novim iletom uz upotrebu tople vode i dosta sapunice;brijanje se vri niz dlaku,a uzbrijavanje uz dlaku;poslije brijanja ostatak sapunice treba isprati 3)dezinfekcija;sestra na odjelu koristi bezbojno blago dezinfekciono sredstvo koje ne nagriza kou(asepsol 0,2%) 4)zatita sterilnim zavojem Priprema bolesnika na dan operacije Odmah ujutru med.sestra treba da provjeri u kojoj je sali i koji je po redu bolesnik sa odjela.Ako je prethodnog dana trebovana krv potrebno je pozvati kabinet za transfuziju i provjeriti ima li dovoljno obezbijedjene krvi,zatim da li je kompletirana medicinska dokumentacija,ubaciti temperaturnu listu u istoriju bolesti,te izmjeriti vitalne funkcije i ako ima odstupanja obavijestiti hirurga.Provijeriti da li je prethodnog dana izvrena dobra fizika priprema vezana za operativno polje i fizioloke funkcije.Jo jednom rei bolesniku da i dalje traba da se pridrava ranije navedenih uputa vezanih za operaciju.Upitati da li ima zubnu protezu, a ako ima bolesnik treba da je izvadi ,zamota i ostavi u svoju ladicu.Po pozivu iz operacione sale bolesnik se odvozi u pratnji sestre zajedno sa med.dokumentacijom i predaje u osoblju.U povratku sestra vraa pidamu ,papue,ogrta i pristupa pripremi postelje za operisanog bolesnika.

Priprema bolesnike postelje za operisanog bolesnika

1)Uzglavlje kreveta spustiti u horizontalni poloaj i promijenti kompletnu posteljinu.Ako e bolesnik kvasiti poslije operacije potrebno je postaviti poprenu plahtu sa muemom.Plahte treba dobro zategnuti.Deku sa liferom presaviti na etiri dijela i prebaciti preko donje strane kreveta.Jastuk staviti uzduno na lijevu stranu.Ako se bolesnik poslije operacije smjeta u jedinicu intenzivne njege postelja se sprema kao slobodna. LABORATORIJSKA PRIPREMA BOLESNIKA ZA OPERACIJU Preoperativna obrada obuhvata sledee pretrage: 1.Sedimentacija eritrocita 2.KKS 3.uk.urea,kreatinin 4.Urin 5.Krvna grupa i Rh faktor

6.Protrombinsko vrijeme(PV) 7.Vrijeme krvarenja i vrijeme zgruavanja (VK,VZ) 8.EKG 9.RTG plua i srca Kad dobijemo rezultate ovih pretraga ,nalaze i bolesnika do navrenih 15.god. pregleda pedijatar,a starije bolesnike pregleda internista, i u pismenoj formi daje procjenu (miljenje) o operativnom zahvatu.Internistikim i pedijatrijskim pregledom zavrena je preoperativna priprema hirurkog bolesnika za elektivni(redovni) program poslije ega se moe staviti na operacioni program i krenuti sa fizikom pripremom bolesnika. Prije operacije bolesnikove e nalaze pregledati anesteziolog dan uoi operacije i u operacionoj Sali neposredno pred operaciju.Nalazi vrijede 30 dana. HITAN PRIJEM BOLESNIKA ZA OPERACIJU Ako je bolesnik pri svijesti i mogua je s njim saradnja ukratko treba porazgovarati vezano za njegovo oboljenje ili povredu, a ako je bez svijesti podaci se uzimaju od pratioca. *Kad su se pojavili prvi simptomi ili kad se desila povreda, *Skinuti nakit,minku i lak sa najmanje dva prsta, *Provjeriti ima li zubnu protezu i kad je zadnji pu uzimao nesto na ustu, *Treba ispotovati najmanje vrijeme od 5h , *Ako se radi o operativnom zahvatu koji ne moe da eka ,a da je bolesnik neto uzimao na usta medicinska sestra treba da uvue nazogastrinu sondu i da isprazni eludac, *Ako je bolesnik bez svijesti ili je nemogua saradnja s njim obavezno je uvui sondu i provjeriti da li je eludac prazan, *Takoe,treba provjeriti da li je pun mokrani mjehur, *U nekim sluajevima ,po nalogu ljekara,sestra e uvui trajni kateter i vreicu za urin,naroito ako operacija dugo traje, *Potrebno je izvriti samo najnunije pripreme operativnog polja (koliko ljekar odredi) *Od laboratorijskih nalaza najee se radi KG i Rh faktor,KKS,interreakcija i rutinski pregled urina.

DIJAGNOSTIKA ISPITIVANJA U HIRURGIJI 1.ANAMNEZA -lini podaci -glavne tegobe

-sadanja bolest u uem smislu(kada,kako(naglo ili postepeno),ime je bolest poela(glavni simptomi) i koji je neposredni razlog obraanja ljekaru? -sadanja bolest po sistemima: a)opte smetnje-temperatura ,drhtavica,malaksalost,gubitak apetita i tjelesne teine,uta prebojenost koe b)bol-lokalizacija,intenzitet,karakter,irenje bola, c)organi za disanje,kardiovaskularni sistem,organi za varenje(bol u trbuhu),urogenitalni sistem,endokrini sistem,lokomotorni sistem,CNS -lina anamneza (zanimanje,ivotna dob,kod ena broj poroaja i pobaaja,ginekoloka oboljenja,raniji operativni zahvati) -porodina anamneza(genetsko porijeklo oboljenja npr.diabetes,TBC,maligna oboljenja,hron.alkoholizam,duevna oboljenja,hemofilija) -socio-epidemioloka anamneza(djeija dob-preleane djeije bolesti,1.menstruacija i trajanje,alkohol,nikotin,lijekovi,droge, ishrana,socijalno stanje,alergije na hranu i lijekove) 2.FIZIKALNI PREGLED a)Inspekcija-posmatranje- stav bolesnika(aktivan,pasivan,prinudan),opti neuroloki status i psihiko stanje(svjestan,orijentisan u vremenu i prostoru),opta graa tijela(konstitucija),izraz lica,hod i dranje,izgled koe,tjelesna temperatura,tip disanja b)Palpacija-povrna i duboka c)Perkusija-upljih organa(moe se odrediti prisustvo stranog sadraja,tumora ili zapaljenja d)Auskultacija-pomou stetoskopa dijagnostika na pluima,srcu, abdomenu,krvnim sudovima 3.RENDGENOLOKA DIJAGNOSTIKA U HIRURGIJI Prema nainu snimanja i posmatranja Rtg snimanje moe biti: a)Rtg grafija-snimanje pod rtg aparatom,pri emu se dobijaju Rtg snimci b)Skopija-je dinamiko posmatranje organa na TV monitoru koji je povezan sa rtg aparatom A u odnosu na upotrebu kontrastnih sredstava moe biti: a)nativno-bez kontrasta b)sa kontrastom Kontrastna sredstva mogu biti: -preparati joda -barijumova kaa -vazduh(sterilan)

Putevi aplikacije kontrastnog sredstva: -peroralno -i.v. -preko tubusa -kateterom -putem klizme -lumbalnom punkcijom -T-drenom

KRANIOGRAM-RTG lobanje u 2 pravca RTG kimenog stuba,grudnog koa,ekstremiteta. VENTRIKULOGRAFIJA-rentgenski prikaz modanih komora(poloaj i oblik)uz kontrastno sredstvo,vazduh.Bolesnik se priprema za priprema za primjenu opte anestezije.Daje se premedikacija,i med.sestra ga odvodi u operacionu salu.Hirurg pravi otvor nas lobanji,posebnom iglom punktira likvor i ubacuje kontrastno sredstvo,poslije ega se vri snimanje. ENCEFALOGRAFIJA-pregled subarahnoidalnog prostora(vazduh) ANGIOGRAFIJA-kontrastno RTG snimanje krvnih sudova(jodni kontrast) aortografija,arteriografija i flebografija. MIJELOGRAFIJA-ispitivanje prohodnosti kimenog stuba da bi se odredila lokacija patolokog procesa,kontrast je jod.Fizika priprema je kao za lumbalnu punkciju.Nakon punkcije,tj.dobijanja likvora,hirurg ubacuje kontrastno sredstvo i prati sputanje. BRONHOGRAFIJA-snimanje bronhijalnog stabla uz vodeni rastvor joda dat kroz tubus.Izvodi se u optoj anesteziji.Potrebna je medikamentozna priprema(sekretolitici,ekspektoransi,antitusici,sedativi).Na dan snimanja bolesnik nita ne jede, ne pije i ne pui. EZOFAGOGRAFIJA-metoda kod koje bolesnik guta barijumski kontrast pri emu se na monitoru rtg aparata istovremeno prati ezofagealna peristaltika i prolaz kontrasta kroz odreene segmente jednjaka. GASTRODUODENOGRAFIJA-je RTG metoda kojom se nakon uzimnaja barijumskog kontrasta per os,vri snimanje eluca i dvanaestopalanog crijeva. IRIGOGRAFIJA-je pregled debelog crijeva uz barijumovu kau(klizmom).Bolesnik se priprema 2 dana dijetom,klizmom. HOLECISTOGRAFIJA-je snimanje une kese i unih puteva uz kontrastno sredstvo(jodni kontrast) koje moe biti dato oralno,i.v. ili putem T-drena (ubacuje se dren u obliku slova T intraoperativno u ductus choledochus).Kontraindikacije:insuficijencija bubrega,jetre i preosjetlljivost na jodne kontraste. 5

Peroralna holecistografija-bolesnik se priprema 2 dana dijetom, a dan prije se daje laksativno sredstvo.12-14h prije snimanja bolesniku se daje klizma.18h istog dana bolesnik dobija kontrast(tablete i razmaku od 5 min. Sa malo aja)Bolesnik lei na desnoj strani 45-60 stepeni uz termofor.Na dan snimanja u ranim jutarnjim asovima moe se ponoviti klizma.Poslije prvog snimanja bolesniku se daju 3 umanceta da popije da izazovu kontrak.une kese.Snimanje se ponavlja poslije 45 min. CISTOGRAFIJA-je snimanje mokrane beike uz kontrastno sredstvo preko katetera. RENOVAZOGRAFIJA-je ispitivanje vaskularnog sistema bubrega. PNEUMOPERITONEUM-predstavlja metodu kojom se ubrizgava sterilni vazduh u trbunu upljinu.Priprema bolesnika je fizika:prethodnog dana daje mu se duboka evakuaciona klizma,a po potrebi i na dan snimanja.Ljekar dezinfikuje kou i daje lokalnu anesteziju,pravi ubod iglom 3-4cm od lijeve ilijane kosti i ubrizga 1000-1500 cm3 sterilnog vazduha.Snimanje gornjeg dijela trbuha i rebarnog luka se obavlja u stojeem ili sjedeem poloaju poslije 30 min. 4.ENDOSKOPIJE Endoskopski pregledi su direktna posmatranja upljih organa pomou specijalnih instrumenata i aparata. *EZOFAGOSKOPIJA pregled jednjaka optikim specijalnim aparatom -prethodno je potreban snimak plua i medijastinuma -kontraindikovano je kod bolesnika sa tekim oboljenjem srca i velikih krvnih sudova,kod krvarenja i oteenja sluzokoe jednjaka kiselinama i bazama. -psihika i fizika priprema bolesnika -dan uoi pregleda,za ruak dobija lak obrok tene hrane, a uvee nita,i ujutro na dan pregleda nita(ni puenje),a na 1h prije pregleda dobije tabletu Luminala(laksativa).Treba rei bolesniku da bude miran u toku pregleda i da sarauje sa ljekarom. *GASTRODUODENOSKOPIJA-je pregled eluca pomou gastroduodenoskopa. -priprema je ista kao za ezofagoskopiju,kao i kontraindikacije. -nakon pregleda bolesnik 4h ne uzima nita. *CISTOSKOPIJA-vizualizacija mokrane beike cistoskopom Na 1h prije pregleda bolesnik dobija subkutano Morfin,a zatim mokri i popije 0,5 l aja,a poto se dezinfikuje spoljni otvor uretre med.sestra ispira mokranu beiku sve dok sadraj ne postane bistar.Ubrizgava se 20 ml Navalina-anestezija , a beika se napuni sterilnim Na Cl 0,9%.Kateter se izvadi a bolesnik zadrava tenost.Ljekar izvlai cistoskop.Ako ljekar eli da ispita funkciju bubrega,med.sestra ubrizgava u venu 5ml metil-plave boje koju bubrezi lue 3-5 min.Med.sestre kontroliu vrijeme koje proe od ubrizgavanja boje do trenutka kada ljekar cistoskopijom utvrdi da na uretere izlazi u vidu oblaka.Kad se zavri pregled bolesnik se izmokri i ide na odjeljenje. *BRONHOSKOPIJA-direktna vizualizacija traheje i bronha pomou bronhoskopa

Uoi pregleda bolesnik ne veera, a ujutro ne smije da jede,pije i pui.eludac mora biti prazan da bolesnik ne bi povraao u toku pregleda.Ljekar i med.sestra duni su da objasne bolesniku da ne stee miie i ne kalje.Na zahtijev ljekara pacijent treba da zaustavi disanje i da se ne plai da e se uguiti.Poslije pregleda pacijent ne uzima hranu i tenost 4 h.,i treba biti pod nadzorom ljekara i med.sestre. *REKTOSKOPIJA-je metoda endoskopskog pregleda rektuma i zavrnog dijela sigme Dan prije pregleda bolesnik ujutro i uvee dobije klizmu za ienje, a per os u podne i uvee dobije kaiku ricinusovog ulja.Za ruak dobija lak obrok tene hrane, a uvee moe da pije aj ili limunadu.Na dan pregleda ujutro dobija duboku klizmu sa soda bikarbonom, jedna kaika soda bikarbone na jednu kaiku mlake vode.Dok dobije klizmu l5 min. Poslije toga lei na desnom boku , a zatim ode u WC.Na 30 min.prije pregleda dobije i.m. 1 amp.Novalgetola.Na stolu,u previjalitu med.sestra postavi bolesnika u koljeno- lakatni poloaj,dodaje ljekaru sterilne rukavice i rektoskop namazan vazelinom uvlai se u zavrni dio debelog crijeva.

5.PUNKCIJE U cilju postavljanja dijagnoze potrebno je uraditi punkcije tjelesnih upljina,organa i tumora da bi se utvrdili sadrina,boja,histoloki sastav punktata i tenosti koja se u njima nalazi.Obavlja se pomou igle i brizgalice,po svim princima asepse i antisepse.Punkcija se izvodi uz davanje lokalne anestezije(inflitracione),ili bez anestezije.Primjenjuje se i radi lokalizacije mjesta na kome je najbolje izvriti operativni zahvat.Punkcije radi samo ljekar,a sestra mu pomae u pripremanju materijala za rad.

*Sternalna punkcijaKada se ne moe uspostaviti tana dijagnoza iz periferne krvi uzima se uzorak iz kotane sri.Sr se uzima iz sternalne kosti u medijalnoj liniji-u visini 2.interkostalnog prostora. &Priprema bolesnika -da e osjetiti bol 2 puta, uboda i aspiracije sri. -bolesnik je bez jastuka -ako nema sri pri aspiraciji ubrizgava se o,5ml 0,9% NaCl

*Pleuralna punkcija -koristi se u dijagnostike i terapijske svrhe -bolesnika ne obavjetavati mnogo ranije, ve tek pri izvoenju uboda -na 15 min.prije bolesniku se daje kodein zbog suzbijanja kalja

*Lumbalna punkcija-u dg svrhe:laboratorijsko,mikrobioloko,citobiohemijsko i neuroimunoloko ispitivanje. - u terapijske svrhe:regulacija intracerebralnog pritiska i davanje lijekova. Kontraindikacije za lumbalnu punkciju: -laka infekcija -sumnja na tumor -absces mozga -edem onog ivca -subduralni hematom -povreda kimene modine *Abdominalna punkcija-se vri u terapijske i dijagnostike svrhe(radi odstranjivanja slobodne tenosti iz trbune duplje,gnoja ,krvi,ali i utvrivanja vrste tenosti) -psihika i fizika priprema bolesnika(pacijent mora biti miran) -prije punkcije bolesnik treba da mokri ili da se izvri kateterizacija, i na dan punkcije ne smije nita jesti ni piti, a na 1h prije potrebno je dati i.m. 1 ampulu Novalgetola. -poslije dezinfekcije koe i davanja lokalne anestezije ljekar ubada troakarom mjesto punkcije na abdomenu. -preko toga se prazni sadraj i po potrebi uzima uzorak punktata u sterilne epruvete -po zavretku punktiranja postavi se sterilna gaza i poveska na mjestu punktata -med.sestra prati bolesnika, i o pogoranju obavjetava ljekara

*Punkcija mokrane beike-psihika i fizika priprema -operativno polje med.sestra obrije,opere sapunicom i dezinfikuje -ljekar poslije lokalne anestezije vri ubod iglom iznad stidne kosti,i poslije 5 min. Brizgalicom aspirira urin.Poslije uboda na to mjesto se stavi sterilna gaza i flaster.

*Punkcija subfreninog abscesa-u Sali za septine operacije u lokalnoj ili optoj anesteziji kroz rez(inciziju),uvue se dren u gnojnu upljinu, a drugi dio drena se potopi u bocu sa antiseptinim stredstvom 8

*Punkcija abscesa u Duglasovom prostoru -prethodno mukarac dobije klizmu, a ene vaginalno ispiranje 1 h prije punkcije *Punkcija flegmona i abscesa-obrijati mjesto punkcije, a bolesnika postaviti u najpovoljniji poloaj, poslije dezinfekcije operativno polje se zatiti sterilnom kompresom -ljekar ubada iglu na mjestu najvee fluktuacije, aspirira sadraj i ubacuje u sterilnu epruvetu -uzorak se alje na mikrobioloko ispitivanje -ako postoji vie gnoja,potrebno je napraviti inciziju i previti sterilnom gazom i zavojem *Punkcija zgloba-psihika i fizika priprema -poslije brijanja i dezinfekcije polja med.sestra zatiti sterilnim kompresama mjesto punkcije zgloba -poslije lokalne anestezije ljekar vri punkciju , a na mjesto punkcije stavi sterilnu gazu, a ekstremitet se imobilie udlagama.

6.MJERENJE U HIRURGIJI (MENZURACIJA) Teina,visina i oblik pojedinanih dijelova tijela,ili funkcija organa pomae da se postavi tana dijagnoza i kontrolie uspjeh u lijeenju.Poslije svakog mjerenja rezultati se unose u istoriju bolesti.Mjerenjem se moe zapaziti da li se tumor,slobodna tenost,edem poveavaju u tjelesnim upljinama.Mjerenja se moraju uvijek moraju obavljati na isti nain,istom mjestu i istim sredstvima.Koristi se platnena traka duine 100 cm i specijalni aparati i instrumenti. Mjere se: * visina *glava -irina:od eone kosti iznad uha,preko potiljanog ispupenja,zatim iznad drugog uha do poetne take mjerenja -uzduno-se glava mjeri od korijena nosa preko tjemena do potiljanog ispupenja -popreno-od korijena jednog uha,preko tjemena do drugog uha *vrat -irina-se mjeri od VII vratnog prljena preko titne lijezde na prednjoj strani vrata *grudni ko

-irina se mjeri pri maksimalnom izdisaju vazduha i pri maksimalnom udisaju.Kod mukaraca od desne bradavice dojke preko bone strane grudnog koa i kimenog stuba, te bradavice lijeve dojke do poetne take m jerenja.Kod ena isto, samo to je poetna taka u visini 4.rebra.Kod patolokog procesa na samo jednoj strani grudnog ko,mjerenje se vri od srednje linije na grudnoj kosti do kimenog stuba. *trbuh -irina se mjeri u visini pupka,preko lea i ki.stuba,do poetne take.Mjeri se udaljenost od vrha grudne kosti do pupka i od pupka do stidne kosti. *ekstremiteti -mjerenje na istom mjestu,u istom poloaju zglobova i pri istoj zategnutosti miia.Dobijene vrijednosti se uporede sa zdravim ekstremitetom. -nadlaktica -podlaktica -aka -natkoljenica-lei na ravnoj podlozi. Mjeri se od gornje strane bedrene bodlje karline kosti do gornjeg pola aice.Potkoljenica se mjeri od vrha patele do spoljneg ili unutranjeg maleolusa,visina stopala od maleolusa do pete, a duina pete do metatarzalne kosti. *DIJAFONOSKOPIJA Je pregled kojim se moe ustanoviti da li tkivo ili tumor proputaju svijetlost.Ispod organa koji se ispituje postavi se izvor svjetlosti, i sa suprotne strane pomou aparata ili valjkaste cijevi posmatra se da li je organ prozraen.U tkivu su prozrane tenosti:limfa,transudat,eksudat i vazduh,dok su neprozirne krv,gnoj,mlijeko,itd.Koristi se kod cistnih tumora na vratu,hidrokela,kao i za traenje stranih tijela na tankim dijelovima tijela.Za pregled nije potrebna nikakva priprema bolesnika,a od materijala treba obezbijediti runi reflektor ili lampu,valjkastu cijev.Pri pregledu prostoriju treba potpuno zamraiti. HIRURKI KONCI

1)RESORPTIVNI-Vycril,Dexon,Darvin,Catgut 2)NERESORPTIVNI-Nylon,Sutron,Prolen. 1)PRIRODNI-Lan,Catgut *se vise ne koriste po preoruci Udruzenja hirurga Evrope. 2)SINTETSKI ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------*po strukturi: 10

MONOFILAMENTNI-Nylon,Ethicon POLIFILAMENTNI -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------*po veliini: 2,1,0,2/0,3/0,4/0,5/0,6/0. *OK* -je akutno stanje nastalo zbog poremeene cirkulacije ,pri emu arterijska perfuzija tkiva nije dovoljna da obezbijedi normalni metabolizam elija ,zbog ega su ugroene funkcije organa koji odravaju ivot. Moe biti: -Kardiogeni -Hipovolemijski -Septini -Neurogeni -Anafilaktiki-alergijski. U oku su poremeeni protok krvi u tkiva,tj.srce nije u stanju da otpremi krv prema perifernim krvnim sudovima. -krv sa periferije ne moe da se vrati prema srcu. -nastaje zastoj krvi u kardiovaskularnom sistemu,te poremeaj makro- i mikrocirkulacije -oteenje elijskih funkcija -poremeaj acido-bazne ravnotee(metabolika acidoza kao posljedica anaerobnog metabolizma) -oligurija-hipovolemija *SPREAVANJE OKA* -voditi rauna o unosu i gubitku tenosti -odravati normalnu koncentraciju bjelanevina u krvi(krv,plazma-transfuzija) -vitaminska terapija -dobra i brza operativna tehnika -pravilna i dobra njega bolesnika(topla i udobna postelja,kontrola vitalnih funkcija)

11

*PRNCIPI LIJEENJA* Osnovni cilj lijeenja oka jeste uspostavljanje odgovarajue perfuzije elija i tkiva, te blagovremeno otkrivanje i uklanjanje uzroka oka(npr.zaustavljanje krvarenja ili drenaa septinog arita). Osnovne mjere lijeenja svih vrsta oka: -uspostavljanje adekvatne venske linije -davanje tenosti i.v. -katetarizacija mokrane beike-bitna za kontrolu bubrene funkcije i mjerenja satne diureze -analgetici i.v. -pulsna oksimetrija i kontrola vitalnih funkcija -kontrola metabolikih poremeaja -lijeenje sepse-antibiotska terapija irokog spektra *HEMORAGINI OK* -Primarni uzrok oka je gubitak krvi -Podvrsta hipovolemijskog oka -Traumatski ok -Razliite vrste krvarenja ZNACI OKA: -Zamor -Vrtoglavica,pomuen senzorijum -Osjeaj ei,munina,osjeaj nedostatka vazduha -Osjeaj hladnoe -Koa blijeda,hladna,znojna -Puls slabo punjen,ubrzan(filiforman puls) -hipotenzija,tahikardija,tahipnoja POSTUPAK ZBRINJAVANJA: 1.USTANOVITI MJESTO KRVARENJA 2.URADITI HEMOSTAZU -Digitalna kompresija -Prvi zavoj

12

-Esmarhova poveska-jedina prava indikacija za povesku je privremena hemostaza kod traumatske amputacije;ako se upotrijebi za neke druge povrede obavezno je stalno poputanje poveske na l5-20 min. Kako bi se izbjeglna ishemija ekstremiteta distalno od poveske. 3.ADEKVATAN POLOAJ 4.NADOKNADA POLOAJA 5.OKSIGENOTERAPIJA 6.TRANSPORT UPUTSTVO ZA TERAPIJSKI POSTUPAK KOD ANAFILAKTIKOG OKA 1.Postaviti bolesnika da mu glava bude postavljena nie od nogu(Trendelenburgov poloaj) 2.Dati ampulu ADRENALINA(amp.1ml) o,3 do o,5 ml ADRENALINA razblaenog u 10 ml fiziolokog rastvora i.v.POLAKO da ne bi dolo do poremeaja sranog ritma. 3.Odravati prolaznost disajnih puteva(zabaciti glavu), te dati kiseonik to prije preko maske.Ako laringealni edem progresira dolazi u obzir endotrahealna intubacija ili traheotomija. 4.Uspostaviti intravenski put uvoenjem braunile u venu. 5.Produenu hipotenziju zbog pada volumena cirkuliue krvi lijeiti infuzijama fiziolokog rastvora,glukoze,Ringer laktata ili koloidnih rastvora(npr.Dextran) .Vazopresorni lijekovi se daju u sluaju ekstremne hipotenzije.Daje se DOPAMIN u dozi 50-100 mg (1-2 amp.) u 500 ml 5% glukoze u sporoj infuziji. 6.Antihistaminik treba dati odmah poslije adrenalina: -amp.Synopen 2ml 1 amp.i.m. ili i.v.; ili Phenergan 2ml 1-2 amp.i.m. -dati i amp.Dimidril CALCIUM-a 10 ml i.m.ili polako i.v. 7.Ako se bronhospazam odrava illi pojaava,desetak minuta poslije davanja ADRENALINA dati AMINOFILIN 1-2 amp.10 ml razblaenog u lo-20 ml fiziolokog rastvora polako i.v. 8. Kortikosteroidi se daju ukoliko postoji prolongirana reakcija, ali uvijek poslije ADRENALINA I AMINOFILINA 9.Ako nastane srana aritmija u toku davanja adrenalina, njegova doza se smanjuje, a poremeaj ritma, ako je potrebno, se lijei antiaritmicima.Daje se 2% Xylocain 50do 100 mg 1-2amp.ili u sporoj infuziji njegov 0,1% rastvor(50 mg Xylocaina u 500 ml 5% glukoze) 10.Ako u toku razvoja anafilaktikog oka doe do razvoja KARDIORESPIRATORNOG ARESTA treba ODMAH zapoeti sa KARDIOPULMONALNOM REANIMACIJOM(spoljna masaa srca ,vjetako disanje i defibrilacija)potujui sve principe savremene urgentne medicine. 11.Davanje ADRENALINA se ponavlja po potrebi na 10do 20 min. Jo 1 do 2 puta.

13